វប្បធម៌៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
ត M |
ត M |
||
បន្ទាត់ទី១៖
[[ឯកសារ:Royal Ballet Camboda Apsara Mera.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|របាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរនៅទល់មុខវាំងនន។ នេះគឺជាការសំដែងរបាំដែលមានចំណងជើងថា "អប្សរាម៉ារ៉ា" នៅប៉ារីសប្រទេសបារាំង។]]
==ប្រវត្តិសាស្រ្ត==
យុគសម័យមាសនៃប្រទេសកម្ពុជាគឺនៅចន្លោះសតវត្សទី 9 និងទី 14 ក្នុងអំឡុងពេលសម័យអង្គរដែលក្នុងនោះវាជាអាណាចក្រដែលមានអំណាចនិងរុងរឿងដែលលូតលាស់និងគ្របដណ្តប់ស្ទើរតែគ្រប់តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ យ៉ាងណាក៏ដោយអង្គរនៅទីបំផុតនឹងដួលរលំក្រោយពីមានការប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លារវាងព្រះមហាក្សត្រនិងសង្រ្គាមថេរជាមួយប្រទេសជិតខាងដែលមានអំណាចកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់ខ្លួនជាពិសេសសៀមនិងដាយវៀត។ ប្រាសាទជាច្រើនពីសម័យនេះដូចជាបាយ័ននិងអង្គរវត្តនៅតែមាននៅសព្វថ្ងៃនេះនៅទូទាំងប្រទេសថៃឡាវនិងវៀតណាមជាការរំឭកពីភាពសម្បូរបែបនៃសិល្បៈខ្មែរនិងវប្បធម៌។ ស្នាដៃសិល្បៈស្ថាបត្យកម្មតន្ត្រីនិងរបាំដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមករបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងអំឡុងពេលនេះមានឥទិ្ធពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើនគរជិតខាងជាច្រើនដូចជាប្រទេសថៃនិងឡាវ។ ឥទ្ធិពលនៃវប្បធម៌សម័យអង្គរនៅតែអាចឃើញនៅសព្វថ្ងៃនៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះពីព្រោះពួកគេមានចរិតលក្ខណៈស្និទ្ធស្នាលជាច្រើនជាមួយកម្ពុជាសព្វថ្ងៃនេះ។
[[ឯកសារ:Angkor Wat.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|ប្រវត្តិសាស្រ្ត]]
==ស្ថាបត្យកម្មនិងលំនៅដ្ឋាន==
ស្ថាបត្យករនិងជាងចម្លាក់ប្រាសាទអង្គរបានបង្កើតប្រាសាទដែលរៀបរាប់អំពីលោហធាតុទូទាំងពិភពលោក។ ការតុបតែងខ្មែរបានទាក់ទាញការបំផុសគំនិតពីសាសនាហើយសត្វនិទានមកពីសាសនាហិណ្ឌូនិងព្រះពុទ្ធសាសនាត្រូវបានឆ្លាក់នៅលើជញ្ជាំង។ ប្រាសាទត្រូវបានកសាងឡើងស្របតាមក្បួននៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរបុរាណដែលបានសរសេរថាប្លង់ប្រាសាទមូលដ្ឋានរួមមានទីសក្ការបូជាកណ្តាលទីធ្លាជញ្ជាំងព័ទ្ធជុំវិញនិងគូរទឹក។ រចនាប័ទ្មខ្មែរប្រើសត្វជាច្រើនពីទេវកថាព្រះពុទ្ធសាសនានិងសាសនាហិណ្ឌូដូចជាព្រះបរមរាជវាំងក្នុងរាជធានីភ្នំពេញប្រើគំនូរដូចជាហ្គូរ៉ាដូជាសត្វស្លាបទេវកថានៅក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ។ ស្ថាបត្យកម្មនៃប្រទេសកម្ពុជាបានអភិវឌ្ឍជាដំណាក់កាលក្រោមអំណាចចក្រភពខ្មែរពីសតវត្សទី 9 ដល់ទី 15 ដែលបានថែរក្សានៅក្នុងអគារជាច្រើននៃប្រាសាទអង្គរវត្ត។ សំណល់នៃសំណង់ស្ថាបត្យកម្មនៅសម័យនេះគឺកម្រណាស់ដោយសារអគារសាសនាគ្រាន់តែធ្វើពីថ្មប៉ុណ្ណោះ។ ស្ថាបត្យកម្មនៃសម័យអង្គរបានប្រើប្រាស់លក្ខណៈពិសេសរចនាប័ទ្មរចនាសម្ព័ន្ធនិងរចនាប័ទ្មដែលជាវិធីសាស្រ្តដ៏សំខាន់មួយដែលត្រូវបានប្រើដើម្បីកាលបរិច្ឆេទប្រាសាទជាមួយនឹងសិលាចារឹក។
នៅតំបន់ជនបទសម័យទំនើបប្រទេសកម្ពុជាគ្រួសារនុយក្លេអ៊ែរជាធម្មតារស់នៅក្នុងផ្ទះចតុកោណមួយដែលមានទំហំខុសៗគ្នាពី 4 ទៅ 6 ម៉ែត្រទៅ 6 ទៅ 10 ម៉ែត្រ។ វាត្រូវបានសាងសង់ដោយស៊ុមឈើជាមួយនឹងដំបូលប្រក់ដែលមានរាងទ្រវែងនិងជញ្ជាំងធ្វើពីឫស្សី។ ផ្ទះខ្មែរត្រូវបានគេលើកឡើងជាបីម៉ែត្រដើម្បីការពារពីទឹកជំនន់ប្រចាំឆ្នាំ។ ជណ្តើរពីរឬជណ្តើរឈើអាចផ្តល់លទ្ធភាពដល់ផ្ទះ។ ដំបូលប្រក់ស្បូវហៀរលើជញ្ជាំងផ្ទះការពារផ្ទៃខាងក្នុងពីភ្លៀង។ ជាទូទៅផ្ទះមួយមានបន្ទប់បីដែលត្រូវបានបំបែកដោយភាគឫសឬស្សី។ បន្ទប់ខាងមុខដើរតួជាបន្ទប់ទទួលភ្ញៀវដែលប្រើដើម្បីទទួលភ្ញៀវ។ បន្ទប់បន្ទាប់គឺបន្ទប់គេងរបស់ឪពុកម្ដាយហើយទីបីគឺសម្រាប់កូនស្រីមិនទាន់រៀបការ។ កូន ៗ ដេកលក់គ្រប់ទីកន្លែងដែលពួកគេអាចស្វែងរកកន្លែងទំនេរ។ សមាជិកគ្រួសារនិងអ្នកជិតខាងធ្វើការជាមួយគ្នាដើម្បីសាងសង់ផ្ទះហើយពិធីជប់លៀងផ្ទះសម្បែងត្រូវបានធ្វើឡើងនៅពេលបញ្ចប់។ ផ្ទះរបស់មនុស្សក្រខ្សត់អាចមានបន្ទប់ធំតែមួយប៉ុណ្ណោះ។ អាហារត្រូវបានរៀបចំនៅក្នុងផ្ទះបាយដាច់ដោយឡែកមួយដែលមានទីតាំងនៅជិតផ្ទះប៉ុន្តែជាធម្មតានៅពីក្រោយវា។ បង្គន់អនាម័យមានរណ្តៅដ៏សាមញ្ញនៅក្នុងដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅឆ្ងាយពីផ្ទះដែលត្រូវបានគ្របដណ្តប់នៅពេលដែលបានបំពេញ។ បសុសត្វណាមួយត្រូវបានទុកនៅក្រោមផ្ទះ។ ផ្ទះចិននិងវៀតណាមនៅតាមទីប្រជុំជននិងភូមិកម្ពុជាជាធម្មតាត្រូវបានសាងសង់ដោយផ្ទាល់នៅលើដីហើយមានក្បឿងដីស៊ីម៉ងត៍ឬក្បឿងដែលអាស្រ័យលើឋានៈសេដ្ឋកិច្ចរបស់ម្ចាស់។ អាគារទីក្រុងនិងអាគារពាណិជ្ជកម្មអាចជាឥដ្ឋ, ផ្ទាំងគំនូរ, ឬឈើ។
▲== ពាក្យថា វប្បធម៌ សម្រាប់អត្ថន័យនៃពាក្យថា វប្បធម៌ គឺមានន័យច្រើនបែបយ៉ាងដែលឋិតនៅលើទស្សនៈនិយមផ្សេងៗគ្នា។ -ទស្សនៈខ្លះយល់ថាៈ វប្បធម៌គឹ ជាការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជា និងស្មារតីឲ្យលូតលាស់ចំរូងចំរើន ដោយវិទ្យាសាស្ត្រ សិល្បៈ អក្សរសាស្ត្រ ជាដើម។ -ទស្សនៈខ្លះយល់ថាៈ វប្បធម៌គឹ ជាចំណេះដឹង ការសិក្សារ ការអប់រំ។ -ទស្សនៈខ្លះយល់ថាៈ វប្បធម៌គឹ ការសិក្សាពង្រីកវិជ្ជារ។ -ទស្សនៈខ្លះយល់ថាៈ វប្បធម៌គឹ អ្វីៗដែលទាក់ទង និងការសិក្សារអប់រំ។ -ទស្សនៈខ្លះយល់ថាៈ វប្បធម៌គឹ អ្វីៗដែលធ្វើអោយមានការរីកចំរើនគ្រប់វិស័យ។ ដូច្នេះ តាមទស្សនៈខាងលើនេះ វប្បធម៌សំដៅទៅលើ ការសិក្សារ ការអប់រំ ចំណេះវិជ្ជា ការបណ្តុះបណ្តាលប្រាជ្ញាស្មារតី។ ប៉ុន្តែបើតាមវចនានុក្រមសម្ដេចសង្ឃ ជួន ណាត ពាក្យនេះចេញមកពីបន្សំ វប្ប + ធម៌ មានន័យថា ការផ្សាំបណ្ដុះចំណេះវិជ្ជានិងប្រាជ្ញាស្មារតីឲ្យបានលូតលាស់ចម្រើន ដោយវិទ្យាសាស្ត្រ ឬដោយសិល្បៈផ្សេងៗជាដើម ។ ពាក្យថា អរីយធម៏ ពាក្យថាអរិយធម៌ មានន័យច្រើនបែបយ៉ាងតាមទស្សនះអ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនរូប ដែលបានគិតគូរសិក្សារពិចារណាអំពីរឿងនេះ។ -ទស្សនៈខ្លះយល់ថា : អរិយធម៌គឺ ធម៌នាំអោយកើតសេចក្តីសុខចំរើន ឬ អរិយធម៌ គឺបែបបទសណ្តាប់ធ្លាប់រៀបរយល្អត្រឹមត្រូវ (តាមវចនានុក្រមខ្មែរភាគពី)។ -ទស្សនៈខ្លះយល់ថា : អរិយធម៌គឺ របៀបរបបផ្សេងៗនៃការរីកចំរើន ដុះដាលខាងសតិបញ្ញា ចំនេះដឹង សីលធម៌ ឧស្សាហកម្ម នៃ សង្គមមនុស្ស។ តាមន័យខាងលើនេះ អរិយធម៌ សម្គាល់ នូវគំនិតដែលកើតមានឡើង ជាមួយនិងទម្លាប់ផ្សេងៗរបស់មនុស្សដែលរួមរស់នៅជាក្រុម ជាពួក ចាបក្យ ជាសង្គមហើយដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក។ មនុស្សដែលរួបរួមជាសង្គម រួមរស់នៅស្របស្រួល សុខសប្បាយដោយសារមានច្បាប់ជាគោល ជាមូលដ្ឋាន ដែលរៀបចំមនុស្ស សង្គមមនុស្សឲ្យមានយុត្តិធម៏ មានចិត្តគំនិតថ្លៃថ្នូរ មានឋានះខ្ពង់ខ្ពស់ឃាសត្វ ហើយមានសមត្ថភាពអាចកែប្រែច្នៃធម្មជាតិ យកមកប្រើប្រាស់ជាការចងចាំក្នុងជិវភាពរាល់ថ្ងៃ។ ដូចនេះអរិយធម៌គឺ ជាការសម្រេចឡើងខាងវស័យសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច នយោបាយ និតិសាស្រ្ត ប្រាជ្ញាស្មារតី និងវិស័យវប្បធម៏។ ==
[[ឯកសារ:Cambo 21.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|ទៅជាន់ខាងលើគឺជាលក្ខណៈពិសេសនៃផ្ទះខ្មែរ]]
[[ឯកសារ:Throne Hall, Royal Palace, Phnom Penh, Cambodia.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|ប្រាសាទបល្ល័ង្ក (ព្រះនាងឌេវវីនីចៃយ៉េៈដែលមានន័យថា "អាសនៈជំនុំជំរះដ៏ពិសិដ្ឋ") គឺជាកន្លែងដែលស្តេចទំនុកចិត្តរបស់ស្តេចពួកឧត្តមសេនីយ៍និងមន្ត្រីរាជការបានបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន។ វានៅតែត្រូវបានប្រើប្រាស់សព្វថ្ងៃនេះជាកន្លែងសម្រាប់ពិធីបុណ្យសាសនានិងរាជវង្ស (ដូចជាពិធីមង្គលការនិងពិធីមង្គលការរបស់ព្រះមហាក្សត្រ) ក៏ដូចជាកន្លែងប្រជុំសម្រាប់ភ្ញៀវរបស់ព្រះមហាក្សត្រ។ អាគារបច្ចុប្បន្នត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងឆ្នាំ 1917 និងសម្ពោធដោយព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងឆ្នាំ 1919 ។ អគារនេះមានកំពស់ 30 ម៉ែត្រការ៉េនិងមានកំពស់ 59 ម៉ែត្រ។ ជាមួយនឹងអគារនិងរចនាសម្ព័ន្ធទាំងអស់នៅព្រះបរមរាជវាំងសាលបល្ល័ង្កនឹងប្រឈមមុខនឹងខាងកើតហើយត្រូវបានគេថតរូបដ៏ល្អបំផុតនៅពេលព្រឹក។ នៅពេលទស្សនាចុះចោទបល្ល័ង្ក (រាជបល្ល័ង្កនៅខាងមុខនិងព្រះនាងបូសូបុកខ្ពស់ជាងនៅខាងក្រោយ) និងបង្គន់ពិដានដ៏ស្រស់ស្អាតនៃរាមកែ]]
==សាសនា==
អត្ថបទដើមចម្បង: សាសនានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
ប្រទេសកម្ពុជាភាគច្រើនជាពុទ្ធសាសនិកដែលមានប្រជាជន 80% ជាពុទ្ធសាសនាថេរវាទគ្រិស្តសាសនា 1% និងប្រជាជនដែលនៅសេសសល់ភាគច្រើនគោរពតាមសាសនាឥស្លាមអសីលធម៌ឬសត្វ។
ព្រះពុទ្ធសាសនាមាននៅកម្ពុជាចាប់តាំងពីយ៉ាងហោចណាស់សតវត្សទី 5 គ។ ស។ ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទបានក្លាយជាសាសនារបស់រដ្ឋចាប់តាំងពីសតវត្សទី 13 គ។ ស។ (លើកលែងតែសម័យខ្មែរក្រហម) និងបច្ចុប្បន្នត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថាជាជំនឿនៃ 90% នៃចំនួនប្រជាជន។
សាសនាអ៊ិស្លាមគឺជាសាសនានៃភាគច្រើននៃជនជាតិចាម (ដែលហៅថាខ្មែរអ៊ិស្លាម) និងជនជាតិភាគតិចម៉ាឡេនៅកម្ពុជា។ យោងទៅតាមលោកពុយធាម៉ាមានប្រជាជនម៉ូស្លីមពី 150.000 ទៅ 200.000 នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅចុងឆ្នាំ 1975 ។ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញក្រោមរបបខ្មែរក្រហមបានរារាំងតួលេខរបស់ពួកគេហើយនៅចុងទសវត្ស 1980 ពួកគេប្រហែលជាមិនបានទទួលកម្លាំងពីអតីតកាលរបស់ពួកគេទេ។ អ្នកកាន់សាសនាឥស្លាមចាមទាំងអស់សុទ្ធតែជានិកាយស៊ុននីនៃសាលា Shafi'i ។ ពុយធម៌បានបែងចែកពួកចាមមូស្លីមនៅកម្ពុជាទៅជាសាខាប្រពៃណីនិងជាសាខាគ្រិស្តអូស្សូដក់។
គ្រិស្តសាសនាត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយសាសនទូតរ៉ូម៉ាំងកាតូលិកនៅឆ្នាំ 1660 ។ យ៉ាងណាក៏ដោយវាបានបង្កើតការរីកចម្រើនតិចតួចជាលើកដំបូងជាពិសេសក្នុងចំណោមពុទ្ធសាសនិក។ ក្នុងឆ្នាំ 1972 ប្រហែលជាមានប្រហែល 20.000 នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលភាគច្រើនជាពួករ៉ូម៉ាំងកាតូលិក។ យោងតាមស្ថិតិរបស់បុរីវ៉ាទីកង់នៅឆ្នាំ 1953 សមាជិកសាសនាចក្ររ៉ូម៉ាំងកាតូលិកនៅកម្ពុជាមានចំនួន 120.000 នាក់ដែលធ្វើឱ្យសាសនានោះក្លាយជាសាសនាធំទីពីរនៅក្នុងប្រទេស។ នៅខែមេសាឆ្នាំ 1970 មុនពេលធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ការប៉ាន់ប្រមាណបង្ហាញថាពួកកាតូលិកប្រហែល 50.000 នាក់ជាជនជាតិវៀតណាម។ ពួកកាតូលិកជាច្រើនដែលនៅសេសសល់នៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ 1972 សុទ្ធតែជាជនជាតិអឺរ៉ុប - ភាគច្រើនជាជនជាតិបារាំង។ សកម្មភាពអ្នកផ្សព្វផ្សាយសាសនាប្រូតេស្ដង់អាមេរិកបានកើនឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាពិសេសក្នុងចំណោមកុលសម្ព័ន្ធភ្នំនិងក្នុងចំណោមចាមបន្ទាប់ពីការបង្កើតសាធារណរដ្ឋខ្មែរ។ ជំរឿនឆ្នាំ 1962 ដែលបានរាយការណ៍ថាមានប្រូតេស្តង់ចំនួន 2000 នៅកម្ពុជានៅតែជាស្ថិតិថ្មីបំផុតសម្រាប់ក្រុម។ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍បានរាយការណ៍ថានៅឆ្នាំ 1980 មានពួកគ្រីស្ទានខ្មែរដែលបានចុះបញ្ជីច្រើនជាងជនភៀសខ្លួននៅក្នុងជំរំនៅក្នុងប្រទេសថៃជាងនៅប្រទេសកម្ពុជាមុនឆ្នាំ 1970 ។ Kiernan កត់សម្គាល់ថារហូតមកដល់ខែមិថុនាឆ្នាំ 1980 សេវាប្រូតេស្ដង់ប្រចាំសប្តាហ៍ប្រាំមួយបានធ្វើឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញដោយគ្រូគង្វាលខ្មែរ។ ពួកគេត្រូវបានកាត់បន្ថយទៅជាសេវាកម្មប្រចាំសប្តាហ៍តែមួយបន្ទាប់ពីមានការរំខានពីប៉ូលីស។ [2] មានប្រជាជនកាតូលិកប្រហែល 21,300 នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែលតំណាងឱ្យត្រឹមតែ 0,15% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។ មិនមានភូមិភាគទេប៉ុន្តែមានយុត្តាធិការដែនដីចំនួនបី - មួយ Apostolic Vicariate និងពីរភូមិភាគអាណាខេត្ត។
=== វប្បធម៌ជាទស្សនៈពិភពលោក ===▼
ក្រុមកុលសម្ព័ន្ធ Highland ភាគច្រើនមានប្រព័ន្ធសាសនាក្នុងស្រុករបស់ពួកគេប្រហែលជាមានចំនួនតិចជាង 100.000 នាក់។ ខ្មែរឡឺត្រូវបានគេពិពណ៌នាយ៉ាងច្បាស់ថាជាពួកវិញ្ញាណនិយមប៉ុន្តែក្រុមកុលសម្ព័ន្ធភាគច្រើនមានព្រលឹងវិញ្ញាណក្នុងស្រុក។ ជាទូទៅគេឃើញពិភពលោករបស់ពួកគេពោរពេញទៅដោយព្រលឹងជាច្រើនដែលគេមើលមិនឃើញ (ជារឿយៗគេហៅថាយ៉ាង) ខ្លះជាសប្បុរសជន។ ពួកគេភ្ជាប់វិញ្ញាណជាមួយស្រូវដីទឹកភ្លើងភ្លើងថ្មនិងផ្លូវជាដើម។ គ្រូធ្មប់ឬអ្នកឯកទេសនៅតាមភូមិនីមួយៗទាក់ទងវិញ្ញាណទាំងនេះហើយប្រាប់ពីវិធីដើម្បីធ្វើឱ្យពួកគេមានអារម្មណ៍ធូរស្រាល។ នៅពេលមានវិបត្តិឬការផ្លាស់ប្តូរការលះបង់សត្វអាចត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីបន្ធូរកំហឹងនៃវិញ្ញាណ។ ជារឿយៗជំងឺត្រូវបានគេជឿថាបណ្តាលមកពីវិញ្ញាណអាក្រក់ឬអាបធ្មប់។ កុលសម្ព័ន្ធខ្លះមានបុរសពេទ្យពិសេសឬអ្នកព្រហ្មចារីដែលព្យាបាលអ្នកជំងឺ។ ក្រៅពីជំនឿលើវិញ្ញាណអ្នកភូមិជឿថាមានបំរាមលើវត្ថុឬការអនុវត្តជាច្រើន។ ក្នុងចំណោមខ្មែរឡាយក្រុម Rhade និង Jarai មានឋានានុក្រមនៃការអភិវឌ្ឃន៍យ៉ាងល្អជាមួយអ្នកគ្រប់គ្រងកំពូលនៅក្បាលរបស់ខ្លួន។
[[ឯកសារ:Vipassana.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|Pisak Bochea នៅវិបស្សនាដាហូរ៉ាកនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]
[[ឯកសារ:BuddhistMonk02.jpg|រូបភាពតូច|ស្តាំ|ស្រី្តពុទ្ធសាសនាឈរនៅអង្គរវត្តសៀមរាបសៀមរាបកម្ពុជា (ខែមករាឆ្នាំ 2005) ។ រូបថតរបស់ Peter Rimar ។]]
▲=== វប្បធម៌ជាទស្សនៈពិភពលោក ===
=== [[វិគីភីឌាភាសាខ្មែរ|វ]]ប្បធម៌ជាបណ្តានិមិត្តរូប ===
=== វប្បធម៌ជាយន្តកម្មលំនឺង ===
=== វប្បធម៌ជាចិត្តសាស្ត្រវិវត្ត ===
| |||