ខេត្តជ័យភូមិ
ខេត្តជ័យភូមិ (ថៃ: ชัยภูมิ, អង់គ្លេស: Chaiyaphum អានថា: ឆៃយ៉ាក់ភូម) គឺជាខេត្ត (ចង្វាត) នៅភាគឦសានទាបរបស់ប្រទេសថៃ ខេត្តជិតខាងគឺ (ពីខាងជើងតាមទ្រនិចនាឡិកា) ខេត្តខនកែន ខេត្តនគររាជសីមា ខេត្តលពបុរី និងខេត្តពេជ្របូរណ៍
ជ័យភូមិ ชัยภูมิ | |||
---|---|---|---|
ចង្វាត | |||
ឧទ្យានជាតិផាហ៊ីនង៉ាម | |||
| |||
បាវចនា: "ชัยภูมิ เมืองผู้กล้า พญาแล" ("ជ័យភូមិ ទីក្រុងក្លាហាន ពញាលែ") | |||
ផែនទីនៃប្រទេសថៃគូសបញ្ជាក់ខេត្តជ័យភូមិ | |||
ប្រទេស | ថៃ | ||
រាជធានី | ទីក្រុងជ័យភូមិ | ||
រដ្ឋាភិបាល | |||
• អភិបាល | ក្រៃសរ កងឆ្លាត (ចាប់តាំងពីខែតុលាឆ្នាំ 2021) | ||
ផ្ទៃក្រឡា[១] | |||
• សរុប | ១២៦៩៨ គម2 (៤.៩០៣ ម៉ាយ ការ) | ||
ចំណាត់ថ្នាក់ផ្ទៃក្រឡា | ចំណាត់ថ្នាក់ទី 8 | ||
ប្រជាជន (2019)[២] | |||
• សរុប | ១,១៣៧,៣៥៧ | ||
• ចំណាត់ថ្នាក់ | ចំណាត់ថ្នាក់ទី 19 | ||
• សន្ទភាព | ៩១/km2 (២៤០/sq mi) | ||
• ចំណាត់ថ្នាក់សន្ទភាព | ចំណាត់ថ្នាក់ទី 51 | ||
សន្ទស្សន៍សមិទ្ធិផលរបស់មនុស្ស[៣] | |||
• HAI (2017) | 0.5744 "ទាបបន្តិច" ចំណាត់ថ្នាក់ទី 48 | ||
ល្វែងម៉ោង | ICT (ម.ស.ស.+7) | ||
លេខកូដប្រៃសណីយ | 36xxx | ||
លេខកូដហៅទូរសព្ទ | 044 | ||
ក្រមអ.ម.អ. ៣១៦៦ | TH-36 | ||
គេហទំព័រ | chaiyaphum.go.th |
សព្វនាម
កែប្រែពាក្យថា ชัย- (ឆៃយ៉ៈ) មានប្រភពមកពីពាក្យសំស្ក្រឹតថា jaya (ជយ) មានន័យថា "ជ័យជំនះ" និងពាក្យ ภูมิ (ភូម) ពីសំស្ក្រឹតថា bhumi (ភូមិ) មានន័យថា "ពិភព" ឬ "ដី" ដូច្នេះឈ្មោះខេត្តមានន័យថា "ទឹកដីនៃជ័យជំនះ" ពាក្យភាសាម៉ាឡេ/ឥណ្ឌូនេស៊ី/សំស្ក្រឹត jayabumi គឺស្មើនឹង
ភូមិសាស្ត្រ
កែប្រែខេត្តនេះត្រូវបានព័ទ្ធជុំវិញដោយជួរភ្នំពេជ្របូរណ៍ ជាមួយនឹងកម្ពស់ខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងខេត្តគឺ 1,222 ម៉ែត្រ ភាគខាងកើតនៃខេត្តគឺជាផ្នែកមួយរបស់ខ្ពង់រាបគោរាជ
ឧទ្យានជាតិចំនួន 4 ស្ថិតនៅក្នុងខេត្ត ឧទ្យានជាតិតាតតោនស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យ មានទឹកធ្លាក់ទេសភាពនិងព្រៃស្ងួត ការទាក់ទាញដ៏ធំបំផុតរបស់ឧទ្យានជាតិទ្រៃទងនៅភាគខាងលិចគឺទឺកជ្រោះទ្រៃទង ប៉ុន្តែក៏មានវាលខ្លះនៃផ្កាធូលិពសៀមផងដែរ វាលស្រដៀងគ្នាអាចរកបាននៅក្នុងឧទ្យានជាតិផាហ៊ីនង៉ាមនៅភាគភាគនិរតី គ្រោងនឹងត្រូវបានកំណត់ពេលអនាគត ឈ្មោះឧទ្យាននេះ ("ព្រៃថ្មដ៏ស្រស់ស្អាត") កើតចេញពីទម្រង់ថ្មរាងចម្លែកដែលរកឃើញនៅទីនោះ ឧទ្យានជាតិភូឡែនខាគ្របដណ្តប់ 200 គ.ម.2 របស់ព្រៃភ្នំភាគពាយ័ព្យរបស់ទីក្រុងជ័យភូមិ ផ្ទៃដីព្រៃឈើសរុប 3,982 គ.ម.2 (1,537 ម៉ែត្រការ៉េ) ឬ 31.4 ភាគរយរបស់ខេត្ត[១]
ប្រវត្តិ
កែប្រែប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ទីក្រុងរបស់ជ័យភូមិមានតាំងពីសម័យអាណាចក្រខ្មែរក្នុងសតវត្សទី 12 នៅពេលដែលវាជាទីក្រុងតូចមួយនៅលើផ្លូវពីអង្គរទៅប្រាសាទសិង្ហ (ខេត្តកញ្ចនបុរី)
ក្នុងឆ្នាំ 1817 តំបន់នេះត្រូវបានជនជាតិលាវតាំងទីលំនៅនាំដោយណាយឡែ មន្ត្រីរបស់ចៅអនុវង្សនៃវៀងច័ន្ទន៍ ដែលជារដ្ឋដៃទន្លេរបស់ស្តេចថៃ ពួកគេបានតាំងលំនៅបានណាំឃុនហ្នងអ៊ីចាន់នៅខេត្តនគររាជសីមា ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មានបានបោះបង់វាជាការពេញចិត្តរបស់បានហ្លួង (ទីក្រុងជ័យភូមិនៅបច្ចុប្បន្ន) ក្នុងឆ្នាំ 1826 ស្តេចអនុវង្សបានបះបោរប្រឆាំងនឹងស្តេចចេស្ដាបតិន្ទ្រ (រាមាទី 3) ស្វែងរកឯករាជ្យពេញលេញ ណាយឡែហើយទ្រង់ធ្វើចៅព្រះយាដោយព្រះមហាក្សត្រថៃ បានគាំទ្រកងទ័ពសៀម ចៅពញាលែត្រូវបានសម្លាប់ដើម្បីការពារទីក្រុងរបស់គាត់ប្រឆាំងនឹងកងទ័ពអនុវង្ស ប៉ុន្តែចៅអនុវង្សបានចាញ់ដោយកងកម្លាំងថៃប៉ុន្មានសប្តាហ៍ក្រោយមកនិងអនុវង្សយកជាច្រវាក់ទៅបាងកក ស្តេចរាមាទី 3 ចងចាំចៅពញាលែចំពោះភាពស្មោះត្រង់របស់គាត់និងថ្វាយព្រះឋានៈជាព្រះយាភ័ក្តីជុម្ពល ទ្រង់នៅតែជាវីរបុរសក្នុងស្រុកនិងរូបសំណាករបស់ព្រះអង្គបានក្លាយជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្ត
ប្រជាករ
កែប្រែប្រជាករភាគច្រើននៅក្នុងខេត្តជ័យភូមិគឺជាជនជាតិលាវ ភាសាដំបូងរបស់មនុស្សភាគច្រើនគឺភាសាឦសាន (អ៊ីសាន) គ្រាមភាសារបស់ភាសាឡាវ
រដ្ឋបាលខេត្ត
កែប្រែខេត្តចែកចេញជា 16 ស្រុក (អាំភើ) ស្រុកត្រូវបានបែងចែកបន្ថែមទៀតជា 124 សង្កាត់ (តាំបល់) និង 1393 ភូមិ
ឈ្មោះភាសាថៃ | ឈ្មោះភាសាខ្មែរ (ប្រតិចារិក) | ឈ្មោះតួរ៉ូម៉ាំង | អានថា |
---|---|---|---|
เมืองชัยภูมิ | មឿងជ័យភូមិ | Mueang Chiang Rai | មឿងឆៃយ៉ាក់ភូម |
บ้านเขว้า | បានខ្វៅ | Ban Khwao | បានខ្វៅ |
คอนสวรรค์ | គនសួគ៌ | Khon Sawan | ខនសៈវ៉ាន់ |
เกษตรสมบูรณ์ | ក្សេត្រសម្បូរណ៍ | Kaset Sombun | កៈសេតសុំប៊ូន |
หนองบัวแดง | ហ្នងបួដែង | Nong Bua Daeng | ណងបួដែង |
จัตุรัส | ចតុរស | Chatturat | ចាត់ទុរ៉ាត់ |
บำเหน็จณรงค์ | បំនេចណរង្គ | Bamnet Narong | បាំនេតណៈរ៉ុង |
หนองบัวระเหว | ហ្នងបួរហ្វេ | Nong Bua Rawe | ណងបួរៈវ៉េ |
เทพสถิต | ទេពស្ថិត | Thep Sathit | ធេបសៈធីត |
ภูเขียว | ភូខៀវ | Phu Khiao | ភូខៀវ |
บ้านแท่น | បានទែន | Ban Thaen | បានធែន |
แก้งคร้อ | កែងគ្រ | Kaeng Khro | គែងខ្ររ |
คอนสาร | គនសារ | Khon San | ខនសាន |
ภักดีชุมพล | ភ័ក្តីជុម្ពល | Phakdi Chumphon | ផាក់ឌីឈុំផុន |
เนินสง่า | នើនស្ងា | Noen Sa-nga | ណឺនសៈង៉ា |
ซับใหญ่ | សាប់យ៉ៃ | Sap Yai | សាប់យ៉ៃ |
វិចិត្រសាល
កែប្រែ-
ឧទ្យានជាតិទ្រៃថង
-
ផាហាំហុត, ឧទ្យានជាតិទ្រៃថង
-
ផាហាំហុត, ឧទ្យានជាតិទ្រៃថង
-
ផ្កាបទុមមា (Curcuma alismatifolia), ឧទ្យានជាតិទ្រៃថង
-
ឧទ្យានជាតិភូលែនខា
-
ឧទ្យានជាតិភូលែនខា
-
ឧទ្យានជាតិភូលែនខា
-
ផ្កាបទុមមា (Curcuma alismatifolia), ឧទ្យានជាតិផាហ៊ីនង៉ាម
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ ១,០ ១,១ "ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562" [Table 2 Forest area Separate province year 2019]. Royal Forest Department (in Thai). 2019. Retrieved 6 April 2021, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013
{{cite web}}
: CS1 maint: postscript (link) CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 [Statistics, population and house statistics for the year 2019]. Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior. stat.bora.dopa.go.th (in ថៃ). 31 December 2019. Archived from the original on 14 មិថុនា 2019. Retrieved 26 February 2020.
- ↑ Human achievement index 2017 by National Economic and Social Development Board (NESDB), pages 1-40, maps 1-9, retrieved 14 September 2019, ISBN 978-974-9769-33-1