ព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
No edit summary |
No edit summary |
||
បន្ទាត់ទី១៧៖
[[វិនយបិដក]] Vinaya Pitaka (ចាប់ពីសៀវភៅលេខ ១ ដល់ ១៣)។ វិនយបិដក គឺជា[[គម្ពីរ]]ខាង[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]ដែលបានចារិកទុកនូវ[[ពុទ្ធប្បញ្ញត្តិ]] និង[[ពុទ្ធានុញាត]]។
[[ឯកសារ:ព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ-600x350.jpg|350x600px|រូបភាពតូចIកណ្តាល]]<ref>http://bvdcc.org/kh/category/%E1%9E%9F%E1%9F%86%E1%9E%A1%E1%9F%81%E1%9E%84%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%87%E1%9E%92%E1%9E%98%E1%9F%8C/page/18/</ref>
[[គម្ពីរមហាវិភង្គ]] (ចាប់ពីសៀវភៅលេខ ១ ដល់ ៤) ដែលជាគម្ពីរមួយរៀបរាប់អំពីវិន័យរបស់[[ព្រះភិក្ខុសង្ឃ]]ទាំង ២២៧ សិក្ខា។</big>
Line ៥៥ ⟶ ៥៦:
<big>[[សុត្តន្តបិដក]] គឺជាគម្ពីរ ដែលបានរួបរួមនូវ[[ព្រះធម៌]] មានលក្ខណៈជាការសម្តែង ចាត់ជាក្រុម ជាពួក តាមហេតុការណ៍ និង ចរិតអធ្យាស្រ័យ របស់សត្វ ឬ គូសន្ទនា ដែលមានមួយចប់ នៃ[[ការសាកច្ឆា]] សន្ទនារវាង[[ព្រះបរមសាស្តា]] និង ភាគីចរចា ហៅថា មួយ[[ព្រះសូត្រ]] ឬ [[សូត្រ]]មួយ។ នៅក្នុង[[សុត្តន្តបិដក]]មានចំណាត់ថ្នាក់វែង ខ្លី ច្រើន តិច ជាកង ជាពួក និង ជាក្រុម ដែលបានប្រារព្ធធ្វើឡើងដោយ[[ព្រះសង្គីតិកាចារ្យ]]ចាប់តាំងពី[[បឋមសង្គាយនា]] ឬ[[សង្គាយនា]]លើកទីមួយ ដែលមាន[[ព្រះអរហន្ត]]៥០០ អង្គ រួមទាំង[[ព្រះមហាកស្សប]] [[ព្រះមហាឧបាលី]] និង[[ព្រះមហាអានន្ទ]]ជាដើម រហូតដល់សង្គាយនាគ្រាទី ៣ ។ នៅគ្រានោះ[[ព្រះត្រ័យបិដក]] ដែលមាន[[វិនយបិដក]] [[ព្រះសុត្តន្តបិដក]] និង[[ព្រះអភិធម្មបិដក]]ត្រូវបានរៀបចំឲ្យគ្រប់បរិបូរណ៍ ។ នៅក្នុងសង្គាយនាលើកទី ៤ (តាមច្បាប់ប្រទេស ស្រីលង្កា) [[ព្រះត្រ័យបិដក]]ដែលបានបន្តដោយការទន្ទេញចាំមាត់របស់ពួក[[សាវ័ក]] ក៏ត្រូវបានសរសេរចារិកទុកក្នុង[[សាស្ត្រាស្លឹករឹត ]](ឬស្លឹកត្នោត) ជា[[លាយលក្ខណ៍អក្សរ]] ដោយក្រុម[[ភិក្ខុ]] ជនជាតិស្រីលង្កា។ ក្រោយមក[[គម្ពីរព្រះត្រ័យបិដក]]ក៏ត្រូវបាននាំយកទៅសរសេរជាភាសាផ្សេងៗ និង ត្រូវបានមកបកប្រែជាភាសារបស់ជាតិរៀងៗខ្លួន ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការសិក្សារៀនសូត្រ ។ នៅសម័យកាលដំបូង ព្រះត្រៃបិដកជាឯកសារសំណេរ មានតែជា[[ភាសា សីហឡៈ]] ដែលមានសំនៀង[[ភាសាបាលី]] ប៉ុណ្ណោះ ។ ក្រោយមកទើបឯកសារទាំងនោះត្រូវបានចម្លងយកសំនៀង[[បាលី]]ជាភាសារបស់ជាតិផ្សេងៗ រួមទាំងសេចក្តីប្រែ នៃព្រះត្រៃបិដកទាំងមូល ជាភាសា នៃប្រជាជាតិទាំងនោះ ។ [[សុត្តន្តបិដក]]មាន ៥ គម្ពីរ ពោលគឺ ទី., ម., សំ., អំ., ខុ. ៖
[[ឯកសារ:Sutta link.png|800x1000px|គ្មានស៊ុម|
[[គម្ពីរទីឃនិកាយ]] (ចាប់ពីសៀវភៅលេខ ១៤ ដល់ ១៩) មានចំណុះព្រះសូត្រដែលមានខ្នាតវែង ៣៤ ព្រះសូត្រ ហើយបែងចែកជា ៣ វគ្គធំៗ គឺ [[សីលក្ខន្ធវគ្គ]]មាន ១៣ ព្រះសូត្រ [[មហាវគ្គ]]មាន ១០ [[ព្រះសូត្រ]]និង[[បាដិកវគ្គ]]មាន ១១ ព្រះសូត្រ។</big>
Line ១៤៨ ⟶ ១៤៩:
<big>អភិធម្មបិដក Abhidhamma Pitaka មាន ៧ (សៀវភៅលេខ ៧៨ ដល់ ១១០) គម្ពីរដែលមានអក្សរកាត់តំណាងថា សំ, វិ, ធា, បុ, ក, យ, និង ប ។ សំ តាងឲ្យគម្ពីរសង្គណី ឬ[[ធម្មសង្គណី]], វិ តាងឲ្យ[[គម្ពីវិភង្គ]], ធា តាងឲ្យ[[គម្ពីរ ធាតុកថា]], បុ តាងឲ្យ[[គម្ពីរ បុគ្គលបញ្ញត្តិ]], ក តាងឲ្យ[[គម្ពីរ កថាវត្ថុ]], យ តាងឲ្យ[[គម្ពីរ យមកៈ]] និង ប តាងឲ្យ[[គម្ពីរ បដ្ឋានៈ]]។</big>
[[ឯកសារ:Abhidhamma pitaka-800x1000.jpg|300x400px|គ្មានស៊ុម|
<big>The Dhammasangani [[សង្គណី]] (Summary of Dharma) is a manual of ethics for monks. It begins with a mātikā (translated as matrix) which lists classifications of dhammas (translated as phenomena, ideas, states, etc.). The mātikā starts with 22 threefold classifications, such as good/bad/unclassified, and then follows with 100 twofold classifications according to the Abhidhamma method. Many of these classifications are not exhaustive, and some are not even exclusive. The mātikā ends with 42 twofold classifications according to the sutta method; these 42 are only used in the Dhammasangani, whereas the other 122 are used in some of the other books as well.</big>
| |||