មហាវិភង្គ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

បារាជិកសិក្ខាបទទាំង៤ គឺ សេពមេថុន១ លួចទ្រព្យគេ១ សម្លាប់មនុស្ស១ ពោលអួតឧត្តរិមនុស្សធម្ម១ ហៅថាឆេជ្ជវត្ថុ (វត្ថុដាច់ចាកភិក្ខុភាវៈ) មិនត្រូវសង្ស័យឡើយ។

 

 

ឥមេ ខោ បនាយស្មន្តោ តេរស សង្ឃាទិសេសា

 

បពិត្រលោកដ៏មានអាយុទាំងឡាយ អាបត្តិឈ្មោះ [[សង្ឃាទិសេស]]ទាំង ១៣ សិក្ខាបទនេះមកកាន់ឧទ្ទេស

 

[១] សម័យនោះ ព្រះពុទ្ធដ៏មានជោគ ទ្រង់គង់នៅក្នុងវត្តជេតពន ជារបស់​អានាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ជិតក្រុងសាវត្ថី។ សម័យ​នោះ សេយ្យសកភិក្ខុ​ដ៏មានអាយុ មិនត្រេកអរ​នឹងប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយធម៌ (ចង់សឹក)។ ដោយ​ហេតុនោះ សេយ្យសកភិក្ខុ ក៏ទៅ​ជាស្គាំស្គម មាន​សម្បុរ​អាប់អន់ កើតមាន​រោគស្គមលឿង ស្លេកស្លាំង មានខ្លួន​រវាមដោយ​សរសៃ។ឧទាយិត្ថេរដ៏មាន​អាយុឃើញ​សេយ្យសកភិក្ខុ​មានអាយុ​ស្គាំងស្គម មានសម្បុរ​អាប់អន់ កើតមាន​រោគស្គមលឿង ស្លេកស្លាំង មានខ្លួន​រវាមដោយ​សរសៃ លុះឃើញ​ហើយ ទើបសួរសេយ្យសក​ភិក្ខុថា ម្នាលអាវុសោ​សេយ្យសក ហេតុអ្វី បានជា​លោកស្គាំស្គម មាន​សម្បុរអាប់អន់ កើតមាន​រោគលឿង ស្លេកស្លាំង មានខ្លួន​រវាមដោយ​សរសៃ (ដូច្នេះ) ម្នាល​អាវុសោ​សេយ្យសក លោកមិន​ត្រេកអរនឹង​ប្រព្រឹត្ត​ព្រហ្មចរិយធម៌​ឬអ្វី។ សេយ្យសក​ភិក្ខុឆ្លើយ​ថា ករុណា អាវុសោ។ ឧទាយិ​ក៏បង្គាប់ថា ម្នាលអាវុសោ​សេយ្យសក បើដូច្នោះ លោកចូរ​ឆាន់ឲ្យឆ្អែត សិងឲ្យស្កប់ ស្រង់ឲ្យ​ពេញចំណង់​ទៅ លុះដល់​ឆាន់ឆ្អែត សិងស្កប់ ស្រង់ពេញ​ចំណង់ហើយ កាលណា​បើសេចក្តី​អផ្សុកកើតមាន​ដល់លោក រាគៈគ្រប​សង្កត់ចិត្តលោក លោក​ចូរព្យាយាមដោយ​ដៃ ញុំាងទឹកអសុចិ​ឲ្យឃ្លាតចេញ​ក្នុងកាលនោះ​ចុះ។ ទើបសេយ្យសកភិក្ខុ​សួរថា ម្នាលអាវុសោ កិរិយា​ដែលសមណៈ​ធ្វើយ៉ាងហ្នឹងគួរ​ដែរឬ។ ឧទាយិឆ្លើយ​ថា ករុណា អាវុសោ ទុកជា​ខ្ញុំក៏ធ្វើយ៉ាង​ហ្នឹងដែរ។ លំដាប់​តពីនោះមក សេយ្យសក​ដ៏មានអាយុ ក៏ឆាន់​ទាល់តែឆ្អែត សិង​ទាល់តែ​ស្កប់ ស្រង់ទាល់តែ​ពេញចំណង់ លុះដល់ឆាន់​ឆ្អែត សិងស្កប់ ស្រង់ពេញ​ចំណង់ហើយ កាលណា​សេចក្តីអផ្សុក​កើតឡើង រាគៈគ្រប​សង្កត់ចិត្ត ក៏ព្យាយាម​ដោយដៃ ញុំាងទឹកអសុចិ​ឲ្យឃ្លាតចេញ​ក្នុងកាលនោះ។ គ្រាតមក សេយ្យសកភិក្ខុ​ក៏ត្រឡប់មាន​សម្បុរ មានឥន្ទ្រិយ​ពេញលេញ មានសម្បុរមុខ​ស្រស់បស់ មានសម្បុរ​ស្បែកដ៏ផូរផង់​ឡើងវិញ។ គ្រានោះ ពួកភិក្ខុ​ដែលជាសំឡាញ់​​របស់សេយ្យសកដ៏​មានអាយុ ក៏សួរសេយ្យសក​ដ៏មានអាយុ​ថា ម្នាលអាវុសោ​សេយ្យសក កាលពីដើម លោក​ស្គាំស្គម មានសម្បុរ​អាប់អន់ កើតទៅជា​រោគស្គមលឿង ស្លេកស្លាំង មាន​ខ្លួនរវាម​ដោយសរសៃ ឥឡូវ​នេះ លោកមាន​សម្បុរ មានឥន្ទ្រិយ​ពេញលេញ មានសម្បុរ​មុខស្រស់បស់ មានសម្បុរ​ស្បែកផូរផង់​ឡើងវិញ លោកបាន​ធ្វើថ្នាំអ្វី (ឆាន់) អាវុសោ​សេយ្យសក។ សេយ្យសកភិក្ខុ​ឆ្លើយតបថា ម្នាលអាវុសោ​ទាំងឡាយ ខ្ញុំគ្មានធ្វើ​ថ្នាំអ្វី (ឆាន់) ទេ តែខ្ញុំបាន​ឆាន់ឆ្អែត សិងស្កប់ ស្រង់ទឹក​ពេញចំណង់ លុះបាន​ឆាន់ឆ្អែត សិងស្កប់ ស្រង់ទឹកពេញ​ចំណង់ហើយ កាលណា​សេចក្តីអផ្សុក​កើតឡើង រាគគ្រប​សង្កត់ចិត្តខ្ញុំ ៗព្យាយាម​បញ្ចេញ​ទឹកអសុចិដោយ​ដៃក្នុងកាល​នោះ។ ទើបពួកភិក្ខុ​ជាសំឡាញ់សួរ​ថា ម្នាលអាវុសោ​សេយ្យសក លោកទទួល​បរិភោគនូវ​របស់ដែល​គេឲ្យដោយ​សទ្ធា ដោយ​ដៃណា លោកព្យាយាម​បញ្ចេញទឹកអសុចិ​ដោយដៃនោះ​ឯង ឬអ្វី។ សេយ្យសក​ឆ្លើយថា ម្នាលអាវុសោ​ទាំងឡាយ ពិតដូច្នោះ​ឯង។ ភិក្ខុ​ទាំងឡាយណា​ដែលជាអ្នកមាន​សេចក្តីប្រាថ្នា​តិច។បេ។ ភិក្ខុទាំងនោះ ក៏ពោល​ទោសត្មះតិះ​ដៀលថា ហេតុអ្វីបាន​ជាសេយ្យសក​ដ៏មានអាយុ ព្យាយាម​បញ្ចេញ​ទឹកអសុចិ​ដោយដៃ (ដូច្នោះ)។ គ្រានោះ ពួកភិក្ខុទាំងនោះ​ក៏តិះដៀលសេយ្យសក​ដ៏មានអាយុ ដោយអនេក​បរិយាយ ហើយបាន​ក្រាបទូលដំណើរ​នុ៎ះចំពោះព្រះ​ដ៏មានព្រះភាគ។ ទើបព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគ អាស្រ័យ​ហេតុនេះ អាស្រ័យ​ដំណើរនេះ ទ្រង់ត្រាស់​ឲ្យប្រជុំភិក្ខុសង្ឃ ហើយ​ត្រាស់សួរ​ចំពោះទៅ​សេយ្យសក​ដ៏មានអាយុ​ថា ម្នាលសេយ្យសក បានឮថា​អ្នកឯងព្យាយាម​ញុំាងទឹកអសុចិ​ឲ្យឃ្លាតចេញ​ដោយដៃមែន​ឬ។ សេយ្យសក​ទូលតបថា សូមទ្រង់​ព្រះមេត្តាប្រោស ពិតមែន។ ព្រះពុទ្ធ​ដ៏មានជោគ ទ្រង់តិះដៀល​ថា ម្នាលបុរស​ឥតអំពើ កម្មនុ៎ះមិន​សមគួរ មិនត្រូវ​ទំនង មិនត្រូវ​បែប មិនមែន​ជារបស់សមណៈ មិនគប្បី​សោះ មិនគួរធ្វើសោះ ម្នាល​មោឃបុរស ហេតុអ្វីបាន​ជាអ្នកឯង​ព្យាយាមបញ្ចេញ​ទឹកអសុចិដោយដៃ (ដូច្នោះ) ម្នាល​មោឃបុរស ធម៌ដែល​តថាគតសំដែង​ហើយ ដោយបរិយាយ​ដ៏ច្រើន (សុទ្ធតែ) ដើម្បី​ឲ្យប្រាស​ចាករាគៈ មិនមែន​ដើម្បីប្រកប​ដោយរាគៈ​ទេ ធម៌ដែល​តថាគតសំដែង​ហើយ ដើម្បីឲ្យ​ប្រាសចាក​គ្រឿងប្រកប មិនមែន​ដើម្បីគ្រឿង​ប្រកបទេ ធម៌ដែល​តថាគតសំដែង​ហើយ ដើម្បីឲ្យប្រាសចាក​សេចក្តីប្រកាន់​មាំ មិនមែនដើម្បី​សេចក្តីប្រកាន់​មាំទេ (ដូច្នេះ) មិនមែន​ឬ ម្នាលមោឃបុរស កាលបើ ធម៌ដែល​តថាគតសំដែង​ហើយ (សុទ្ធតែ) ដើម្បីឲ្យ​ប្រាសចាករាគៈ អ្នកឯង​បែរជារិះគិត​ត្រង់ធម៌នោះ ដើម្បី​ប្រកបដោយ​រាគៈទៅវិញ កាលបើ​ធម៌ដែលតថាគត​សំដែងហើយ ដើម្បីឲ្យ​ប្រាសចាកគ្រឿង​ប្រកប អ្នកឯងបែរ​ជារិះគិតដើម្បី​គ្រឿងប្រកប​វិញ កាលបើធម៌​ដែលតថាគត​សំដែងហើយ ដើម្បីឲ្យ​ប្រាសចាក​សេចក្តីប្រកាន់​មាំ អ្នក​ឯងបែរជារិះគិត​ដើម្បីប្រកប​ដោយសេចក្តី​ប្រកាន់មាំវិញ ម្នាល​មោឃបុរស ធម៌ដែល​តថាគតសំដែង​ហើយ ដោយបរិយាយ​ដ៏ច្រើន (សុទ្ធតែ) ដើម្បី​នឿយណាយ​ចាករាគៈ ដើម្បីញាំញី​នូវសេចក្តីស្រវឹង ដើម្បី​បន្ទោបង់នូវ​សេចក្តីស្រេក ដើម្បី​ដករំលើងនូវ​សេចក្តីអាល័យ ដើម្បី​កាត់ផ្តាច់នូវវដ្ត ដើម្បី​ឲ្យអស់ទៅ​នៃតណ្ហា ដើម្បីឲ្យ​ប្រាសចាករាគៈ ដើម្បី​កិរិយារលត់ ដើម្បី​និព្វាន (ដូច្នេះ) មិនមែន​ឬ ម្នាលមោឃបុរស កិរិយាលះបង់​នូវកាមទាំងឡាយ តថាគត​បានសំដែង​ហើយដោយ​អនេកបរិយាយ កិរិយាកំណត់​ដឹងនូវសេចក្តី​សំគាល់ក្នុង​កាមទាំងឡាយ តថាគត​បានសំដែង​ហើយ កិរិយា​បន្ទោបង់​នូវសេចក្តី​ស្រេកក្នុង​កាមទាំងឡាយ តថាគត​បានសំដែង​ហើយ កិរិយា​ដករំលើងនូវ​កាមវិតក្ក​ទាំងឡាយ តថាគត​បានសំដែង​ហើយ កិរិយារម្ងាប់​បង់នូវសេចក្តី​ក្តៅក្រហាយ​ព្រោះកាមទាំង​ឡាយ តថាគត​បានសំដែង​ហើយ មិនមែនឬ ម្នាល​មោឃបុរស អំពើដែល​អ្នកឯងធ្វើនុ៎ះ មិនមែន​នាំឲ្យជ្រះថ្លា​ដល់ពួកជន​ដែលមិន​ទាន់ជ្រះថ្លា (នោះ) ទេ មិនមែននាំ​ឲ្យរឹងរឹតតែជ្រះថ្លា​ឡើងដល់ជន​ទាំងឡាយដែល​មានសេចក្តីជ្រះថ្លា​ហើយ (នោះ)ទេ ម្នាល​មោឃបុរស អំពើ​របស់អ្នក​ឯងនុ៎ះ បានតែខាង​នាំមិនឲ្យជ្រះថ្លា​ដល់ពួកជនខ្លះ​ដែលមិនទាន់​មានសេចក្តី​ជ្រះថ្លា នាំឲ្យ​រាយមាយ​រសាយចិត្ត​បាត់សេចក្តីជ្រះថ្លា​ដល់ជនពួកខ្លះ​ដែលមានសេចក្តី​ជ្រះថ្លាហើយ (នោះ) ប៉ុណ្ណោះឯង។ លំដាប់នោះ ព្រះដ៏មាន​ព្រះភាគ ទ្រង់តិះដៀល​សេយ្យសកភិក្ខុ​ដ៏មានអាយុដោយ​អនេកបរិយាយ ហើយទ្រង់​សំដែងទោស​នៃកោសជ្ជ ដែលជាហេតុ​នាំឲ្យគេចិញ្ចឹម​បីបាច់រក្សាបាន​ដោយកម្រ។បេ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ អ្នកទាំងឡាយ​គប្បីសំដែងនូវ​សិក្ខាបទនេះយ៉ាងនេះ​ថា ភិក្ខុមានចិត្តក្លែង ញុំាងទឹកសុក្ក​ឲ្យឃ្លាតចេញ ត្រូវសង្ឃាទិសេស។ សិក្ខាបទ​នេះព្រះដ៏មានព្រះភាគ​បានទ្រង់បញ្ញត្ត​ហើយដល់ភិក្ខុ​ទាំងឡាយយ៉ាង​នេះឯង។

 

មោចេតិៈ ឱ.ម. មោចេសិ

 

ឧទាយិត្ថេរៈ អដ្ឋកថា ពន្យល់សេចក្តីថា ឧទាយិត្ថេរនេះជាឧបជ្ឈាយ៍របស់សេយ្យសកភិក្ខុ។

 

 

បិដ្ឋិចក្កស្សៈ បឋមំ បិដ្ឋិចក្កគមនន្តិ កត្ថចិ បោត្ថកេ ទិស្សតិ។

 

បិដ្ឋិចក្កំៈ ឱ.ម. បិដ្ឋិចក្កបេយ្យាលោ និដ្ឋិតោ។ តេសុ តេសុ បោត្ថកេសុ អាគតោ បេយ្យាលវិធិ យេភុយ្យេន វិសទិសោ ហោតិ កត្ថចិ សង្ខិត្តោ កត្ថចិ វិត្ថារោ។ តទត្ថិកេន តតោ តតោ បរិយេសិតព្វំ។

 

====[[សង្ឃាទិសេស​ទី ៣]]====

 

''សូម​ចុច​លើ​ចំណង​ជើង​ជំពូក​នេះ​ដើម្បី​ចូល​ទៅ​អាន​សេចក្តី​ពិស្តារ''

 

====[[សង្ឃាទិសេស​ទី ១១]]====

 

''សូម​ចុច​លើ​ចំណង​ជើង​ជំពូក​នេះ​ដើម្បី​ចូល​ទៅ​អាន​សេចក្តី​ពិស្តារ''

 

====[[សង្ឃាទិសេស​ទី ១២]]====

 

''សូម​ចុច​លើ​ចំណង​ជើង​ជំពូក​នេះ​ដើម្បី​ចូល​ទៅ​អាន​សេចក្តី​ពិស្តារ''

 

====[[សង្ឃាទិសេស​ទី ១៣]]====