នរោត្តម៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
បន្ទាត់ទី៣៥៖
នៅពេល​នោះ​ផង​ដែរ ការ​បះបោរ​របស់​ពួក​[[Cham (Asia)|ចាម]] ដ៏​ធំ​មួយ​បាន​ផ្ទុះ​ឡើង​ប្រឆាំង​នឹង​ខ្មែរ​ ដែល​ការ​រាជ្យ​ព្រះ​បាទ​អង្គ​ឌួង ទ្រង់​បាន​បង្រ្កាប​ឲ្យ​ស្ងប់​ស្ងាត់​ម្តង​ហើយ។ នៅ​ឆ្នាំ​១៨៦២​ ព្រះបាទ​​នរោត្តម​ចាញ់​សង្គ្រាម​ ហើយ​បាន​បោះ​បង់​រាជធានី​ឧត្តុង្គ​ ភៀស​ព្រះ​កាយ​ទៅ​[[ខេត្តបាត់ដំបង]] ហើយ​ក្រោយ​មកទៀត​ក៏​បាន​និរទៀស​ព្រះកាយ​ទៅ​ដល់​បាងកក។ ដោយ​មើល​ឃើញ​ថា​ សៀម​និង​យួន​បាន​ជម្រុញ​ឲ្យ​កម្ពុជា​ធ្លាក់​ក្នុង​អស្ថិរភាព​ផ្ទៃ​ក្នុង​ បារាំង​បាន​បង្ខំ​ឲ្យ​ព្រះ​បាទ​នរោត្តម​យាង​ត្រឡប់​មក​ឧត្តុង្គ​វិញ​នៅ​ឆ្នាំ១៨៦៣ ហើយឡាយព្រះហស្ថលេខា​មួយ​ស្តី​ពី​​​​ការ​ដាក់​ប្រទេស​កម្ពុជានៅ​ក្រោម​​ការ​ការពារ​បារាំង។ ប្រទេស​កម្ពុជា​​ក៏​បានធ្លាក់​ទៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​បារាំង​ម្តង​ ដោយ​ក្លាយ​ជា​រដ្ឋ​​ឯករាជ្យ​របស់​​អាណាព្យាបាល​បារាំង បើ​ទោះជា​មាន​អធិបតេយ្យ​​ភាព​​ផ្ទាល់​ខ្លួនយ៉ាង​ណាក្តី។
 
ដោយ​កម្ពុជា​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​អាណាព្យាបាល​បារាំង​ ស្តេចសៀម​បាន​យល់​ព្រម​ប្រគល់​គ្រឿង​សម្រាប់​រាជ្យ​ ថ្វាយ​ដល់​ព្រះ​បាទនរោត្តម​ដើម្បី​ឡើង​អភិសេក។ នៅ​ឆ្នាំ​១៨៦៤ ព្រះ​បាទ​នរោត្តម​ត្រូវ​បាន​អភិសេក​ជា​ស្តេច​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ក្រោម​ការ​ជ្រោម​ជ្រែង​របស់​មន្ត្រី​បារាំង និង​សៀម។ នៅពេលក្រោយពេលដែលព្រះអង្គឡើងសោយរាជ្យទ្រង់ទទួលព្រះនាមសម្រាប់រាជ្យថា "'''អង្គសម្តេចព្រះនរោត្តម បរមរាមទេវាវតារ គុណសារសុន្ទរឬទ្ធិគុណសារសុន្ទរឫទ្ធិ មហិស្វរាធិបតី ស្រីសុរិយោសុរ័ត្ន នឬព័ទ្ធពង្សតម្រង់រាជនឫព័ទ្ធពង្សតម្រង់រាជ បរមនាថមហាកម្ពោជាធិបតិន្ទ្រ សព្ពសិល្បសិទ្ធិស្ថិតស្ថាពរ ព្រហ្មាមរអំណោយជ័យ ជាមហៃស្វរិយានៃបថពីតល សកលកម្ពោជាណាចក្រ អគ្គមហាបុរុសរ័ត្នវឌ្ឍនាតិរេក ឯកឧត្តមបរមបពិត្រ ព្រះចៅក្រុងកម្ពោជាធិបតី'''"។ ស្តេច​ក្មេង​អង្គ​នេះ​ឡើង​សោយ​រាជ្យ​នៅពេល​ដែល​ប្រទេស​កំពុង​មាន​ចលាចល​ផ្ទៃ​ក្នុង​ ដោយ​សារ​យួន​និង​សៀម​បាន​ចាត់​ទុក​ប្រទេស​កម្ពុជា​ជា​សមរភូមិ​របស់​ពួក​គេ​រាប់​ជំនាន់​មក​ហើយ​ ប៉ុន្តែ​បារាំង​បាន​រារាំង​និង​បាន​យក​ទឹក​ដី​ខ្លះ​ពីប្រទេស​ពីរ​នោះ​មកវិញ​ផង។ ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ចុះទន់ខ្សោយ​ដោយ​សារ​សង្រ្គាម​ផ្ទែ​ក្នុងជា​ច្រើន ហើយ​បាន​ក្លាយជា​តំបន់​ប្រទាញ​ប្រទង់​របស់​បារាំង​និង​សៀម។ មិន​ត្រឹម​តែ​ក្រុម​ឧទ្ទាម​ទេ​ដែល​ចង់​កំចាត់​សៀម​និង​យួន​ចេញ​ពី​ប្រទេស​កម្ពុជា​ សូម្បី​តែ​ពួក​ចោរ​ព្រៃ​ក៏​បាន​ចូលរួម​ដែរ។
 
នៅ​ឆ្នាំ​១៨៨៤ បារាំង​បាន​គ្រប់​គ្រង​ប្រទេស​ឡាវ​ និង​ច្បាំង​ឈ្នះ​យក​ប្រទេស​យួន។ ​[[Franco-Siamese War|សង្រ្គាម​បារាំង​សៀម​ (១៨៩៣)]] បាន​បញ្ចប់​ដោយ​សន្ធិសញ្ញា​មួយ​ដែល​កាត់​ប្រទេស​ឡាវ​ឲ្យ​ស្ថិត​នៅ​ក្រោម​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​បារាំង​វិញ​ ក្រោយ​ពី​បារាំង​បាន​បិទ​ផ្លូវ​ទឹក​នៅ​បាងកក។