វត្តភ្នំដូនពេញ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា
ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
តNo edit summary |
|||
បន្ទាត់ទី១៖
[[
'''វត្តភ្នំ'''គឺជាបេះដូងនៃទី[[ក្រុងភ្នំពេញ]] ដែលផ្តល់ឈ្មោះដល់ទីក្រុងនេះ។ វត្តភ្នំមានកំពស់''' ២៧ម៉ែត្រ'''ដែលត្រូវបានស្ថាបនាឡើងនៅឆ្នាំ១៣៧៣ និងជាសំណង់សាសនាដែលមានកំពស់ខ្ពស់ជាងគេក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។ មានរឿងព្រេងមួយតំណាលថា មានស្រ្តីមេមាយម្នាក់ឈ្មោះ '''ពេញ''' ថ្ងៃមួយបានដើរលេងតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]] ក៏បានឃើញដើមគគីមួយដណ្តែតជិតច្រាំងទន្លេ គាត់ក៏បានហៅអ្នកជិតខាងមកជួយទាញយកដើមគគីនោះ។ នៅក្នុងដើមគគីនោះ គាត់ក៏បានរកឃើញពុទ្ធដិមាករដ៏មានតំលៃចំនួន៤អង្គ។ ក្នុងឆ្នាំ '''១៣៧២''' គាត់ក៏នាំអ្នកស្រុកពូនជាភ្នំ និង សាងសង់វិហារមួយដើម្បីតម្កល់ពុទ្ធដិមាករនោះ។ នៅឆ្នាំ '''១៤៣៤''' [[ព្រះបាទពញាយ៉ាត]] បានមកដល់ទីនេះ ហើយបានកសាងទីក្រុងមួយដោយយកឈ្មោះតាមកន្លែងនោះ។ នៅក្នុងបរិវេណវត្តភ្នំ មានចេតីយ៏ធំមួយនៅក្រោយព្រះវិហារ ដែលតំកល់ព្រះធាតុរបស់ព្រះបាទ'''ពញាយ៉ាត''' និង ចេតីយ៏សំរាប់តំកល់ព្រះធាតុរបស់ព្រះញាតិវង្សព្រះអង្គ។ នៅក្នុងចេតីយ៏នោះ នៅមានសល់បដិមាព្រះពុទ្ធនៅ'''[[សម័យអង្គរ]]'''ផងដែរ។ ចេតីយ៏ និង [[ព្រះវិហារ]] នៅវត្តភ្នំ បានកសាងជាច្រើនដង គឺនៅឆ្នាំ '''១៤៣៤, ១៨០៦, ១៨៩៤''' និង ឆ្នាំ''' ១៩២៦''' ដែលពីម្តងទៅម្តងកាន់តែធ្វើឲ្យវាមានសំរស់ប្រសើរឡើងៗ ។
== និមិត្តរូប[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]នៅវត្តភ្នំ ==
[[រូបភាព:Shrine outside Wat Phnom.jpg|right|250px|thumb|និមិត្តរូបព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិនៅវត្តភ្នំបង្ហាញពីការប្រគល់ខេត្តទាំងបីអោយខ្មែរវិញនៅឆ្នាំ១៩០៧]]
រមណីយដ្ឋានវត្តភ្នំមានកេរដំណែល និងស្លាកស្នាមប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើន ដែលបន្សល់ ទុកតាំងពីការកកើតរាជធានី[[ភ្នំពេញ]]ដំបូងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៤មកម្ល៉េះ។ ក្នុងចំណោមនោះ រូបសំណាក [[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]] ដែលតម្កល់នៅត្រង់ចង្កេះភ្នំដូនពេញ ផ្នែកខាងត្បូងក៏ជាកេរតំណែល ប្រវត្តិសាស្ដ្រមួយដ៏សំខាន់ផងដែរ ក្នុងសម័យកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោម រាជការ[[កម្ពុជាសម័យអាណានិគមនបារាំង|អាណាព្យាបាលបារាំង]]។ ព្រោះថារូបសំណាកនេះ ជានិមិត្តរូបនៃការថ្វាយបូរណភាពទឹកដីនៃ [[ខេត្តសៀមរាប]] [[បាត់ដំបង]] និងសិរីសោភ័ណ្ឌឲ្យមកស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរវិញ ។ [[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]] ត្រូវបានក្រុមជំនុំធំសម្រាប់[[ព្រះបរមរាជវាំង]] រៀបចំពិធីអភិសេក ឲ្យឡើងគ្រងរាជ្យសម្បត្តិ ក្នុងគ្រឹស្តសករាជ១៩០៦ បន្ទាប់ពី[[ព្រះបាទនរោត្តម]] ទ្រង់ចូលសុវណ្ណគត។ កាលនោះព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិមានព្រះជន ៦៤ព្រះវស្សា ។ មុនឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ គឺជាស្ដេចព្រះឧបរាជដ៏ក្លាហានមួយព្រះអង្គ ដែលមិនចេះខ្លាចញញើតឡើយចំពោះការនាំទ័ពទៅធ្វើសង្គ្រាម បង្ក្រាបពួកបះបោរ (គ.ស១៨៦១-១៨៨៤)។ បណ្តាប្រជារាស្ដ្រគោរពស្រឡាញ់ ព្រះអង្គជាក្សត្រដែលមានព្រះទ័យទូលំទូលាយ ចេះរាក់ទាក់ និងយោគយល់អធ្យាស្រ័យល្អ ចំពោះអ្នកផងទាំងពួង។ ស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គគឺទ្រង់បានកសាងវិទ្យាល័យមួយស្ថិតនៅខាងក្រោយ [[ព្រះបរមរាជវាំង]]មានឈ្មោះថា " [[វិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិ]]" នៅពេលដែលព្រះអង្គបានឡើងសោយរាជ្យ។ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ក្រៅពីទ្រង់បានបង្កើត ព្រះរាជបណ្ណាល័យសម្រាប់តម្កល់សៀវភៅធម៌ និងក្បួនច្បាប់សម្រាប់ជនទាំងឡាយទៅសិក្សា ទ្រង់បានកសាង សាលាបាលី សម្រាប់បង្រៀនព្រះត្រៃបិដក កសាងសាលារចនា និងសារមន្ទីរសម្រាប់ជនទាំងឡាយទៅសិក្សាពង្សាវតា ហើយនិងបង្កើតឲ្យមានសាលាច្បាប់សម្រាប់ធ្វើរាជការ។ នៅមានព័ត៌មានមួយទៀតសំខាន់ណាស់ គឺកាលគ្រិស្តសករាជ១៩០៧ នគរសៀមបានចុះសន្ធិសញ្ញា ជាមួយរាជការអាណាព្យាបាលបារាំង ប្រគល់[[ខេត្តបាត់ដំបង]] ស៊ីសុផុន និងសៀមរាបមកឲ្យខ្មែរវិញ បន្ទាប់ពី[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង]] ម្លូព្រៃ និងទន្លេពៅ ត្រូវបានសៀមប្រគល់មកឲ្យខ្មែរវិញម្តងរួចមក ហើយកាលពីគ្រឹស្តសករាជ១៩០៤។ គឺដោយសារស្នាព្រះហស្តរបស់ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិទាំងអស់នេះហើយ ដែលនាំឲ្យមានការស្ថាបនា រូបសំណាកព្រះអង្គខាងលើនេះឡើងដើម្បីទុក្ខជានិមិត្តរូប តម្កល់នៅត្រង់ចង្កេះវត្តភ្នំដូនពេញ ភាគខាងត្បូងតាំង ពីពេលនោះមក។ ប៉ុន្តែរូបសំណាក់ ដូចដែលបានឃើញសព្វថ្ងៃនេះ ពុំមែនជារូបសំណាកដើមទេ គឺជារូបសំណាកដែលទើបនឹងចម្លងពីរូបដើម តាមសំណូមពររបស់អាជ្ញាធរ [[ក្រុងភ្នំពេញ]] នៅពាក់កណ្តាលខែមករា១៩៩៨។ រូបសំណាកចម្លងនេះសាងសង់ឡើងពីស៊ីម៉ងត៍។ ចំណែករូបដើមត្រូវបានយកទៅរក្សាទុកនៅឯ[[សារមន្ទីរជាតិ]] ដោយអ្នកគ្រប់គ្រង មន្ទីរអភិរក្សបុរាណវត្ថុ តាំងពីក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ថៃ្ង១៨ មីនា ១៩៧០ម្ល៉េះ។ រូបសំណាកនោះធ្វើអំពីល្បាយលោហធាតុមានស្ពាន់ភាគច្រើនក្នុងឆ្នាំ១៩០៩។ បើពិនិត្យទៅលើផ្ទាំងរូបសំណាកនេះ ឃើញថានៅចុងខាងលើបង្អស់នៃផ្នែកខាងឆ្វេង មានសរសេរអក្សរបារាំងពីរតួ RF(Republique Francaise) ប្រែថា [[សាធារណរដ្ឋបារាំង]]។ នៅពីលើតួអក្សរនេះមានចុងដងទង់ជាតិមួយតូចធ្លាក់ជារាងផ្កាម្លិះ(ដើមរុក្ខជាតិតូចមានផ្កាសនិងក្លិនក្រអូប ដើមវាជានិមិត្តរូបនៃភាពបរិសុទ្ធ និងផ្កាវាជានិមិត្តរូបនៃរាជាធិបតេយ្យនៅ[[ប្រទេសបារាំង]]) ពណ៌បៃតង។ ភ្ជាប់នឹងដងនេះ គឺជាទង់ជាតិប្រទេសបារាំងមានពណ៌ខៀវ ស ក្រហម ដែលត្រូវបានពលថ្មើរជើងម្នាក់ កំពុងឈរវន្ទនាការដោយដៃស្តាំ កាន់កាំភ្លើងបឈ្ឈរស្របនឹងជើង ហើយដៃធ្វេងទាញទង់ជាតិនោះឲ្យលាតសន្ធឹងពីលើ។ នៅពីលើទង់នេះជារូបនាគពណ៌បៃតងនិងខាងក្រោមមានផ្ទាំងថ្មរាង[[ចតុកោណ]]ចំនួន៣ ត្រួតពីលើគ្នាលំអរដោយក្បាច់បុរាណខ្មែរ។ នៅពីលើផ្ទាំងថ្មមានឆ្លាក់អក្សរបារាំងថា " Traite Franco-Siamois du 15 Mars 1907 Battambang, Siemreap, Sisophon " ប្រែជាខ្មែរថា សន្ធិសញ្ញាបារាំងសៀម ចុះថ្ងៃទី១៥ មីនា ១៩០៧ [[ខេត្តបាត់ដំបង]] សៀមរាប ស៊ីសុផុន ខាងក្រោមអក្សរចារឹក នេះមានរូបសំណាកជនជាតិបារាំងដូរូសូ ដឺ គុលសង់ ដែលជាកុងស៊ុលប្រចាំនៅ[[ខេត្តបាត់ដំបង]] នាឆ្នាំ១៩០៣ (តាមឯកសារលោក តូច ឈួង)។ ចុងក្រោយបង្អស់ នៃផ្នែកខាងឆ្វេង គឺជារូបក្បាលដំរីលេចចេញពីក្របសិលាចារឹកផ្នែកកណ្តាលនៃរូបសំណាកជារាជបល្លង្កលំអដោយក្បាច់នាគក្បាលបី ។ [[ព្រះបាទស៊ីសុវត្តិ]]ទ្រង់ប្រថាប់ក្រោមព្រះស្វេតច្ឆត្រ និង ទ្រង់គ្រឿងអម្ពរពស្ដ្រាជាស្ដេចកំពុងគ្រងរាជ្យ ។ ចំណែកនៅផ្នែកខាងស្តាំវិញ ជារូបនារីបីនាក់មានសម្លៀកបំពាក់ខុសៗគ្នា និងមានកាន់ពានមួយម្នាក់។ នារីទីមួយសម្លៀកបំពាក់របៀបរូបចម្លាក់អប្សរានៅ [[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] មានកាន់ពានមួយតម្កល់រូបសំណាកមួយ ប្រហែលជារូប [[ប្រាសាទព្រះវិហារ]]។ តាមរយៈនេះអ្នកជំនាញខាងបុរាណវិទ្យា បានសន្និដ្ឋានថារូបនារីទី១នេះជាតំណាងឲ្យ[[ខេត្តសៀមរាប]] រីឯនារីទាំងពីរខាងក្រោយតំណាងឲ្យ [[ខេត្តបាត់ដំបង]] និងស៊ីសុផុន ពីព្រោះខេត្តទាំងពីរនេះ នៅជាប់នឹងប្រទេសសៀម ហើយសម្លៀកបំពាក់ របស់នារីទាំងពីរ ក៏មានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងស្រីបម្រើក្នុង ព្រះរាជវាំងប្រទេសទាំងពីរ(កម្ពុជា-សៀម) នាសម័យនោះដែរ។ នារីទីពីរមានកាន់ពានតម្កល់ថង់ត្រាពណ៌បៃតង និងត្រាពណ៌លឿង។ នារីទីបីកាន់ពានតម្កល់ក្លង (បំពង់មានគ្របខ្លីជាងក្លាក់ធ្វើដោយក្រឡឹងដោយសិតក្លង ស្ពាន់ក្លងភ្លុក) ពណ៌បៃតង សម្រាប់ដាក់ឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ។ នារីទាំងបីនាក់ ធ្វើកាយវិការនាំដង្វាយទៅថ្វាយព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ។ ខាងលើនៃផ្ទាំងសិលាចារឹកនេះ មានរូបនាគពណ៌បៃតង និង ខាងក្រោមក្បាលនាគ មានរូបក្បាលដំរីលេចចេញពីផ្ទាំងសិលានោះ ។
▲[[រូបភាព:Wat Phnom Stairway.jpg|right|220px]]
{{វត្តអារាមក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ}}
{{coor title dms|11|34|34|N|104|55|23|E|region:KH-12_type:landmark_source:dewiki}}
[[Category:វត្ត]]
[[Category:ប្រទេសកម្ពុជា]]
| |||