ឈាន៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
No edit summary |
តNo edit summary |
||
បន្ទាត់ទី២៨៖
ឃ- សុខៈ គឺសេចក្តីស្រួលកាយស្រួលចិត្ត
ង- [[ឯកគ្គតា]] គឺភាពរបស់ចិត្តដែលមានអារម្មណ៍មូលតែមួយ ។
==== ២- [[ទុតិយជ្ឈាន]] ឬឈាន ទី ២: ====
បន្ទាត់ទី៣៧៖
ខ- សុខៈ = នៅមាន
គ- [[ឯកគ្គតា]] = នៅមាន ។
==== ៣- [[តតិយជ្ឈាន]] ឬឈាន ទី ៣: ====
បន្ទាត់ទី៤៤៖
ក- សុខៈ = នៅមាន
ខ- [[ឯកគ្គតា]] = នៅមាន ។
==== ៤- [[ចតុត្ថជ្ឈាន]] ឬឈាន ទី ៤: ====
បន្ទាត់ទី៥១៖
ក- ឧបេក្ខា = ចិត្តនៅជាកណ្តាល ។
ខ- [[ឯកគ្គតា]] = នៅមាន
===អរូបជ្ឈាន===
បន្ទាត់ទី៩៧៖
ភាវៈនៃឈាន៤ថ្នាក់គឺៈ
១- បឋមជ្ឈាន ( វិតក្កៈ វិចារៈ បីតិ សុខៈ [[ឯកគ្គតា]] ) ។ នីវរណធម៌៥បានសាបសូន្យអស់ ទៅ សល់នៅតែបរមសុខដែលរឹងមាំ ។
២- ទុតិយជ្ឈាន ( បីតិ សុខៈ [[ឯកគ្គតា]] ) ។ សកម្មភាពនៃចិត្តទាំងឡាយត្រូវឈប់ នៅមានតែបរមសុខតែម៉្យាង ការអាចបង្កើតកុសលចេតនាក៏ត្រូវឈប់ដូចគ្នាដែរ ។
៣- តតិយជ្ឈាន ( សុខៈ [[ឯកគ្គតា]] ) ។ បរមសុខក៏រលត់អស់ពាក់កណ្តាល (បីតិ) ។
៤- ចតុត្ថជ្ឈាន ( ឧបេក្ខា [[ឯកគ្គតា]] ) ។ បរមសុខពាក់កណ្តាលទៀត (សុខៈ) ក៏រលត់អស់ជាហេតុឲ្យដល់នូវភាវៈឥតសុខឥតទុក្ខ ដែលព្រះពុទ្ធហៅថា សុខុមសុខពិតប្រាកដ (ប្រសើរជាងបីតិនិងសុខៈ) ។
:
បន្ទាត់ទី១០៩៖
ព្រះពុទ្ធទ្រង់រាប់រៀបអំពីឈានថា ជាជំហ៊ានរបស់ព្រះតថាគត ។ ក្នុងភាវៈនៃឈានទី៤នេះ ដង្ហើមត្រូវឈប់ស្ងៀមជាបណ្តោះអាសន្ន ។ តាមប្រពៃណី គេសំគាល់ចតុត្ថជ្ឈាននេះ ថាជាការចាប់ផ្តើមនៃ[[អភិញ្ញា]] (Abhiññā) ។ <br>
គម្ពីរធម៌បានពន្យល់ថា គេមិនត្រូវរកឲ្យបានសម្រេច ឈានខ្ពស់នោះទេ ប៉ុន្តែគេត្រូវរៀនធ្វើឈានមួយ ឲ្យបានថ្នឹកសិន ទើបយកឈានបន្ទាប់ទៀត ។ ការថ្នឹកក្នុងឈានគឺ អាចចូលឈានបានតាមបំណង ហើយស្ថិតនៅក្នុងឈាន បានយូរតាមបំណង ចេញអំពីឈានបានដូចចិត្ត ពិសោធន៍ឃើញអង្គឈាននិមួយៗ( វិតក្កៈ វិចារៈ បីតិ សុខៈ [[ឯកគ្គតា]] ) តាមការដែលត្រូវធ្វើ ។ សេចក្តីពន្យល់ទាំងនេះ ហាក់ដូចជាប្រាប់ថា អង្គរបស់ឈានថ្នាក់ក្រោម អាចបង្ហាញខ្លួននៅក្នុឈានលើៗបាន បើសិនជាគេមិនបាន ចម្រើនឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ។ ព្រះពុទ្ធទ្រង់ទូន្មានសាវ័ករបស់ព្រះអង្គ ឲ្យផ្ចឹតផ្ចង់ក្នុងការធ្វើឈានឲ្យមានលំនឹងមាំមួនល្អ ថែមទៀត ។
===ភាវៈដំបូងនៃឈាន===
បន្ទាត់ទី១២១៖
យោគាវចរបន្ទាប់ពីបានឧបចារសមាធិ ត្រូវហាត់ឈានដំបូងឲ្យបានស្ទាត់ល្អ មុននឹងឡើងកាន់ឈានខ្ពស់តទៅទៀត ។ ការហាត់ឲ្យស្ទាត់ជំនាញនេះ មាន៥យ៉ាងគឺៈ
:::១- ថ្នឹកក្នុងការគិតរកអង្គឈាន បន្ទាប់ពីបានចេញអំពីឈាន នៅទីណា ពេលណាឬយូរយ៉ាងណា តាមតែគេចង់ធ្វើ ។
:::២- ថ្នឹកក្នុងការសម្រេចឈាន គេអាចចូលឈានបានឆាប់រហ័ស ។
:::៣- ថ្នឹកក្នុងការរក្សាទុកឈាន គេអាចទប់ឈានឲ្យនៅបានយូរ តាមចិត្តបាន ។
:::៤- ថ្នឹកក្នុងការចេញចាកឈាន គេអាចចេញចាកឈានបានរហ័ស គ្មានការពិបាក ។
:::៥- ថ្នឹកក្នុងការពិចារណាអំពីឈាន និងអង្គនៃឈាន ដោយដឹងច្បាស់មួយរំពេច ក្រោយពេលដែលគេត្រឡប់ ទៅគិតរកអង្គឈាន ។
សូត្រជំនាន់មុនបាននិយាយថា ភាពល្អបំផុតរបស់ឯកវាសី (អ្នករស់នៅឆ្ងាយពីសង្គម) នៅត្រង់ដែលអាច សម្រេចឈានមួយណាក៏បាន ហើយតស៊ូរនឹងឈាន ដោយគ្មានការពិបាក ។ ព្រះអរហន្តប្រភេទនេះ បានរួចរំដោះទាំងពីរផ្លូវ ។ ព្រះអង្គស្ទាត់ជំនាញក្នុងការធ្វើឈាន ហើយក៏យល់ដឹងច្បាស់ អំពីសេចក្តីខកចិត្តចំពោះឈានទាំងនោះ នៅ ពេលចុងក្រោយបង្អស់ដែរ បើពុំនោះសោតទេ ព្រះអង្គនឹងធ្លាក់ចុះ ទៅក្នុងបញ្ហាដដែល ដូចគ្នាក្នុងរឿងគ្រូទាំង២ ដែលព្រះពុទ្ធបានរៀនអាកិញ្ចញ្ញាយតនៈឈាន និង នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនៈឈាន ថាជាការសម្រេចចុងក្រោយបង្អស់នោះ ។ បញ្ហានោះស្ថិតនៅត្រង់ការឃើញអ្វីៗថាទៀង (និច្ចំ) ចំពោះអ្វីៗដែលមិនទៀងពិត (អនិច្ចំ) ។
| |||