ប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ប្រទេសមួយពេលមាននិវេទន៏របស់ប្រទេសមួយ។

ស្គាល់​ប្រវត្តិគឹជាសារះសំខាន់សំរាប់ស្វែងយល់បច្ចុប្បន្នកាល​​ពីព្រោះសង្គមបច្ចុប្បន្នគឹជាលទ្ចផលរបស់អតីត។​ហើយនិង​ពេលគេស្គាល់ប្រវត្ត​គេបានគិតដល់អនាគតកាល។

=== ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី ===

:[[ប្រវត្តិទ្វីបអាស៊ី]]

តំបន់ជុំវិញឆ្នេរជាទីកំណើតនៃអរិយធម៌បូរាណបំផុតលើពិភពលោក។ តំបន់ទាំងបីនោះសុទ្ធសឹងបានអភិវឌ្ឍអរិយធម៌ដំបូងបំផុតនៅលើដី មានជីរជាតិនៃខ្ពង់រាបក្បែរទន្លេ។ អរិយធម៌នៅតំបន់មេសូប៉ូតាមី, ខ្ពង់រាបនៃប្រទេសឥណ្ឌា និង នៅប្រទេសចិន មានលក្ខណះប្រហាក់ប្រហែលគ្នាផ្លាស់ប្តូរទៅវិញទៅមកនូវ បច្ចេកវិទ្យានិងគំនិត ដូចជា គណិតវិទ្យា និងផលប្រយោជ។ សញ្ញាណផ្សេងទៀតដូចជាអក្សរ អាចត្រូវបានអភិវឌ្ឍនៅតាមតំបន់នីមួយៗ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា។ បណ្តាទីក្រុង, បណ្តារដ្ឋ និងបណ្តាអាណាចក្រផងដែរ ត្រូវបានអភិវឌ្ឍលើវាលរាបទាំងនោះ។

 

:[[ប្រវត្តិទ្វីបអឺរ៉ុប]]

 

 

=== ប្រវត្តិទ្វីបអាហ្រ្វីក ===