ប្រវត្តិសាស្រ្តភាសាខ្មែរ
អក្សសាស្រ្តខ្មែរ
ភាសាខ្មែរជាភាសាដែលមានវ័យចំនាស់ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៏ ហើយមានការឆ្លងកាត់នៅការវិវរឌ្ឍន៏ជាច្រើនលើកច្រើនសារ។ហើយប្រជាជនខ្មែរបានប្រើប្រាស់ភាសា ជាតិរបស់ខ្លួនដើម្បីធ្វើការទំនាក់ទំនងគ្នាទៅមកនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ពីបាលីសំស្ក្រឹត
កែប្រែភាសាខ្មែរត្រូវបានមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំ ដោយសា ភាសាបាលីសស្រ្តឹត និង ភាសាបាលី ជាពិសេសនោះនៅក្នុងេវង្សត្រកូលស្តេច និង នៅក្មុង បញ្ជីសាសនា បើតាមយាននៃសាសនាហិណ្ឌូ និងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ភាសាខ្មែរត្រូវបាននិយាយឡើង ចងចាំ និង សរសេរដោយពួកក្រុមគ្រួសារខ្មែរមន។ដូចជាលទ្ធផលនៃភូមសាស្រ្ត ជាញាតិសន្តាន ភាសាខ្មែរបានមានទ្ធិពលហើយនិងផងដែរបានមានឥទ្ធិពលដោយ ភាសាមួយចំនួនដូចជា ថៃ ឡាវ វៀតណាម និងចាម ដែលរួមបញ្ជូលទាំអស់ នៅក្មុងឧបទ្វិប អាសីខាងត្បូងភាគខាងកើត ដែលតាំងពីមានការផ្ទុកនៅគុណភាពខ្ពស់នៃសាសស្រ្តិត និង បាលីអោយមានអនុភាពឡើង។ ជាងនេះទៅទៀតទំរងនៃភាសាខ្មែរមានសភាពដូចគ្នាទៅនិងការលិចឡើងជា មួយលក្ខណៈរបស់វា ហើយទាញយកពាក្យពីបាលីសំស្ក្រឹត។ជាមួយនិង ផ្ទាំសិលាដែលមានផ្ទាំសិលាចាស់បំផុតបានសរសេរពីភាសាខ្មែរគឺត្រូវបាន ស្វែងរកឃើញហើយឆ្លាក់ឆ្នាំ ៦១២មុនពុទ្ធសករាជ។
ចំលាក់លើផ្ទាំសិលាចារឹកលើកទី១
កែប្រែសេចក្តីពេញចិត្តចំពោះសិលាចរិតនៅលើផ្ទាំសិលានៅពេលដែលមានធាតុដើម នៅក្នុងប្រាសាទដែលភាគច្រើនគឺស្តីពីសាសនា ជាការប្រារព្ធពិធីបុណ្យសាសនា និងជាទស្សនៈវិជ្ជាជាដើម។វីរកម្មនៃ Ramayana និង Mahabharata គឺជាការ ប្រែក្លាយ យ៉ាងទាន់ហន់នៃស្តេចសត្វ មានជីវិតនិង ជាកំនាព្យដែល ធ្វើអោយ រំភើបចិត្ត។ ផ្នែកខ្លះនៃផ្ទាំសិលាចរិកជា បញ្ជី ដ៏មាន អត្ថប្រយោជន៏ផងដែរ។ហើយនៅពេល ដែលវាបានទទួលងារជា ម្ចាស់ នៃប្រាសាទ និងដោយពួកអ្នកមាន បណ្ដាសក្តិ ដែលមានភាពខុសគ្នាពី ការជំទាស់ ដែលត្រូវការ សំរាប់ការរៀបចំពិធីបុណ្យ នៃសាសនា។ទោះបីជាអត្ថប្រយោជន៏ ទាំងនេះ និងការ ជំទាស់ មានភាពយូរលិចបាត់ ក៏ដោយ បញ្ជីទាំង នេះបាន បំរើដល់ការបង្ហាញផ្សេងៗ ទៀត ដោយគ្មាន កង្វល់ចំពោះ ចំនេះដឹងទូ ទៅនៃ សម័យ អង្គរ ។ វត្ថុតាងបន្តិចបន្ទួច បាន និយាយអំពីជីវិតសាមញនៃ ប្រពៃណីក្មុងស្រុក របស់ប្រជាជន។ ទោះជាយ៉ាង ណាក៏ដោយ សិលាចរិតនេះបាន ជួយ ដើរត្រឡប់ទៅកាន់ផ្លូវប្រវត្តសាស្រ្ត នៃភាសាខ្មែរនិងបានយល់ពី នយោបាយ និងរចនាសម្ព័ន។
ចំពោះការសរសេរគឺបានធ្វើការឆ្លាក់នៅលើផ្ទាំសិលាដែលអាចកំណត់ពីថ្ងៃ ខែគឺនៅសតវត្យរ៏ទី៥ និង ទី៦ដែលបានបង្ហាញពី ការជះឥទ្ធិពលដ៏ខ្លាំខ្លានៃប្រទេសឥណ្ឌា។ ភាសាខ្មែរពីដើម (ឬខ្មែរអង្គរ)គឺជាភាសាដែលត្រូវបាននិយាយនៅក្នុងចក្រភពខ្មែរពី សតវត្សរ៏ទី៩រហូតដល់ សតវត្សទ១៣ ដែលជាពេលវេលាមានការអន់ថយនៃចក្រភព។ ភាសាខ្មែរដើម គឺត្រូវបានពិសោធន៏ដោយប្រភពដើម និង ត្រូវបានសិក្សាយ៉ាងស៊ីជំរៅដោយអ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួន។ ហើយវាជាភាសាសំខាន់ទីពីរត្រូវបាននិយាយយ៉ាងទូលំទូលាយ(បន្ទាប់ពីភាសាវៀតណាម) ដែល អ្នកមាននិយាយជាភាសាខ្មែររហូតដល់១០លាននាក់។
ចំលាក់លើផ្ទាំសិលាចារឹកលើកទី២
កែប្រែនៅកំឡុងឆ្នាំ១២០០ សិលាចរិតបានសរសេរនៅក្នុងបាលីសំស្រ្តឹត និងភាសាខ្មែរគឺត្រូវ បានរកឃើញ។អក្សរចរិកគឺបានឆ្លាក់នៅលើផ្តាំងសិលាជាមួយនិងការបង្កើតការងារនៃការគោរព
ដ៏ខ្ពងខ្ពស់ទៅលើព្រះផ្សេងៗនៅក្នុងព្រះវិហារ។ដោយសារព្រះអាចដឹកនាំពួកគេនៅពេលដែល ជនជាតិខ្មែរចាប់ផ្តើមចេះធ្វើបុណ្យទៅដល់ព្រះរបស់ពួកគេ ជាការគោរពយ៉ាងជ្រាល ជ្រៅពីការការពាររបស់ពួកគេ
និងការប្រទានពររបស់ព្រះអាចអោយពួកគេមានសេចក្តីសុខ។
ប្រាសាទនៅសម័យអង្គរជាច្រើនត្រូវបានស្វែករកឃើញនៅលើចំនុចផ្សេងឯទៀតនៃសិលាចរិកនៅ ក្នងភាសាទាំងពីរគឺ
បាលីសំស្រ្តឹត និងភាសាខ្មែរ។មិនត្រឹមតែប៉ុននោះអ្វីដែលគួរអាយពេញ ចិត្តទាំងនេះវាមានភាពខុសគ្នា ក្នុងលក្ខណៈប្លែកៗពីគ្នា។ បាលីសំស្ក្រឹតជាភាសាដ៏ពិសិដ្ឋ នៃជនជាតិឥណ្ឌានិងបាថែរក្សាក្នុងទំរងដើមដោយសារការបកប្រែ ដោយសារនណាម្នាក់។វាពិតជាពិបាកជឿរថានៅពេលអារ្យធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់នៃប្រជាជនខ្មែរជាមួយការ អភិវឌ្ឍប្រព័ននៃការសរសេរពីការបង្ហាញអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ។ ត្រឹមតែអក្សសាស្រ្តខ្មែរអាចអោយដឹងតាំង ពីការការពារទៅលើផ្ទាំសិលាចរិក អាចសរសេរពីសំភារៈដែលមិនកំនត់នៅលើផ្ទាំសិលាដទៃទៀត ដែលអាចជឿពីការបាត់បង់ជាមួយពេលវេលានិងប្រហែលជាមានការរស់នៅរហួត ដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ទៅតាមប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់តាមតំបន់
ការប្រើប្រាស់
កែប្រែខ្មែរជាអ្នកនិពន្ធសរសេរអក្សរដោយផ្ទាល់ ត្រូវបានស្កាល់ថាខ្មែរ។ភាសាខ្មែរខុសប្លែកពីភាសាជិតខាង ដូចជា ភាសាថៃ ឡាវ និង ភាសាវៀតណាម ព្រោះតែវាមិនមែនជាសំនៀងភាសា។ព គ្រាមភាសាសំខាន់ៗ អញមញអាចស្ដាប់បាន ងាយយល់ គឺ
- បាត់តំបង និយាយជាភាសាភាគខាងជើងនៃប្រទេស។
- ភ្នំពេញ ជារាជធានីគ្រាមភាសា និង គឺផងដែរ ត្រូវបាននិយាយនៅជុំវិញខេត្ត។
- ភាសាភាគ ខាងជើង ត្រូវបានស្គាល់ថា ជាភាសាខ្មែរសុរិន ត្រូវបាននិយាយដោយជាតិពន្ធភាសាដើម ខ្មែរទៅភាគខាងជើងទឹកដីថៃ។
- ខ្មែរក្រុម ឬ ខ្មែរភាគខាងត្បូងត្រូវបាននិយាយដោយ អន្តោគ្រាមខ្មែរ(ក្នុងស្រុក) ប្រជាជន នៃដែនដីសណ្ដរទន្លេមេគង្គ។
- ខ្មែរក្រវាញ ជាភាសាដែលគេលែងប្រើ ដោយសារតែមានមនុស្សនិយាយតិចតួចនៅភ្នំក្រវាញ នៃភាគលិចនៃប្រទេសនម្ពុជា។