ព្រះច័ន្ទ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

 

ទាំងភាពលេចធ្លោធម្មជាតិរបស់ព្រះច័ន្ទនៅលើមេឃនិងវដ្តទៀងទាត់របស់វាដែលបានមើលឃើញពីផែនដីបានផ្តល់នូវសេចក្តីយោងនិងឥទ្ធិវប្បធម៌សម្រាប់សង្គមនិងវប្បធម៌មនុស្សតាំងពីយូរយារមកហើយ។ ឥទ្ធិពលវប្បធម៌បែបនេះអាចត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងភាសាប្រព័ន្ធប្រតិទិនដែលមានមូលដ្ឋាននៅតាមច័ន្ទគតិសិល្បៈនិងទេវកថា។

== '''លក្ខណៈរូបរាង''' ==

ព្រះចន្ទគឺជារូបរាងប្លែកៗគ្នា: វាមានរូបរាងខុសៗគ្នាតាមភូមិសាស្ត្រ។ ព្រះច័ន្ទមានស្នូលខាងក្នុងសម្បូរដោយជាតិដែកដែលមានកាំតូចៗប្រហែល ២៤០ គីឡូមែត្រ (១៥០ មីលីម៉ែត្រ) និងរន្ធខាងក្រៅដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយជាតិដែករាវដែលមានកាំប្រហែល ៣០០ គីឡូម៉ែត្រ (១៩០ មីលីម៉ែត្រ) ។ នៅជុំវិញស្នូលគឺជាស្រទាប់ព្រំលាយដោយផ្នែកមួយដែលមានកាំប្រហែល ៥០០ គីឡូម៉ែត្រ (៣១០ ម៉ាយ) ។ រចនាសម្ព័ន្ធនេះត្រូវបានគិតថាត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមរយៈគ្រីស្តាល់ប្រភាគនៃសមុទ្រម៉មម៉ាញ៉ុកទូទាំងពិភពលោកបន្ទាប់ពីការបង្កើតរបស់ព្រះចន្ទកាលពី ៤,៥ ពាន់លានឆ្នាំមុន។ការធ្វើឱ្យគ្រីស្តាល់ម៉្យាងនេះបង្កើតបានជារបាំងម៉េម៉ីពីទឹកភ្លៀងនិងការលិចអំបិលរ៉ែអូលីវីនថ្នាំគីរីកូហ្សែននិងអរតូត្រូសែន។ ប្រហែលបីភាគបួននៃសមុទ្រម៉ាម៉ាមបានស្រោបហើយក្រាសដែលមានដង់ស៊ីតេក្រាសហើយទាបអាចបង្កើតនិងអណ្តែតលើសំបកឈើ។ វត្ថុរាវចុងក្រោយដែលត្រូវបានគេប្រមូលផ្តុំគ្នានឹងត្រូវបានគេកាត់ផ្តាច់នៅចន្លោះសំបកដែលមានធាតុផ្សំដែលមិនមានប្រសិទ្ធភាពនិងមានកំដៅ។ ស្របតាមទស្សនវិស័យនេះការគូសផែនទីភូមិសាស្ត្រដែលបង្កើតឡើងពីគន្លងបង្ហាញថាសំបករបស់ភាគច្រើនត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់។

== '''តារាសាស្ត្រនៃព្រះច័ន្ទ''' ==

អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំព្រះច័ន្ទត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាជាកន្លែងដ៏ល្អឥតខ្ចោះសម្រាប់អ្នកដែលបានមើលតាមរយះកែវយឹត។ការមើលឃើញតារាសាស្រ្តមិនមែនជាការព្រួយបារម្ភនោះទេ។ រណ្តៅខ្លះនៅក្បែរបង្គោលមានភាពងងឹតនិងត្រជាក់ជាអចិន្ត្រៃយ៍ហើយជាពិសេសវាមានប្រយោជន៍សម្រាប់កែវពង្រីកអ៊ីនហ្វ្រារ៉េដ។ដីខ្សាច់ទោះបីជាវាបង្កឱ្យមានបញ្ហាសម្រាប់ផ្នែកផ្លាស់ទីនៃកែវពង្រីកក៏ដោយក៏អាចលាយបញ្ចូលគ្នាជាមួយកាបូនណាណូនិងកាបូអ៊ីសនិងប្រើប្រាស់ក្នុងការសាងសង់កញ្ចក់ដែលមានអង្កត់ផ្ចិតរហូតដល់ ៥០ ម៉ែត្រ។នៅខែមេសាឆ្នាំ ១៩៧២ បេសកកម្មអាប៉ូឡូ 16 បានកត់ត្រានូវរូបភាពតារាសាស្ត្រជាច្រើននិងកាំរស្មីអ៊ុលត្រាវីយូអេយជាមួយកាំរស្មីអ៊ុលត្រាវីយូអេលកាមេរ៉ា។[[ឯកសារ:Earth in ultraviolet from the Moon (S72-40821).jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|ស្ថានភាពរបស់ព្រះច័ន្ទ]]

== '''ស្ថានភាព''' ==

ស្ថានភាពរបស់ព្រះច័ន្ទត្រូវបានប្រទេសរុស្ស៊ីនិងសហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាភាគីនៃសន្ធិសញ្ញាអវកាសខាងក្រៅឆ្នាំ ១៩៦៧ ដែលកំណត់ព្រះច័ន្ទហើយគ្រប់អាកាសខាងក្រៅជា "ខេត្តនៃមនុស្សទាំងអស់" ។ព្រះច័ន្ទចំពោះគោលបំណងសន្តិភាពដោយហាមឃាត់ការដំឡើងយោធានិងអាវុធនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញដ៏ធំ។ កិច្ចព្រមព្រៀងព្រះចន្ទឆ្នាំ ១៩៧៩ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីរឹតបន្តឹងការទាញយកធនធានរ៉ែរបស់ព្រះច័ន្ទដោយប្រទេសណាមួយប៉ុន្តែនៅខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ 2016 វាត្រូវបានចុះហត្ថលេខានិងផ្តល់សច្ចាប័នដោយមានតែ ១៨ ប្រទេសដែលគ្មានការចូលរួមនៅក្នុងការរុករកអវកាសមនុស្សដោយខ្លួនឯងឬមានផែនការ ដើម្បីធ្វើដូច្នេះ។ទោះបីជាបុគ្គលជាច្រើនបានអះអាងថាព្រះច័ន្ទទាំងមូលឬមួយផ្នែកក៏ដោយក៏គ្មានអ្វីដែលត្រូវចាត់ទុកថាគួរឱ្យទុកចិត្តនោះទេ។

 

== ឯកសារយោង ==