អ្នកសារពត័មាន៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
No edit summary
No edit summary
បន្ទាត់ទី៨៖
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩២០ អ្នកកាសែតដ៏៏ល្បីល្បាញមួយរូបនិយាយអំពីទម្រង់បែបបទនៃអ្នកកាសែត គឺលោក វ៉លថ័រ លីបមែន[[ទស្សនៈវិទូ]]ជនជាតិអាមេរិកម្នាក់ដែលជាអ្នកជំនាញក្នុងផ្នែកសារពត័មាននៅក្នុងលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ពួកគេគឺជាអ្នកជំនាញផ្នែក[[ទស្សនៈវិជ្ជា]] និងរដ្ធនៃប្រទេស។
លោក [[លីបមែន]]បានយល់ច្បាស់ថាតួនាទីរបស់អ្នកកាសែតពេលដំបូងត្រូវតែជាអ្នកចេះសំរបសំរួល ឬជាអ្នកបកប្រែបង្ហាញជាសាធារណៈ និងមានកិច្ចសន្យាបញ្ជាក់ថាក្លាហាន និងល្អ។
អ្នកសារពត័មានត្រូវតែក្លាយជាមនុស្សកណ្តាលមានន័យថាជាំមុនស្សមិននិយាយលំអៀងឬបំលើសស្ថានការណ៏នៃរឿងអ្វីមួយដែលបានជួបនឹងឃើញនៅពេលដែលអ្នកជំនាញខាងសារពត័មាននិយាយអ្នកសារពត័មានទាំងឡាយបានស្តាប់និងធ្វើការថតទុកអ្នកសារពត័មានត្រូវតែក្លាយជាមនុស្សកណ្តាលមានន័យថាជាមុនស្សមិននិយាយលំអៀងឬបំលើសស្ថានការណ៏នៃរឿងអ្វីមួយដែលបានជួបនឹងឃើញនៅពេលដែលអ្នកជំនាញខាងសារពត័មាននិយាយអ្នកសារពត័មានទាំងឡាយបានស្តាប់និងធ្វើការថតទុក និងមានការដកស្រង់ចំរាញ់យកហើយផ្សាយពត័មាននោះជាសាធារណៈសំរាប់ពួកគេប្រើប្រាស់។ ក្រោយពីបានធ្វើការវិភាគរបស់គាត់រួចមកការផ្សាយជាសាធារណៈមិនត្រឹមតែជាលក្ខណៈមួយដែលជួយដោះស្រាយនូវភាពមិនលូតលាស់ជឿនលឿនហើយនិងភាពស្មុគស្មាញជាច្រើននៃពត័មានសព្វថ្ងៃនៅក្នុងសង្គមយើងបច្ចប្បន្ន ហើយនឹងដូចជាអ្នកកណ្តាលដែលត្រូវការដកស្រង់ពត័មានសម្រាប់ប្រមូលផ្តុំដើម្បីធ្វើការផ្សាយ។
លោក [[លីបមែន]] បង្ហាញពីវិធីមួយៈ ការដាក់ជាផ្សព្វផ្សាយមិនទាន់មានភាពគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ការផ្សាយជាសាធារណៈក៏បំផ្លាញជាមួយជីវិតរស់នៅរស់ពួកគេដែរ ដើម្បីយកចិត្តទុកដាក់អំពីភាពសន្យាថានោះជាភាពស្មុគស្មាញ។ ហេតុដូច្នេះលក្ខណៈសាធារណៈចាំបាច់ត្រូវមានការបកស្រាយ ឬអធិប្បាយពីនណារម្នាក់ដើម្បីសម្រេចចិត្តដើម្បីបង្កើតជាសារពត័មានមួយ ងាយយល់និងមានលក្ខណៈសាមញ្ញៗ។
លោក លីបមែន បានជឿជាក់ថា ការដាក់ផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈវាមិនមានឥទ្ធិពលទៅលើការសម្រេចចិត្តរបស់អ្នកជំនាញជាមួយនឹងការគាំទ្រផងដែរ។ នៅក្នុងចន្លោះពេលដែលអ្នកជំនាញ ( ឧទាហរណ៏ៈ អ្នកនយោបាយ អ្នកធ្វើកិច្ចសន្យា ការិយានុលេខានុការ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត...ល¬) ទាមទារអោយមានការរក្សានូវការផ្សព្វផ្សាយ និងការគ្រប់គ្រងបានល្អ។ នៅក្នុងអំនាចរបស់លោក លីបមែន តួនាទីរបស់អ្នកកាសែតដើម្បីស៊ីបអង្គេត ជាសាធារណៈនៃអ្វីដែលអ្នកជំនាញខាងសារពត័មាននោះបានធ្វើ។ វាដូចជាលក្ខណៈជាអ្នកបំរើនរណាមួយដែរ ដូចជាការបោះឆ្នោតអោយជាប់ជាសាធារណៈចុងក្រោយ។ នៃផលនោះបានរក្សាទុកថាជាអាណាត្តចុងក្រោយការផ្សាយពត័មាននោះយ៉ាងងាយស្រួលពីអ្នកជំនាញ។ភាពក្លាហានរបស់លោក លីបមែន បានមានភាពលំបាកច្រើនដោយសារតែគាត់មានការអាណិតអាសូរ។ អ្នកស្តាប់ អ្នកអាន អ្នកមើលនៃប្រវិត្តនិយកឲម ហើយនឹងវិទ្យាសាស្រ្តលោក លីបមែន មិនបានកំណត់ថារដ្ធាភិបាលនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានការប្រែប្រួល មិនទៀងឡើយ ប៉ុន្តែគាត់គិតថាការទំនាក់ទំនងផ្នែកនយោបាយនៃអ្វីក៏ដោយមិនមានលក្ខណៈរកាំរកូតហើយដូចជាការណែនាំដោយមានការប្រកាន់បក្សពួកសម្រាប់អោយជាមតិយោបល់ និងពត័មាន។ នៅក្នុង បណ្ណាគារ និង កាសែតពត័មាន មួយនៅឆ្នាំ ១៩១៩ ហើយាការបញ្ចេញមតិយោបល់ជាសាធារណៈ នៅឆ្នាំ ១៩២១ លោក លីបមែន បានបញ្ជាក់ថា គាត់មានសេចក្តីសង្ឈឹមថា សរីភាពអាចទៅជាអត្ថន័យនៃបញ្ជីវិទ្យាសាស្រ្តនិយមហើនឹង នៃប្រវិត្តទស្សនៈវិស័យដែលជាគំនិតមួយផុសឡើងជាសាធារណៈ និងក្លាយទៅជាអ្នកគ្រប់គ្រងដ៏ឆ្លាវៃ និងការទៅជាអ្នកបោះពុម្ពផ្សាយសារពត័មានដ៏មានអំណាច និង មានគំនិតមួយមានការអត់ធ្មត់ និងមិនខ្លាចនៃ[[វិទ្យាសាស្ត្រ]]។ហេតុនេះគាត់ត្រូវបានគេបន្ទុះបង្អាប់នៃចំណោមមនុស្សភាគច្រើន ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមនោះក៏មានបឲមនុស្សចូលចិត្តដណ្តើមអំណាច។ នៅក្នុងប្រពន្ធ័ផ្សព្វផ្សាយមួយនៃរដ្ធាភិបាល មានតំនាងមួយត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយប្រជាជន ហើយមានទំនាក់ទំនងជាមួយពូកគេយ៉ាងស្អិតរមួត ដើម្បីជាគោលគ្រិះនៃសីលធម៍និងនយោបាយរដ្ធធម្មនុញ្ញសម្រាប់អោយពូកគេបង្កើតនៅបុរេប្រវិត្តសាស្រ្ត ហើយនឹងប្រវិត្តទស្សនៈវិស័យដែលជាគំនិតមួយផុសឡើងជាសាធារណៈ និងក្លាយទៅជាអ្នកគ្រប់គ្រងដ៏ឆ្លាវៃ និងការទៅជាអ្នកបោះពុម្ពផ្សាយសារពត័មានដ៏មានអំណាច និង មានគំនិតមួយមានការអត់ធ្មត់ និងមិនខ្លាចនៃវិទ្យាសាស្ត្រ។ហេតុនេះគាត់ត្រូវបានគេបន្ទុះបង្អាប់នៃចំណោមមនុស្សភាគច្រើន ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមនោះក៏មានបឲមនុស្សចូលចិត្តដណ្តើមអំណាច។ នៅក្នុងប្រពន្ធ័ផ្សព្វផ្សាយមួយនៃរដ្ធាភិបាល មានតំនាងមួយត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយប្រជាជន ហើយមានទំនាក់ទំនងជាមួយពូកគេយ៉ាងស្អិតរមួត ដើម្បីជាគោលគ្រិះនៃសីលធម៍និងនយោបាយរដ្ធធម្មនុញ្ញសម្រាប់អោយពូកគេបង្កើតនៅបុរេប្រវិត្តសាស្រ្ត ហើយនឹងប្រវិត្តទស្សនៈ និងអ្វីសម្រាប់គាត់ធ្វើដោយគ្មានហតុផលនយោបាយទស្សនៈវិជ្ជា ប៉ុន្តែលោក លីបមែន បានប្រែក្លាយឈ្មោះទៅជាអ្នកសមោហភាវៈនិយមនៃចលនាមួយគាត់មានសេចក្តីក្លាហាន ជាមួយគា្ននោះដែរគាត់បានបញ្ជាក់អោយឃើញពីការស្ថាបនានៃនយោបាយសហរដ្ធអាមេរិកហើយរដ្ធាភិបាល និងបានសរសេរទុកនូវកិច្ចការចុងក្រោយរបស់គាត់គឺទស្សនៈវិជ្ជានៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥ ដែលបានលុបបំបាត់ដើម្បីត្រឡប់មករកគោលនៃសីលធម៍នៃការរំលំទឹកដីអាមេរិច។
មួយវិញទៀតលោក ឌីវេ ការផ្សព្វផ្សាយមិនលទ្ធភាពគ្រប់គា្រន់អោយឈានទៅដល់អោយយល់កាន់តែច្បាស់ពីការបង្កើតនូវការផ្សព្វផ្សាយ ឬក៏មានទំនួលមួយដើម្បីសម្រាំងទេ វាស្ថិតនៅលើទម្រង់មួយដែលបានសំរេចចិត្តជាច្រើន និងពីអ្នកជំនាញ។ នៅពេលផ្សព្វផ្សាយត្រូវពិនិត្យអោយបានម៉ត់ចត់ បន្ទាប់ពីនោះនិងមានគំនិតមួយដ៏ល្អ ហើយត្រូវដឹងពីមជ្ឈដ្ធានខាងក្រៅអោយបានច្រើន។ លោក ឌីវេ លោកបាននិយាយថា អ្នកកាសែតគួរតែធ្វើអ្វីបន្ថែមដើម្បីអោយមានភាពងាយស្រួលក្នុងការផ្សាយពត័មាន។ គាត់ជឿថាពួកគេគួរតែដឹងពីផលវិបាកខ្លះពីប៉ូលីសនិងចាប់ផ្តើម[[អនុម័ត]]។ លើសពីនេះទៅទៀតគំនិតរបស់លោកត្រូវបានគេយល់ធ្វើធម្មតាបន្តដែលគេហៅថា”ទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកកាសែត”
បន្ទាត់ទី៣៤៖
ថវិការបស់អង្គការពត៍មានមិនអាចជះត្រឡប់ក្នុងការគ្របដណ្តប់ពត័មានទាំងឡាយអោយទស្សនិកជនមើលទាំអស់ទេហើយនឹងអ្វីដែលអាថ័កំបាំង។ ការយល់ឃើញទាំងនេះហើយ បានបញ្ជាក់អោយដឹងនិងមិនអោយមានភាពលំអៀងតទៅទៀត។ នៅពេលដែលថវិកាត្រៀមនោះចំណាយលើអ្នកដែលបានរកពត័មានអោយពួកគេហើយគេបានពលិកម្មជីវិតគេដើម្បីពត័មានអោយក្រុមហ៊ុននីមួយៗដែលពួកគេបានទៅទីឆ្ងាយៗ។ នេះបានអោយឃើញថា បរិមាណនៃបុគ្គលិកត្រូវបានថយចុះ ការទំនាក់ទំនងក៏បានកាត់បន្ថយនេះជាកត្តាមួយដែលគួរគិតពិចារណា។
អ្នកផ្សព្វផ្សាយឯកជនហើយនឹងអ្នកដែលចូលរួមផ្សព្វផ្សាយជាមួយក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗ ជាពិសេសការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មទំនិញអាចពឹងពាក់ទៅលើអ្នកកាសែតដើម្បីអោយគេសរសេរជាពត័មាន និងផ្សព្វផ្សាយ។ ជាធម្មតាអ្នកកាសែតតែងតែពឹងផ្អែកលើអ្នកគ្រប់គ្រងដើម្បីបង្កើតបាននឹងយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើពត័មាននោះនិង ដើម្បីការពារនៅដំនើរការផ្សាយពត័មានរបស់ក្រុមហ៊ុនដទៃទៀត។ ទស្សនាវដ្ដីមួយ ដូចជាទស្សនាវដ្តីកូឡុមបៀ បាននិយាយពីទំហំនៃការទិញពត័មានជាការមួយដែលមិនបំពានទៅលើអ្នកកាសែត ហើយអ្នកកាសែតនោះមិនទទួលការរងនូវសម្ពាធ។
ការរិះគន់ជាបញ្ហាមួយរបស់អ្នកកាសែត ជាធម្មតានៅក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាច្រើនតែងតែមានការបំបិទសិទ្ធសេរីភាព។ ដូចជាសម្ពាធនៃការផ្សព្វផ្សាយនៅកន្លែងជំនួញ អ្នកមួយចំនួនមិនពេញចិត្តចំពោះកន្លែងផ្សាយធ្វើអោយបាត់បង់នូវប្រយោជន៏ខ្លួនដ៏ធំ នៃប្រទេសជាច្រើន ពីព្រោះតែការមិនយល់ព្រមនៅក្នុងរឿងនេះ។ ឧទាហរណ៏ ដូចជា ស៊ីអិនអិន បាននិយាយពីការរិះគន់ពីរបបលោក សាដាំហូសេននៅអ៊ីរ៉ាក់ ធ្វើអោយមានព្រឹត្តិការណ៏ជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះការមិនយកចិត្តទុកដាក់នូវប្រពន្ធ័ផ្សេងទៀត។ [[ស៊ីអិនអិន]] បានយកការណ៏អំពីការត្អូញត្អែរបស់គ្រីស្ទីន អាមាភួ ផងដែរចំពោះការលុកលុយនៃការជំពាក់បំណុល អ៊ីរ៉ាក់បានជាមានភាពស្និទ្ធជាមួយអាមេរិចទៅវិញ។
==និត្យានុកូល(តាមច្បាប់ ពេញលក្ខណៈ)==
រដ្ធាភិបាលជាអ្នកដឹកនាំដ៏ទូលំទូលាយហើយ អោយអ្នកកាសែតដែលដឹងថាពួកគេជាអ្នករុករកស្រាវជ្រាវ និងជាអ្នកកត់ត្រាហើយអាចធ្វើការផ្សាយបាន។
អ្នកកាសែតខ្លះដែលមានឯកសិទ្ធនៅក្នុងក្រុមមួយមិនអាចចូលរួមសូម្បីតែការយកការណ៏នូវអំពើខុសច្បាប់ ហើយនឹងការធ្វើសន្និសិទ្ធ ហើយដើម្បីពង្រឹងការធ្វើបទសំភាសន៏អោយបានចូលជាផ្លូវការ។ អ្នកកាសែតដែលគេតែងតាំងទៅកន្លែងដែលមានសង្គ្រាមឬអ្នកកាសែតដែលគេតែងតាំងទៅកន្លែងដែលមាន[[សង្គ្រាម]]ឬ នៅកន្លែងដែលមានកុបកម្មជារឿយៗ តែងតែមានការទំនុកបម្រុងពីរដ្ធាភិបាល។ អ្នកកាសែតដែលចាប់បាន ឬមាននៅក្នុងកំឡុងពេលដែលមានរឿងប៉ះទង្គិចជាមួយនឹងរឿងផ្ទាល់ហើយបានអោយមានសិទ្ធិសេរីភាពដោយរដ្ធាភិបាល។
==ការការពារភាពអាថ៍កំបាំង==
ការធ្វើអន្តកម្មររបស់អ្នកកាសែតជាមួយប្រភពនីមួយៗតែងតែមានការជាប់ទាក់ទងជាមួយនឹងរឿងអាថ៍កំបាំងនៃវិបុលកម្មនៃសិទ្ធិសេរីភាពនៃកិច្ចការការពារច្បាប់អ្នកកាសែតការធ្វើអន្តកម្មររបស់អ្នកកាសែតជាមួយប្រភពនីមួយៗតែងតែមានការជាប់ទាក់ទងជាមួយនឹងរឿង[[អាថ៍កំបាំង]]នៃវិបុលកម្មនៃ[[សិទ្ធិ]]សេរីភាពនៃកិច្ចការការពារច្បាប់អ្នកកាសែត និងមានការប្រុងប្រយត្ន័ចំពោះរឿងនោះ។ នៅពេលដែលមានការទាមទារកាត់ទោសដោយប៉ូលីស ឬការដកហូតចេញពីកន្លែងធ្វើការដោយមានការកាត់ក្តីពីតុលាការ ឬយកទៅដាក់គុក។នៅសហរដ្ធអាមេរិចតុលាការមិនមានសិទ្ធិដកឡើយ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សហពន្ធ័របស់តុលាការនិង បដិសេធន៏ដើម្បីបរិហាពីកាសែតនោះ តុលាការធ្វើបែបនេះលុះត្រាតែគេបានរកឃើញនូវការនិយាយបរិហាពីនរណារម្នាក់ពីអ្នកកាសែតនោះ។តុលាកាផ្លាស់ប្តូរកម្រិត នៃការការពារ។ កាសែតដែលបដិសេធន៏ចំពោះការកំណត់កម្រិតនៃការការពារនោះ បើតុលាការដឹងនិងត្រូវបានផ្តន្ទាទោស។
==អ្នកផលិត==
មានគម្រោងដូចតទៅ៖
#ជួយឧបត្ថម្ភដល់អ្នកកាសែត( ជួយសរសេរគាំទ្រឬ បញ្ចេញជាមតិយោបល់អោយទស្សនិកជនមានការគាំទ្រច្រើន)
#ការផ្សព្វផ្សាយរបស់អ្នកកាសែតការផ្សព្វផ្សាយរបស់[[អ្នកកាសែត]]( ការសរសេរ ការនិយាយដែលបានបែកចែកផ្សាយតាមរយៈច្រើនវិធីគឺ តាមទូរទស្សន៏តាម[[ទូរទស្សន៏]] តាមវិទ្យុតាម[[វិទ្យុ]] ច្រើនជាងការបោះពុម្ពផ្សាយអោយអ្នកអានច្រើនជាងការ[[បោះពុម្ព]]ផ្សាយអោយអ្នកអាន)
#ការស៊ីបអង្កេតរបស់អ្នកកាសែត (ត្រូវមានការសរសេរនូវការពន្យល់បន្ថែម ឬ ល្អជាងនេះត្រូវអធិប្បាយអោយបានក្បោះក្បាយនៃអត្ថបទនីមួយៗ)។
#កាសែតទំហំតូចតែមានរូបភាពច្រើន( ការសរសេរដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាពិសេស)