ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
Fixed typo; Fixed grammar
ស្លាក: កែ​សម្រួល​តាម​ទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីកម្មវិធីចល័ត
Fixed typo; Fixed grammar
ស្លាក: កែ​សម្រួល​តាម​ទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីកម្មវិធីចល័ត
បន្ទាត់ទី៣៦៖
{{Lists of Solar System objects}}
 
'''ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ''' ឬ ប្រព័ន្ធសុរិយចក្រវាល (Solar System) មាន[[ព្រះអាទិត្យ]] និងអង្គធាតុ ដែលវិលជុំវិញវា ដោយផ្ទាល់ឬ ដោយប្រយោល។អង្គធាតុធំជាងគេ ដែលវិលជុំវិញ ព្រះអាទិត្យដោយផ្ទាល់ រួមមានភពទាំងប្រាំបីដែលបង្កើត ប្រព័ន្ធភព។ [[ព្រះចន្ទ]]របស់ភពនោះទាំង ១៦៦ គេបានស្គាល់ [[កូនភព]]បួន និងវត្ថុធាតុតូចៗរាប់កោដិទៀត ដោយរួមបញ្ចូលទាំង [[ផ្កាយព្រះគ្រោះ]] វត្ថុធាតុនៃខ្សែក្រវាត់ខាយព័រ (Kuiper) [[ផ្កាយដុះកន្ទុយ]] [[អាចម៍ផ្កាយ]]និងកម្ទេចធូលីអវកាស។
ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ (Système Solaire) ជាប្រព័ន្ធមួយប្រភេទដែលគេហៅថា ប្រព័ន្ធភព (Système Planétaire)។ ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យផ្សំឡើងដោយ ផ្កាយ​ចំនួនមួយ([[ព្រះអាទិត្យ]]), និង ​វត្ថុវេហានានាដែលគោចរជុំវិញព្រះអាទិត្យ៖ ភពទាំង ៨ និង អង្គរណបធម្មជាតិ (Satallites Naturels) របស់ភពទាំងនោះដែលគេស្គាល់ចំនួន ១៦៥ អង្គ និង មានចុល្លអង្គរាប់លានទៀត៖ តារាសណ្ឋាន (Astéroïdes), វត្ថុកក (Corps Glacés), ផ្កាយដុះកន្ទុយ (Comètes), ឧក្កាបាត (Météorites), ធូលីអន្តរភព (Poussière Interplanétaire)។ ធាតុផ្សំនៃប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យទាំងអស់នេះត្រូវបានកកើតឡើងមកពីការរលាយពពកនៃម៉ូឡេគុលយក្សមួយ (Géant Nuage Moléculaire) កាលពី ៤៦ ពាន់លានឆ្នាំមុន (៤៦ ០០០ ០០០ ០០០)។ ម៉ាសមួយភាគធំរបស់ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យគឺជាម៉ាសរបស់តារាព្រះអាទិត្យ។ ម៉ាសនៃវត្ថុទាំងអស់របស់ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យគឺមួយចំណែកធំស្ទើរតែទាំងអស់ជាម៉ាសរបស់វត្ថុមួយចំនួនដែលសុទ្ធសឹងតែជាភពឯកោ (Planètes Solitaires) សុទ្ធសាធចំនួន ៨ អង្គដែលគោចរជុំវិញព្រះអាទិត្យ។ គន្លងគោចររបស់ភពទាំង ៨ អង្គនេះមានរាងស្ទើរតែជារង្វង់ពេញលេញ ហើយស្ថិតក្នុងប្លង់ជាឌីសក៍ស្ទើរតែរាបស្មើដែលគេហៅឌីសក៍នេះថាជា ប្លង់អេលីបទីគ (Plan Eliptique)។ ក្នុងចំណោមភពទាំង ៨ អង្គនេះ មានភពចំនួន ៤ អង្គដែលតូចៗហើយស្ថិតនៅជិតព្រះអាទិត្យ (ពួកភពក្នុង Planètes Internes)។ បើរាប់ពីក្នុងទៅក្រៅ (ពីភពដែលជិតព្រះអាទិត្យជាងគេ) គឺមាន ពុធ សុក្រ ផែនដី និងអង្គារ។
 
ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យបានបង្កើតឡើង ៤,៦ ពាន់លានឆ្នាំមុន ពីការដួលរលំទំនាញ របស់ពពកម៉ូលេគុល អន្តរតារាយក្សមួយ។ ភាគច្រើននៃ ម៉ាស់របស់ប្រព័ន្ធ គឺស្ថិតនៅក្នុង ព្រះអាទិត្យ និង ម៉ាស់នៅសល់ដែលមានច្រើនជាងគេបន្ទាប់ ស្ថិតក្នុង '''ភពព្រហស្បតិ៍'''។ ភពតូចខាងក្នុងទាំង បួនអង្គ ពុធ, សុក្រ, ផែនដី និង អង្គារ ក៏ហៅថា ភពដី គឺត្រូវបានផ្សំភាកច្រើនពី ថ្មនិងដែក។ ភពខាងក្រៅធំចម្បងហៅថា ភពយក្ស គឺធំជាងភពដីយ៉ាងខ្លាំង។ ភពពីរធំជាងគេ ឧស្ម័នយក្យ ព្រហស្បតិ៍ និង សៅរ៍គឺត្រូវបង្កើតពី អ៊ីដ្រូសែន និង អេលីយ៉ូម: the two outermost planets, the ice giants Uranus and Neptune, are composed largely of substances with relatively high melting points compared with hydrogen and helium, called ices, such as water, ammonia and methane. All planets have almost circular orbits that lie within a nearly flat disc called the ecliptic.
ដើម្បីឲ្យយល់យ៉ាងស្រួល ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យផ្សំឡើងដោយ៖
-ព្រះអាទិត្យ ដែលជាផ្កាយ (Etoile) មិនមែនជាភព (Planète) ទេ។
-ភពក្នុងរបស់ផែនដី (Planètes Telluriques Internes) ទាំង ៤
-ខ្សែអាស្តេរ៉ូអ៊ីតព័ទ្ធ (Ceinture d'astéroïdes) ដែលក្នុងនោះមាន អង្គសិលាតូចៗ (Petits Corps Rocheux), មហាឧស្ម័នក្រៅ (Géants Gazeux Externes) ទាំង ៤ (មិនមែនជាភពក្នុងរបស់ផែនដីទេ)
-ខ្សែអាស្តេរ៉ូអ៊ីតព័ទ្ធទី២ដែលគេហៅថា ខ្សែព័ទ្ធ Kuiper (Ceinture de Kuiper) ដែលផ្សំដោយវត្ថុកក។
 
ហួសពីខ្សែព័ទ្ធ Kuiper នេះទៅគឺមាន ឌីសក៍នៃបំណែកវត្ថុ (Disc des objets épars/ DOE) ដែលសំនួនមួយនេះគេដាក់តាមទ្រឹស្តីលើកឡើងដោយលោក Jan Oort គឺ ពពកអ៊ូត (Nuage d'Oort)។ ហួសពីនេះទៅទៀតមាន អេល្យូប៉ូស (Héliopause) ដែលជាលីមីតរបស់ប្រព័ទ្ធព្រះអាទិត្យដោយសំអាងទៅលើការថយចុះនូវបរិមាណរបស់ ខ្យល់ព្រះអាទិត្យ (Vents Solaires) នៅត្រឹមនេះ (ដែលនៅត្រឹមនេះ ខ្យល់កាឡាក់ទីគ (Vents Galactiques) មានបរិមាណច្រើនជា ខ្យល់ព្រះអាទិត្យ)។
បើគេរាប់ភពទាំង ៨ នៃតាមលំដាប់ចម្ងាយពីជិតទៅឆ្ងាយ (ពីក្នុងទៅក្រៅ) ធៀបនឹងព្រះអាទិត្យនោះគេបាន៖
ពុធ,
សុក្រ,
ភពផែនដី,
អង្គារ,
ព្រហស្បតិ៍,
សៅរ៍,
រាហ៍ុ,
កេតុ។
 
ឧបនីយកម្មឈ្មោះភពទាំងនេះជាភាសាខ្មែរអាចធ្វើទៅបាន ត្រឹមថាឈ្មោះជាខ្មែរមិនស្របតាមបទដ្ឋាននានាជាតិដែលគេទទួលស្គាល់ជាទួទៅ។
 
ក្នុងចំណោមភពទាំង ៨ មានភពចំនួន ៦ ដែលមាន អង្គរណប (Satallites) គោចរជុំវិញពួកវា។ ចំណែកភពក្រៅនីមួយៗមាននូវ កងភព (Anneau Planétaire) មួយព័ទ្ធជុំវិញដែលផ្សំដោយធូលី និង កំទេចកំទីដទៃទៀត។ លើកលែងតែភពផែនដីមួយ, ភពដទៃទៀត (ភពទាំង ៧ ទៀត) គឺត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះតាម ទេវបុត្រ និង ទេពធីតា នានាដែលមានក្នុង និម្មិតកថារ៉ូម៉ាំង និង ក្រិចទាំងអស់។
 
នៅ​ពាក់កណ្ដាល​ឆ្នាំ ២០០៨ អង្គធាតុ​តូចៗ​បួន ត្រូវ​បាន​គេ​ចាត់​ចូល​ក្នុង​ថ្នាក់ [[កូនភព]] (dwarf​planets) ។ [[កូនភព]]​ ទាំង​បួន​នោះ​គឺ​៖ [[សឺរេស]] (Ceres) ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​[[ខ្សែក្រវាត់​ផ្កាយព្រះគ្រោះ]] និង​កូនភព​បី​ទៀត​មាន [[ភ្លុយតុង]] (Pluto) (នព្វគ្រោះ) [[ម៉ាគីម៉ាគី]] (Makemake) និង [[អៀរីស]] (Eris) ដែល​គោចរ​ជុំវិញ​[[ព្រះអាទិត្យ]] នៅ​ក្រៅ​[[ភព​ណិបទូន]]