ប្រវត្តិខេមរយានកម្ម៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

មានព៌តមានខ្លះៗដែលទាក់ទង ទៅនឹងលោកអ្នកប្រាជ្ញ អក្សរសាស្រ្ត ជំនាន់មុន ដែលបងប្អូនយើងជំនាន់ក្រោយ ចេះតែនាំគ្នា គិតច្រឡំរៀងៗ អំពីអ្នកប្រាជ្ញភាសាខ្មែរជំនាន់មុន ហើយចេះតែកើតចិត្ត ស្រឡាញ់អ្នកប្រាជ្ញមួយ ស្អប់អ្នកប្រាជ្ញមួយ ឬទិទៀនអ្នកប្រាជ្ញមួយទៀត ក្នុងសង្គមខ្មែរយើង ព្រោះតែយើងពុំបានដឹង ឬពុំយល់ ច្បាស់ អំពីប្រវត្តិអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ និងប្រវត្តិអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ នោះឯង។ ខ្ញុំសូមចែករំលែកព៌តមានខ្លះៗ តាមដែលខ្ញុំបានដឹង ពីលោកសាស្រ្តាចារ្យ អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ជំនាន់មុន ដើម្បីអភិរក្ស និងអភិវឌ្ឍ អក្សរសាស្រ្ត យោងទៅតាម សេចក្តីត្រូវការរបស់សង្គមយើង នាបច្ចុប្បន្ននេះ ៖

 

 

2/ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បានត្រូវបង្កើតឡើង នៅចុងសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម រវាងឆ្នាំ១៩៦៧-១៩៦៩ (ក្រោយពីសម្តេចជួនណាត សុគតទៅ មុនរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ដឹកនាំដោយលោកលន់នល់ ចូលមកដល់) ដើម្បីបំបែកនិងបង្កើតភាសាខ្មែរ បន្ថែមទៀត សម្រាប់ប្រើនៅក្នុងការសិក្សាជាន់ខ្ពស់ ខាងអក្សរសាស្រ្ត នៃ គណិតវិទ្យា គីមី រូបវិទ្យា ធម្មជាតិវិទ្យា វិស្វកម្ម ស្ថាបត្យកម្ម វេជ្ជវិជ្ជា ជីវវិទ្យា ចិត្តវិទ្យា សរិរវិទ្យា បច្ចេកវិទ្យា និងវិជ្ជាឯកទេស ជាច្រើនមុខទៀត។ ក្រុមគណកម្មការនេះ មានសមាជិកចម្រុះ មកពីគ្រប់សាខា គ្រប់ឯកទេស ក្នុងកម្ពុជា ជាច្រើនរូប។ នៅអំឡុងពេលនោះ លោក ហង្សធុនហាក់ បានត្រូវគេជ្រើសរើស តែងតាំង ជាប្រធាន របស់គណកម្មការ ដ៏ទូលាយនោះ ដោយមានសមាជិក ជាងម្ភៃនាក់ ចូលរួមផង ដូចជា សម្តេចសង្ឃរាជ ហួតតាត (ដែលបន្តវេនការងារ ពីសម្តេចសង្ឃរាជ ជួនណាត) សម្តេចព្រះវនរ័តន៍ ប៉ុន សមភាចន៍ (ជាព្រះគ្រូមួយអង្គរបស់ខ្ញុំ) និងសាស្រា្តចារ្យលុចប្លែងជាដើម។ នៅក្នុងចំណោម សមាជិក គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម ទាំងឡាយនោះ ពុំមាន លោកបណ្ឌិត្យ កេងវ៉ាន់សាក់ ចូលរួម ជាសមាជិកទេ។ ម៉្យាងវិញទៀត សមាជិកទាំងឡាយ នៃ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បានធ្វើមរណកាលទៅ ស្ទើរទាំងអស់ នៅសល់តែលោក លុចប្លែង មួយរូប ដែលរស់នៅ ប្រទេសបារាំង សព្វថ្ងៃនេះ។

 

 

នៅឆ្នាំសិក្សា ១៩៦៩-១៩៧០ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បានសម្រេចបញ្ចេញ ការប្រើអក្សរនិងភាសាខ្មែរ នៅក្នុងការសិក្សា កម្រិត មហាវិទ្យាល័យ វិទ្យាល័យ និងអនុវិទ្យាល័យ ពេញផ្ទៃកម្ពុជា ព្រោះនៅជំនាន់មុននោះ មានតែការសិក្សា នៅកម្រិត បឋមសិក្សាទេ ដែលមានប្រើអក្សរខ្មែរ ជាយាន សម្រាប់បង្រៀនវិជ្ជា ទៅពលរដ្ឋខ្មែរ តាមរយៈ សាលារៀនជាតិ។ ក្រៅពីនោះ ចាប់ពីកម្រិតសិក្សា ត្រឹមអនុវិទ្យាល័យ ឡើងលើ គេបង្រៀនមុខវិជ្ជាផ្សេងៗ ជាភាសាបារាំងទាំងអស់ ទាំងសរសេរនិងនិយាយ លើកលែងតែ ថ្នាក់អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរមួយទេ ដែលគេប្រើភាសាខ្មែរ ក្នុងការបង្ហាត់បង្រៀន។ គណកម្មការនេះ បានធ្វើការបណ្តុះបណ្តាល និងអភិវឌ្ឍន៍ អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ យ៉ាងជឿនលឿន ជាងពេលណាៗ ទាំងអស់ ហើយការប្រើប្រាស់អក្សរខ្មែរនេះ បានធ្វើអោយឥទ្ធិពល ភាសាបរទេស បានសាបរលាបទៅវិញ ពីសង្គមខ្មែរ បន្តិចម្តងៗ ស្ទើរលាយអស់រូបទៅវិញ រហូតដល់ថ្ងៃចុងក្រោយ ដែលប្រទេសខ្មែរ ធ្លាក់ចូលក្នុងកណ្តាប់ដៃ នៃរបបខ្មែរក្រហម នៅឆ្នាំ១៩៧៥។ នៅពេលនោះ សាលារៀនទាំងឡាយ គ្រប់ជាន់ថ្នាក់ បានត្រូវបិទទ្វារចោល។ សៀវភៅសាស្រ្តាទាំងឡាយ បានត្រូវដុតបំផ្លាញជាផេះគ្មានសល់។ ចំណែកអ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ ទាំងឡាយ ក៏បានត្រូវ ពួកខ្មែរក្រហម ធ្វើទារុណកម្ម យ៉ាងវេទនា រួចហើយ ក៏ត្រូវគេប្រហារជីវិតចោល ដោយឥតស្តាយស្រណោះ។ មិនត្រឹមតែ អ្នកប្រាជ្ញខ្មែរ ខាងអក្សរសាស្រ្ត តែប៉ុណ្ណោះទេ ដែលត្រូវគេសម្លាប់ នរណាក៏ដោយ អោយតែចេះអាន ចេះសរសេរ ចេះនិយាយ ភាសា ឬមានកម្រិតវិជ្ជា លើសពីបឋមសិក្សាឡើងទៅ ត្រូវគេធ្វើឃាដទាំងអស់ អោយតែខ្មែរក្រហម បានដឹងពីប្រវត្តិ កម្រិតវិជ្ជា និងការសិក្សា របស់ជននោះ។ ថ្វីបើយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏ស្នាដៃដ៏ល្អប្រណីត របស់ គណកម្មការ ខេមរយានកម្ម បាននៅសេសសល់រស់រវើក ជាកេរមរតក ដល់កុលបុត្រ ខ្មែរ ជំនាន់ក្រោយ ប្រើបន្តរៀងមក រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ជាពិសេស ភាសាខ្មែរទាំងឡាយ ដែលយើងប្រើ នៅក្នុងមហាវិទ្យាល័យ វិទ្យាល័យ និងអនុវិទ្យាល័យ នៅក្នុងមុខវិជ្ជាផ្សេងៗ គឺនៅតែបន្តដដែល ដូចកាលពីជំនាន់ ១៩៧០-១៩៧៥ គ្មានផ្លាស់ប្តូរបន្តិចឡើយ។