ព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
No edit summary
No edit summary
បន្ទាត់ទី៥៥៖
<big>[[សុត្តន្តបិដក]] គឺ​ជា​គម្ពីរ ដែល​បាន​រួបរួម​នូវ​[[ព្រះ​ធម៌]] មាន​លក្ខណៈ​ជា​ការ​សម្តែង ចាត់​ជា​ក្រុម​ ជា​ពួក តាម​ហេតុការណ៍ និង ចរិត​អធ្យាស្រ័យ របស់​សត្វ ឬ គូ​សន្ទនា​ ដែល​មាន​មួយ​ចប់ នៃ​[[ការ​សាកច្ឆា]] សន្ទនា​រវាង​[[ព្រះ​បរម​សាស្តា]] និង ភាគី​ចរចា ហៅថា មួយ[[​ព្រះសូត្រ]] ឬ [[សូត្រ]]​មួយ។ នៅ​ក្នុង​[[សុត្តន្តបិដក​]]មាន​​ចំណាត់​ថ្នាក់​វែង ខ្លី ច្រើន តិច ជា​កង ជាពួក និង ជា​ក្រុម​ ​ដែល​​បាន​​ប្រារព្ធ​​ធ្វើ​​ឡើង​ដោយ[[​ព្រះសង្គីតិកាចារ្យ​​]]ចាប់​តាំង​​ពី​​[[បឋមសង្គាយនា]] ឬ​[[សង្គាយនា]]​លើក​ទី​មួយ​ ដែល​មាន[[​​ព្រះអរហន្ត]]​៥០០ អង្គ រួម​ទាំង[[​ព្រះមហាកស្សប]] [[ព្រះមហាឧបាលី]] និង[[​ព្រះមហាអានន្ទ​]]ជា​ដើម រហូត​ដល់​​សង្គាយនា​គ្រា​ទី ៣ ។ នៅ​គ្រា​នោះ​​​[[ព្រះត្រ័យបិដក]]​ ដែល​មាន[[វិនយបិដក]] [[ព្រះសុត្តន្តបិដក]] និង[[ព្រះអភិធម្មបិដក]]​ត្រូវ​បាន​រៀបចំ​ឲ្យ​គ្រប់​បរិបូរណ៍ ។ ​នៅ​ក្នុង​សង្គាយនា​លើក​ទី ៤ (តាមច្បាប់​ប្រទេស ស្រីលង្កា) [[ព្រះត្រ័យបិដក]]ដែល​​បាន​​បន្ត​​​ដោយ​​​ការ​​ទន្ទេញ​ចាំ​មាត់​​​របស់​ពួក​[[សាវ័ក]] ​ក៏​ត្រូវ​បាន​សរសេរ​ចារិក​ទុកក្នុង[[សា​ស្ត្រា​ស្លឹករឹត ]](​ឬ​ស្លឹក​ត្នោត) ជា​[[លាយ​លក្ខណ៍​អក្សរ]] ដោយ​ក្រុម[[​ភិក្ខុ]] ជនជាតិ​ស្រីលង្កា។ ក្រោយ​​មក​​[[គម្ពីរ​​ព្រះត្រ័យបិដក​]]ក៏​​ត្រូវ​បាន​​នាំយ​​ក​ទៅ​សរសេរ​ជា​ភាសា​ផ្សេងៗ​ និង​ ត្រូវ​បាន​​មក​​​បក​ប្រែ​​ជា​ភាសា​​របស់​ជាតិ​រៀង​ៗខ្លួន ​ដើម្បី​​ងាយ​ស្រួល​​ក្នុង​​ការ​សិក្សា​​រៀន​សូត្រ ។ ​​នៅ​សម័យកាល​ដំបូង ​​ព្រះ​ត្រៃបិដក​​​ជា​ឯកសារ​សំណេរ​ មាន​តែ​ជា[[ភាសា សីហឡៈ]] ដែល​មាន​សំនៀង​[[ភាសាបាលី]] ប៉ុណ្ណោះ ។ ក្រោយ​មក​ទើប​ឯកសារ​ទាំង​នោះ​​​ត្រូវ​បាន​​​ចម្លង​​យក​​សំនៀង​​[[បាលី​​​​]]ជា​​ភាសា​របស់​ជាតិ​ផ្សេងៗ​ រួម​ទាំង​សេចក្តី​ប្រែ នៃ​​ព្រះ​​ត្រៃបិដកទាំងមូល ជាភាសា នៃប្រជាជាតិ​ទាំង​នោះ ។ [[សុត្តន្តបិដក​]]មាន ៥ គម្ពីរ ពោល​គឺ ទី., ម., សំ., អំ., ខុ. ៖
 
[[ឯកសារ:Sutta link.png|300x400px|គ្មានស៊ុម|កណ្តាល]]<ref>https://unthol.wordpress.com/%E1%9E%80%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9E%A2%E1%9E%94%E1%9F%8B%E1%9E%9A%E1%9F%86%E1%9E%85%E1%9E%B7%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F/</ref>
[[ឯកសា|គ្មានស៊ុម|ឆ្វែង]]
 
[[គម្ពីរទីឃនិកាយ]] (ចាប់​ពី​សៀវភៅ​លេខ ១៤ ដល់ ១៩) មានចំណុះព្រះសូត្រដែលមានខ្នាតវែង ៣៤ ព្រះសូត្រ ហើយបែងចែកជា ៣ វគ្គធំៗ គឺ [[សីលក្ខន្ធវគ្គ]]មាន ១៣ ព្រះសូត្រ [[មហាវគ្គ]]មាន ១០ [[ព្រះសូត្រ]]និង[[បាដិកវគ្គ]]មាន ១១ ព្រះសូត្រ។</big>
បន្ទាត់ទី១៤៨៖
 
<big>អភិធម្មបិដក Abhidhamma Pitaka ​មាន​ ៧ (សៀវភៅ​លេខ ៧៨ ដល់ ១១០) គម្ពីរ​ដែល​មាន​អក្សរ​កាត់​តំណាង​ថា សំ, វិ, ធា, បុ, ក,​ យ, និង ប ។ សំ តាង​ឲ្យ​គម្ពីរ​​សង្គណី ឬ​[[ធម្មសង្គណី]], វិ តាង​​ឲ្យ​[[គម្ពីវិភង្គ]], ធា តាង​ឲ្យ​[[គម្ពីរ ធាតុកថា]], បុ តាង​ឲ្យ[[​គម្ពីរ បុគ្គលបញ្ញត្តិ]], ក តាង​ឲ្យ[[​គម្ពីរ កថាវត្ថុ]], យ​ តាង​ឲ្យ​[[គម្ពីរ យមកៈ]] និង ប តាង​ឲ្យ[[​គម្ពីរ​ បដ្ឋានៈ]]។</big>
[[ឯកសារ:Abhidhamma pitaka-300x160.jpg|300x400px|គ្មានស៊ុម|កណ្តាល]]<ref>http://watkhmers.org/category/%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8E%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9F%90%E1%9E%99/%E1%9E%82%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%B8%E1%9E%9A%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%87%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%83%E1%9E%94%E1%9E%B7%E1%9E%8A%E1%9E%80/</ref>
 
[[ឯកសា|គ្មានស៊ុម|ឆ្វែង]]
 
<big>The Dhammasangani [[សង្គណី]] (Summary of Dharma) is a manual of ethics for monks. It begins with a mātikā (translated as matrix) which lists classifications of dhammas (translated as phenomena, ideas, states, etc.). The mātikā starts with 22 threefold classifications, such as good/bad/unclassified, and then follows with 100 twofold classifications according to the Abhidhamma method. Many of these classifications are not exhaustive, and some are not even exclusive. The mātikā ends with 42 twofold classifications according to the sutta method; these 42 are only used in the Dhammasangani, whereas the other 122 are used in some of the other books as well.</big>