|
[[Image:Ranariddh press conference.jpg|250px|left|thumb|ព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិដែលកំពុងផ្តល់សន្និសីទកាសែតដល់អ្នកសារព័ត៌មាននាឆ្នាំ១៩៩៣]]
លោក[[បិននី វីតយ៉ូណូ]], ដែលជាតំណាងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជាពីឆ្នាំ១៩៩៤ ដល់ឆ្នាំ១៩៩៧<ref>Widyono (2008), p. xxvii</ref> បានសង្កេតឃើញថាទោះបីរណឫទ្ធិមានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់ជាងលោកហ៊ុន សែនក៏ដោយក៏ព្រះអង្គនៅតែមានអំណាចប្រតិបត្តិតិចជាងដែរ។<ref>Widyono (2008), p. 166</ref> រណឫទ្ធិដំបូងឡើយមានការសង្ស័យយ៉ាងខ្ពស់មកលើលោកហ៊ុន សែន,<ref>Widyono (2008), p. 130</ref> ប៉ុន្តែក្រោយៗមក ពួកគេទាំងពីរបានបង្កើតទំនាក់ទំនងការងារយ៉ាងជិតស្និទ្ធិពួកគេទាំងពីរក៏បានបង្កើតទំនាក់ទំនងការងារយ៉ាងជិតស្និទ្ធិ<ref>Peou (2000), p. 243</ref>ដោយឯកភាពគ្នាលើសេចក្តីសម្រេចគោលនយោបាយភាគច្រើនដែលបានធ្វើ រហូតដល់ដើមឆ្នាំ១៩៩៦។<ref name="Widoyono214">Widyono (2008), pp. 214–15</ref> នៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៣ ក្នុងពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្ន, រណឫទ្ធិនិងលោកហ៊ុន-សែនបានដាក់ពាក្សស្នើសុំឱ្យកម្ពុជាក្លាយសមាជិកនៅក្នុងសែនបានដាក់ពាក្យស្នើសុំឱ្យកម្ពុជាក្លាយសមាជិកនៅក្នុង[[អង្គការអន្តរជាតិនៃភាសាបារាំង]]។ ការសម្រេចចិត្តចូលរួមក្នុងអង្គការភាសាបារាំងនោះ (''Francophonie'') បានធ្វើឱ្យមានការជជែកវែកញែកពិភាក្សានៅក្នុងចំណោមនិស្សិតនៅតាមវិទ្យាស្ថានឧត្តមសិក្សា,<ref>{{cite web |author=Ker Munthit |url=http://www.phnompenhpost.com/national/cambodia-chooses-franco-phone-path |title=Cambodia Chooses Franco-phone Path |date=13 August 1993 |accessdate=27 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923164426/http://www.phnompenhpost.com/national/cambodia-chooses-franco-phone-path |archivedate=23 September 2015 |work=Phnom Penh Post |url-status=dead }}</ref> ជាពិសេស គឺនិស្សិតមកពី[[វិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជា]]ដែលបានអំពាវនាវឱ្យប្រើភាសាបារាំងជំនួសឱ្យភាសាអង់គ្លេសវិញ។ ជាការឆ្លើយតប រណឫទ្ធិបានជម្រុញដល់និស្សិតទូទាំងប្រទេសឱ្យរៀនភាសាអង់គ្លេសរួមជាមួយនឹងភាសាបារាំង។<ref>{{cite web |author=Moeun Chhean Nariddh |url=http://www.phnompenhpost.com/national/learn-both-says-prime-minister |title='Learn both' says Prime Minister |date=22 October 1993 |accessdate=27 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150814111140/http://www.phnompenhpost.com/national/learn-both-says-prime-minister |archivedate=14 August 2015 |work=Phnom Penh Post |url-status=dead }}</ref>
នៅខែសីហា ឆ្នាំ១៩៩៥ រណឫទ្ធិបានសម្តែងការកោតសរសើរចំពោះប្រព័ន្ធនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចនៅប្រទេសសឹង្ហបូរី ម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូនេស៊ី។ ដូចដែលព្រះអង្គបានឃើញថា ប្រទេសទាំងនេះមានលក្ខណៈជា[[ប្រជាធិបតេយ្យអហិង្សា|របបកូនកាត់]] មានការធ្វើអន្តរាគមន៍សេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងសកម្ម និងសេរីភាពសារព័ត៌មានការកំណត់ ទាំងនេះអាចជាគំរូដ៏ល្អដើម្បីជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសង្គមរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ព្រះអង្គរណឫទ្ធិបានលើកឡើងនូវទស្សនៈមួយថា ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចគួរតែមានអាទិភាពជាងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្ស។<ref>Widyono (2008), p. 192–93</ref> នៅប៉ុន្មានខែដំបូងនៃការដឹកនាំ ព្រះអង្គបានធ្វើពិធីយ៉ាងសកម្មជាមួយមេដឹកនាំនយោបាយមកពីបណ្តាប្រទេសនានាក្នុងតំបន់រួមមានឥណ្ឌូណេស៊ី<ref>Norodom (2014), p. 17</ref> [[សិង្ហបុរី]]<ref>{{cite news|author=Press Staff|url=http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19930827-1.2.35.10.aspx|title=Cambodian Prince Ranariddh here for 3-day visit|date=27 August 1993|accessdate=14 October 2015|page=27|work=The Straits Times (Restricted access)}}</ref> និងម៉ាឡេស៊ី, ដើម្បីជំរុញការវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ នៅដើមឆ្នាំ១៩៩៤ រណឬទ្ធិបានបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDC–''Cambodian Development Council'')<ref name="Malaysiainvestment">{{cite web |author=Carol Livingston |url=http://www.phnompenhpost.com/national/malaysia-pm-spurs-investors |title=Malaysia PM spurs investors |date=22 April 1994 |accessdate=5 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150713053520/http://www.phnompenhpost.com/national/malaysia-pm-spurs-investors |archivedate=13 July 2015 |work=Phnom Penh Post |url-status=dead }}</ref> ដើម្បីជម្រុញដល់ការវិនិយោគបរទេសនៅកម្ពុជាដើម្បីជំរុញដល់ការវិនិយោគបរទេសនៅកម្ពុជា, ព្រះអង្គក៏បានក្លាយជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សានេះផ្ទាល់។<ref>{{cite web |author=CJon Ogden |url=http://www.phnompenhpost.com/national/cdc-set-launch-advert-blitz-lure-investors |title=CDC set to launch advert blitz to lure investors |date=7 October 1994 |accessdate=5 June 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150713041904/http://www.phnompenhpost.com/national/cdc-set-launch-advert-blitz-lure-investors |archivedate=13 July 2015 |work=Phnom Penh Post |url-status=dead }}</ref> នាយករដ្ឋមន្រ្តីម៉ាឡេស៊ី លោក[[មហាធឺ ម៉ូហាម៉ាដ]] បានគាំទ្រផែនការរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិ និងបានជម្រុញពាណិជ្ជករម៉ាឡេស៊ីឱ្យធ្វើការវិនិយោគនិងជួយក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍និងបានជំរុញពាណិជ្ជករម៉ាឡេស៊ីឱ្យធ្វើការវិនិយោគនិងជួយក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ ការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងឧស្សាហកម្មទូរគមនាគមន៍នៅប្រទេសកម្ពុជា។<ref name="Malaysiainvestment"/><ref name="Widoyono 199-200"/>
Asក្នុងឋានៈជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា theរណឫទ្ធិបានផ្តល់ការយល់ព្រមដល់កិច្ចសន្យាអាជីវកម្មចំនួន chairman១៧ ofដែលស្នើដោយពាណិជ្ជករម៉ាឡេស៊ីរវាងខែសីហា theឆ្នាំ១៩៩៤ CDC,ដល់ខែមករា Ranariddhឆ្នាំ១៩៩៥។ gaveគម្រោងភាគច្រើនគឺផ្តោតទៅលើការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ hisរួមមាន approvalការសាងសង់ផ្លូវប្រណាំង to(សម្រាប់ម៉ូតូ atឫកង់) leastរោងចក្រថាមពល 17 business contracts submitted by Malaysian businessmen between August 1994 and January 1995. The projects mostly covered infrastructural development, and included construction of a racing track, power plants and petrol stations.និងស្ថានីយ៍ប្រេងឥន្ធនៈ។<ref name="Widoyono 199-200">Widyono (2008), pp. 199–200</ref><ref name="MichaelHayes1995">{{cite web |author=Michael Hayes |url=http://www.phnompenhpost.com/national/malaysian-business-connection |title=The Malaysian business connection |date=27 January 1995 |accessdate=6 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150812171118/http://www.phnompenhpost.com/national/malaysian-business-connection |archivedate=12 August 2015 |work=Phnom Penh Post |url-status=dead }}</ref> Inនៅខែវិច្ឆិកា November 1994, theឆ្នាំ១៩៩៤ CDC opened a tender to build a casino near បានបើកការដេញថ្លៃដើម្បីសាងសង់កាស៊ីណូមួយនៅជិត[[Sihanoukville (city)|Sihanoukvilleក្រុងព្រះសីហនុ]] andហើយមានសំណើរដែលបានដាក់ដោយក្រុមហ៊ុនចំនួន proposals៣ submittedគឺ៖ byអារ៉ីស្តុន threeបឺហាត companies were shortlisted; Ariston Berhad from Malaysiaមកពីប្រទេសម៉ាឡេ, Unicentralយូនីសិនត្រល Corporationខបប៉ូរេសិន fromមកពីសិង្ហបុរី Singaporeនិងក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិហ៊ីយ៉ាត andមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ Hyattសំណើរបស់អារីស្តុនមានតម្លៃប្រមាណ International from the US. Ariston's proposal was valued at US$1.3 billion១,៣ andពាន់លានដុល្លារអាមេរិក includedនិងរួមទាំងការនាំយកនាវាទេសចរណ៍ប្រណីតជាមួយកាស៊ីណូមកកម្ពុជា bringingសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទុកភ្ញៀវទេសចរ aរហូតដល់រមណីយដ្ឋានក្រុងព្រះសីហនុត្រូវបានសាងសង់រួច។ luxuryមុនពេលការដេញថ្លៃត្រូវបានបញ្ចប់ [[cruise ship]] with casino to Cambodia, to be used to accommodate tourists until the Sihanoukville resort was built. Before the tender was even concluded, Ariston's ship was brought to Phnom Penh in early December.នាវាទេសចរណ៍របស់អារីស្តុនក៏ត្រូវបានគេនាំមកដល់ទីក្រុងភ្នំពេញនៅដើមខែធ្នូ។<ref>{{cite web |author=Matthew Grainger |url=http://www.phnompenhpost.com/national/malaysians-snare-naga-casino-deal |title=Malaysians snare Naga casino deal |date=16 December 1994 |accessdate=6 February 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150723122146/http://www.phnompenhpost.com/national/malaysians-snare-naga-casino-deal |archivedate=23 July 2015 |work=Phnom Penh Post |url-status=dead }}</ref> Theលោកវេង Tourismសិរីវុឌ្ឍ Minister,ដែលជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងទេសចរណ៍ [[Veng Sereyvuth]] suspected that there was backroom dealing activities betweenបានមានការសង្ស័យថាប្រកត់ជាមានការចរចាគ្នាអ្វីមួយនៅពីក្រោយរវាង CDC and Aristonនិងអារីស្តុន,<ref name="MichaelHayes1995"/> whoប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណា wereលោកនូវតែប្រគល់កុងត្រាទៅឱ្យរណឫទ្ធិចុះនៅខែមករា nevertheless awarded the contract, which Ranariddh signed in January 1995.ឆ្នាំ១៩៩៥។<ref name="Widoyono 199-200"/>
នៅឆ្នាំ១៩៩២ រដ្ឋបាលអ៊ុនតាក់បានហាមឃាត់ការកាប់ឈើនិងនាំចេញឈើដែលជាឧស្សាហកម្មធំនិងជាប្រភពចំណូលបរទេស។ នៅខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩៣ រណឫទ្ធិបានចេញបទបញ្ជាឱ្យដកបម្រាមនេះចេញជាបណ្តោះអាសន្នដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យនាំចេញនូវដើមឈើដែលត្រូវបានគេកាប់រួចហើយ ឫដួលរលំដោយខ្លួនឯង។<ref name="Kiernan97">Kiernan and Hughes (2007), p. 97</ref> ក្រុម[[ខ្មែរក្រហម]]ដែលពេលនោះកំពុងគ្រប់គ្រងលើដីព្រៃជាច្រើននៅក្នុងតំបន់ភាគខាងលិចនិងខាងជើងនៃប្រទេសកម្ពុជាដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់ប្រទេសថៃ,<ref>Kiernan and Hughes (2007), p. 82</ref> ហើយដើម្បីបន្តធ្វើប្រតិបត្តិការ ខ្មែរក្រហាមបានកាប់ឈើក្នុងតំបន់ខ្លួនហើយលក់ឈើទាំងនោះទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនព្រៃឈើថៃ។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនអាចអនុវត្តឆន្ទៈរបស់ខ្លួននៅក្នុងទឹកដីខ្មែរក្រហមបានទេប៉ុន្តែកម្ពុជាត្រូវការប្រមូលចំណូលពីការកាប់ឈើ។<ref>Kiernan and Hughes (2007), p. 77</ref> នៅខែមករា ឆ្នាំ១៩៩៤ រណឫទ្ធិនិងលោកហ៊ុន-សែនបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទ្វេភាគីជាមួយនាយករដ្ឋមន្រ្តីថៃឈ្មោះ[[ឈួន លីកផៃ]]។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះបានចែងថា ដើមឈើដែលត្រូវបានកាប់រួច ឫដួលរលំដោយខ្លួនឯងនឹងត្រូវនាំចេញទៅប្រទេសថៃ រហូតដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៩៤។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះក៏បានរៀបចំឱ្យមានតំបន់គយពិសេសនៅក្នុងទឹកដីថៃ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យមន្រ្តីគយកម្ពុជាធ្វើការត្រួតពិនិត្យកំណត់ហេតុនិងប្រមូលពន្ធនាំចេញ។<ref name="Kiernan78">Kiernan and Hughes (2007), p. 78</ref>
In 1992, the UNTAC administration had banned forest logging and timber exports, a major industry and source of foreign earnings. In October 1993, Ranariddh issued an order to lift the ban on a temporary basis so as to allow trees that were already [[Felling|felled]] to be exported for timber.<ref name="Kiernan97">Kiernan and Hughes (2007), p. 97</ref> The [[Khmer Rouge]] still controlled large tracts of forests in the regions of western and northern Cambodia bordering Thailand,<ref>Kiernan and Hughes (2007), p. 82</ref> and helped finance its operations by selling timber to Thai forestry companies. The Cambodian government was unable to impose its will in Khmer Rouge territory, and was eager to regain the logging revenues.<ref>Kiernan and Hughes (2007), p. 77</ref> In January 1994, Ranariddh and Hun Sen signed a [[bilateral agreement]] with Thai Prime Minister [[Chuan Leekpai]]. The agreement provided for felled trees to be legally exported to Thailand on a temporary basis until 31 March 1994. The agreement also arranged for specially-designated customs zones to be created within Thai territory, which allowed Cambodian custom officials to inspect the logs and collect export duties.<ref name="Kiernan78">Kiernan and Hughes (2007), p. 78</ref>
The logging ban went into force on 31 March 1994, but trees continued to be felled and a new stockpile of timber was created. Ranariddh and Hun Sen gave special authorisation for the lumber to be exported to [[North Korea]].<ref>Kiernan and Hughes (2007), p. 79</ref> They would continue the practice of periodically lifting export bans and granting special approvals to clear stocks of fallen timber on an on-and off-basis until Ranariddh's ouster in 1997.<ref name="Kiernan97"/> According to Canadian geographer [[Philippe Le Billon]], Ranariddh and Hun Sen tacitly supported continued Khmer Rouge logging activities as it provided a lucrative backdoor source of cash revenue<ref name="Kiernan78"/> to finance their own political activities.<ref name="Kiernan97"/> Under Ranariddh's co-administration, Malaysia's Samling Berhad and Indonesia's Macro-Panin were among the largest beneficiaries of government contracts, as these two logging companies, in 1994–1995, secured rights to log 805,000 [[hectare]]s and 1.4 million hectares of forests, respectively.<ref name="Kiernan97"/><ref>Summers (2003), p. 248</ref>
|
