រាជាណាចក្រព្រុស៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
តNo edit summary ស្លាក: កែប្រែតាមគំហើញ កែសម្រួលតាមទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីអ៊ីនធើណិតចល័ត Advanced mobile edit |
តNo edit summary ស្លាក: កែប្រែតាមគំហើញ កែសម្រួលតាមទូរស័ព្ទ កំណែប្រែពីអ៊ីនធើណិតចល័ត Advanced mobile edit |
||
បន្ទាត់ទី៩៣៖
ជាការគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អាល, អូទ្រីសបានបន្ទុះសង្គ្រាមនេះបន្តដើម្បីដណ្តើមទឹកដីចាស់ខ្លួនពីព្រុសវិញ។ ក្នុងឆ្នាំ១៧៤៤ ហ្រ្វេឌឺរិចបានវាយលុកអូទ្រីសសារជាថ្មី, ដោយលើនេះ, ចូលទៅក្នុងតំបន់បូហេមា។ ព្រះអង្គបានទទួលបរាជ័យ, ក៏ប៉ុន្តែការដាក់សម្ពាធរបស់បារាំងមកលើចក្រភពអង់គ្លេសដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តអូទ្រីសបាននាំឱ្យមានសន្ធិសញ្ញានិងការសម្របសម្រួលគ្នាជាច្រើនលើកច្រើនសារ រហូតដល់ឆ្នាំ១៧៤៨ ដែលមានសន្ធិសញ្ញាអា-ឡា-ឆាបពែល ដែលសន្ធិសញ្ញានេះបានស្តារនូវសន្តិភាពឡើងវិញទៅឱ្យអូទ្រីសហើយតំបន់ស៊ីលេស៊ាត្រូវប្រគល់ឱ្យព្រុសកាន់កាប់សារជាថ្មី។
[[ឯកសារ:
]]ដោយត្រូវរងនូវភាពអាម៉ាស់បន្ទាប់ពីប្រគល់តំបន់ស៊ីលេស៊ាទៅឱ្យព្រុស, អូទ្រីសបានខិតខំចងសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយបារាំងនិងរុស្ស៊ី, ខណៈពេលដែលព្រុសបែរមកបង្កើតសម្ព័ន្ធមិត្តរវាងខ្លួននិងអង់គ្លេសដែលគេហៅថា[[សម្ព័ន្ធភាពអង់គ្លេស-ព្រុស]]។ ក្នុងពេលដែលហ្រ្វេឌឺរិចបានឈ្លានពានតំបន់សាសូនីនិងបូហេមាអស់រយៈពេលពីរបីខែក្នុងឆ្នាំ១៧៥៦-១៧៥៧, ព្រះអង្គបានបន្ទុះ[[សង្គ្រាមស៊ីលេស៊ាទីបី]]រួមទាំង[[សង្គ្រាមប្រាំពីរឆ្នាំ]]ទៀតផង។
បន្ទាត់ទី១១៦៖
បន្ទាប់ពីការញ្ញុះញ្ញុងរបស់ណាប៉ូឡេអុង, ព្រុសក៏ទទួលបានជោកជ័យក្នុងការកាន់កាប់រដ្ឋហានណូវ័រ(ក្រោមអង់គ្លេស) និង ប្រេមេន-វឺដង់ នៅដើមឆ្នាំ១៨០៦។ នៅថ្ងៃទី៦ ខែសីហា ឆ្នាំដដែលនេះ, [[ចក្រភពរ៉ូម៉ាំងពិសិដ្ឋ]]ត្រូវបានរំលាយចោលដែលជាលទ្ធផលបន្ទាប់ពីណាប៉ូឡេអុងបានយកឈ្នះសង្គ្រាមទៅលើអូទ្រីស។ ងារជា ''Kurfürst'' (ជាភាសាអង់គ្លេសៈ Prince-elector) ក្នុងប្រេនឌេនបឺកត្រូវក្លាយជាអាសារបង់ឬលែងគ្មានអំណាចអ្វីទៀតហើយ និងត្រូវបានលែងទទួលស្គាល់ថែមទៀត។ ទៅះជាយ៉ាងណា, ព្រះអង្គម្ចាស់[[ហ្វ្រេឌឺរិច វីលៀមទី៣នៃព្រុស|ហ្វ្រេឌឺរិច វីលៀម ទី៣]] (ស្តេចព្រុស)ដែលពេលនោះព្រះអង្គមានអធិបតេយ្យភាពមកលើដែនដីរបស់រាជវង្សហូហិនសូលឺនទាំងស្រុង។ មុនពេលដែលរឿងទាំងអស់នេះកើតឡើង, អធិបតេយ្យភាពរបស់គ្រួសាររាជវង្សហូហិនសូលឺនមានតំណែងនិងងារជាច្រើនចាប់ពីអភិបាលកំពូលនៃវិហារប្រូតេស្តង់ដល់ស្តេច, អេលិចទ័រ, មេឌុក, និងឌុកតូចៗសម្រាប់គ្រប់គ្រងតំបន់ផ្សេងៗ ដែលងារទាំងអស់នេះគឺចាត់ចែងដោយព្រះអង្គផ្ទាល់។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៨០៦មក, ព្រះអង្គវីលៀមទី៣គ្រាន់តែមានងារសាមញ្ញជាស្តេចតែប៉ុណ្ណោះ។
[[
ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលដែលព្រុសបានប្រែមកប្រឆាំងនឹងចក្រភពបារាំងវិញ, ព្រុសត្រូវបានទទួលបរាជ័យក្នុងចម្បាំងចេណា-អឺស្តេត (ទី១៤ តុលា ១៨០៦), ព្រះអង្គ ហ្រ្វេឌឺរិច វីលៀមទី៣ត្រូវបានបង្ខំឱ្យភៀសខ្លួនជាបណ្តោះអាសន្ននៅឯតំបន់មីមេលសិន។ បន្ទាប់ពីសន្ធិសញ្ញាធីលស៊ីត ឆ្នាំ១៨០៧, ព្រុសត្រូវបាត់បង់ទឹកដីជាងពាក់កណ្តាលទៅបារាំង, រួមទាំងទឹកដីទាំងប៉ុន្មានដែលបានបែងចែកពីរាជាណាចក្រប៉ូឡូញ(ដែលទឹកដីប៉ូឡូញទាំងនោះត្រូវបារាំងតាងឱ្យក្លាយជាឌុកនៃក្រុងវ៉ាសល)។ ពួកបារាំងក៏បានដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋហានណូវ័រនិងប្រេមេន-វឺដង់ពីព្រុសមកវិញផងដែល។ ទឹកដីសល់ទាំងប៉ុន្មាននៃរាជាណាចក្រព្រុសត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការកាន់កាប់របស់ទ័ពបារាំង ហើយព្រះមហាក្សត្រនៃព្រុសត្រូវបារាំងប្រគល់កាតព្វកិច្ចមួយឱ្យចុះធ្វើជាសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយបារាំង រួមទាំងចូលរួមក្នុង Continental System ផងដែល។
បន្ទាត់ទី១៧៩៖
=== សេដ្ឋកិច្ច ===
[[ឯកសារ:
រាជាណាចក្រព្រុសកន្លងមកប្រកាន់យករបប[[រាជាធិបតេយ្យផ្តាច់ការ]]រហូតដល់បដិវត្តនៃឆ្នាំ១៨៤៨នៅតាមរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់មួយចំនួន, ក្រោយមករាជាណាចក្រព្រុសក៏ប្រកាន់យករបប[[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]]ដែលលោក Adolf Heinrich von Arnim-Boitzenburg ត្រូវបានជ្រើសរើសតែងតាងជានាយករដ្ឋមន្រ្តីដំបូងបង្អស់នៃរាជាណាចក្រព្រុស។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញដំបូងរបស់ព្រុស,
=== រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ===
បន្ទាត់ទី១៩៨៖
== ការបែងចែករដ្ឋនិងខេត្ត ==
[[ឯកសារ:Map-DB-PrussiaProvs-1818.svg|រូបភាពតូច|ខេត្តទាំង១០ក្នុងរាជាណាចក្រព្រុស, បន្ទាប់ពី [[សមាជក្រុងវីយែន]] (ឆ្នាំ១៨១៥)។ រដ្ឋដទៃទៀតនៅក្នុង[[សហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់]]គឺត្រូវបានបង្ហាញក្នុងពណ៌ត្នោតខ្ចី(ព្រំប្រទល់). [[សាធារណរដ្ឋនូឆាថែល|សាធារណរដ្ឋនូឆាថែល(ផ្នែកមួយក្នុងប្រទេសស្វីស)]]ស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងបែងខាងលិចគឺស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រុសរហូតដល់ឆ្នាំ១៨៤៨។]]
[[ឯកសារ:
បន្ទាប់ពីការបែងចែកទឹកដីលើកទីមួយនៃប្រទេសប៉ូឡូញក្នុងឆ្នាំ១៧៧២រួច, ទឹកដីដែលទើបនឹងបានថ្មីរួមមានតំបន់ប៉ូឡូញ-ព្រុសនិងតំបន់វ៉ាមៀបានក្លាយជាខេត្តព្រុសភាគខាងលិច, ចំណកឯតំបន់ឌុកនៃព្រុស(និងមួយផ្នែកតូចនៃតំបន់វ៉ាមៀ)បានក្លាយជាខេត្តព្រុសភាគខាងកើត។ ដែនដីដែលទទួលបានផ្សេងទៀតតាមដងទន្លេណូទិចត្រូវបានក្លាយជាតំបន់ឫសង្កាត់ណូទិច។ បន្ទាប់ពីការបែងចែកទឹកដីប៉ូឡូញជាលើកទីពីរ, ព្រុសក៏ទទួលបានទឹកដីថ្មីដែលព្រុសបានបែងចែកទឹកដីនោះទៅជាខេត្តស៊ីលេស៊ាថ្មី, ព្រុសភាគខាងត្បូង, ព្រុសភាគខាងកើតថ្មី, ហើយតំបន់ណូទិចត្រូវបានបែងចែកសារជាថ្មី។ ខេត្តធំៗទាំង៣ខាងលើត្រូវបានបត់បង់ទៅវិញក្រោយពីសមាជប៉ូឡូញដែលធ្វើឡើងក្រោយសមាជនៃក្រុងវីយែនឆ្នាំ១៨១៥, លើកលែងតែតំបន់ផ្នែកខាងលិចនៃព្រុសខាងត្បូងទេដែលនៅជាទឹកដីកម្មសិទ្ធរបស់ព្រុសដដែល, ដោយក្រោយៗទៅតំបន់មួយនេះក៏ក្លាយជាផ្នែកមួយនៃឌុកនៃផូសិន។
|