ប្រវត្តិសាស្ត្រថៃ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ពីមុន[[ការចំនាកស្រុករបស់មនុស្ស|ការចំនាកស្រុក]]មកទិសខាងត្បូងនៃ[[ប្រជាជនតៃ]]ពី [[យូណាន]] ក្នុងសតវត្សទី១០ [[ឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន]] គឺធ្លាប់ជាទឹកដីកំណើតរបស់សង្គមអ្នកស្រុកដើមផ្សេងៗ ដែលមានជំនឿលើ[[អ្នកវិញ្ញាណនិយម|ព្រលឹង]]ជាយូរមកបើរាប់ថយក្រោយគឺ៥០០,០០០ឆ្នាំកន្លងមកហើយ០០០ឆ្នាំកន្លយមកហើយ ។ ការស្រាវជ្រាវថ្មីនៃ[[បាសាណីភូត]] [[ហូម៉ូ អេរ៉ិកថឹស]] (Homo erectus) ដូចជា[[បុរេប្រវត្តិថៃ|មនុស្សឡាំផាង]] (Lampang)ក៏ជាឧទាហរណ៍មួយដែរ ។ សំនល់ដែលត្រូវបានរកឃើញដំបូងកំឡុងពេលកំនាយ ក្នុងខេត្ត[[ឡាំផាង]] ប្រទេស[[ថៃ]] ។ ការរកឃើញត្រូវបានចុះកាលបរិច្ឆេទពីប្រហែល ១,០០០,០០០-៥០០,០០០កន្លងទៅហើយក្នុង [[យុគទឹកកក]] (Pleistocene)។ មានស្ថានីយជាច្រើនអនេកក្នុងប្រទេសថៃចុះកាលបរិច្ឆេទនូវយុគ សំរិទ្ធិ (១៥០០-៥០០ម.គ.) និងដែក (៥០០ម.គ.-៥០០គ.ស.) ។ ភាគច្រើនបំផុតបានស្រាវជ្រាវទូទាំង នៃស្ថានីយទាំងនេះដែលស្ថិតនៅខាងជើងឆៀងខាងកើតប្រទេស ជាពិសេសនៅតាមដង[[ទន្លេមូន]] និង[[ទន្លេឈី|ឈី]] ។ ទន្លេមូនជាពិសេសគឺជាទឹកដីកំណើតទីកន្លែងមាន'ស្នាមភ្លោះ'ជាច្រើន ដែលប្រកបដោយពំនូកព័ទ្ធជុំវិញដោយប្រឡាយ និងកំពែង ។ គំនីគំនរមានផ្ទុកភស្តុតាងនៃការកាន់កាប់នាសម័យបុរេប្រវត្តិ ។