|
}}
The '''14thសម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាទី Dalai Lama14'''{{efn|{{IPAc-en|ˈ|d|ɑː|l|aɪ|_|ˈ|l|ɑː|m|ə}} ([[Generalឈ្មោះសាសនា American|US]]) {{IPAc-en|ˌ|d|æ|l|aɪ|_|ˈ|l|ɑː|m|ə}} ([[Received Pronunciation|UK]])}} ([[religious name]]: '''Tenzin Gyatso''', shortenedដែលមានអាយុតិចជាងលោក from '''Jetsun Jamphel Ngawang Lobsang Yeshe Tenzin Gyatso''', bornកើត '''Lhamo Thondup''',{{efn|{{bo |t = ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ། |w =Lha-mo Don-'grub |l =9 {{IPA|l̥ámo tʰø̃ ̀ɖup}} |z = Lhamo Tönzhub}}; {{zh |s = 拉莫顿珠 |t = 拉莫頓珠 |p = Lāmò Dùnzhū}}}}ថ្ងៃទី 6 Julyខែកក្កដាឆ្នាំ 1935) is the current [[Dalai Lama]]. Dalai Lamas are important [[monk]]s of the [[Gelug]] school, the newest school of [[Tibetan Buddhism]]<ref>{{cite book |last = Van Schaik |first = Sam |title = Tibet: A History |publisher = Yale University Press |year = 2011 |ISBN = 978-0-300-15404-7 |page = 129}}</ref>គឺជាសម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាបច្ចុប្បន្ន។ whichសម្តេចសង្ឃ wasDalai formallyLamas headedគឺជាព្រះសង្ឃដ៏សំខាន់នៃសាលា byGelug theដែលជាសាលារៀនថ្មីបំផុតនៃពុទ្ធសាសនាទីបេដែលត្រូវបានដឹកនាំជាផ្លូវការដោយហ្គេនដេនត្រាឡា។ [[Ganden Tripa]]s. From the time of the [[5thចាប់តាំងពីពេលដែលសម្តេច Dalai Lama]] toទី 1959,5 theដល់ឆ្នាំ central1959 governmentរដ្ឋាភិបាលកណ្តាលទីបេគឺលោក of Tibet, the [[Ganden Phodrang]], invested the position of Dalai Lama with temporal duties.បានវិនិយោគលើតំណែងរបស់សម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាជាមួយនឹងកាតព្វកិច្ចខាងបព្វជិតភាព។<ref>Buswell, Robert E.; Lopez, Jr., Donald S. (2013). ''[http://www.daophatngaynay.com/vn/files/file-nen/Princeton_Dictionary_of_Buddhism_890707662.pdf The Princeton dictionary of Buddhism.]'' Princeton: Princeton University Press. {{ISBN|9781400848058}}. Entries on "Dalai Lama" and "Dga’ ldan pho brang".</ref><ref name="ddef1">{{cite web |title = Definition of Dalai Lama in English |url = http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/Dalai-Lama |publisher = Oxford Dictionaries |accessdate = 2 May 2015 |quote = The spiritual head of Tibetan Buddhism and, until the establishment of Chinese communist rule, the spiritual and temporal ruler of Tibet}}</ref>
សង្ឃដាឡៃឡាម៉ាទី 14 បានកើតនៅក្នុងភូមិ Taktser នៃ Amdo នៅទីបេហើយត្រូវបានគេជ្រើសរើសថាជា tulku នៃ Dalai Lama ទី 13 នៅក្នុងឆ្នាំ 1937 និងបានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការថាជាសម្តេច Dalai Lama ទី 14 នៅក្នុងការប្រកាសជាសាធារណៈនៅក្បែរទីក្រុង Bumchen នៅឆ្នាំ 1939 ។ សម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាត្រូវបានគេប្រារព្ធឡើងនៅឡាសានៅថ្ងៃទី 22 ខែកុម្ភៈឆ្នាំ 1940 ហើយនៅទីបំផុតគាត់បានបំពេញភារកិច្ចខាងនយោបាយនៅថ្ងៃទី 17 ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ 1950 នៅអាយុ 15 ឆ្នាំបន្ទាប់ពីសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនបានបញ្ចូលទីបេ។ រដ្ឋាភិបាលរបស់សាលា Gelug បានគ្រប់គ្រងតំបន់មួយដែលត្រូវគ្នាទៅនឹងតំបន់ស្វយ័តទីបេដែលគ្រាន់តែជា PRC ដែលទើបនឹងចាប់ផ្ដើមមានបំណងអះអាងការគ្រប់គ្រងលើវា។<ref>{{cite web |url = http://www.dalailama.com/biography/from-birth-to-exile |title = From Birth to Exile | The Office of His Holiness The Dalai Lama |publisher = Dalailama.com |date = |accessdate = 27 November 2011}}</ref>
The 14th Dalai Lama was born in [[Taktser]] village, [[Amdo]], [[Tibet]]<ref>{{cite web |url = http://www.dalailama.com/biography/from-birth-to-exile |title = From Birth to Exile | The Office of His Holiness The Dalai Lama |publisher = Dalailama.com |date = |accessdate = 27 November 2011}}</ref> and was selected as the [[tulku]] of the [[13th Dalai Lama]] in 1937 and formally recognized as the 14th Dalai Lama at a public declaration near the town of Bumchen in 1939.<ref name="dlce">{{cite web |title = Chronology of Events |url = http://www.dalailama.com/biography/chronology-of-events|website=The 14th Dalai Lama of Tibet |publisher = Office of the Dalai Lama |accessdate = 29 April 2015}}</ref> His enthronement ceremony as the Dalai Lama was held in Lhasa on 22 February 1940, and he eventually assumed full temporal (political) duties on 17 November 1950, at the age of 15, after [[Battle of Chamdo|the People's Republic of China's incorporation of Tibet]].<ref name="dlce" /> The Gelug school's government administered an area roughly corresponding to the [[Tibet Autonomous Region]] just as the nascent PRC wished to assert control over it.
ក្នុងអំឡុងការបះបោរទីបេឆ្នាំ 1959 សង្ឃដាឡៃឡាម៉ាបានភៀសខ្លួនទៅប្រទេសឥណ្ឌាជាកន្លែងដែលគាត់រស់នៅបច្ចុប្បន្នជាជនភៀសខ្លួន។ Dalai Lama ទី 14 បានទទួលរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពក្នុងឆ្នាំ 1989. គាត់បានធ្វើដំណើរជុំវិញពិភពលោកហើយបាននិយាយអំពីសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនទីបេបរិស្ថានបរិស្ថានសេដ្ឋកិច្ចសិទិ្ធស្ត្រីការមិនចូលហឹង្សាការសន្ទនាអន្តរភាវូបនីយកម្មរូបវិទ្យាតារាវិទ្យាពុទ្ធសាសនានិងវិទ្យាសាស្រ្តវិទ្យាសាស្ត្រសរសៃប្រសាទផ្នែកខួរក្បាល សុខភាពបន្តពូជនិងផ្លូវភេទរួមជាមួយប្រធានបទជាច្រើននៃការបង្រៀនព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាននិងវជរយាន។
During the [[1959 Tibetan uprising]], the Dalai Lama fled to [[India]], where he currently lives as a [[refugee]]. The 14th Dalai Lama received the [[Nobel Peace Prize]] in 1989. He has traveled the world and has spoken about the welfare of Tibetans, [[environmental quality|environment]], [[economics]], [[women's rights]], [[non-violence]], [[interfaith dialogue]], [[physics]], [[astronomy]], [[Buddhism and science]], [[cognitive neuroscience]], [[reproductive health]], and [[Human sexuality|sexuality]], along with various topics of [[Mahayana]] and [[Vajrayana]] Buddhist teachings.
== Early life and background ==
|
