ច្បាប់ព្រះរាជសម្ភារ
ច្បាប់ព្រះរាជសម្ភារ (រាជនេតិ) ជាស្នាព្រហស្ថនិពន្ធរបស់ព្រះរាជសម្ភារ ។
(បទកាកគតិ)
១.ហៃសាធុជនផង នេះគឺបំណង បទបាលីថា
គម្ពីររសធម៌ អាណាក្រិត្តិកា គួរគប្បីមហា ជនផងត្រងត្រាប់ ។
២.ធម៌នេះដំបូន្មាន រួមរក្សាប្រាណ ឱ្យបានក្តីគាប់
ដ៏លោកបរលោក ហៅរស់ពុំស្លាប់ ធម៌នេះជាច្បាប់ ក្តីគាប់បរិយាយ ។
៣.កុំទុកចិត្តបរទេស កុំទុកចិត្តអភិនេស្រ្កម៍(១) កុំទុកចិត្តអភិប្រាយ
ប្រើទំលែងខ្ពស់ រំពឹងឱ្យឆ្ងាយ ស្តាប់ពាក្យបរិយាយ បណ្តិបមេជី(៣) ។
៤.កុំងឿងដោយខ្យល់(៤) កុំឱនពាក្យពល កុំខ្វល់ដោយស្រី
កុំកាន់ពិសយង់ គប់នឹងស្រី្ត សមណជនជី កុំឱ្យក្តីត្រូវ ។
៥.កុំនៅញ៉ាំងឈ្លោះ កុំស្តាប់អសុរោះ កុំស្តាប់អាស្រូវ
កុំដើរពានស្កុន កុំស្កាត់ច្រកផ្លូវ កុំធ្វើស្រែស្រូវ នៅផ្លូវដំរី ។
៦.ផ្អែមពីរប្រការ ចំណីនៅដាល(៥) កុំអាលឱ្យឆី
ផ្អែមមួយពាក្យពាល រែងរាលរកក្តី ផ្អែមមួយពាក្យស្រី ស្រដីមាយា ។
៧.ពាក្យគ្រូរែងរឹង ស្រារែងស្រវឹង ពុំដែលពិសា
ពាក្យពិតរែងស្លែង ពុំពិរោះថា បណ្តិបមេបា រែងថាពុំគាប់ ។
៨.ខ្លៅរែងស្អប់ចេះ ខ្សត់ឥតចំណេះ ស្អប់អ្នកមានទ្រព្យ
ស្រីស្រាលប្រចណ្ឌ រែងស្អប់ខ្ញុំគាប់ ពាលពិតឥតច្បាប់ រែងស្អប់ប្រដៅ ។
៩.ចង់បុណ្យបានបាប ចចើងចង់លាភ រែងបាត់ធនទៅ
មានៈបាត់មិត្ត ឥតអ្នកជាផៅ ក្រេវក្រោធឃោរឃៅ រមែងបាត់អង្គ ។
១០.ស្វែងគាប់បានយស ចង់ស្វែងរបស់ ប្រើចេះផ្គត់ផ្គង់
ចង់ធំកុំអួត ដើមមានពូជពង្ស ចង់ឱ្យខ្លួនត្រង់ ប្រើផ្គាប់អ្នកមុខ ។
១១.ខ្លែងហើរត្បិតខ្យល់ នាយថ្កើងត្បិតពល រក្សាឱ្យសុខ
ទ្រព្យគង់ត្បិតស្រី ចេះសំចៃទុក ផ្ទះធំស្រណុក តិ្បតភរិយាជា ។
១២.បាត់យសត្បិតខ្ជឹល បាត់ញាណទានសីល ត្បិតសេពសុរា
ប្រមាទបាត់បុណ្យ ខឹងបាត់ប្រាជ្ញា លេញលេងដៀលថា បាត់ឥរិយាគាប់ ។
១៣.អត់ឱនឥតទោស ធ្វើចិត្តសណ្តោស បង្កើតជាទ្រព្យ
មេត្រីជាញាតិ រក្សាដល់ស្លាប់ ចៀសក្តីពុំគាប់ ជាគន្ធពិដោរ ។
១៤.ទឹកបាក់ទៅទាប បុណ្យបាត់ត្បិតបាប លាភបាត់ត្បិតឃោរ
ទឹកថ្លាត្បិតរលក ពុំយល់ស្រមោល ទោសកើតត្បិតពោល ល្មមមាត់ឈ្លានពាន ។
១៥.ខ្លៅរែងស្អប់ប្រាជ្ញ នាអ្នកខ្លួនខ្លាច រែងធ្វើជាហ៊ាន
ខ្សត់ខ្សោយស្មុតទ្រុត រែងធ្វើជាមាន អ្នកឥតសន្តាន រែងមើលងាយគេ ។
១៦.ទាហានថ្កើងត្បិតសឹក ធ្វើស្រែត្បិតទឹក ត្រីកពលត្បិតបាយ
សិស្សប្រាជ្ញត្បិតគ្រូ ជេរពោលដំវាយ ពលជាត្បិតនាយ ហ្វឹកហ្វឺនខះខំ ។
១៧.រៀនក្តីគួរគិត ចាស់ឥតប្រព្រឹត្ត នូវប្រែច្រឡំ
អ្នកជាៗកាច តូចប្រែជាធំ ពង្សពូជឧត្តម ច្រឡំជារាស្រ្ត ។
១៨.ឃើញសេះជាលា ក្ងានជាទា ពពាយជាទាស
សំណង់ជាប្រាក់ ស្ពាន់ធ្លាក់ជាមាស បង្កួយជាជាស កប្បាសជាគរ ។
១៩.ហេតុនេះគួរគិត គួររិះរកហិត ដឹងរសគន្ធ
ពិដោរអសុដោរ ពិសា-សាទរ ហឹកហើយគប្បីប- រិភោក្តាក្តិត ។
២០.ល្គឹកឮពាក្យពេចន៍ សាកសួររកសាច់ សន្តានព្រេងព្រឹទ្ធ
រករិះកល់អ្វី សុចរិតទុច្ចរិត ហើយហោងគួរគិត ឱ្យដឹងខ្ពស់ទាប ។
ពន្យល់ពាក្យមួយចំនួន ៖
(១) អភិនេស្រ្កម៍(បព្វជិត),
(២)ស្ទំ(ទាប,បន្តិចៗ),
(៣) បណ្តាំមេជី(ពាក្យទូន្មានមេបា,ជីដូនជីតា)
(៤) កុំងឿងដោយខ្យល់ ៖ កុំងឿងព្រោះសំដីគេនិយាយព្យូហ៍ឲ្យភ័ន្តគំនិត ។
(៥) ចំណីនៅដាល កុំអាលឱ្យឆី គឺចំណីដែលកំពុងក្តៅខ្លាំងកុំអាលស៊ី ។