តំបន់ទេសចរណ៏កម្ពុជា

ប្រទេសកម្ពុជា ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលកាលពីមុនមានឈ្មោះថាកម្ពុជា ឬព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាហើយត្រូវបាន គេហៅថាព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលត្រូវបានបកប្រែមកពីភាសំស្រ្កឹត។ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសមួយដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃទ្វីបអាស៊ីដែលមានចំនួនប្រជាជនជាង១៤៨លាននាក់ ហើយទីក្រុងដែល ធំជាងគេនៅក្នុងប្រទេសគឺទីក្រុងភ្នំពេញ។ប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលឥទ្ឋិពលយ៉ាងខ្លាំងរបស់សាសនាពីធំៗគឺឥណូនិងពុទ្ឋសាសនានៅក្នុងសត្សវត្ស១១និង១៤។ប្រជាជនត្រូវបានគេហៅថាកម្ពុជាឬខ្មែរថ្វីបើ ជាការនិយមរបស់ប្រជាជនក៏ដោយប៉ុន្តែប្រជាជនមួយចំនួនធំបានប្រកាន់ខ្ជាប់នួវព្រះពុទ្ឋសាសនា លើពីនេះទៅទៀតក៏មានជាតិសាសន៏ដ៏ច្រើនសន្ឋឹកសន្ឋប់ទៀតដូចជា ចាម ចិន វៀតណាមនិងក្រុមកល សម្ឋ័នតូចៗដែលរស់នៅក្នុងព្រៃនៃតំបន់ភ្នំ។ប្រទេសកម្ពុជាមានព្រំប្រទល់ជាប់និងប្រទេសដូចជា ខាងជើងឆៀងខាងលិចនិងខាងលិចជាប់និងប្រទេសថៃ ខាងជើងឆៀងខាងកើតជាប់និងប្រទេសឡាវ ខាងកើតនិងខាងត្បូងឆៀងខាងកើតជាប់និងប្រទេសវៀតណាម។ប្រទេសកម្ពុជាមានឈូងសមុទ្រជាប់នឹងឈូងសមុទ្រនៃប្រទេសថៃគឺខាងត្បូង។ចំពោះទីតាំងភូសាស្រ្តនៃប្រទេសកម្ពុជាមានទន្លែដ៏ធំមួយគឺ ទន្លេមេគង្គដែលជាប្រភពទឹកស្អាតនិងប្រភពនៃជីជាតិរួមនិងជាប្រភពដ៏ច្រើនសន្ឋឹកសន្ឋប់នៃត្រីដែល ប្រជាជនកម្ពុជាដែលអោយឈ្មោះថាជាទន្លេមាស ហើយប្រទេសកម្ពុជាបានយកដំណាំកសិកម្មជា ដំណាំដែលសំខាន់ជាងគេសំរាប់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដែលមានរហូតទៅដល់៥៩%នៃចំនួនប្រជាជនរបស់ របស់កម្ពុជាដែលបានទទួលចំនួលពីការដំាដុះ(ស្រូវនិងពោត)ហើយចណួលមួយចំនួនទៀតបានមកពីការលក់សំលៀកបំពាក់ ទេសចរណ៏រួមនិងការធ្វើសំណង់ជាចំណុចសំខាន់សំរាប់សេដ្ឋកិច្ច។នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ចំនួនជនបរទេសដែលបានមកទស្សនាប្រាំងប្រាសាទអង្គវត្តច្រើនជាង៤លាននាក់។នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៥ប្រទេសកម្ពុជា បានរកឃើញនិងទាញយកប្រេងនិងសាំងពីក្នុងទឹកមកប្រើប្រាស់និងបានធ្វើអោយសេដ្ឋកិច្ចរបស់ ប្រទេសបានកើនឡើងដ៏គួរអោយគាប់សំគាល់នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ ឈ្មោះជាផ្លូវការរបស់ប្រទេសកម្ពុជាជាភាសាអង់គ្លេសគឺព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលបកប្រែមកពី ភាសាខ្មែរព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាហើយយើងក៏អាចហៅកាត់បានថាកម្ពុជា។ពាក្យថាកម្ពុជាមកពីភាសា សំស្ត្រឹតកម្មបូជាដែលជាភាសាសាមញ្ញហើយប្រជាជនកម្ពុជាបានស្គាល់និងប្រកាន់ខ្ជាប់ប្រទេសរបស់ ខ្លួនថាស្រុកខ្មែរដែលមានន័យថាទឹកដីកម្ពុជាឬក៏គេអាចហៅយ៉ាងទៀតថាប្រទេសខ្មែរ។ ប្រវត្ថិសាស្រ្តកម្ពុជា ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសមួយដែលមានការលូតលាស់គ្រប់វិន័យចាប់ពីសត្សវត្សទី៩រហូតដល់១៣ ហើយបន្តរហូតដល់ចុងសត្សវត្ស១៣។ឥទ្ឋិពលរបស់ព្រះពុទ្ឋសាសនាបានហូរចូលមកដល់ប្រទេស កម្ពុជាតាមរយះព្រះដែលមកពីស្រីឡាងកា ហើយសាសនាមួយនេះបានរីកលូតលាស់យ៉ាងខ្លាំងនិងដិត ជាប់នៅក្នុងបេះដូង ចិត្តរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ប្រជាជនកម្ពុជាបានមានជំនឿរយ៉ាងខ្លាំងទៅលើងព្រះ ពុទ្ឋសាសនា ប៉ុន្តែនៅកំឡុងសត្សវត្ស១៥ជំនឿររបស់ប្រជាជនខ្មែរបានធ្លាក់ចុះ។ទីក្រុងដែលមានធំ ជាងគេនៅសម័យបុរាណានោះគឺអង្គវត្តហើយបានបន្តមានឥទ្ឋិពលរហូត។នៅក្នុងសម័យអង្គវត្តមាន ប្រជាជនជាងមួយលាននាក់ ដោយសារតែមានប្រាំងប្រសាទអង្គវត្តនេះហើយដែលធ្វើអោយប្រទេស នៅសកលលោកបានស្គាល់ប្រទេសកម្ពុជាហើយសម័យអង្គជាសម័យមួយដែលមានភាពល្បីល្បាញ ជាងគេរបស់ខ្មែរ។បន្ទាប់ពីការរីកចំរើនដ៏ល្បីរបស់សម័យអង្គហើយនោះ ដោយមានការជ្រៀតជ្រែកចង់ បានរបស់ប្រទេសជិតខាងខ្មែរក៏បានធា្លក់ចុះនិងកើតមានចរាចលនៅពេញផ្ទៃប្រទេសបាត់បង់ទីក្រុងដ៏ជាទីសុខរបស់ប្រទេស។ព្រះរាជាបានធ្វើការសំរេចចិត្តផ្លាស់ប្តូរទីក្រុងទៅក្រុងឡុងវែកវិញដែលជាទី ដែលអាចពង្រឹកអំណាចឡើងវិញប៉ុន្តែមិនទទួលបានលទ្ឋផលល្អថែមទាំងបាត់បង់ទឹកដីដែលខ្លួនគ្រប់ គ្រងទៀត លើសពីទៅទៀតទីក្រុងឡុងវែកបានបាត់បង់នៅក្នុងឆ្នាំង១៥៩៤។ក្នុងកំឡុងពេល៣ សត្សវត្សចុងក្រោយខ្មែរបានផ្សះផ្សាជាមួយវៀតណាម។ ភាពលូតលាស់នៅក្នុងសម័យអាណានិគមនិយមបារាំងនៅឥណ្ទូចិន នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៣ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុជាសម្តេចមួយដែលបានធ្វើការរំដោះទឹកដីចេញពីប្រទេសថៃនិងវៀតណាមដោយពឹងពាក់បារំាងអោយមកជួយដោះនូវភាពតានតឹង។ប្រទេសថៃបានចុះកិច្ចសន្យា ព្រមប្រគល់អោយខ្មែរនូវខេត្តខ្លួនយកពិខ្មែរទៅរួមមាន បាត់ដំបង សៀមរាប ហើយកិច្ចសន្យាយល់ព្រម ប្រគល់អោយខ្មែរដែលធ្វើឡើងដោយថៃនិងបារាំងបានធ្វើឡើងនៅឆ្នាំ១៩០៦។ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះជានឹមត្រូតរបស់បារំាងហើយក៏ជាប្រទេសមួយនៅក្នុងចំណោមប្រទេសនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ទូចិនពីឆ្នាំ១៨៦៣ដល់១៩៥៣។នៅក្នុងកំឡុងឆ្នាំ១៩៤១ដល់១៩៤៥កម្ពុជាទទួលបានការយល់ព្រមពីជប៉ុនក្នុង ការជួយយករាជអំណាចពីបារំាងវិញដោយធ្វើឡើងដោយសម្តេចនរោមត្តមសីហនុ ហើយប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានទទួលកិច្ចព្រមព្រៀងប្រគល់អោយពីបារំានៅថ្ងៃទី០៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃ លទ្ឋិប្រជាធិបតិយ្យដោយដឹកនាំដោយព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ។នៅពេលដែលបារំាងព្រមប្រគល់ អំណាចអោយកម្ពុជាវិញហើយនោះ ប្រទេសកម្ពុជាក៏បានបាត់បង់នូវទឹកដីនៃទន្លេមេគង្គដែលជាដី សណ្តរគ្រប់គ្រងដោយវៀតណាម។ ការទទួលអំណាចនិងសង្គ្រាមវៀតណាម ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានផ្លាស់ប្តូររបបនៃការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនទៅជារបបលទ្ឋិប្រជាធិតេយ្យក្រោយការទទួលបានអំណាចពីបារំាងវិញដោយសារព្រះបាទនរោមត្តសីហនុ។ពេលដែលបារាំងបានយល់ព្រមប្រគល់អំណាចគ្រប់យ៉ាងអោយខ្មែរវិញនោះ ខ្មែរក៏បានបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងទនេ្លមេគង្គពីដែលគ្រប់គ្រង ដោយវៀតណាម។វៀតណាមបានធ្វើការគ្រប់គ្រងទឹកដីទន្លេមេគង្គតាំងពីឆ្នាំ១៦៩៨ដែលជារាជកាលនៃការគ្រប់គ្រងរបស់ជ័យជេដ្ឋាទII ។ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុបានដាក់រាជនិងប្រគល់ជូនព្រះបិតាវិញនៅ ឆ្នាំ១៩៥៥ បន្ទាប់ពីព្រះរាជបិតាសោយទីវង្គតព្រះបាទនរោត្តមសីហនុនៅឆ្នាំ១៩៦០ព្រះអង្គក៏បានឡើង គ្រងរាជម្តងទៀតក្នុងព្រះមាននាមជាព្រះមុខរដ្ឋនៃប្រទេស។ ទេសចរណ៏ ទេសចរណ៏ជាឧស្សាហកម្មដែលគ្មានផ្សែងហើយក៏ជាសេដ្ឋកិច្ចដ៏អស្ចារ្យទី២របស់ប្រទេសកម្ពុជាបន្ទាប់ ពីងើបពីសង្គ្រាម។នៅចន្លោះខែមករានិងធ្នូក្នុងឆ្នាំ២០០៧ដែលបានចូលមកទស្សនាមានចំនួន២លាននាក់ ដែលមានការកើនឡើង១៨,៥%បើប្រៀបធៀបពីឆ្នាំ២០០៦។អ្នកទស្សនា៥១%ឆ្លងតាមរយះប្រាំងប្រសាទអង្គវត្តចំនែកផ្នែកដែលនៅសល់នោះគឺ៤៩%ដែលឆ្លងតាមរយះទីក្រុងភ្នំពេញហើយនឹងផ្សេងៗ ទៀតមានគោលបំណងចង់ទៅទស្សនាក្រុងព្រះសីហនុដែលស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងឆៀងខាងលិចដោយសារព្រះសីហនុជាខេត្តមួយដែលសំបូរដោយរម្មណីយដ្ឋានឆ្នេរសមុទ្រនិងមានខេត្តផ្សេងទៀតដែលនៅជិតដូចជាកំពត កែប បូកគោផងដែរ។ដោយសង្កេតមានការរីកចំរើនជាខ្លាំងខាងផ្នែកទេសចរណ៏ចាប់ តាំងពីប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានអំណាចពីបារាំងនិងជាប្រទេសដែលកាន់របបលទិ្ឋប្រជាធិបតេយ្យពីឆ្នាំ១៩៩៣ ដោយមានចំនួនអ្នកទស្សនចំ១១៨១៨៣ជាជនបរទេស ហើយនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩មានចំនួន ២១៦១៥៧៧។អ្នកទស្សនាអន្តរជាតិភាគច្រើនជាជនជាតិជប៉ុន ចិន កូរ៉ែ អាមេរិចហើយនិងបារំាងតាម ការធ្វើរបាយការណ៏។ឆ្លងតាមការមកទស្សនារបស់ភ្ញៀវអន្តរជាតិបានធ្វើប្រទេសកម្ពុជាអាចរកប្រាក់ ចំនូលបាន១.៤លានដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិចនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ហើយប្រាក់ចំណួលបានកើនឡើង ១០%។តាមប្រភពពត៏មានរបស់សារពត៏មានរបស់ចិននិងកម្ពុជាដេលីបាននិយាយថាកម្ពុជាទទួលបានភ្ញៀវទេសចរណ៏រហូតដល់បីលាននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១០និងឆ្នាំ២០១៥នឹងមានកំណើនរហូតដល់ប្រាំ លាននាក់។កំណើនភ្ញៀវទេសចរណ៏នៃវិស័យទេសចរណ៏បានកើនឡើងរហូតដល់បីដងទាំងនេះបាន ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៏ដោយសារប្រទេសកម្ពុជាមានអង្គវត្តដ៏ល្បី សួនឧស្យានជាតិដែលស្ថិតនៅក្នុងខេត្ត សៀមរាប ឆ្នេរសមុទ្រដ៏ស្រស់ស្អាតនៃខេត្តព្រះសីហនុ ហើយនិងទីក្រុងភ្នំពេញដ៏មានស្រស់ស្អាតរបស់ ប្រទេសកម្ពុជា។ទេសចរណ៏បានផ្តល់ការងារជាច្រើនដល់ប្រជាជនកម្ពុជាដែលរស់នៅតំបន់ទេសចរណ៏ជាក់ស្តែងផលិតផលនៅក្នុងស្រុកមិនបានបំពេញតំរូវការគ្រប់គ្រាន់របស់ភ្ញៀវទេចរណ៏ទេប៉ុន្តែផលិតករបាននាំចូលផលិតផលពីក្រៅប្រទេសមានចិន ថៃ វៀតណាមជាដើម។ ទីក្រុងភ្នំពេញ ទីក្រុងភ្នំពេញគឺជាបេះដូងនៃប្រទេសកម្ពុជាហើយក៏ជាទីក្រុងធំជាងគេរបស់កម្ពុជាដែលស្ថិតនៅ តាមបណ្តោយទន្លេមេគង្គ។ទីក្រុងភ្នំពេញបានក្លាយទៅជាទីក្រុងធំរបស់ប្រទេសកម្ពុជាចាប់តាំងពីការ ត្រូតត្រារបស់បារាំងនិងបានបន្តលូតលាស់រហូតបានក្លាយទៅជាទីក្រុងនៃបណ្តុំសេដ្ឋកិច្ចនិងឧស្សាហ កម្មសកម្មហើយក៏ជាទីក្រុងមួយដែលមានសុវត្ថិភាព នយោបាយ វប្បធម៏ រួមនិងការទូតនៃប្រទេស។ កំឡុងពេលដែលបារំាងចូលមកគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជា បារំាងបានកសាងវត្តភ្នំនៅក្នុងឆ្នាំ១៩២០។ វត្តភ្នំជាកន្លែងទេសចរណ៏ដ៏សំខាន់ដូជាខេត្តសៀមរាប ព្រះសីហនុដែលទីគោលដៅរបស់ភ្ញៀវ ទេសចរណ៏។ប្រទេសកម្ពុជាបានសាងកន្លែងទេសចរណ៏បានចំនួន១៤៣៤កន្លែងជាកន្លែងដែលស្រស់ស្អាត។ដោយយោងតាមស្ថានភាពនៃទីក្រុងភ្នំពេញជាប់និងទន្លេសាប មេគង្គជាតំបន់ដែលប្រជាជន ២.២លាននាក់និងកើនឡើងជាលំដាប់រហូតដល់១៤.៨លាននាក់នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨។ទីក្រុងភ្នំបាន ក្លាយជាទីក្រុងដែលមានចំនួនប្រជាច្រើននិងល្បីជាងគេរួមជាមួយទីក្រុងនៃប្រជុំសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ។ ទីក្រុងភ្នំពេញបានផ្លាស់ឈ្មោះពីវត្តភ្នំដូនពេញដែលកសាងឡើងនៅឆ្នាំ១៣៧៣ដែលមានព្រះពុទ្ឋរូបប្រាំ ដើមគគ្គីនៅលើភ្នំហើយក៏មានដាក់ឈ្មោះថាដូនពេញ ដែលកាលពីមុនមានឈ្មោះថា Krong Chaktomuk មានមន័យថាទីក្រុងមុខបូនសំដៅទៅដល់រចនាសម្ព័នរបស់ទន្លេ មេគង្គ បាសាក់ សាបជា ទន្លេដែលបានហូរឆ្លងកាត់ទីក្រុងភ្នំពេញវាជាពាក្យកាត់ដែលបានដាក់ឈ្មោះដោយស្តេចពញ៉ា យ៉ាត។ ប្រវត្ថិនៃទីក្រុងភ្នំពេញ ទីក្រុងភ្នំពេញបានក្លាយជាឈ្មោះដំបូងរបស់ទីក្រុងនៃប្រទេសកម្ពុជាបន្ទាប់ពីការប្រទានឈ្មោះរបស់ព្រះបាទពញ៉ា យ៉ាតដែលជាស្តេចមួយព្រះអង្គដែលបានធ្វើការផ្លាស់ប្តូរទីក្រុងពីអង្គបន្ទាប់ពីមានការវាយ របស់ពពួកសៀមអស់ជាច្រើនឆ្នាំ។នៅពីខាងក្រោយវត្តភ្នំមានចេតិយដែលតាំងអធិធាតុរបស់ព្រះបាទ ពញ៉ា យ៉ាតដែលព្រះអង្គគោរពជឿរលើព្រះពុទ្ឋ។នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៦៦រក្សឈ្មោះថាជាភ្នំពេញដោយមាន ការកសាងវិមាន។ទីក្រុងភ្នំពេញបានផ្លាស់ពីភូមិទៅជាទីក្រុងភ្នំពេញ