ប្លាតុង៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
No edit summary |
No edit summary |
||
បន្ទាត់ទី១៖
== ប្រវត្តិ ==
សម្រាប់ទស្សនវិជ្ជាលោកខាងលិចជាមួយគ្រូរបស់គាត់សូក្រាតនិង សិស្សរបស់គាត់អារីស្តូត។ប្លាតុង ក៏ជាគណិតវិទូ អ្នកនិពន្ធនៃទស្សនវិជ្ជាបែបសន្ទនា និង ជាអ្នកបង្កើត សាលាទស្សនវិជ្ជា ជាន់ ខ្ពស់អាកាដឺមី នៅក្រុង អាតែនដែលជាវិទ្យាស្ថានគរុវិជ្ជាជាន់ខ្ពស់ដំបូងបង្អស់នៅលោកខាងលិច។ប្លាតុងគឺជាសិស្សរបស់សូក្រាតនិង បានទទួលឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងពីការត្រិះរិះរបស់សូក្រាត ។មរណៈភាពរបស់គាត់ក្នុងឆ្នាំ ៣៤៧ មុន គ.ស។
== លក្ខណៈទូទៅរបស់ប្លាតុង ==
ប្លាតុងក៏ជាអ្នកនយោបាយម្នាក់ដែរក្នុងចំណោមអ្នកយោបាយទាំងឡាយ។ចំណង់ចំណូលចិត្ត របស់គាត់គឺផ្តោតទៅលើរដ្ឋយោបាយនិង ច្បាប់ ធាតុទាំងនេះ ជាកត្តាជុំរុញ ឲ្យគាត់ ចាប់អារម្មណ៍ ទៅលើប្រជាជន ចង់ឲ្យប្រជាជន មានភាពប្រសើរសំបូរសប្បាយ និង សុភមង្គលព្រមទាំង ធ្វើឲ្យ សង្គមទាំងមូល ស្ថិតក្នុងស្ថេរភាពទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចទាំងផ្នែកនយោបាយ ។ល។ប្លាតុង ព្យាយាម ដោះ ស្រាយរាល់បញ្ហាទាំងឡាយដែលគេតែងតែជួបប្រទះក្នុងរដ្ឋក្នុងសង្គម ក៏ដូចជាក្នុងជីវភាព រស់នៅផងដែរដោយប្រើវីធីមួយ គឺបង្កើតរដ្ឋគំរូ ដែលមានមេដឹកនាំប្រកបដោយគំនិតស្នេហាជាតិមានសុភវិនិច្ឆ័យ។រដ្ឋគំរូនោះ លោកប្លាតុង បានធ្វើការប្រៀបធៀបរវាងទំរង់គ្រប់គ្រងនយោបាយ ដែលមានលក្ខណៈមិនគ្រប់គ្រាន់ជាច្រើន ដូចជាទំរង់សក្តិភូមិ (Timocracy) គណាធិបតេយ្យ (Oligarchy)និង ប្រជាធិបតេយ្យ (Democracy) ទំរង់ទាំង ៣ នេះ គាត់ឲ្យឈ្មោះថាជាទំរង់អាក្រក់ គ្មានសេ្ថរភាពហើយទីបំផុតក្លាយទៅជាទុជនាធិបតេយ្យ(Tyranny)។ អត្ថន័យរដ្ឋគំរូរបស់លោកប្លាតុង បានបង្ហាញឲ្យឃើញនូវភាពយុត្តិធម៌ ក្នុងការដឹកនាំដោយជ្រើសរើសយកអ្នកទស្សនវីទូដ៏វៃឆ្លាតពីព្រោះចំណេះដឹងពិតប្រាកដនិង ចិត្តសាងកុសលចំពោះអ្នកដទៃ មានតែនៅក្នុងជំពូកមនុស្សប្រភេទនេះទេ ដែលបានធ្វើសម្បទាន។តួរអង្គដែលតំណាង ឲ្យរដ្ឋ គំរូរបស់លោកប្លាតុង គឺអ្នកធ្វើការក្នុង Polis (ក្រុងក្រិចបុរាណ)។នៅក្នុងគំនិតនយោបាយ ផ្ទាល់ របស់ប្លាតុង ពាក្យសង្គមនិង រដ្ឋ គឺរលាយចូលគ្នាក្នុងបូរី។ប្លាតុងមានជំនឿថា “គ្រប់បុគ្គល ទាំងអស់ ពុំមានចំណេះដឹងពិតប្រាដកទេហេតុដូច្នេះហើយបានជាពួកគេយកចិត្តទុកដាក់គោរពតាមបុគ្គល តែមួយអ្នកក្តី ឬរដ្ឋ “ ។ វណ្ណៈខ្ពស់បំផុតដែលកំពុងកាន់ អំណាចពុំត្រូវអនុញ្ញាត ឲ្យមាននូវករណី លើកលែង ឬករណីចាំបាច់ឡើយ
==ទស្សនវិជ្ជារបស់ប្លាតុង==
តាមទស្សនៈរបស់ប្លាតុងថា “ពិភពលោក កើតឡើងដោយធាតុ ២ យ៉ាង គឺពិភពទស្សនៈនិង រូបធាតុ។ពិភពទស្សនៈមិនសំដៅទៅលើរចនាសម្ព័ន្ធគំនិតនោះទេប៉ុន្តែជាពិភពសច្ចៈដែលសម្តែង បង្ហាញនូវភាពជាក់ស្តែង។ចំណែករូបធាតុនិយមនៅក្នុងដំណើរវិវត្តន៍របស់ខ្លួន គ្មានភាព សច្ចៈ ទេ” ។ប្លាតុងបានបង្ហាញថា “គ្មានរូបធាតុណាមួយ មិនប្រែប្រួលបាត់បង់នូវស្ថានភាពរបស់វាទេ គឺមានតែការប្រែប្រួលប៉ុណ្ណោះ ដែលមិនប្រែប្រួល “ ។បានន័យថាគឺមានតែពិភពទស្សនៈទេ ដែ ល មានភាពសច្ចៈនិង មិនប្រែប្រួល ចំណែកឯរូបធាតុវិញ មានលក្ខណៈស្រពិចស្រពិលមិន មានភាពសច្ចៈ គឺវាមិនឆ្លើយតបទៅ នឹងសភាពលក្ខណៈខាងក្រៅខ្លួន របស់វាគ្រប់ពេលវេលា នោះទេ ប្លាតុងបានរិះរកទស្សនៈរបស់មេដឹកនាំដ៏ល្បីល្បាញជាងគេ ដែលមាននៅ ក្នុងស្នាដៃ របស់ គាត់ស្តីអំពី “ពលកម្មនិង ពេលវេលា” ដែលត្រូវបានគេទទួលស្គាល់និង ចាត់ទុកថាជាទេវកថា ឬ ជាសតវត្សមាសដ៏ល្អ អាចយកធ្វើជាគំរូបាន ហើយជាស្នាដៃដែលប្រកាន់ភ្ជាប់នូវរបបនយោបា យ ល្អប្រសើរ។ នៅអតីតកាល ប្រវត្តិសាស្រ្ត ធ្វើដំណើរលើផ្លូវដែលមិនត្រូវដើរចេញពីសតវត្សមាសទៅ កាន់ សតវត្សដែក គឺថារចនាសម្ព័ន្ធរបស់រដ្ឋគំរូ មានតែនៅក្នុងសតវត្សមាសទេ។ តើរដ្ឋគំរូរបស់ប្លាតុង មានសញ្ញាណយ៉ាងដូចម្តេច ? បើតាមទស្សនៈរបស់ប្លាតុង ដែលបាននិយាយនៅក្នុងស្នាដៃ រដ្ឋ សញ្ញាណដ៏សំខាន់របស់រដ្ឋជាគំរូ គឺភាពយុត្តិធម៌។ភាពយុត្តិធម៌បើតាមទស្សនៈរបស់ប្លាតុងគឺ ស្ថិតនៅត្រង់ថាពលរដ្ឋម្នាក់ត្រូវតែមានការងារធ្វើ ហើយអាស្រ័យទៅតាមឧបនិស្ស័យរបស់គេ។ ដូច្នេះភាពយុត្តិធម៌របស់រដ្ឋ គឺពលរដ្ឋត្រូវមានការងារធ្វើ ហើយធ្វើសកម្មភាព ស្របទៅតាម សមត្ថភាពនិង អត្ថិភាពរបស់ខ្លួនផ្ទាល់។លោកប្លាតុងបានធ្វើការបែងចែក យ៉ាងច្បាស់ នូវឋានា នុក្រមស្រទាប់របស់មនុស្ស ក្នុងសង្គមថា ពួកទស្សនៈវិទូ ដែលដឹកនាំប្រទេស (វណ្ណៈជាន់ខ្បស់) អ្នកយាមនិង ទាហានមន្រ្តីរាជការ (វណ្ណៈកណ្ណាល អ្នកសិប្បករនិង កសិករ (វណ្ណៈក្រោម ។មិនតែ ប៉ុណ្ណោះ ប្លាតូបានពិនិត្យយ៉ាងហ្មត់ចត់ លើបញ្ហាការសិក្សានិង ការអប់រំ។ប្លាតុងបាន ធ្វើការបែងចែកដូច្នេះ “អាស្រ័យលើឧបនិស្ស័យរបស់មនុស្ស គឺភាពវៃឆ្លាត ភាពម៉ឺងម៉ាត់និង ការ ទទួលខុសត្រូវក្នុងភាពជាអ្នកដឹកនាំ។ សម្រាប់លោកប្លាតុង រចនាសម្ព័ន្ធល្អ គឺនៅកន្លែងណាដែលពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ធ្វើការ ដើម្បី ប្រយោ ជន៍ របស់ខ្លួននៅក្នុងទិសដៅអភិវឌ្ឍន៍សង្គម។រដ្ឋ និង សង្គមពលរដ្ឋរបស់ប្លាតុង គឺមានលក្ខណៈ តែមួយ ។តាមការពិនិត្យវណ្ណៈទាំងឡាយ ដូចជាមេដឹកនាំ (ក្សត្រ)កងទ័ព (អាមាត្យឈ្មួញ សិប្បករនិង ម្ចាស់ដី លោកប្លាតុង បានបង្ហាញថា “វណ្ណៈដែលមានតួរនាទីសំខាន់ជាងគេក្នុងរដ្ឋគឺ មេដឹកនាំ (ក្សត្រ) និង កងទ័ព (អាមាត្យ) ។ រីឯឈ្មួញកសិករនិង ដែលមានជីវិតផ្សារភ្ជាប់នឹងផលិត ផលសម្ភារៈនោះពួក គេមិនអាច ជៀសផុត ពីការអាស្រ័យនូវរដ្ឋនោះទេទីបំផុតពួកវណ្ណៈទាំងពីរ នេះប្រឹងប្រែងសន្សំទ្រព្យ សម្បត្តិ ដែលជាហេតុនាំឲ្យកើតមានឡើងនូវអ្នកមានពេក និង អ្នកក្រពេក” ។ ដើម្បីរក្សាស្ថានភាពនេះប្លាតុង ទាមទារឲ្យមានការបង្កើត ប្រព័ន្ធអប់រំពិសេសមួយសម្រាប់ក្រុមអ្នកដឹកនាំ និង អ្នកការពារ។នៅ ក្នុងមូលនៃប្រព័ន្ធអប់រំនេះ ត្រូវមានសិល្បៈតូរ្យតន្រ្តី និង អត្តពលកម្មចូលរួមផងដែរ ។ តូរ្យតន្រ្តីពង្រឹ ងដួងប្រលឹងអប់រំឲ្យស្រលាញ់ជាតិមាតុភូមិ ចំណែកឯអត្តពលកម្មពង្រឹងរាង្គកាយឲ្យ រឹងមាំរៀបចំ ពលរដ្ឋដើម្បីរដ្ឋរបស់ខ្លួន ។ តាមទស្សនៈរបស់ប្លាតុង ការសិក្សាវិទ្យាសាស្រ្តជាការស្វែងរកពិភពសច្ចភាពហើយមិនភូតភរ ដូចជាលក្ខណៈរូបធាតុទេ ។បន្ទាប់ពីបានបញ្ចប់នូវមុខវីជ្ជាទាំងអស់នេះយុវវ័យមានការចេះដឹង និង ប្រកបដោយសីលធម៌នោះ អាចរៀបចំខ្លួនដើម្បីដើរតួរជាមេដឹកនាំ។ពេលនេះគេសិក្សាវិភាគ អំពីសិល្បៈនិង ដឹកនាំជជែកពិភាក្សា បន្ទាប់មកសិក្សាទស្សនវិជ្ជា ដែលជាប្រភពដើមនៃរាល់ ប្រព័ន្ធចំណេះដឹង ។នៅចុងកម្មវិធីសិក្សាពួកគេត្រូវតែងតាំងឱ្យមានមុខងារជាបុគ្គលិករដ្ឋ ប៉ុន្តែមិន ទាន់មានមុខងារដឹកនាំរដ្ឋទេ លុះត្រាតែមានវ័យចាប់ពី ៥០ ឆ្នាំឡើងទៅ ស្គាល់នូវទិសដៅ នៃ ជីវិតច្បាស់លាស់។ចេះធ្វើការអង្កេតពិនិត្យទទួលយកនូវទស្សនៈដែលជឿនលឿននិង មាន ការ សម្របសម្រួលទទួលយកបទពិសោធន៍ជាច្រើនអំពីរដ្ឋ។ គេនៅពេលនោះគេមានលក្ខណសម្បត្តិពេញលេញ ក្លាយជាមេដឹកនាំរដ្ឋពិតប្រាកដ។បើតាម ទស្សនៈរបស់ប្លាតុង ទិសដៅរបស់រដ្ឋដែលប្លាតុង គិតថាជារដ្ឋគំរូគឺត្រូវជួយផ្គត់ផ្គង់អតិបរមា ដល់កង្វះ ខាតក្នុងជីវិតប្រជាពលរដ្ឋ ទាំងសម្ភារៈ ទាំងស្មារតី។ស្ថានភាពនៃជីវិតនេះហើយ ដែលគេ បាន គិតទទួលយកនៅក្នុងសម័យបុរេក្រិចនិង រូម។ដូច្នេះរដ្ឋគំរូរបស់ប្លាតុងត្រូវតែអាស្រ័យនឹង ការបែង ចែកជាក្រុម ដែលប្រកបដោយគុណធម៌ទាំងឡាយបួនយ៉ាងគឺ
បន្ទាត់ទី២១៖
សម្រាប់របបសក្តិភូមិ (Timocracy) គឺមានលក្ខណៈ ជាគូប្រកួតប្រជែងនិង ការប្រឹងប្រែងដើម្បីអំណាច នៅក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋបែបនេះ គេមិនចង់ដាក់មនុស្សវ័យឆ្លាត នៅក្នុងតួនាទីទេ គឺគេមិន ឲ្យតំលៃ ចំពោះមនុស្សមានគុណធម៌និង ភក្តីទេ ប៉ុន្តែឲ្យតំលៃចំពោះមនុស្ស ដែលមានលក្ខណៈ ធម្មជាតិកាចសាហាវ មានកំណើតមក សម្រាប់ធ្វើសឹកសង្រ្គាម មានការអប់រំឲ្យធ្វើអំពើហឹង្សា ហើយ មិនមែនឈរលើគោលការណ៍ ជឿជាក់លើខ្លួនឯងនោះទេ។មនុស្សនៅក្នុងសក្តិភូមិមាន លក្ខណៈកាចសាហាវនិង មានការចេះដឹងទាប ប៉ុន្តែគេស្តាប់មេដឹកនាំអំណាច ដោយឥតលក្ខ័ន្ត។ ទ្រង់ទ្រាយដឹកនាំនេះ (សក្តិភូមិ) មានលក្ខណៈ ប្រហាក់ប្រហែល នឹងលក្ខណៈអភិជន។តើ ទ្រង់ទ្រាយដឹកនាំទាំងពីរនេះ មានលក្ខណៈខុសគ្នាយ៉ាងណា ?ដូចម្តេច ដែលហៅ ថាសក្តិភូមិ (Timocracy) ? ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាឲ្យបានទូលំទូលាយត្រូវយល់ថា ហេតុដូចម្តេចត្រូវ បាត់ បង់ រចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋគំរូ ? មូលហេតុនៃការបាត់បង់រចនាសម្ព័ន្ធគំរូប្លាតុង (Plato) គិតថា មក ពីមិន អាចថែរក្សានិង បន្តនូវគុណសម្បត្តិនៃសីលធម៌ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ពីជំនាន់មួយទៅជំនាន់មួយ ហេតុដូច្នេះ ហើយបានជាកើតឡើងលើលោកនេះ នូវសីលធម៌មួយដែលមានគុណធម៌តិចជាងហើយ មនុស្ស ដែលមានសីលធម៌ច្រើន ក៏កាន់តែតិចមនុស្សដែលមានសីលធម៌តិចជាងមុនកាន់តែកើន ឡើង ពួកគេមានទិសដៅប្រឹងប្រែងដើម្បីក្លាយជាអ្នកមាន។ ក្នុងលក្ខណៈនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យ ខូច បង់ នូវរចនាសម្ព័ន្ធរបបអភិជន។តែទោះជាយ៉ាង ណាក៏ដោយ ក៏ប្លាតុង (Plato) ពុំបានអះអាងថា ទ្រព្យសម្បត្តិជាប្រភពនៃសភាវៈអាក្រក់នោះទេ។ សម្រាប់ប្លាតុង (Plato)ការប្រឹងបែ្រងដើម្បី ទ្រព្យ សម្បត្តិ គឺជាការសន្សំសម្ភារៈដែល នៅ ក្នុង ទស្សនៈវិជ្ជារបស់លោកបានកំណត់ថា ជាកាយវិការ មួយនាំឲ្យទស្សនៈសច្ចធម៌ ប្រែក្លាយ ជា ស្រអាប់ ស្រពិចស្រពិល។ក្រៅពីនេះ គឺភាពមាននិង ក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋនាំឲ្យមាន ការខូចខាត នូវទំនាក់ទំនងនយោបាយធម្មតានៅក្នុងសង្គម។ នៅលើគោលការណ៍នេះ បើនិយាយពីរដ្ឋគំរូប្លាតុង (Plato) បានគិតថា “ទ្រព្យសម្បត្តិប្រពន្ធ និង កូនរបស់ពីរក្រុមដ៏សំខាន់ គឺអ្នកដឹកនាំនិង អ្នកការពារ ត្រូវតែស្ថិតនៅជាកម្មសិទ្ធិរួម” ។ នៅ ក្នុង ខណៈណាដែលធ្វើឲ្យខូចនូវលក្ខណៈគោលការណ៍នេះ ទោះរចនាសម្ព័ន្ធអភិជនក៏ដោយ វា នឹង បាត់បង់នូវស្ថានភាពពិតរបស់ខ្លួនហើយទន្ទឹមនឹងនេះរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋគំរូក៏បាត់បង់ដែរ។ការ ប្រឹង ប្រែងដើម្បីទទួលបាននូវស្ថានភាពពត៌មានអំពីសំភារៈឬរូបធាតុនេះ ដែលធ្វើឲ្យមនុស្សកាន់តែ ការងឿងឆ្ងល់ថា ហេតុអ្វីបានជាស្ថានភាពពិតរបស់រូបធាតុ មិនស៊ីគ្នា និង ពិភពគំនិត។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ពលរដ្ឋដែលមានលក្ខណៈវិសេសជាងគេពេលនេះ ជាជោគជ័យមួយមិនគ្រប់ គ្រាន់ទេគេប្រឹងប្រែងថែមទៀត ដើម្បីពង្រឹងនិង ពង្រីកតួនាទីរបស់គេនៅក្នុងសង្គម។ក្នុង ខណៈ នេះ គឺមានតែទ្រព្យសម្បត្តិទេ ដែលគេត្រូវការ ហេតុដូច្នេះហើយ នៅក្នុងសង្គម នឹងនាំឲ្យ មាន ការលើកកម្ពស់ទ្រព្យសម្បត្តិពីលើសីលធម៌។ ដូច្នេះហើយ ប្លាតុង (Plato) បានបង្ហាញថា “សេចក្តីស្រេកឃ្លានអំណាច នៅក្នុងរបបសក្តិភូមិ (Timocracy) ធ្វើឲ្យខូចខាតប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងអំណាចដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់តែម្តង”។
== លក្ខណៈរបបគណាធិបតេយ្យ(Oligarchy) ==
▲ បើសិនជានៅក្នុងរបបសក្តិភូមិ (Timocracy) សារៈសំខាន់មានតែកេរ្តិ៍ឈ្មោះនោះ នៅក្នុងរបប គណាធិបតេយ្យ (Oligarchy)ទិសដៅសំខាន់ គឺទ្រព្យសម្បត្តិបើសិនជាប្រៀបធៀប របបគណា ធិបតេយ្យ (Oligarchy) ទៅនឹងរបបសក្តិភូមិ (Tomocracy) គឺទី ១ អាក្រក់ជាងទី ២ ទៅទៀត ។ ការ ប្រមូលសន្សំមាសរបស់មនុស្សបានធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ប្រព័ន្ធសក្តិភូមិ (Timocracy)ជាបឋមពួក គេ បានបោះបង់ នូវប្រព័ន្ធដែលគេកំពុងប្រើប្រាស់ ហើយដើម្បីបំពេញនូវទិសដៅនេះ គេត្រូវ បង្កើត ច្បាប់ ដែលគិតគូរតិចតួចណាស់ជាមួយនឹងមនុស្ស។ នៅពេលណាដែលពួកគេ ឲ្យតំលៃមធ្យោបាយគាបសង្កត់កាន់តែខ្លាំងឡើងនោះ គេនឹងឲ្យ គុណ ធម៌ កាន់តែតិចដែរ។ប្លាតុង(Plato) បានបង្ហាញថា ដោយនៅក្នុងរដ្ឋ គេឲ្យតំលៃ ទៅលើ ភាពមាន ស្តុកស្តម្ភទ្រព្យសម្បត្តិ មានន័យថា គេនឹងមានការចុះថយចំពោះតំលៃទៅលើគុណធម៌ដែរ។ការឲ្យតំលៃទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិកាន់តែកើនឡើង ការលើកកម្ពស់អ្នកមាននាំឲ្យមានការ តែង តាំងពួកនេះនៅក្នុងម៉ាស៊ីនដឹកនាំនៅពេលនោះ អ្នកក្រពុំមានលទ្ធភាព ចូលកាន់តំណែងបាន ឡើយ។ ដូច្នេះ ប្លាតុង (Plato) បានបង្ហាញថា ការកំណត់ស្ថានភាពទ្រព្យសម្បត្តិ បានក្លាយជាច្បាប់និងឋានានុក្រម នៃរបបគណាធិបតេយ្យ (Oligarchy)។យ៉ាងណាមិញ នៅពេលណា របបគណាធិប តេយ្យ(Oligarchy) កាន់តែរឹងមាំនោះ ការឲ្យតំលៃទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិ ក៏កាន់តែខ្លាំងដែរ។ដូច្នេះ យើងឃើញយ៉ាងច្បាស់ថារបបនេះ អាចថែរក្សាគង់វង្សបានមានតែប្រើមធ្យាបាយហឹង្សាទេ។ប្លាតុង (Plato) បានបង្ហាញថារបបគណាធិបតេយ្យ (Oligarchy) នឹងត្រូវបែកបាក់ជារដ្ឋពីរ គឺ រដ្ឋសម្រាប់អ្នកមាននិង រដ្ឋសម្រាប់អ្នកក្រ។រដ្ឋទាំងពីរប្រឈមមុខនឹងគ្នាជានិរន្តន៍។ឧក្រិដ្ឋកម្ម នឹងកើតមានឡើងជាញឹកញាប់នៅក្នុងរបបនេះ ដោយសារតែគំនិតឆ្កួតលីលា។ភាពកំណាញ់ និង ភាពកេងចំណេញ បានក្លាយជាគុណសម្បត្តិមួយសម្រាប់មនុស្សហើយប្រសិន បើមនុស្ស ប្រភេទនេះ មានទីតាំងរបស់ខ្លួនក្នុងរបបសក្តិភូមិ (Timocracy) សេចក្តីស្នេហា នឹងយសស័ក្តិ នឹង ក្លាយជាសេចក្តីស្នេហាមាសប្រាក់។
== លក្ខណៈរបបប្រជាធិបតេយ្យ(Democracy) ==
បន្តទៅនេះ ជារចនាសម្ព័ន្ធ ឬរបបនយោបាយ ដឹកនាំរដ្ឋតាមទស្សនៈរបស់ប្លាតុងថា របប ប្រជាធិបតេយ្យ (Democracy) ជារបបកើតចេញអំពីប្រព័ន្ធគណាធិបតេយ្យ (Oligarchy)។លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានកើតឡើងនៅពេលណា ដែលអ្នកក្របានទទួលជ័យជំនះនៅពេលនោះពួក សត្រូវរបស់គមួយចំនួន ត្រូវបានសម្លាប់ហើយមួយចំនួនទៀត ត្រូវបានបណ្តេញចេញ រីឯអ្នកដែលនៅសល់បានបន្តការរស់នៅក្នុងគោលការណ៍សមភាព ក្នុងឋានៈជាពលរដ្ឋ។នៅក្នុងរដ្ឋដែលមានសិទ្ធិសេរីភាពពេលលេញឥតលាក់លៀម និង មានសទ្ធិធ្វើអ្វីដែលខ្លួនចង់ធ្វើមិនចាំបាច់ត្រូវឱនលំទោនចំពោះអ្នកណានោះទេ បើខ្លួនមិនចង់ធ្ធើ (ព្រោះជាសទ្ធិរបស់ខ្លួន)។ដូច្នេះ មើលទៅហាក់ដូចជារបបនយោបាយមួយនេះ ល្អប្រសើរបំផុតជាងគេ។ប៉ុន្តែ នៅក្នុងរបប នេះ ពុំមានអ្នកណាមួយមានទួនាទីត្រូវតែដឹកនាំនោះទេ។នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យ មនុស្ស មានអំណាច កេរ្តិ៍ឈ្មោះ យសស័ក្តិ គឺអាស្រ័យពួកមហាជនមើលឃើញ ជ្រើសរើសយក។យ៉ាង ណាមិញ នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យ ក៏មិនមែនអាស្រ័យទៅលើបុគ្គលណា ដែលចូលរួម ក្នុង សកម្មភាពដឹកនាំរដ្ឋ។ ដូច្នេះ តាមទស្សនៈរបស់ប្លាតុង (Plato) នៅក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យនឹងកើត ឡើងនូវភាព អួតអាង ការឲ្យមានសេរីភាពហួសហេតុ ការមិនមានទំទួលខុសត្រូវ ចំពោះពាក្យសម្តី និង ភាពឥត ខ្មាសទាំងនេះ គឺជាវីរភាពរបស់គេ ។ នៅក្នុងរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យអ្នកឭសូរតែពាក្យសរសើរ ដោយ ឥតព្រំដែនតែអំពីសទ្ធិសេរីភាពប៉ុណ្ណោះ។នៅពេលដែលអ្នកមិនស្តាប់បង្គាប់បះបោរឡើង ធម្មតា ពេលនោះឪពុកតែងតែមានទំលាប់គំរាមគំហែងកូន របស់ខ្លួនបើសិនជាគ្រូវិញ គឺតែងតែ ប្រតិកម្ម ចំពោះកូនសិស្សរបស់ខ្លួន ។ នៅក្នុងជួរប្រជាជន នៃរបបប្រជាធិបតេយ្យនិង កើតឡើងនូវភាពមិនសុខ មានអារម្មណ៍ ហាក់ ដូចជាចង្អៀតចង្អល់រហូត ដូចជាមានអ្វីមករារាំងគេជាប់ជានិច្ច ទីបំផុតពួកគេលែងគិតអំពីច្បាប់សំខាន់ គេចង់បានមិនត្រូវឲ្យមានអំណាចណាមួយកមគ្របសង្កត់លើគេឡើយ។ក្នុងលក្ខណៈ នេះហើយ ដែលនាំឲ្យកើតមាននូវរបបផ្តាច់ការ។ ដូច្នេះ ចេញអំពីសេរីភាព នឹងកើតឡើង នូវរបប ទាសភាពដ៏ព្រៃផ្សៃនិង កាចសាហាវបំផុត។
| |||