ចក្រភពបារាំងទីមួយ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
No edit summary
ស្លាក: កែប្រែតាមគំហើញ កែ​សម្រួល​តាម​ទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីអ៊ីនធើណិតចល័ត
No edit summary
ស្លាក: កែប្រែតាមគំហើញ កែ​សម្រួល​តាម​ទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីអ៊ីនធើណិតចល័ត
បន្ទាត់ទី៤៥៖
==ទំហំនិងអំណាចចក្រភពបារាំង==
<br />
[[File:Paris July 2011-30.jpg|thumb|''[[Arc de Triomphe]]'', សាងសង់ដោយ[[ណាប៉ូលេអុងបូណាប៉ារត៍|ណាប៉ូលេអុង]]ដែលជាកិត្តិយសនៃកងទ័ពព្រះអង្គ''[[Grande Armée]]'', គឺជាកន្លែងដ៏សំខាន់មួយដែលបានកសាងឡើងនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសនាសម័យចក្រភពបារាំងទីមួយ។]][[សន្ធិសញ្ញាធីលស៊ីត (Tilsit)|សន្ធិសញ្ញាធិលស៊ីត]]បានបញ្ចប់សង្គ្រាមរវាង[[ចក្រភព រុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]]និងចក្រភពបារាំងហើយជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃសម្ព័ន្ធមិត្តថ្មីរវាងចក្រភពមហាអំណាចពីរ(ចក្រភពរុស្ស៊ីនិងបារាំង)។ មហាអំណាចទាំងពីរនេះបានយល់ព្រមជួយគ្នាទៅវិញទៅមករាល់បញ្ហានិងជម្លោះដែលបានជួបដោយសម្ងាត់។មហាអំណាចទាំងពីរនេះបានយល់ព្រមជួយគ្នាទៅវិញទៅមករាល់បញ្ហានិងជម្លោះដែលបានជួបដោយស្ងាត់ៗ។ បារាំងបានសន្យាជាមួយរុស្ស៊ីថានឹងផ្តល់ជំនួយដើម្បីប្រឆាំងនឹង[[ចក្រភពអូតូម៉ង់]], ឯរុស្ស៊ីក៏បានយល់ព្រមថានឹងចូលជាសមាជិកក្នុងឯរុស្ស៊ីក៏បានយល់ព្រមតបវិញថានឹងចូលជាសមាជិកក្នុង Continential System ដើម្បីប្រឆាំងនឹង[[ចក្រភពអង់គ្លេស]]។ អធិរាជណាប៉ូឡេអុងក៏បានបង្ខំ Alexander ឲ្យចូលទៅជ្រៀតជ្រែកក្នុង[[សង្គ្រាមអង់គ្លេស-រុស្ស៊ី]]ហើយបានបញ្ឆេះសង្គ្រាមហ្វាំងឡង់ប្រឆាំងនឹងស៊ុយអែតដើម្បីបង្ខំប្រទេស[[ស៊ុយអែត]]ចូលរួមធ្វើសមាជិកក្នុង Continential System ដែល។
 
ជាក់លាក់ជាងនេះទៅទៀត, អធិរាជរុស្ស៊ីបានយល់ស្របនឹងការជម្លៀសប្រជាជនចេញពីតំបន់ Wallachia និង Moldavia, ដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងរុស្ស៊ី ជាផ្នែកមួយនៃ[[សង្គ្រាមរុស្ស៊ី-ទួកគី (1806-1812)|សង្គ្រាមរុស្ស៊ី-ទួកគី (១៨០៦-1៨១២១៨១២)]]។ កោះ Ionian និង Cattaro, ដែលបានដណ្តើមបានដោយឧត្តមសេនីយ៍រុស្ស៊ីពីររូបគឺលោក Ushakov និងលោក Senyavin នឹងត្រូវប្រគល់ឲ្យទៅពួកបារាំង។ ជារង្វាន់តបស្នងគុណរុស្ស៊ីវិញ, ណាប៉ូឡេអុងបានធានាអធិបតេយ្យភាពឲ្យ[[ឌូឈីនៃអាឡឹនប៊ឺក]]និងរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់តូចៗដទៃទៀតដែលមានអ្នកដឹកនាំជាសាច់ញាតិរាជវង្សរុស្ស៊ី។
 
សន្ធិសញ្ញាមួយនេះបានកាត់យកទឹកដីនគរព្រុស្សីពាក់កណ្តាលៈ តំបន់ Cottbus ត្រូវធ្លាក់ជាទឹកដីរបស់រដ្ឋ[[សាសូនី]], ទន្លេផ្នែកខាងឆ្វេងតំបន់Elbeត្រូវបានប្រគល់ឲ្យរាជាណាចក្រទើបតែបង្កើតថ្មីគឺ Kingdom of Westphalia, តំបន់ Białystok បានឲ្យទៅរុស្ស៊ីនិងទឹកដីប៉ូឡូញទាំងប៉ុន្មានដែលធ្លាប់ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ព្រុស្សីត្រូវក្លាយជារដ្ឋថ្មីគឺ[[ឌូឈីនៃក្រុងវ៉ាសល]]។ ព្រុស្សីត្រូវបានបញ្ជាឲ្យដកចំនួនទ័ពឲ្យនៅសល់ត្រឹម៤០,០០០នាក់និងត្រូវបង់សំណងអស់ចំនួន១០០,០០០,០០០លុយបារាំង(Francs)។ ក្រុមអ្នកប្រតិបត្តិច្បាប់នៅព្រុស្សីបានចាត់ទុកសន្ធិសញ្ញានេះថាមិនមានភាពយុត្តិធម៌និងជាការគាបសង្កត់ជិះជាន់មកលើជាតិព្រុស្សី។
[[ឯកសារ:Iena.jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច|ណាប៉ូឡេអុងកំពុងត្រួតពិនិត្យ ឆ្មាំអធិរាជ មុនពេលសមរភូមិJena, ឆ្នាំ១៨០៦]]
លោក Talleyrand បានណែនាំដល់ណាប៉ូឡេអុងឲ្យបន្តការស្វែងរកលក្ខខណ្ឌដោយកុំបង្ខំប្រញាប់; សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះបានសម្គាល់នូវដំណាក់កាលដ៏សំខាន់មួយក្នុងការក្បត់របស់លោកទៅអធិរាជ។ បន្ទាប់ពីការចុះសន្ធិសញ្ញាធិលស៊ីត; ដោយមិនព្យាយាមសម្របសម្រួលស្ថានភាពនៅអឺរ៉ុប; ដូចអ្វីដែលលោក Talleyrand បានណែនាំ; ណាប៉ូឡេអុងបែរជាចង់កំចាត់ពួកអង់គ្លេសហើយបំពេញអំណាចព្រះអង្គក្នុងអ៊ីតាលីទៅវិញ។ណាប៉ូឡេអុងបែរជាចង់កំចាត់ពួកអង់គ្លេសហើយពង្រីកអំណាចព្រះអង្គក្នុងអ៊ីតាលីទៅវិញ។ ក្នុងសម្ព័ន្ធមិត្តមហាអំណាចភាគខាងជើង, ព្រះអង្គបានបន្ថែមលីកនៃ Baltic និងកំពង់ផែមួយចំនួនជុំវិញសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ ហើយក្នុងការវាយលុកទីក្រុង [[Copenhagen]] របស់កងទ័ពជើងទឹកអង់គ្លេស, ណាប៉ូឡេអុងបានឆ្លើយតបទៅអង់គ្លេសវិញដោយបិទផ្លូវទឹកក្នុងតំបន់នោះនៅថ្ងៃទី១៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៨០៧។
 
ការយល់ព្រមឯកភាពគ្នានិងការវាយយករដ្ឋ Naples បាននាំមកនូវភាពលំបាកជាមួយសម្តេច Pope, ជាការសំដៅទៅលើ [[Pius VII]] ដែលបន្តការអះអាងពីធិបតេយ្យភាពរបស់ [[Pope Gregory VII]]។ មហិច្ឆតារបស់ព្រះអធិរាជ្យតមកលើពួករ៉ូម៉ាំងត្រូវបានលាតត្រដាងដោយការចូលកាន់កាប់ព្រះរាជាណាចក្រណាប៉ុលនិងតំបន់មហិច្ឆតារបស់ព្រះអធិរាជ្យមកលើពួករ៉ូម៉ាំងត្រូវបានលាតត្រដាងដោយការចូលកាន់កាប់ព្រះរាជាណាចក្រណាប៉ុលនិងតំបន់ Marches របស់ព្រះអង្គ; និងការត្រលប់មកចូលទីក្រុងរ៉ូមនៃមន្រ្តីយោធាបារាំងមួយរូបគឺលោក Miollis; ក្នុងខណៈពេលនោះដែលឧត្តមសេនីយ៍បារាំងម្នាក់គឺលោក Junot ដែលកំពុងលុកលុយពួកព័រទុយហ្គាល់, Joachim Murat បានកាន់កាប់ដែនដីអតីតពួកអេស្ប៉ាញ-រ៉ូម៉ាំង, ក្រោយមកបានឲ្យ Joseph Bonaparte ប្លាស់មកគ្រប់គ្រង។
 
ណាប៉ូឡេអុងបានខំប្រឹងយកជ័យជំនះដើម្បីកាន់កាប់ឧបទ្វីបអាយបេរី (Iberion Peninsula) ដូចដែលទ្រុងធ្លាប់បានកាន់កាប់ប្រទេសអ៊ីតាលី, ហូឡង់ និង ហេស (Hesse) ដែល។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ, ការធ្វើនិរទេសបញ្ជូនគ្រួសាររាជវង្សអេស្ប៉ាញទៅ [[Bayonne]] (ប្រទេសបារាំង), បូករួមបញ្ចូលជាមួយការឡើងសោយរាជ្យរបស់ យ៉ូសែប បូណាបាត មកលើអេស្ប៉ាញ, បានធ្វើឲ្យប្រជាជនអេស្ប៉ាញងើបប្រឆាំងនឹងណាប៉ូឡេអុង។ បន្ទាប់ពីមានកុប្បកម្ម[[ដុស ដឺ ម៉ាយ៉ូ]] និងជម្លោះឥតឈប់ឥតឈរបន្តបន្ទាប់មក, រដ្ឋាភិបាលអេស្ប៉ាញបានចាប់ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការទ័ពព្រៃដ៏មានប្រសិទ្ធភាពមួយ, ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ចុនតាស (Juntas)។ ឧបទ្វីបនេះបានក្លាយទៅជាលំហសង្គ្រាមបង្ហូរឈាមចាប់ពីជួរភ្នំ Pyrenees នៃភាគខាងជើងប្រទេសអេស្ប៉ាញរហូតដល់ច្រកសមុទ្រនៃកោះ Gilbraltar នៃភាគខាងត្បូង, ដែលគេបានឃើញទ័ពអធិរាជ (បារាំង) ប្រឈមមុខប្រយុទ្ធជាមួយទ័ពអេស្ប៉ាញដែលនៅសេសសល, និងព្រមទាំងកងកម្លាំងទ័ពរបស់អង់គ្លេសនិងព័រទុយហ្គាល់ផងដែល។ ដូផុនបានទទួលជ័យជំនះលើឧត្តមសនីយ៍អេស្ប៉ាញលោក Castaños, ចំណែក Junot វិញបានទទួលបរាជ័យនៅ Sintra, ប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ទៅឧត្តមសនីយ៍ [[Wellesley]]។
[[ឯកសារ:Gros,_Napoleon_at_Eylau.jpg|រូបភាពតូច|បន្ទាប់ពី[[Battle of Eylau|សមរភូមិ Eylau]], ឆ្នាំ ១៨០៧<br />]]អេស្ប៉ាញបានប្រើទ័ពចាស់ៗទាំងអស់ដែលត្រូវប្រយុទ្ធក្នុងសមរភូមិផ្សេងៗប្រឆាំងនឹងណាប៉ូឡេអុង, ដោយសារការខ្វះខាតទ័ព ពួកអេស្ប៉ាញត្រូវកេណ្ឌទាហានដែលមានភាពវ័យក្មេងដើម្បីជំនួសក្នុងសមរភូមិទាំងអស់នោះ។ ការទប់ទល់តស៊ូរបស់អេស្ប៉ាញបានផ្តល់ឥទ្ធិពលទៅលើប្រទេសអូទ្រីស, ដែលផ្តល់សញ្ញាបង្ហាញនូវសក្តានុពលនៃការងើបតទល់នឹងពួកបារាំង។ ការរករឿងរបស់លោក Talleyrant និងការគាំទ្ររបស់ពួកអង់គ្លេសឲ្យប្រជាជនអូទ្រីសធ្វើត្រាប់តាមប្រជាជនអេស្ប៉ាញ។ នៅថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៨០៩, អូទ្រីសបានវាយលុកចូលសម្ព័ន្ធមិត្តបារាំងគឺ រដ្ឋបាវ៉ារៀ។ ទោះជាយ៉ាងណា, យុទ្ធនាការនាឆ្នាំ ១៨០៩ មិនមានរយៈពេលយូរនិងផ្តល់ផលវិបានច្រើនឲ្យបារាំងដូចអេស្ប៉ាញទេ។មិនមានរយៈពេលយូរនិងផ្តល់ផលវិបាកច្រើនឲ្យបារាំងដូចអេស្ប៉ាញទេ។ បន្ទាប់ពីការសម្រេចចិត្តយ៉ាងខ្លីក្នុងរដ្ឋបាវ៉ារៀ, ណាប៉ូឡេអុងបានបើកផ្លូវប្រយុទ្ធយាងទៅកាន់ទីក្រុង[[វៀនណា]]ជាលើកទីពីរ។ នៅក្នុងសមរភូមិ Aspern-Essling, ណាប៉ូឡេអុងបានទទួលរងបរាជ័យជាយុទ្ធសាស្រ្តធ្ងន់ធ្ងរដំបូងបង្អស់របស់ទ្រង់, ជាមួយការបាត់បង់ជីវិតរបស់លោក [[Jean Lannes]], ដែលជាឧត្តមសនីយ៍សំខាន់ជាងគេរបស់បារាំងនិងជាមិត្តដ៏ល្អរបស់ណាប៉ូឡេអុង។ដែលជាឧត្តមសនីយ៍ដ៏ខ្លាំងខ្លាម្នាក់របស់បារាំងនិងជាមិត្តដ៏ល្អរបស់ណាប៉ូឡេអុង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ, ជ័យជម្នះនៅ Wagram បានបង្ខំឲ្យអូទ្រីសសុំសន្តិភាពបញ្ឆប់សង្គ្រាម។បានបង្ខំឲ្យអូទ្រីសសុំសន្តិភាពបញ្ឈប់សង្គ្រាម។ សន្ធិសញ្ញាSchönbrunn នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៨០៩, បានឃើញខេត្ត Illyrian របស់អូទ្រីសត្រូវកាត់ឲ្យបារាំង ហើយបារាំងបានទទួលស្គាល់ខេត្តមួយនេះជាខេត្តរបស់ខ្លួនកាលពីមុន។ហើយបារាំងបានអះអាងទទួលស្គាល់ខេត្តមួយនេះជាខេត្តរបស់ខ្លួនកាលពីមុន។
 
សម្តេច Pope ត្រូវបានបារាំងនិរទេសដោយបង្ខំទៅ Savona, ហើយតំបន់ត្រួតត្រារបស់សម្តេចត្រូវដាក់បញ្ចូលជាដែនដីអាណាចក្រខ្លួន។ ការសម្រេចរបស់ព្រឹទ្ធសភាក្នុងការបង្កើតងារថ្មីគឺ"ស្តេចនៃរ៉ូម"នៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៨១០ និងលើកទីក្រុងរ៉ូមជារដ្ឋធានីនៃប្រទេសអ៊ីតាលី។ រវាងឆ្នាំ១៨១០ និងឆ្នាំ១៨១២ ការលែងលះគ្នារវាងណាប៉ូឡេអុងនិងចូស្សេហ្វីន, និងការរៀបអភិស័យជាមួយនឹងរដ្ឋទាយាទអូទ្រីសគឺម្ចាស់ស្រ្តី[[ម៉ារី លូអ៊ី]], ក្រោយមកមានការចាប់កំណើតស្តេចនៃរ៉ូម, ដែលនឹងជាការបំភ្លឺផ្លូវគោលនយោបាយអធិរាជនាពេលអនាគត។ ភ្លាមៗនោះព្រះអធិរាជបានដកហូតសិទ្ធអំណាចចេញពីបងប្អូនបង្កើតខ្លួនហើយផ្តោតទៅលើសេចក្តីស្រឡាញនិងផ្តល់មហិច្ឆតាទៅឲ្យបុត្រទ្រង់, ហើយហ៊ានធានាថាបុត្រទ្រង់នឹងតក្លាយជារាជវង្សនៃអាណាចក្រមួយនេះ។ ទាំងអស់នេះគឺជាចំណុចដ៍ខ្ពស់មួយនៃចក្រភពបារាំង។