ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ាកូស
ហ្វឺឌីណាន់ អេម៉ានុយអែល អេដ្រាលីន ម៉ាកូស (អង់គ្លេស: Ferdinand Emmanuel Edralin Marcos,[៥] 11 កញ្ញា 1917 – 28 កញ្ញា 1989) ជាអ្នកនយោបាយនិងមេធាវីហ្វីលីពីនដែលជាប្រធានាធិបតីទី 10 របស់ប្រទេសហ្វីលីពីនពីឆ្នាំ 1965 ដល់ឆ្នាំ 1986 ពិចារណាយ៉ាងទូលំទូលាយដោយអ្នកសិក្សា[៦][៧][៨] អ្នកសេដ្ឋកិច្ច[៩][១០][១១] និងអ្នកសារព័ត៌មាន[១២][១៣][១៤] ជាចោរាធិបតេយ្យ គាត់គ្រប់គ្រងជាជនផ្តាច់ការ[១៥][១៦][១៧] ក្រោមច្បាប់អាជ្ញាសឹកពីឆ្នាំ 1972 ដល់ឆ្នាំ 1981[១៨] និងរក្សាអំណាចភាគច្រើននៃច្បាប់អាជ្ញាសឹករបស់គាត់រហូតដល់គាត់ត្រូវបានទម្លាក់នៅឆ្នាំ 1986 ការចាត់ទុកការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់ថាជារបបផ្តាច់ការរដ្ឋធម្មនុញ្ញ[១៩][២០] ក្រោមចលនាសង្គមថ្មីរបស់គាត់ មេដឹកនាំដ៏ចម្រូងចម្រាសបំផុតមួយនៃសតវត្សទី 20 ការគ្រប់គ្រងរបស់ម៉ាកូសមានភាពល្បីល្បាញដោយសារអំពើពុករលួយរបស់ខ្លួន[២១][២២][២៣][២៤] ហួសហេតុ[២៥][២៦][២៧] និងភាពឃោរឃៅ[២៨][២៩][៣០]
ហ្វឺឌីណាន់ ម៉ាកូស | |
---|---|
ទី 10 ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន | |
ក្នុងការិយាល័យ 30 ធ្នូ 1965 – 25 កុម្ភៈ 1986 | |
នាយករដ្ឋមន្ត្រី | ខ្លួនគាត់ (1978–1981) ស៊ីសារ វីរ៉ាតា (1981–1986) |
អនុប្រធាន | ហ្វឺណាន់ដូ ឡូប៉េស (1965–1972) |
មុន | ឌីអូសដាដូ ម៉ាកាប៉ាហ្គាល់ |
បន្ទាប់ | កូរ៉ាស៊ូន អាគីណូ |
នាយករដ្ឋមន្ត្រីហ្វីលីពីនទី 3 | |
ក្នុងការិយាល័យ 12 មិថុនា 1978 – 30 មិថុនា 1981 | |
មុន | ការិយាល័យត្រូវបានបង្កើតឡើង (តំណែងពីមុនកាន់កាប់ដោយ ចច B. វ៉ាហ្គាស ដូចជាក្រសួងពាក់ព័ន្ធ) |
បន្ទាប់ | ស៊ីសារ វីរ៉ាតា |
រដ្ឋលេខាធិការការពារជាតិ | |
ក្នុងការិយាល័យ 28 សីហា 1971 – 3 មករា 1972 | |
ប្រធានាធិបតី | ខ្លួនគាត់ |
មុន | ជូអាន ប៉ុនសេ អេនរីល |
បន្ទាប់ | ជូអាន ប៉ុនសេ អេនរីល |
ក្នុងការិយាល័យ 31 ធ្នូ 1965 – 20 មករា 1967 | |
ប្រធានាធិបតី | ខ្លួនគាត់ |
មុន | ម៉ាការីអូ ប៉េរ៉ាល់តា |
បន្ទាប់ | អ៊ែរណេស្តូ ម៉ាតា |
ប្រធានព្រឹទ្ធសភាហ្វីលីពីនទី 11 | |
ក្នុងការិយាល័យ 5 មេសា 1963 – 30 ធ្នូ 1965 | |
មុន | អឺឡូជីអូ រ៉ូឌ្រីហ្គេស |
បន្ទាប់ | អាទូរ៉ូ តូលេនទីណូ |
សមាជិកព្រឹទ្ធសភាហ្វីលីពីន | |
ក្នុងការិយាល័យ 30 ធ្នូ 1959 – 30 ធ្នូ1965 | |
សមាជិករបស់ សភាតំណាងហ្វីលីពីន ពីខេត្តអ៊ីឡូកូសខាងជើងស្រុកទី 2 | |
ក្នុងការិយាល័យ 30 ធ្នូ 1949 – 30 ធ្នូ 1959 | |
មុន | ប៉េដ្រូ អាល់បាណូ |
បន្ទាប់ | ស៊ីម្មាន M. វ៉ាលដេស |
ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន | |
កើត | ហ្វឺឌីណាន់ អេម៉ានុយអែល អេដ្រាលីន ម៉ាកូស កញ្ញា 11, 1917 សារ៉ាត, ខេត្តអ៊ីឡូកូសខាងជើង, កោះហ្វីលីពីន |
ស្លាប់ | កញ្ញា 28, 1989 (អាយុ 72 ឆ្នាំ) ហូណូលូលូ, ហាវ៉ៃ, សហរដ្ឋអាមេរិក |
កន្លែងបញ្ចុះសព | មជ្ឈមណ្ឌលប្រធានាធិបតីហ្វឺឌីណាន់ ម៉ាកូស, បាតាក, ខេត្តអ៊ីឡូកូសខាងជើង (1993–2016) ទីបញ្ចុះសពរបស់វីរបុរស, មេត្រូម៉ានីល (ចាប់តាំងពី18 វិច្ឆិកា 2016) |
គណបក្សនយោបាយ | ចលនាសង្គមថ្មី (1978–1989) |
ទំនាក់ទំនងនយោបាយ ផ្សេងទៀត | គណបក្សសេរីនិយម (1946–1965) គណបក្សជាតិនិយម (1965–1972) ឯករាជ្យ (1972–1978) |
ពន្ធភាព | កាមេន អ័រតេហ្គា (អាពាហ៍ពិពាហ៍ស្របច្បាប់) (មុនឆ្នាំ 1954)[១] អ៊ីម៉េលដា រ៉ូមូអាល់ដេស (1954) |
កូន | |
សាលាមាតា | សាកលវិទ្យាល័យហ្វីលីពីន |
វិជ្ជាជីវៈ | អ្នកច្បាប់, មេធាវី, អ្នកនយោបាយ |
ហត្ថលេខា | |
ឈ្មោះហៅក្រៅ | ម៉ាកូយ, ហ្វឺឌី |
សេវាយោធា | |
ភក្ដីភាព | |
ឆ្នាំកាន់តំណែង | 1942–1945 |
ឋានៈ | អនុសេនីយ៍ទោ វិជ្ជាឯក |
ឯកតា | កងពលធំថ្មើរជើងលេខ 21 (USAFFE) កងវរសេនាធំថ្មើរជើងលេខ 14 (USAFIP-NL) |
សមរភូមិ/សង្គ្រាម | សង្គ្រាមលោកលើកទី២ |
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ ១,០ ១,១ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedloveLiesLoot
- ↑ Lagasca, Charlie (April 11, 2011). "Bongbong mum on Australian half-sister". The Philippine Star. https://www.philstar.com/nation/2011/04/11/674676/bongbong-mum-australian-half-sister.
- ↑ "Hunt for tyrant's millions leads to former model's home". The Sydney Morning Herald. July 24, 2004. https://www.smh.com.au/national/hunt-for-tyrants-millions-leads-to-former-models-home-20040704-gdj9hj.html.
- ↑ Malig, Jojo (March 31, 2011). "Ferdinand Marcos' Aussie daughter axed from TV show". ABS-CBN News. https://news.abs-cbn.com/lifestyle/03/30/11/marcos%E2%80%99-aussie-daughter-axed-tv-show.
- ↑ The New Websters Dictionary of the English Language. Lexicon Publications, Inc.. 1994. pp. 609. ល.ស.ប.អ. 0-7172-4690-6.
- ↑ David, Chaikin; Sharman, J.C. (2009). "The Marcos Kleptocracy". Corruption and Money Laundering: A Symbiotic Relationship. Palgrave Series on Asian Governance. New York: Palgrave Macmillan. pp. 153–186. អ.វ.ល.:10.1057/9780230622456_7. ល.ស.ប.អ. 978-0-230-61360-7. https://doi.org/10.1057/9780230622456_7.
- ↑ Root, Hilton L. (2019). "Lootable Resources and Political Virtue: The Economic Governance of Lee Kuan Yew, Ferdinand Marcos, and Chiang Kai-shek Compared". ជា Mendoza, Ronald U.. Building Inclusive Democracies In ASEAN. Singapore: World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd.. pp. 225–241. អ.វ.ល.:10.1142/9789813236493_0013. ល.ស.ប.អ. 978-981-3236-50-9. https://doi.org/10.1142/9789813236493_0013.
- ↑ (2005)"Kleptocracy: Curse of Development". International Social Science Review 80 (1/2): 3–19. ISSN 0278-2308.
- ↑ (2004-05-01)"Kleptocracy and Divide-and-Rule: A Model of Personal Rule". Journal of the European Economic Association 2 (2–3): 162–192. ISSN 1542-4766. DOI:10.1162/154247604323067916. Retrieved on 2021-11-21.
- ↑ Roumasset, James (October 27, 2008). "The Political Economy of Corruption: A Philippine Illustration" (PDF). University of Hawaiʻi-Mānoa Economics.
{{cite web}}
: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Perkins, Dwight (2021-01-01). "Understanding political influences on Southeast Asia's development experience". Fulbright Review of Economics and Policy 1 (1): 4–20. ISSN 2635-0181. DOI:10.1108/FREP-03-2021-0021.
- ↑ Manning, Robert A. (1984). "The Philippines in Crisis". Foreign Affairs 63 (2): 392–410. ISSN 0015-7120. DOI:10.2307/20042190.
- ↑ "Hail to the thief". The Economist. November 12, 2016. https://www.economist.com/news/asia/21710015-philippine-government-offers-heros-burial-murderous-kleptocrat-hail-thief.
- ↑ Roa, Ana (September 29, 2014). "Regime of Marcoses, cronies, kleptocracy". Philippine Daily Inquirer. http://newsinfo.inquirer.net/641277/regime-of-marcoses-cronies-kleptocracy.
- ↑ Bonner, William; Bonner, Raymond (1987) (ជាen). Waltzing with a Dictator: The Marcoses and the Making of American Policy. Times Books. ល.ស.ប.អ. 978-0-8129-1326-2. https://books.google.com/books?id=6nUaAQAAIAAJ.
- ↑ Fuentecilla, Jose V. (April 1, 2013) (ជាen). Fighting from a Distance: How Filipino Exiles Helped Topple a Dictator. University of Illinois Press. ល.ស.ប.អ. 978-0-252-09509-2. https://books.google.com/books?id=EYJDsNK_7PUC&q=info:1-cWfZnYbr4J:scholar.google.com/&pg=PP2.
- ↑ "Marcos: Rise and fall of a dictator". Philippine Daily Inquirer. November 19, 2016. http://newsinfo.inquirer.net/845784/marcos-rise-and-fall-of-a-dictator.
- ↑ Lacsamana, Leodivico Cruz (1990). Philippine History and Government (Second រ.រ.). Phoenix Publishing House, Inc.. ល.ស.ប.អ. 971-06-1894-6. p. 189.
- ↑ Celoza, Albert F. (1997). Ferdinand Marcos and the Philippines: The Political Economy of Authoritarianism. Praeger Publishers. ល.ស.ប.អ. 9780275941376. https://books.google.com/books?id=Sp3U1oCNKlgC&pg=PA57.
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedPalgraveNewHistoryofSEA
- ↑ (1993-08-01)"Corruption*". The Quarterly Journal of Economics 108 (3): 599–617. ISSN 0033-5533. DOI:10.2307/2118402.
- ↑ Quah, Jon S.T. (2010). "Curbing Corruption in the Philippines: Is this an Impossible Dream". Philippine Journal of Public Administration 54 (1–2): 1–43. Retrieved on 2021-11-21.
- ↑ Hodess, Robin, រៀ. (2004). Global Corruption Report 2004. Sterling, VA, USA: Pluto Press in association with Transparency International. pp. 13, 101. ល.ស.ប.អ. 0-7453-2231-X. https://images.transparencycdn.org/images/2004_GCR_PoliticalCorruption_EN.pdf.
- ↑ "G.R. No. 152154, July 15, 2003". Supreme Court E-Library. Supreme Court of the Philippines.
{{cite web}}
: CS1 maint: url-status (link) - ↑ Traywick, Catherine (January 16, 2014). "Shoes, Jewels, and Monets: The Immense Ill-Gotten Wealth of Imelda Marcos". Foreign Policy.
- ↑ "The weird world of Imelda Marcos". The Independent. February 25, 1986. https://www.independent.co.uk/news/world/asia/the-weird-world-of-imelda-marcos-347541.html.
- ↑ Laurie, Jim (1986). "Excerpt – Imelda Marcos from ABC 20/20 March 1986". ABC News. https://www.youtube.com/watch?v=y3259VEA0Is.
- ↑ Conde, Carlos H. (July 8, 2007). "Marcos family returning to the limelight in the Philippines". The New York Times. https://www.nytimes.com/2007/07/08/world/asia/08iht-marcos.2.6550516.html?pagewanted=all.
- ↑ Cite error: Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedamnestyInternational1975
- ↑ "Alfred McCoy, Dark Legacy: Human rights under the Marcos regime". Ateneo de Manila University. September 20, 1999.
- ↑ During the Commonwealth era; the United States controlled the Philippines as a protectorate