សិល្បៈខ្មែរសម័យបុរេអង្គរនិងអង្គរ៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ '''''' ប្រវត្តិសិល្បៈខ្មែរ'''''' ចែកជាបីដំនាក់...
 
No edit summary
បន្ទាត់ទី១៖
[[File:Awatdevatasupperlevel01.JPG|thumb|Devatas are characteristic of the Angkor Wat style.]]
[[File:Angor Wat NW Cnr.jpg|thumb|The Temple viewed from the northwest]]
 
'''''' ==ប្រវត្តិសិល្បៈខ្មែរ'''''' ចែកជាបីដំនាក់កាល់ធំៗ== រឺហៅថា(សមយ័ក៏បាន)
ប្រវត្តិសិល្បៈខ្មែរចែកជាបីដំនាក់កាល់ធំៗ រឺហៅថា(សមយ័ក៏បាន) ។
::១- សមយ័ដើមរឺសមយ័មុនសមយ័អង្គរ ចាប់ពីប្រទេសកម្ពុជាមានឈ្មោះថា( នគរភ្នំ) រួច (ចេនឡា) និយាយរួមចាប់ពីសតវត្សទី១រហូតដល់សតវត្សទី៨នៃគ្រិសនិយាយរួមចាប់ពីសតវត្សទី១រហូតដល់សតវត្សទី៨នៃគ្រិសសករាជ ។
::២- សមយ័មហានគរ រឺសមយ័អង្គរដ៏រុងរឿង ចាប់ពីដើមសតវត្សទី៩ ដល់សតវត្សទី១៣ រឺទី១៤ ។
សករាជ ។
::៣- សមយ័ក្រោយអង្គរ ចាប់ពីពេលដែលអតីតរាជធានីអង្គរត្រូវ បានបោះបង់ចោលនា គ.ស ១៤៣១ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។<br>
- សមយ័មហានគរ រឺសមយ័អង្គរដ៏រុងរឿង ចាប់ពីដើមសតវត្សទី៩ ដល់សតវត្សទី១៣ រឺទី១៤ ។
សមយ័កាលនីមួយៗទាំងប្រាសាទ ទាំងបដិមាសុទ្ធតែមានលក្ខណប្លែកៗគ្នាដែលអ្នកស្រាវជ្រាវទាំងឡាយអោយឈ្មោះថា''''''រចនាបថ''''''។លក្ខណៈ។ លក្ខណៈ
-សមយ័ក្រោយអង្គរ ចាប់ពីពេលដែលអតីតរាជធានីអង្គរត្រូវ បានបោះបង់ចោលនា គ.ស ១៤៣១ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។
សំគាល់រចនាបថនីមួយៗគឺមានប្រាសាទគំរូ​ ដែលក្នុងនោះមានគ្រឿងលំអ​ ស្ថាបត្យកម្ម ដូចជា ផ្ដែរ ហោជាង សសរពេជ្រ សសរផ្អោ ហើយនិងរូបបដិមា។<br>
សមយ័កាលនីមួយៗទាំងប្រាសាទ ទាំងបដិមាសុទ្ធតែមានលក្ខណប្លែកៗគ្នាដែលអ្នកស្រាវជ្រាវទាំងឡាយអោយឈ្មោះថា''''''រចនាបថ''''''។លក្ខណៈ
រចនាទាំងនេះមានជាច្រើនដែលក្នុងនោះមានលក្ខណស្រដៀងគ្នាខ្លះ និង ខុសគ្នាខ្លះដូចជា៖
សំគាល់រចនាបថនីមួយៗគឺមានប្រាសាទគំរូ​ ដែលក្នុងនោះមានគ្រឿងលំអ​ ស្ថាបត្យកម្ម ដូចជា ផ្ដែរ ហោជាង សសរពេជ្រ សសរផ្អោ ហើយនិងរូបបដិមា។
Ι .===រចនាបថមុនសមយ័អង្គរ (ស.វទី១.ទី៨)===
រចនាទាំងនេះមានជាច្រើនដែលក្នុងនោះមានលក្ខណស្រដៀងគ្នាខ្លះ និង ខុសគ្នាខ្លះដូចជា៖
-::*រចនាបថភ្នំដា(សតវត្សទី១ដល់សតវត្សទី៦) ជាសិល្បៈនគរភ្នំដែលមានរាជធានីចុងក្រោយនៅអង្គរបុរីក្នុងខេត្តតាកែវ។ក្នុងរចនាបថនេះមិនមានប្រាសាទនៅគង់វង្សទេ គឺមានតែល្អាងភ្នំដែលគេចោះសំ
Ι .រចនាបថមុនសមយ័អង្គរ (ស.វទី១.ទី៨)
-រចនាបថភ្នំដា(សតវត្សទី១ដល់សតវត្សទី៦) ជាសិល្បៈនគរភ្នំដែលមានរាជធានីចុងក្រោយនៅអង្គរបុរីក្នុងខេត្តតាកែវ។ក្នុងរចនាបថនេះមិនមានប្រាសាទនៅគង់វង្សទេ គឺមានតែល្អាងភ្នំដែលគេចោះសំ
រាប់ជាកន្លែងសក្ការៈនិង មានតែបដិមាទេ​ ដែលគេអាចសំគាល់បាន ។
::*រចនាបថសំបូរ (ពាក់កណាលទី១ នៃស.វទី៧) ជាសិល្បៈសមយ័ចេនឡាក្នុងរាជ្ជកាល ព្រះបាទឦសានវរន្ម័គឺ សំបូរព្រសគុក ក្នុង ខេត្តកំពង់ធំ សព្វថ្ងៃ ។ប្រាសាទសំខាន់ៗគឺក្រុមប្រាសាទសំបូតព្រៃគុក ប្រាសាទភ្នំធំ និង ប្រាសាទដំបងដែក (ខាងដើម ស.វ ទី៧) ។ ប្រាសាទសង់ដាច់ៗពីគ្នាមានរាងតូចៗធ្វើអំពីឥដ្ឋ​បូកបាយ អមួយបែបដែលផ្សំឡើងដោយកំបោរ និងស្ក។បាយអបែបនេះមិនសូវជាប់បានយួរទេ ​ សព្វថ្ងៃនេះរបេះធ្លាក់ថ្ម ស្ទើរអស់ទៅហើយ ។ ឯក្របទ្វា បង្អួច ផ្ដែរ និង សសរពេ្រជ ធ្វើអំពីថ្មភក់ មានពណ៍ប្រផេះ និង កុលាប ។ ចំលាក់នៅលើថ្មភក់មានសភាព ល្អណាស់ ។
-រចនាបថសំបូរ (ពាក់កណាលទី១ នៃស.វទី៧)
::*រចនាបថព្រៃក្មេង (ពាក់កណ្ដាលទី២ នៃ ស.វ ទី៧) រចនាបថនេះស្ថិរនៅ រជ្ជកាលព្រះបាទវរន្ម័ទី១ (៦៥៧ -៦៨១) ។ ស្ថាបត្យកម្មមានលក្ខណប្រហែលគ្នានិងស្ថាបត្យកម្មក្នុង រចនាបថសំបូរដែរ ។
ជាសិល្បៈសមយ័ចេនឡាក្នុងរាជ្ជកាល ព្រះបាទឦសានវរន្ម័គឺ សំបូរព្រសគុក ក្នុង ខេត្តកំពង់ធំ សព្វថ្ងៃ ។ប្រាសាទសំខាន់ៗគឺក្រុមប្រាសាទសំបូតព្រៃគុក
-::*រចនាបថកំពង់ព្រះ (ស.វ ទី៨)
ប្រាសាទភ្នំធំ និង ប្រាសាទដំបងដែក (ខាងដើម ស.វ ទី៧) ។ ប្រាសាទសង់ដាច់ៗពីគ្នាមានរាងតូចៗធ្វើអំពីឥដ្ឋ​បូកបាយ អមួយបែបដែលផ្សំឡើងដោយ
រចនាបថនេះឋិតនៅសមយ័ចេនឡា បែកបាក់សតវត្សទី៨ ។ ប្រាសាទសំខាន់ៗគឺ ប្រាសាទកំពង់ព្រះ (ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង )ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ ខេត្តកំពង់ធំខេត្តកំពង់ធំនិងប្រាសាទអកយំ ។ ប្រាសាទទាំងនេះសឹថតែទាំងអស់រាបនឹងដី លើកលែងតែ ប្រាសាទអកយំ ដែលសង់ច្រើន ជាន់​មានរាដូចចេតិយ ។
កំបោរ និងស្ករ ។បាយអបែបនេះមិនសូវជាប់បានយួរទេ ​ សព្វថ្ងៃនេះរបេះធ្លាក់ថ្ម ស្ទើរអស់ទៅហើយ ។ ឯក្របទ្វា បង្អួច ផ្ដែរ និង សសរពេ្រជ ធ្វើអំពីថ្មភក់ មានពណ៍ប្រផេះ និង កុលាប ។ ចំលាក់នៅលើថ្មភក់មានសភាព ល្អណាស់ ។
Π.===រចនាបថសមយ័អង្គរ (ស.វ ទី១ ដល់ទី១៣)===
​-រចនាបថព្រៃក្មេង (ពាក់កណ្ដាលទី២ នៃ ស.វ ទី៧)
::*រចនាបថភ្នំគូលែន (ពាក់កណ្ដាលទី១នៃស.វទី៩​ ) រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរាជវង្សព្រះបាទជយ័វរន័ទី២ ដើមសតវត្សទី៩ ។ ដូចសមយ័មូនៗដែរ គេសង់ប្រាសាទអំពីឥដ្ឋនៅឡើយ ប៉ុន្តែគេនិយមសាងប្រាសាទភ្នំ (ប្រាសាទមានរាងខ្ពស់ដូវភ្នំ រឺសាងនៅលើកំពូលភ្នំ )
រចនាបថនេះស្ថិរនៅ រជ្ជកាលព្រះបាទវរន្ម័ទី១ (៦៥៧ -៦៨១) ។ ស្ថាបត្យកម្មមានលក្ខណប្រហែលគ្នានិងស្ថាបត្យកម្មក្នុង រចនាបថសំបូរដែរ ។
-រចនាបថកំពង់ព្រះ (ស.វ ទី៨)
រចនាបថនេះឋិតនៅសមយ័ចេនឡា បែកបាក់សតវត្សទី៨ ។ ប្រាសាទសំខាន់ៗគឺ ប្រាសាទកំពង់ព្រះ (ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង )ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ ខេត្តកំពង់ធំ
និងប្រាសាទអកយំ ។ ប្រាសាទទាំងនេះសឹថតែទាំងអស់រាបនឹងដី លើកលែងតែ ប្រាសាទអកយំ ដែលសង់ច្រើន ជាន់​មានរាដូចចេតិយ ។
Π.រចនាបថសមយ័អង្គរ (ស.វ ទី១ ដល់ទី១៣
-រចនាបថភ្នំគូលែន (ពាក់កណ្ដាលទី១នៃស.វទី៩​ )
រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរាជវង្សព្រះបាទជយ័វរន័ទី២ ដើមសតវត្សទី៩ ។ ដូចសមយ័មូនៗដែរ គេសង់ប្រាសាទអំពីឥដ្ឋនៅឡើយ ប៉ុន្តែគេនិយមសាងប្រាសាទភ្នំ (ប្រាសាទមានរាងខ្ពស់ដូវភ្នំ រឺសាងនៅលើកំពូលភ្នំ )