សាស្ត្រាចារ្យ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

តំណែងសាស្ដ្រាចារ្យ (Position of Professor)

តំណែងនេះ មាននៅតាមបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួន បុគ្គលក្នុងតំណែងនេះ ភាគច្រើនជាគ្រូបង្រៀននៅតាមបណ្ដាសកលវិទ្យាល័យ ដោយមានមុខវិជ្ជាបង្រៀនរបស់ខ្លួនយ៉ាងជាក់លាក់ មានរយះវេលាបង្រៀនមកហើយ៥-៧ឆ្នាំ ហើយមានកំរិតវប្បធម៌ត្រឹមថ្នាក់បរិញ្ញាប័ត្រឡើងទៅ ទស្សនទានខ្លះថា អ្នកដែលមានតំណែងនេះ មានកំរិតវប្បធម៌ថ្នាក់បណ្ឌិត ឬទើបនឹងបញ្ចប់ថ្នាក់បណ្ឌិត៤-៨ឆ្នាំ។<br />

2. === រងសាស្រា្ដចារ្យ - Associate Professor(Asso. Prof.) (រងសាស្រា្ដចារ្យ)===

បុគ្គលដែលស្ថិតនៅក្នុងតំណែងនេះ បានឆ្លង់កាត់នូវតំណែង Assistant Professor (Ass. Prof.) មិនតិចជាង ៣ ឆ្នាំ មានកម្រិតវប្បធម៌ទាបបំផុតត្រឹមថ្នាក់អនុបណ្ឌិត ឬ បរិញ្ញាប័ត្រជាន់ខ្ពស់ (តាមអនុក្រឹត្យកំណត់) ហើយកំពុងបំពេញតួនាទីជាគ្រូបង្រៀននៅសកលវិទ្យាល័យណាមួយយ៉ាងជាក់លាក់ មានជំនាញផ្នែកណាមួយក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់ស្ថាប័នជាន់ខ្ពស់ ព្រមទាំងមានតំណែងក្នុងស្ថាប័ននោះដែរ ។<br />

បានផលិតស្នាដៃទាំងផ្នែកការសរសេរ ប្រែ បង្រៀន ស្រាវជា្រវប្រកបដោយគុណភាព ព្រមទាំងបានបោះពុម្ភផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណជន គ្រប់អត្ថបទបោះពុម្ពត្រូវបានអំណះអំណាង ផ្នែកការស្រាវជ្រាវរបស់អនុជន ។ អ្នកដែលស្ថិតក្នុងតំណែងនេះត្រូវមានចំណេះចេះដឹង សមត្ថភាពខ្ពង់ខ្ពស់ មានទេពកោសល្យនិងជំនាញការផ្នែកស្រាវជ្រាវ ហើយក៏មានសិទ្ធបង្រៀននិស្សិតថ្នាក់អនុបណ្ឌិតហើយក៏មានសិទ្ធបង្រៀននិស្សិត ថ្នាក់អនុបណ្ឌិត និងបណ្ឌិត។ បុគ្គលដែលស្នើរក្នុងតំណែងនេះ ត្រូវឆ្លងកាត់ការវិនិច្ឆ័យយ៉ាងម៉ឹងម៉ាត់ពីគណកម្មការផ្នែកវាយតំលៃ មានទាំងការស៊ើបអង្កេត តាមដានត្រួតពិនិត្យរាល់ចរិយាវត្ត និងឯកសារស្រាវជ្រាវ ជាដើម។

លក្ខណះការផ្ដល់អោយនូវតំណែងនេះ មានក្រិតក្រម និងសុភវិនិច្ឆ័យយ៉ាងតឹងរឹង ហើយសុក្រិតបំផុតពីគណកម្មការវាយតំលៃ។<br />

អត្ថន័យពាក្យថាសាស្ដ្រាចារ្យ មានលក្ខណះផ្សេងគ្នាតាមប្រទេសនីមួយ សម្រាប់ប្រទេសប្រើភាសាអង់គ្លេសក្នុងសហអាណាចក្រ (United State) លើក លែង តែ ប្រទេស កាណាដា(Canada) និងអៃឡង់ ពាក្យនេះមានន័យថា ជាគ្រូថ្នាក់ អាវុសោដែល ស្ថិតក្នុង តំណែងវិជ្ជាស្យង់ (Departmental Chair)ជាពិសេសជាប្រធានមុខវិជ្ជផ្នែកណាមួយ(Head of Department) ឬជាតំណែងឆ្ពោះបច្ចេកបុគ្គល សម្រាប់ប្រទេសកាណាដា និងសហរដ្ឋ អាមេរិកា សាស្ដ្រាចារ្យជាតំណែងសម្រាប់គ្រូថ្នាក់អាវុសោនៃស្ថាប័នឧត្តមសិក្សា ជាទូទៅ តំណែង នេះ បើកចំហសម្រាប់គ្រូច្រើនជាងតំណែងក្នុងប្រទេសសហអាណាចក្រ។<br />

ប្រទេសជាច្រើនក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប (European) ដូចជាអាឡឺមង់(Germany) បារាំង (France) អេស្បាញ(Spain) អ៊ីតាលី(Italy) និងក្រុមប្រទេសស្ដែនឌីវែ (Scandinavian) ពាក្យថាសាស្ដ្រាចារ្យប្រើនៅមុខឈ្មោះតាមច្បាប់ ប៉ុន្ដែមានចំនួនកំណត់ ។ ប្រទេសដែលនិយាយភាសាអេស្បាញ-ប៉ទុយកាល់(Spanish and Portuguese speaking) ដូចជាប្រទេសអេស្បាញ (Spain)ប៉ទុយកាល់(Portugal) និងអាមេរិចការឡាតីន (Latin America) ពាក្យថាសាស្ដ្រាចារ្យប្រើបានគេប្រើដល់បុគ្គលដែលធ្វើ តួនាទីក្នុង ស្ថាប័ន សិក្សា សាលារៀន សាលាបច្ចេកវិទ្យា (Techinal School)សាលាអាជីវសិក្សា (Vocational School) វិទ្យាល័យ(College) មហាវិទ្យាល័យ(University) ដោយមិនអោយ សេចក្ដី សំខាន់ ផ្នែកខ្លឹមសារនៃជំនាញណាមួយ ឬអាយុ កម្រិតរបស់សិស្ស ដែលអាចរួមទាំង ថ្នាក់ មតេយ្យសាលា បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា ចំពោះគ្រូដែលបង្រៀន ក្នុងសកលវិទ្យា ល័យ ហៅថា សាស្ដ្រាចារ្យសលកវិទ្យាល័យ(University Professor)។

== តំណែងសាស្ដ្រាចារ្យក្នុងស្រុកខ្មែរ ==

ចំណែកឯតំណែងសាស្ដ្រាចារ្យក្នុងប្រទេសខ្មែរយើង ខ្ញុំមិនអាចនឹងធ្វើសុភវិនិច្ឆ័យបានថា តើគេធ្វើការវាយតំលៃគុណភាពនៃចំណេះចេះដឹង សមត្ថភាព និងស្នាដៃផ្នែកការសិក្សាជ្រាវជ្រាវយ៉ាងណាទេ ព្រោះបន្ទាប់ពីខ្ញុំបានចូលសាលារៀនបំដូងត្រូវបានលឺពាក្យថា សាស្ដ្រាចារ្យរួចស្រេចទៅហើយ រហូតមករៀននៅមធ្យមសិក្សាក៏លឺពាក្យនេះដែរ ប្រហែលជាខ្មែរយើងសំដៅលើគ្រូបង្រៀនតែម៉្យាងហើយមើលទៅ តែបើតាមប្រវត្តិសាស្ដ្រវិញនោះ អ្នកដែលបានឈ្មោះថាសាស្ដ្រាចារ្យមុនដំបូង ប្រហែលជាលោកសាស្ដ្រាចារ្យ កេង វាន់ សាក់ ដែលបានបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកអក្សរសាស្ដ្រនិងមនុស្សសាស្ដ្រ(Faculte’ des letters et des sciences humaines) ពីប្រទេសបារាំង ពេលនិវិត្តន៍មកស្រុកកំណើតវិញត្រូវបានគេហៅថាលោកសាស្ដ្រាចារ្យ។<br />

សព្វថ្ងៃនេះរាជរដ្ឋាភិបាលបានពង្រាង (ព្រាង) អនុក្រឹត្យស្ដីពីការផ្ដល់ឋានៈសាស្ដ្រាចារ្យ ដើម្បីកំណត់អំពីយន្ដការ នីតិវិធី និងលក្ខខណ្ឌនៃការជ្រើសរើស និងផ្ដល់ឋានៈសាស្ដ្រាចារ្យ (យោងតាម សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានស្ដីពីលទ្ធផលនៃសម័យប្រជុំពេញអង្គ គណៈរដ្ឋ មន្ដ្រីបានឱ្យដឹងថ្ងៃទី១៦សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានស្ដីពីលទ្ធផលនៃសម័យប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីបានឱ្យដឹងថ្ងៃទី១៦ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១០ វេលាម៉ោង៨និង៣០នាទីព្រឹក នៅទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី មានបើកសម័យប្រជុំ ពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី ក្រោមអធិបតីភាពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតរបស់សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ដ្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្នុងអាណត្ដិទី៤)។គួរអោយសោកស្ដាយ ណាស់ដែលអនុក្រឹត្យច្បាប់នេះពុំទាន់បានផ្សាយអោយដឹងជាសាធារណថា តើតំណែង សាស្ដ្រាចារ្យបែងជាប៉ុន្មានចំណាត់ថ្នាក់? ថ្នាក់ទាបជាងតំណែងសាស្ដ្រាចារ្យ មានឈ្មោះជាអ្វី ?។

1.# សាស្ដ្រាចារ្យ មានច្រើននាក់ណាស់សព្វថ្ងៃ ទាំងត្រឹមត្រូវតាមអនុក្រឹត្យនិងមិនតាមអនុក្រឹត្យ។

2.# ព្រឹទ្ធសាស្ដ្រាចារ្យបរិញ្ញា ដូចជាលោក ទេព ផុន ផ្នែកទស្សនវិជ្ជានិងពុទ្ធសាសនា

3.# បណ្ឌិតសភាចារ្យ ដូចជាលោក សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រីរដ្ឋមន្ដ្រីទទួលបន្ទុកទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ទទួលក្នុងថ្ងៃទី១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០