ព្រះរតនត្រ័យ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
បន្ទាត់ទី១០៖
[[ព្រះធម៌]]ដែលអ្នកសិក្សាបតិបត្តិគប្បីបានគឺ [[ទិដ្ឋធម្មិកត្ថ]] (ប្រយោជន៍បច្ចុប្បន្ន), [[សម្បរាយិកត្ថ]] (ប្រយោជន៍ជាតិខាងមុខ) និង [[បរមត្ថ]] (ប្រយោជន៍​ប្រសើរ​បំផុត) ​គឺ[[ព្រះនិព្វាន]] ដែល​[[ព្រះសង្គីតិកាចារ្យ]]​ទាំងឡាយ​បាន​ប្រមូល​រួបរួម​ទុក​ក្នុង​គម្ពីរ​[[ព្រះត្រ័យបិដក]]​ទាំង ៨៤០០០ [[ព្រះធម្មក្ខន្ធ]] ។ ព្រះ​ធម៌​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​កត់​ត្រា​ទុក​នៅ​ក្នុង​ [[វិនយបិដក]] ចំនួន ២១០០០ [[ព្រះធម្មក្ខន្ធ]], [[សុត្តន្តបិដក]]​ចំនួន​ ២១០០០ [[ព្រះធម្មក្ខន្ធ]] និង [[អភិធម្មបិដក]] ចំនួន ៤២០០០ [[ព្រះធម្មក្ខន្ធ]] ។ <br>
 
ពេល​ព្រះ​ពុទ្ធ​​ទ្រង់​សម្តែង​ ​[[ព្រះបឋមទេសនា]]​ (​[[ធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រ]]) ​ព្រះអង្គ​​​​បាន​​ចែក​ ​[[អរិយសច្ចធម៌]] ​ជា ៤ ប្រភេទ ពោល​​គឺ​ [[ទុក្ខារិយសច្ច]], [[សមុទយារិយសច្ច]]], [[និរោធារិយសច្ច]], និង [[មគ្គារិយសច្ច]] ។ ជារឿយ​ៗ​ព្រះអង្គ​ទ្រង់​ដឹកនាំ​សត្វ​ឲ្យដើរតាម[[អរិយដ្ឋង្គិកមគ្គ]] គឺ​មាគ៌ាមានអង្គ ៨ ដែល​មាន [[សម្មាទិដ្ឋិ]], [[សម្មាសង្កប្ប]] ជាដើម និង​មាន​[[សម្មាសមាធិ]]​ជា​បរិយោសានថា ។ អរិយមគ្គ គឺ​ជា [[ផ្លូវកណ្តាល]] ចង្អុល​ឲ្យ​មនុស្ស​ដើរ​តាម​ពោះ​ទៅ​កាន់ [[ទីរំលត់ទុក្ខ]] ពោល​គឺ[[ព្រះនិព្វាន]] ។ ក្រៅ​ពី​[[អរិយសច្ច]] នៅមាន[[ត្រៃលក្ខណ៍]] (Three Universal Characteristics) គឺ[[ទុក្ខំ]] (suffering, ការ​មិន​បាន​អ្វី​ដែល​ខ្លួន​ចង់បាន​ឬ​ពេញ​ចិត្ត), [[អនិច្ចំ]] (impermanence, ការ​ផ្លាស់ប្រែ​ឥត​ឈប់​នៃ​រាង​កាយ​មនុស្ស, សត្វ, និង បរិស្ថាន), [[អនត្តា]] (non-self, ភាព​ទទេ, អ្វី​ៗ​ទាំង​អស់​សុទ្ធ​តែ​ផ្សំ​ឡើង​ពី​វត្ថុ​ធាតុ​ដទៃ​ទៀត​ដែល​នឹង​បែក​ធ្លាយ​ទៅ​កាន់​លក្ខណៈ​ដើម​របស់​វា, គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​អាច​អះអាង​ថា​សរីរៈរាងកាយ​របស់​ខ្លួន​ថា​ជា​របស់​ខ្លួន​បាន​ទេ) ។ រីឯ​[[បដិច្ចសមុប្បាទធម៌]]​ដែល​សម្តែង​រឿង​[[ហេតុបច្ច័យ]]​នៃ​ធម៌​ទាំងឡាយ​មាន​អធិប្បាយ​ពិស្តារ​ក្នុង [[គម្ពីមហាបដ្ឋានប្បករណ៍]] ដែល​ចែក​ចេញ​ជា [[២៤ បច្ច៍យ]] មាន [[ហេតុប្បច្ច័យ]] ជាដើម ។
 
[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]​​​មាន​ទ្រឹស្តី​[[កម្មផល]] សម្រាប់​ពន្យល់​ហេតុ​នៃ​ការ​កើត, ចាស់, ឈឺ, ស្លាប់ របស់​សព្វសត្វ ។ [[ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ]] ទ្រង់​ចែក ​[[កម្ម ១២ កង]] ជា​ ៣ ពួក បន្ត​ទៀត​ដើម្បី​ឲ្យ​អ្នក​សិក្សា​ងាយ​យល់​ និង ងាយ​ចាំ ។
បន្ទាត់ទី២០៖
# ពួក[[កម្មឲ្យផលតាមលំដាប់]] ឬតាមកម្លាំងមាន៤យ៉ាងគឺ៖ [[គរុកម្ម]] កម្មធ្ងន់បានដល់[[ឈានសមាបត្តិ ៨]]គឺ[[រូបឈាន ៤]] [[អរូបឈាន ៤]] និង[[អនន្តរិយកម្ម ៥]] គឺសម្លាប់ម្តាយខ្លួនឯង, សម្លាប់ឪពុកបង្កើតខ្លួនឯង, សម្លាប់[[ព្រះអរហន្ត]], ញ៉ាំង​លោហិត​[[ព្រះពុទ្ធ]]​ឲ្យ​ចេញ និង​[[បំបែកសង្ឃ]]ឲ្យបែកខ្ញែកគ្នា ។ <br><br>
 
បើ​ពួក​[[ឈាយីបុគ្គល]]ទាំងនោះរក្សា[[ឈានសមាបត]] របស់ខ្លួន​បាន​រហូត​ដល់​អវសាន្តជីវិត ពួក​គេ​នឹង​បាន​ទៅ​កើត​ក្នុង​[[ព្រហ្មលោក]]ក្នុង​ជាតិ​បន្ទាប់ ។ សត្វ​ឯណាមួយបានប្រព្រឹត្តនូវកម្មណាមួយនៃ[[អនន្តរិយកម្ម]]ទាំង៥នេះ សត្វ​នោះ​នឹង​ទៅ​បង្កើត​ក្នុង​[[និរិយភូមិ]]​គឺ​[[នរក]]​បន្ទាប់​ពី​ស្លាប់​ទៅ​ដោយ​វៀរ​ពុំ​បានឡើយ មិន​ថាក្នុងករណីណាៗក៏ដោយ ។ [[ពហុលកម្ម]] ឬ[[អាចិណ្ណកម្ម]] គឺកម្មស្រាលឬកម្មដែលយើងធ្វើជាប្រចាំរឿយៗគឺ​កម្ម​ស្រាល​ឬ​កម្ម​ដែល​យើង​ធ្វើ​ជា​ប្រចាំ​ ឬកម្មជាទម្លាប់។ឬ​កម្មជាទម្លាប់។ កម្មនេះនឹងចូលមកឲ្យផលគឺឲ្យ[[បដិសន្ធិ]]បើកាលណាគ្មាន[[គរុកម្ម]]ទេ។ [[អាសន្នកម្ម]] គឺ​កម្ម​ដែល​ធ្វើ​ក្នុង​ពេល​ជិត​ស្លាប់។គឺ​កម្ម​ដែល​ធ្វើ​ក្នុង​ពេល​ជិត​​ស្លាប់។ [[កុសលកម្ម]]ក្តី [[អកុសលកម្ម]]ក្តីដែលសត្វបានធ្វើមុនខណៈ[[ចុតិចិត្ត]]បន្តិច វា​នឹង​មក​ជា​[[អារម្មណ៍]]​និង​ជា​ការ​ចងចាំ​យ៉ាង​ច្បាស់​ក្នុងសន្តានរបស់សត្វហើយអាស្រ័យ​និង​ជា​ការ​ចងចាំ​យ៉ាង​ច្បាស់​​ក្នុងសន្តានរបស់សត្វហើយអាស្រ័យ[[អារម្មណ៍]]នោះៗជា[[អារម្មណប្បច្ច័យ]] សត្វ​នឹង​[[បដិសន្ធិ]]​ដោយ​[[អនន្តរប្បច្ច័យ]]​គឺ​កម្ម​មាន​ជាតិ​ស្មើ​គ្នាចូលមកឲ្យផល​គឺ​កម្ម​មាន​ជាតិ​​ស្មើ​គ្នាចូលមកឲ្យផល ។ [[កតត្តាកម្ម]] ឬ[[កដត្តាកម្ម]] ឬ[[កតត្តាវាបនកម្ម]] គឺកម្មដែលធ្វើដោយពុំមាន[[ចេតនា]] ។ កម្ម​នេះ​ឲ្យ​ផល​ក្នុង​ករណីដែលកម្មទាំង៣ខាងលើពុំមានឬពុំមានឱកាសឲ្យផល។កម្ម​នេះ​ឲ្យ​ផល​​ក្នុង​ករណីដែលកម្មទាំង៣ខាងលើពុំមានឬពុំមានឱកាសឲ្យផល។ ម្យ៉ាងវិញទៀត [[ព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌]]ទាំង ៩ ប្រការគឺ [[មគ្គ ៤]]​បាន​ដល់​​បាន​ដល់​​ [[សោតាបត្តិមគ្គ]], [[សកទាគាមិមគ្គ​]], [[អនាគាមិមគ្គ]], [[អរហត្តមគ្គ]], និង [[ផល ៤]]​បានដល់ [[សោតាបត្តិផល]] [[សកទាគាមិផល]], [[អនាគាមិផល]], [[អរហត្តផល]] និង​ព្រះ​[[និព្វាន]]​ជា​[[ព្រះនព្វលោកុត្តរធម៌ ៩]]​លោក​រាប់​ថា​ជា​[[ព្រះធម្មរតនៈ]]។
 
==សង្ឃរតនៈ==