អាហ្វហ្កានីស្ថាន៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

| conventional_long_name = អេមីរ៉ាតឥស្លាមអាហ្វកានីស្ថានអេមីរ៉ាតឥស្លាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន

| common_name = អាហ្វកានីស្ថានអាហ្វហ្កានីស្ថាន

| leader_title1 = [[ប្រមុខអេមីរ៉ាតឥស្លាមអាហ្វកានីស្ថាន|អ៊ីមារប្រមុខ]]

| sovereignty_type = [[ប្រវត្តិសាស្ត្រអាហ្វកានីស្ថានប្រវត្តិសាស្ត្រអាហ្វហ្កានីស្ថាន|និម្មិតកម្ម]]

| established_event3 = [[អេមីរ៉ាតអាហ្វកានីស្ថានអេមីរ៉ាតអាហ្វហ្កានីស្ថាន]]

| established_date4 = [[ទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិអាហ្វកានីស្ថានទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិអាហ្វហ្កានីស្ថាន|១៩ សីហា ១៩១៩]]

| established_event5 = [[រាជាណាចក្រអាហ្វកានីស្ថានរាជាណាចក្រអាហ្វហ្កានីស្ថាន]]

| established_event6 = [[សាធារណរដ្ឋអាហ្វកានីស្ថានសាធារណរដ្ឋអាហ្វហ្កានីស្ថាន|ប្រកាសជាសាធារណរដ្ឋ]]

| established_event7 = [[អេមីរ៉ាតឥស្លាមអាហ្វកានីស្ថានអេមីរ៉ាតឥស្លាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន|អេមីរ៉ាតឥស្លាមដំបូង]]

| established_event8 = [[សាធារណរដ្ឋឥស្លាមអាហ្វកានីស្ថានសាធារណរដ្ឋឥស្លាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន|សាធារណរដ្ឋឥស្លាម]]

'''អាហ្វហ្កានីស្ថាន''' ​([[ភាសាដារី]]/[[ភាសាបាស្តូ|បាស្តូ]]៖ افغانستان) ជា​ប្រទេស​មួយដែល​មានទីតាំង​ស្ថិតនៅអនុតំបន់​មានឈ្មោះជាផ្លូវការថា '''អេមីរ៉ាតឥស្លាមអាហ្វហ្កានីស្ថាន''', គឺជា​ប្រទេស​មួយដែល​មានទីតាំង​ស្ថិតនៅអនុតំបន់​[[អាស៊ីកណ្ដាល]]។ វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេស[[ប៉ាគីស្ថាន]]នៅ​ភាគ​ខាងកើតនិងត្បូង [[អ៊ីរ៉ង់]]នៅភាគខាងលិច [[តួកមេនីស្ថាន]] [[អ៊ូសបេគីស្ថាន]] និង [[តាជីគីស្ថានតាហ្ស៊ីគីស្ថាន]]នៅភាគខាងជើង និង ប្រទេស[[ចិន]]នៅភាគឦសាន។ អាហ្វហ្កានីស្ថានមានក្រឡាផ្ទៃសរុប ៦៥២,៨៦៤ គីឡូម៉ែត្រការ៉េដោយគ្រប​ដណ្តប់ទៅដោយតំបន់ភ្នំនិងវាលទំនាប​នៅភាគខាង​ជើងនិងនិរតី។ [[កាប៊ុល]]គឺជារដ្ឋធានីនិងទីក្រុងធំបំផុតដោយមានប្រជាជនរស់នៅប្រមាណ ៤.៦ លាននាក់ដែលភាគច្រើនជា[[ជនជាតិប៉ាសទុនជនជាតិប៉ាស្តុន]] [[ជនជាតិតាជិកជនជាតិតាហ្សិក|តាជិកតាហ្សិក]] [[ជនជាតិហាសារ៉ា|ហាសារ៉ា]] និង [[ជនជាតិអ៊ូសបេក|អ៊ូសបេក]]។

មនុស្សបានមកតាំងទីលំនៅលើទឹកដីអាហ្វកានីស្ថានចាប់តាំងពីយុគសម័យមនុស្សបានមកតាំងទីលំនៅលើទឹកដីអាហ្វហ្កានីស្ថានចាប់តាំងពីយុគសម័យ[[ប៉ាឡេអូលីទិកកណ្តាល]]មកម្លេះហើយវាមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[ផ្លូវសូត្រ]]ដែលត្រូវជាផ្លូវពាណិជ្ជកម្មបុរាណដ៏សំខាន់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិដោយវាបានភ្ជាប់តំបន់បជ្ឈឹមបូព៌ាជាមួយផ្នែកផ្សេងទៀតនៃទ្វីប[[អាស៊ី]]។ ទឹកដីអាហ្វកានីស្ថានគឺជាទីកន្លែងកំណើតនៃជាតិសាសន៍ជាច្រើនហើយធ្លាប់បានឆ្លងកាត់ប្រតិបត្តិការយោធាប្រវត្តិសាស្ត្រធំៗរួមមាន៖ទឹកដីអាហ្វហ្កានីស្ថានគឺជាទីកន្លែងកំណើតនៃជាតិសាសន៍ជាច្រើនហើយធ្លាប់បានឆ្លងកាត់ប្រតិបត្តិការយោធាប្រវត្តិសាស្ត្រធំៗរួមមាន៖ យុទ្ធនាការឈ្លានពានរបស់[[អេឡិចសាន់ដឺ ដឹ ហ្គារ៉ែត|មហាក្សត្រអាឡិចសាន់ដឺ]] [[ចក្រភពមយូរ]] [[ជនជាតិអារ៉ាប់]] [[ចក្រភពម៉ុងកូល|ពួកម៉ុងកូល]] [[សហរាជាណាចក្រ|ចក្រភពអង់គ្លេស]] [[សហភាពសូវៀត|ពួកសូវៀតសូវៀត]] និងក្នុងពេលថ្មីៗនេះគឺយុទ្ធនាការរបស់[[សហរដ្ឋអាមេរិក]]និងអង្គការ[[អង្គការសន្ធិសញ្ញាអាត្លង់ទិកខាងជើង|ណាតូ]]។ ចក្រភពជាច្រើនបាននិម្មិតឡើងនៅលើទឹកដីប្រទេសនេះរួមមាន៖ [[ចក្រភពសាណានីដ]] [[រាជវង្សសាហ្វារីដ|សាហ្វារីដ]] [[ហ្កាស្សនាវីដ]] [[ចក្រភពហូតាក់|ហូតាក់]] [[ចក្រភពឌូរ៉ានី|ឌូរ៉ានី]] និងចក្រភពជាច្រើនៗទៀត។<ref name="Galvin-PreIslamic">{{cite web |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011103002246/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/PreIslamic.html |archivedate=3 November 2001|title=The Pre-Islamic Period |publisher=Illinois Institute of Technology |work=Afghanistan Country Study |first=Luke |last=Griffin |date=14 មករា 2002 |accessdate=10 កញ្ញា 2021}}</ref>

រដ្ឋសម័យនៃអាហ្វកានីស្ថានបានផ្តើមឡើងដំបូងចេញពីរាជវង្សហូចាក់រដ្ឋសម័យនៃអាហ្វហ្កានីស្ថានបានផ្តើមឡើងដំបូងចេញពីរាជវង្សហូចាក់ និងរាជវង្សឌូរ៉ានីនៅក្នុងសតវត្សទី១៨។ នៅចុងសតវត្សទី១៩ អាហ្វកានីស្ថានបានក្លាយជារដ្ឋទ្រនាប់រវាងទឹកដីអាណានិគមអង់គ្លេសគឺអាហ្វហ្កានីស្ថានបានក្លាយជារដ្ឋទ្រនាប់រវាងទឹកដីអាណានិគមអង់គ្លេសគឺ[[រាជឥណ្ឌា]] និង[[ចក្រភព រុស្ស៊ី|ចក្រភពរុស្ស៊ី]]។ បន្ទាប់ពី[[សង្គ្រាមអង់គ្លេស-អាហ្វកានីស្ថានលើកទី៣អាហ្វហ្កានីស្ថានលើកទី៣]]បានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ១៩១៩ បានបញ្ចប់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩១៩ ប្រទេសនេះក៏បានរួចផុតពីនឹមត្រួតត្រារបស់បរទេសហើយទីបំផុតបានបង្កើតចេញជា[[រាជាណាចក្រអាហ្វកានីស្ថានរាជាណាចក្រអាហ្វហ្កានីស្ថាន]]នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩២៦ ដោយមានការដឹកនាំពីស្តេច[[អាម៉ានូឡា ខាន់|អាម៉ានូឡា]]។ របបរាជានិយមនៅអាហ្វកានីស្ថានមានអត្ថិភាពជិតរបបរាជានិយមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានមានអត្ថិភាពជិត ៥០ ឆ្នាំមុនពេលត្រូវបានដួលរលំនៅក្នុងរជ្ជកាលស្តេច[[មហាម៉ាដ សាហ៊ែរ ហ្សា|សាហ៊ែរ]]រួចក៏លេចចេញជាសាធារណរដ្ឋនៅខែកក្កដារួចក៏លេចចេញជាសាធារណរដ្ឋនៅអំឡុងខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៣។ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ [[បដិវត្តន៍ស័រ|រដ្ឋប្រហារ]]មួយទៀតបានកើតឡើងហើយប្រទេសអាហ្វកានីស្ថានក៏បានក្លាយជារដ្ឋកុម្មុយនិស្ត។មួយទៀតបានកើតឡើងហើយប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានក៏បានក្លាយជារដ្ឋកុម្មុយនីស្ត។ នៅទស្សវត្តឆ្នាំ១៩៨០ [[សង្គ្រាមសូវៀត–អាហ្វកានីស្ថានសង្គ្រាមសូវៀត–អាហ្វហ្កានីស្ថាន]]ក៏បានផ្ទុះឡើងដោយ[[មូចាហ៊ីឌីនអាហ្វកានីស្ថាន|ចលនាមូចាហ៊ីឌីន]]ចង់ផ្តួលរំលំរបបកុម្មុយនិស្តថ្មី។ នៅត្រឹមឆ្នាំ១៩៩៦ ទឹកដីអាហ្វកានីស្ថានភាគច្រើនបានធ្លាក់ចូលក្នុងដៃក្រុមទឹកដីអាហ្វហ្កានីស្ថានភាគច្រើនបានធ្លាក់ចូលក្នុងដៃក្រុម[[មូលដ្ឋាននិយមឥស្លាម]]មួយដែលគេតែងហៅថា[[តាលីបង់]], ក្រុមនេះបានបង្កើតចេញជារបបផ្តាច់ការរយៈពេល ៥ ឆ្នាំមុនពេលត្រូវផ្តួលរំលំនៅក្នុងឆ្នាំ២០០១។ឆ្នាំមុនពេលត្រូវផ្តួលរំលំវិញនៅក្នុងឆ្នាំ២០០១។ តាលីបង់ត្រូវបាន[[ការឈ្លានពានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកលើអាហ្វកានីស្ថានការឈ្លានពានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកលើអាហ្វហ្កានីស្ថាន|ទម្លាក់ចេញពីអំណាច]]ដោយកងកម្លាំងអាមេរិកប៉ុន្តែក្រុមនេះមិនបានរលាយសាបសូន្យឡើយ។ ដោយហេតុនេះហើយទើបមាន[[សង្គ្រាមនៅអាហ្វកានីស្ថានសង្គ្រាមនៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន (២០០១–២០២១)|សង្គ្រាមរយៈពេល ២០ ឆ្នាំ]]ផ្ទុះឡើងរវាងរដ្ឋាភិបាលរណបអាមេរិកនិងចលនាតាលីបង់ហើយនៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ អាមេរិកបានប្រកាសដកទ័ពចេញខណៈដែលក្រុមតាលីបង់បានបើកប្រតិបត្តិការយោធាប្រឆាំងដ៏ធំមួយដែលនាំឱ្យពួកគេឡើងត្រឡប់កាន់អំណាចវិញ។

អាហ្វកានីស្ថានមានកម្រិតភេរវកម្មអាហ្វហ្កានីស្ថានមានកម្រិតភេរវកម្ម ភាពក្រីក្រ កង្វះអាហារូបត្ថម្ភសម្រាប់កុមារ និងអំពើពុករលួយខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងចំណោមប្រទេសដទៃលើពិភពលោក។ ប្រទេសនេះសព្វថ្ងៃគឺជាសមាជិកនៃ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[អង្គការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម]] [[សមាគមអាស៊ីខាងត្បូងសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់]] [[ហ្សេ៧៧]] [[អង្គការសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច]] និង[[ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ]]។ សេដ្ឋកិច្ចរបស់អាហ្វកានីស្ថានគឺស្ថិតនៅលំដាប់ថ្នាក់លេខសេដ្ឋកិច្ចរបស់អាហ្វហ្កានីស្ថានគឺស្ថិតនៅលំដាប់ថ្នាក់លេខ ៩៦ នៅលើពិភពលោកដោយមានផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (ផសស) ស្មើនឹង ៧២.៩ ពាន់លានដុល្លារបើគិតតាម[[យុគភាពអំណាចនៃការទិញ]]។ ប៉ុន្តែបើគិតជាផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗវិញ (យអទ) អាហ្វកានីស្ថានគឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្របំផុតដោយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទីអាហ្វហ្កានីស្ថានគឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមប្រទេសក្រីក្របំផុតដោយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ១៦៩ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសសរុបចំនួន ១៨៦ ប្រទេសគិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៨។