ជំងឺអាសន្នរោគបក្សី

Fowl Cholera ឬ Avian Pasterellosis

ជំងឺអាសន្នរោគបក្សី ជាជំងឺឆ្លងយ៉ាងកាចសាហាវមួយ ដែលមានការកើតឡើងចំពោះបក្សីស្រុក និងបក្សីព្រៃ ក្នុងសភាពពិសឈាម ហើយវាអាចបណ្តាលឲ្យបក្សីឈឺ និងស្លាប់យ៉ាងច្រើន ប៉ុន្តែជំងឺនេះអាចមានលេចចេញជាទំរង់រ៉ាំរ៉ៃ និងទំរង់មួយទៀតពុំមានបញ្ចេញរោគសញ្ញាផងដែរ។

និមិត្តហេតុ(Etiology)

ជំងឺនេះបង្កឡើងដោយបាក់តេរីម្យ៉ាងឈ្មោះ PasterellaMultocida ដែលមានប្រវែង ០,៦µ ទៅ២,៥µ​ × ០,២៥µ ទៅ ៤µ ក្រាមអវិជ្ជមាន (Gram -)Bipolar។ នៅក្នុងទំរង់ស្រួចស្រាវជំងឺនេះអាចបណ្តាលឲ្យសត្វស្លាប់យ៉ាងច្រើន។ មេរោគនេះវាអាចបាត់បង់ទៅវិញ (កំចាត់) ដោយធ្វើការរំងាប់មេរោគ យ៉ាងសាមញ្ញធម្មតា ក្រោមពន្លឺព្រះអាទិត្យ ការសំងួត និងកំដៅ។ ចំពោះមាន់បារាំង ងាយនឹងទទួលជំងឺនេះជាងមាន់ រីឯមាន់ធំងាយទទួលជំងឺនេះជាងមាន់តូច ហើយពូជមាន់ខ្លះងាយទទួលជំងឺនេះ ជាងមាន់ពូជមួយចំនួនទៀត។

របៀបឆ្លងជំងឺ(Transmission)

• ជំងឺនេះអាចឆ្លងបាន តាមរយៈការបញ្ចូលបក្សីថ្មីដែលឈឺ
• ជំងឺនេះអាចឆ្លង តាមរយៈការប៉ះទង្គិចផ្ទាល់រវាងបក្សីជា និងបក្សីឈឺ រឺបក្សីដែលជាសះស្បើយពីឈឺ
• ទឹកសំបោរ និងទឹកមាត់ (Dischages) ដែលមានមេរោគ ឧទាហរណ៍ មេរោគអាចចេញមកក្រៅ បានតាមរយៈទឹករំអិលដេលហូរចេញពី ច្រមុះ និងមាត់ ហើយធ្លាក់ទៅលើចំណី និងទឹក បណ្តាលឲ្យឆ្លងទៅសត្វឯទៀតដែលស៊ីចំណី និងទឹកផឹកដែលមានមេរោគនោះ
• ជំងឺនេះ អាចឆ្លងផងដែរតាមរយៈការប៉ះទង្គិចផ្ទាល់ជាមួយសំភារៈប្រើប្រាស់នៅក្នុងទ្រុង សំបកបាវដាក់ចំណី និងបរិវេណទ្រុងតែម្តង
• មេរោគអាចជ្រាតចូលទៅក្នុងខ្លួនបក្សីតាមរយៈ Conjunctiva រឺរបួសសើរស្បែក
• បក្សីស្លាប់ គឺជាប្រភពនៃការឆ្លងជំងឺ ប្រសិនបើមិនបានចោលបក្សីនោះឲ្យបានត្រឹមត្រូវ (Not properly disposed)
• ការចំលងរោគ អាចប្រព្រឹត្តទៅបានតាមរយៈរុយ សត្វល្អិត និងកណ្តុរ
• ជំងឺឆ្លងតាមរយៈ ដៃ ស្បែកជើង... សំភារៈផ្សេងៗ របស់បុគ្គលិក រឹបក្សីដែលជាសះស្បើយពីជំងឺ រមែងជាអ្នកផ្ទុកជំងឺ និងបន្តនូវការចំលងជំងឺនេះ។

រោគសញ្ញា(Clinical Signs)

-Pnemonic form (ហើមសួត)

-Septicaemic form (ពិសឈាម)

រោគវិនិច្ឆ័យប្រៀបធៀប(Differential diagnosis)

• ជំងឺញូវកាស ជាជំងឺដែលបង្កឡើងដោយវីរុស រយៈពេលឈឺខ្លី បក្សីស្លាប់ច្រើនគ្មានស្លាកស្នាមនៅសិរ និងណង់ សញ្ញាសរសៃប្រសាទ រាគពណ៌ប្រផេះ ស្នាមក្រហមអុចៗនៅនឹងចន្លោះគែរ និងកោះ ឬទងកោះ (Preventiculus)
• Fowl Plague ជាជំងឺដែលបង្កឡើងដោយវីរុស ហើមស្បែកក្បាល ក និងណង់ មិនអាចងើបក្បាលរួច ញាក់ៗ និងប្រកាច់ (convulsion) មានឈាមហូរចេញនៅចន្លោះក្រពេញទងកោះ
• កង្វះវីតាមីន ធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលនូវភ្នាសសើមនៃបំពង់អាហារ មានពំនូកសៗក្នុងស្រោមបេះដូង និងនៅតំរងនោម។

ការព្យាបាល (Treatment)

១. Sulphonamide និង Sulphaquinoxalline group

(មើលការព្យាបាលជំងឺ Coccidiosis)

២. Trimethoprim-Sulphadiazineនិង Sulphamethoxasole group (មើលព្យាបាលជំងឺ រាគស)

៣. Ampicilline group (មើលការព្យាបាលជំងឺ គ្រុនពោះវៀន)

៤. Chloramphenicol group (មើលការព្យាបាលជំងឺ គ្រុនពោះវៀន)

៥. Tetracycline hydrochloride group

*Achromycin១០ម.ល/ដប

កំរិតៈ ០.៥ម.ល/២-៤គ.ក្រ ទំងន់បក្សីរស់រៀងរាល់ថ្ងៃ រយៈពេលពី ៣-៥ថ្ងៃ

*Hostacycline(ម្សៅរលាយក្នុងទឹក) ១កញ្ចប់ ១០០ក្រាម

កំរិតៈ សំរាប់ការពារ ២,៥ក្រាម/ទឹក ៤,៥លីត្រ

សំរាប់ព្យាបាល ៥ក្រាម/ទឹក ៤,៥លីត្រ

*​ Tetracycline (ម្សៅ) ១០០ក្រាម/ដប

កំរិតៈ សំរាប់ការពារ ២,៥ក្រាម/ទឹក ៤,៥លីត្រ

សំរាប់ព្យាបាល ៥ក្រាម/ទឹក ៤,៥លីត្រ

៦. Oxytetracycline group

*Terramycine(ម្សៅ) ឬ Terramycine(ចាក់)

អាយុ១ថ្ងៃ-២សប្តាហ៍ ល្បាយ(១:៣) ១/២ម.ល ថ្នាំលាយចាក់សាច់ដុំ រឺក្រោមស្បែក

អាយុ ២-៤ សប្តាហ៍ ល្បាយ (១:៣) ១ម.ល ថ្នាំលាយរួច ចាក់សាច់ដុំ រឺក្រោមស្បែក

អាយុ ៤-៨ សប្តាហ៍ មិនលាយ ១/២ម.ល ចាក់សាច់ដុំ រឺក្រោមស្បែក

អាយុច្រើនជាង ៨សប្តាហ៍ មិនលាយ ១ម.ល ចាក់សាច់ដុំ រឺក្រោមស្បែក

មាន់ធំ មិនលាយ ២ម.ល ចាក់សាច់ដុំ រឺក្រោមស្បែក

៧. Chlortetracycline hydrochloride group (ម្សៅ)

*Aureomycline(ម្សៅ)

កំរិតៈ ការពារ ៤-៨ក្រាម/ទឹក១០លីត្រ

ការព្យាបាល ៨-១៦ក្រាម/ទឹក១០លីត្រ

៨. Doxycycline hydrochloride group

*Xidox(ម្សៅលាយទឹក)

កំរិត ៥ម.ក្រ/ទឹក ២.៥លីត្រ

*Bidoxកំរិត ៥ម.ក្រ/ទឹក ២,៥លីត្រ។

ការការពារ(Prevention)

• ត្រូវធ្វើអនាម័យ​នៅទីកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមមាន់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវបំផុត
• ខិតខំយ៉ាងណាយកបក្សី ដែលជាសះស្បើយពីជំងឺ (Carrier birds) ចេញពីកសិដ្ឋាន (ព្រោះវាអាចឆ្លងទៅបក្សីដែលមានសុខភាពល្អ)
• បក្សីដែលមានអាយុផ្សេងៗពីគ្នា ហើយនិង ឈាមជ័រជាប់គ្នា ផ្សេងគ្នាត្រូវតែដាក់ចិញ្ចឹមនៅក្នុងទ្រុងផ្សេងគ្នា
• ហាមមិនឲ្យយកបក្សីថ្មីចូលដោយមិនបានយកបក្សីដែលមានស្រាប់នៅក្នុងទ្រុងចេញ
• បំបែកបក្សីដែលឈឺចេញពីបក្សីជា ហើយធ្វើការព្យាបាលវា
• មិនត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យសត្វដូចជា ឆ្កែ ឆ្មា ជ្រូក។ល។ មកជិតទីកន្លែងកសិដ្ឋាន
• មិនត្រូវប្រើប្រាស់ប្រដាប់ប្រដារផ្សេងៗ ដែលធ្លាប់ប្រើជាមួយបក្សីឈឺ
• ខិតខំបន្ថយចំនួនចៃដែលមាន ដោយប្រើ Anti-tick measures ធ្វើការសំលាប់មេរោគ (disinfection) នៅកន្លែងចិញ្ចឹមអោយបានត្រឹមត្រូវ ដោយប្រើ ១% Phenol ឬ១:៥០០០ mercuric chloride
• ទ្រុងដែលធ្លាប់មានកើតជំងឺនេះ មិនត្រូវប្រើប្រាស់វាដើម្បីសំរាប់ចិញ្ចឹមបក្សីថ្មីឡើយ យ៉ាងហោចណាស់ក៏ត្រូវទុករយៈពេល ២សប្តាហ៍ ឬ១ខែ
• ត្រូវធ្វើការចាក់វ៉ាក់សាំងការពារ ឲ្យបានទៀតទាត់តាមកាលកំណត់។