ចិត្តវិភាគ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

១. <ref>ចិត្តវិភាគជាវិធីសាស្ត្រស្រាវជ្រាវ អំពីអ្វីដែលកើតមាននៅក្នុងខ្លួនមនុស្សដោយមិនដឹងខ្លួន<ref> </ref>។

២. <ref>ចិត្តវិភាគជាវិធីសាស្ត្រ ដើម្បីឲ្យមនុស្សម្នាក់អាចយល់ដឹងពីអ្វីដែលកើតមាននៅក្នុងខ្លួនរបស់ខ្លួនដោយមិនដឹងខ្លួន តាមរយៈការនិយាយ<ref></ref>។

៣. <ref>ចិត្តវិភាគជាគោលការណ៍ទូទៅ ដែលពិពណ៌នាពី អ្វីដែលកើតមាននៅក្នុងខ្លួនដោយមិនដឹងខ្លួន<ref></ref>។

លោក <ref>Sigmund Freud<ref></ref> គឺជាអ្នកទីមួយដែលបានចាប់ផ្តើមធ្វើការវិភាគខាងផ្នែកចិត្តសាស្ត្រ ។ លោកបានធ្វើការវិភាគនេះអស់រយៈពេល ៥០ ឆ្នាំ គឺពីឆ្នាំ ១៨៩០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៤០។ បន្ទាប់ពី លោក Sigmund Freud មក គឺមាន លោក <ref>Anna Freud<ref></ref> លោក <ref>Ernest Jones <ref></ref> លោក <ref>Jacques Lacan<ref></ref> ដែលបានចែងពីគោលការណ៍ជាមូលដ្ឋាននៃការវិភាគខាងផ្នែកចិត្តសាស្ត្រ។ បច្ចុប្បន្ននេះ មាន លោក <ref>Huo Datong<ref></ref> ដែលបានកំពុងធ្វើការស្រាវជ្រាវអំពីការវិភាគខាងផ្នែកចិត្តសាស្ត្រ នៅប្រទេសចិន។

មិនថាជាក្មេងប្រុសឬក្មេងស្រីទេ ក្មេងអាយុក្រោមប្រាំឆ្នាំទាំងអស់សុទ្ធតែគិតថាមនុស្សគ្រប់រូបតែងតែមានពងស្វាស។ ពេលធំបន្តិច ក្មេងស្រីក៏ចាប់ផ្តើមស្រលាញ់ឪពុកខ្លួន ចំណែកក្មេងប្រុសវិញក៏ស្រលាញ់ម្តាយខ្លួនបង្កើតផងដែរ ហើយក្មេងទាំងពីរនេះថែមទាំងចង់រៀបការជាមួយអ្នកទាំងនោះទៀតផង។ ដូច្នេះហើយក្មេងប្រុសក៏ចាប់ផ្តើមស្អប់ឪពុករបស់់ខ្លួន ហើយក្មេងស្រីក៏ស្អប់ម្តាយរបស់ខ្លួនដែរ។ នៅពេលនោះ ការស្រលាញ់ និងការស្អប់ក៏កើតមានឡើងក្នុងពេលជាមួយគ្នា ដោយម្ខាងខ្លួនចង់រៀបការជាមួយម្តាយឬឪពុករបស់ខ្លួន ហើយម្ខាងទៀតគឺជាការស្រលាញ់ដែលក្មេងមានចំពោះឪពុកម្តាយ។ នៅពេលនោះ ក្មេងប្រុសគិតថាឪពុករបស់ខ្លួនមិនសប្បាយចិត្តនឹងខ្លួននោះទេ ហើយក្មេងប្រុសក៏ចាប់មានការភ័យខ្លាចចំពោះឪពុករបស់ខ្លួន។ គាត់ខ្លាចឪពុករបស់គាត់ចាប់គាត់ក្រៀវ ពីព្រោះគាត់ឃើញមនុស្សជាច្រើនអត់មានពងស្វាស។ ដូច្នេះ គាត់ក៏បង្ខំចិត្តឈប់ស្រលាញ់ម្តាយរបស់គាត់។ នៅពេលក្មេងប្រុសឃើញម្តាយគាត់អត់មានពងស្វាស គាត់មានការបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង។ ចំណែកឯក្មេងស្រីវិញមិនមានការសប្បាយចិត្តនោះទេ ពីព្រោះខ្លួនមិនមានពងស្វាស ហើយគាត់គិតថាគេបានកាត់ពងស្វាសគាត់ចោល។ ក្រោយមក នៅពេលដែលគាត់ឃើញម្តាយគាត់អត់មានពងស្វាស ក្មេងស្រីក៏មានការខឹងសម្បារ ពីព្រោះម្តាយគាត់មិនមានអ្វីដែលគាត់ចង់បាន។ និយាយរួមទៅ គឺម្តាយគាត់មិនអាចអោយពងស្វាសមួយទៅគាត់បានទេ។ ដូច្នេះ ក្មេងស្រីចង់បានពងស្វាស ហើយបន្ទាប់មកក៏ចាប់ផ្តើមស្រលាញ់ឪពុករបស់ខ្លួន និងចង់រៀបការជាមួយទៀតផង។ ក្មេងស្រីគិតថាខ្លួនត្រូវគេកាត់ពងស្វាសចោល។ នេះគឺជានេះគឺជាវិបត្តិអឺឌីប<ref>វិបត្តិអឺឌីប</ref>។

<ref>គឺជាការបញ្ចេញថាមពលដែលមានដូចជាចំណង់ ឬថាមពលផ្លូវភេទ មកលើវត្ថុមួយ ហើយរូបភាពនៃវត្ថុនេះក៏ត្រលប់មករកអាត្មាវិញ<ref></ref>។

<ref>ពេលក្មេងអាយុ ៥ ឆ្នាំ ក្មេងមានវិបត្តិអឺឌីប និងវិបត្តិនៃការក្រៀវ ដោយសារតែក្មេងត្រូវអនុវត្តច្បាប់ដែលចែងឡើងដោយឪពុករបស់ខ្លួន<ref></ref>។ ច្បាប់គឺស្ថិតនៅក្នុងខ្លួនរបស់ក្មេង ឬជាផ្នែកមួយនៃខ្លួនរបស់ក្មេង។ គឺមានន័យថាក្មេងត្រូបតែអនុវត្តច្បាប់នេះ ដោយមិនចាំបាច់មានគេមកបញ្ជាឡើយ។ សម្រាប់ក្មេង ច្បាប់ខ្លះល្អសម្រាប់គេ តែច្បាប់ខ្លះមិនល្អទេ។ នៅពែលដែលគែគិតថាច្បាប់ណាមួយល្អ គេនឹងអនុវត្តច្បាប់ដោយឯកឯង ដោយមិនដឹងខ្លួន និងដោយពេញចិត្តទៀតផង។ នៅពេលក្មេងមានវ័យនេះ ច្បាប់ដែលយកមកអនុវត្តសម្រាប់ក្មេង គឺមានតែច្បាប់របស់ឪពុកប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលក្មេងធំបន្តិច ឃើញថាច្បាប់មិនមានមកតែពីឪពុករបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះទេ គឺមានច្បាប់ដែលចេញមកពីមនុស្សផ្សេងទៀត ឧទាហរណ៍ដូចជាប៉ូលីសជាដើម។ បើមានច្បាប់មួយដែលតម្រូវឲ្យមនុស្សអនុវត្ត ប៉ុន្តែមនុស្សគិតថាមិនមែនជាច្បាប់ល្អ នេះមិនមែនជា ឥទ្ធិពលនៃចរិយាធម៌ (Surmoi) ទេ។ ឧទាហរណ៍ ពេទ្យនិយាយថាញុំាស្រាមិនល្អទេ នៅពេលនោះមនុស្សនឹងគិតពិចារណាថាតើត្រូវឬអត់។ បើមនុស្សគិតថាត្រូវ គេឈប់ញុំាស្រា បើមិនអញ្ចឹងទេ គេនៅតែបន្តញុំា។ ដូច្នេះ ច្បាប់មួយជាច្បាប់ល្អ ឬមិនល្អសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ គឺអាស្រ័យទៅលើឥទ្ធិពលនៃចរិយាធម៌ (Surmoi) របស់ខ្លួន ហើយឥទ្ធិពលនៃចរិយាធម៌នេះគឺមកពីវិបត្តិអឺឌីប។ បើក្មេងមានបញ្ហា នៅពេលមានវិបត្តិអឺឌីប នោះឥទ្ធិពលនៃចរិយាធម៌របស់ក្មេងនោះនឹងមានបញ្ហាដែរនៅក្នុងជីវិតរបស់វា។ គឺមានន័យថាបើក្មេងមិនធ្វើតាម ឬមិនយល់ពីច្បាប់នេះទេនៅពេលដែលវានៅតូច នោះនៅពេលធំ វានឹងមានបញ្ហា។ ឧទាហរណ៍ ច្បាប់ឪពុកចែងថាកូនប្រុសកូនស្រីមិនអាចមានទំនាក់ទំនងផ្លូវភេទជាមួយសមាជិកនៃក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្លួនបានទេ ប៉ុន្តែអឺឌីបមិនបាននិយាយថាក្មេងៗនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារតែមួយមិនអាចស្រឡាញ់គ្នាបានទេ។ នៅពេលនោះ ក្មេងមិនសប្បាយ ហើយវានឹងមានការពិបាកនៅក្នុងចិត្ត។ នៅពេលដែលក្មេងប្រភេទនេះធំឡើង វានឹងការលំបាកផងដែរ ព្រោះក្មេងមិនយល់ពីច្បាប់។

{{Freud Sigmund, 1919, Un enfant est battuRéférencesbattu, in Névrose et perversion, 1919}}