អនុស័យ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
បន្ទាត់ទី៥៖
==អត្ថន័យក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា==
ក្នុងទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនា ពាក្យ អានុស័យ មានន័យថា ការគិតមមៃដល់ជានិច្ច (Obsession) ឬ និន្នាការលាក់កំបាំង (underlying tendency) ។ អត្ថន័យដើមរបស់ពាក្យ អានុស័យ គឺ ដេកនៅជាមួយ ឬ ត្រាំនៅជាមួយ (lying down with) ។ បើគេយកពាក្យនេះទៅប្រើផ្សំក្នុងប្រយោគ អត្ថន័យរបស់កិរិយាសព្ទដើមគឺ អានុសតិ (anuseti) មានន័យថា "គិតមមៃដល់អ្វីមួយជាប់ជានិច្ច" (to be obsessed) ។ ក្នុងទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនា អានុស័យទាំងអស់មានចំនួន ៧ ដែលចិត្តត្រលប់ទៅរកវាម្តងហើយម្តងទៀត ពោលគឺ ការគិតមមៃជានិច្ចទៅដល់អារម្មណ៍រីករាយខាងរាងកាយ (obsession with sensual passion) ឬហៅថា កាមារាគានុសយៈ (kāma-rāgānusaya), ការគិតមមៃជានិច្ចដល់សេចក្តីជំទាស់ (obsession with resistance) ឬបដិឃានុសយៈ (paṭighānusaya), ការគិតមមៃជានិច្ចដល់ទស្សនៈមួយ (obsession with views) ឬទិដ្ឋានុសយៈ (diṭṭhānusaya), ការគិតមមៃជានិច្ចដល់ការមិនប្រាកដ (obsession with uncertainty) ឬវិចិកិច្ឆានុសយៈ (vicikicchānusaya), ការគិតមមៃជានិច្ចដល់ការប្រកាន់ (obsession with conceit ឬមានានុសយៈ (mānānusaya), ការគិតមមៃជានិច្ចដល់ការប្រែក្លាយជាអ្វីមួយ (obsession with passion for becoming ឬភវរាគានុសយៈ (bhava-rāgānusaya), និង ការគិតមមៃជានិច្ចដល់អវិជ្ជា (obsession with ignorance) ឬអវិជ្ជានុសយៈ (avijjānusaya) ។ សូមប្រៀបធៀបពាក្យ អានុស័យ ទៅនឹងពាក្យ [[សំយោជនៈ]] (saṃyojana) ដើម្បីរកភាពខុសគ្នា ។
===ព្រះអភិធម្មបិដក===
បន្ទាត់ទី៣៧៖
សេចក្ដីត្រេកអរក្នុងកាម ២ ប្រការនោះឈ្មោះថា អនុស័យ ព្រោះហេតុថាដេកត្រាំនៅឬលិចនៅក្នុងខន្ធសន្ដាន នៃសព្វសត្វដេកនៅរឿយ ៗដេកត្រាំនៅជានិច្ច ក្នុងខន្ធសន្ដាននៃសត្វទាំងឡាយ វៀរលែងតែព្រះអរីយបុគ្គលដែលប្រកបដោយលោកុត្តរចិត្ត ទើបមិនអាចដេកត្រាំនៅបាន ។
::'''បដិឃៈ''' បាននឹងចិត្តប្រកបដោយសេចក្ដីក្រោធ ។
::'''មានៈ''' បាននឹងសេចក្ដីប្រកាន់ខ្លួន ។
::'''ទិដ្ឋិៈ''' បាននឹងការដែលបុគ្គលយល់ឃើញខុស នឹងប្រកាន់ខុសហើយប្រៀនប្រដៅឲ្យអ្នកដទៃយល់ឃើញខុសប្រកាន់ខុសតាមខ្លួន ។
::'''វិចិកិច្ឆាៈ''' បាននឹងបុគ្គលមានចិត្តគិតសង្ស័យ មិនបានកំណត់ឲ្យដាច់ស្រេច ។
::'''អវិជ្ជា''' បាននឹងការមិនដឹង ។
ធម៌ទាំង ៧ នេះឈ្មោះថា អនុស័យ ព្រោះហេតុថាដេកត្រាំនៅជាប់ជានិច្ចក្នុងខន្ធសន្ដាននៃសត្វទាំងឡាយ លុះតែបានសម្រេចអរិយមគ្គ អរីយផល ទើបធម៌ទាំងប្រាំពីរនេះលែងត្រាំក្នុងសន្ដាន ។
បន្ទាត់ទី១០០៖
បុគ្គលដែលប្រកបដោយទីដ្ឋានុស័យ វិចិកិច្ឆានុស័យ ភវរាគានុស័យ នឹងអវិជ្ជានុស័យ ក៏ជាហេតុនឹងឲ្យដល់នូវសេចក្ដីវិនាសក្នុងជាតិនេះនឹងជាតិមុខដូចគ្នា ។ ហេតុនោះ បានជាសម្ដេចព្រះបរមសាស្ដាទ្រង់ត្រាស់ទេសនា អនុស័យប្រាំពីរប្រការបញ្ចូលក្នុងយមកបរកណ៍ដោយប្រការដូច្នេះ ។
| |||