អំពីទូរទស្សន៍
ការផលិតវីដេអូឯកសារ
កែប្រែការសេចក្តីសង្ខេបអត្ថបទ
កែប្រែដំណើរការនៃការសរសេរអត្ថបទ (Writing process)ចាប់តាំងពីទសវត្សរ៍ ឆ្នាំ ១៩៧០ មក អ្នកស្រាវជ្រាវបានព្យាយាមស្វែងយល់អំពីអ្វីមួយ ដែលសព្វថ្ងៃនេះយើងស្គាល់ថាជា ដំណើរការនៃការសរសេរអត្ថបទ (writing process) ។ គំនិតគន្លឹះមួយ (key concept) នៅក្នុងការបង្រៀនវិធីតែងសេចក្តី (writing) និង ក្នុងការស្រាវជ្រាវអំពីការនិពន្ធ (composition studies) គឺ អ្នកជំនាញខាងដំណើរការនិពន្ធ (process scholars) បានដើរតួសំខាន់បំផុតក្នុងការជួយផ្លាស់ប្តូរចំណាប់អារម្មណ៍របស់គ្រូបង្រៀន ពីការឲ្យតម្លៃទៅលើស្នាដៃនិពន្ធរបស់សិស្ស (students' written products) ហើយងាកទៅរកការបង្រៀនអំពីដំណើរការនៃការសរសេររបស់សិស្ស (students' writing processes) វិញម្តង ។
ការស្រាវជ្រាវអំពីដំណើរការនៃការនិពន្ធ (Composing process) ត្រូវបាននាំមុខគេដោយអ្នកជំនាញច្រើនរូប (scholars) ដូចជា លោកស្រី ជែណិត អេមិគ (Janet Emig) តាមរយៈអត្ថបទ "The Composing Processes of Twelfth Graders" (ដំណើរការនិពន្ធរបស់សិស្សថ្នាក់ទី ១២) (បោះពុម្ពឆ្នាំ 1971)[១] , លោកស្រី សឹនដ្រា ភឹល (Sondra Perl) តាមរយៈអត្ថបទ "The Composing Processes of Unskilled College Writers" (ដំណើរការនិពន្ធរបស់អ្នកនិពន្ធគ្មានបទពិសោធន៍ ជានិស្សិតនៅតាមមហាវិទ្យាល័យ) (បោះពុម្ពឆ្នាំ 1979) [២] , និង លោកស្រី លីនដា ផ្លៅវ័រ (Linda Flower) និង លោក ចន អ័រ ហេស៍ (John R. Hayes) តាមរយៈអត្ថបទ "A Cognitive Process Theory of Writing" (ទ្រឹស្តីនៃដំណើរការយល់ដឹងអំពីការសរសេរអត្ថបទ) (បោះពុម្ពឆ្នាំ 1981)[៣] ។
ដោយសារការសរសេរគ្មានពាក់ព័ន្ធនឹងសម្ពាធខាងក្រៅ និស្សិតទទួលផលប្រយោជន៍ច្រើនពីការណែនាំអំពីរបៀបសរសេរអត្ថបទ (writing instruction) នៅពេលដែលការណែនាំនោះជួយឲ្យពួកគេដឹងថា អ្វីៗដែលពួកគេសរសេរ ជាប់ទាក់ទងជាមួយនឹងជីវិតជាក់ស្តែងនៅក្រៅរង្វង់ថ្នាក់រៀន ។ តាមមតិរបស់លោកស្រី អ័ន្ន អ៊ី ប័រថ័ហ្វហ្វ៍ (Ann E. Berthoff), កិច្ចការរបស់គ្រូបង្រៀន "គឺត្រូវតាក់តែងជំហាននៃលំហាត់អនុវត្ត (sequences of assignments) ដែលបណ្តោយឲ្យនិស្សិតរកឃើញដោយខ្លួនគេនូវអ្វីៗដែលភាសាអាចធ្វើបាន និង អ្វីៗដែលពួកគេអាចធ្វើបានជាមួយនឹងភាសា" ។
កាលពីឆ្នាំ ១៩៧២ លោក ដូណ័លដ៍ អឹម ម័ររ៉េ (Donald M. Murray) បានបោះពុម្ពសេចក្តីប្រកាសខ្លីមួយ (manifesto) ដែលមានចំណងជើងថា "Teach Writing as a Process Not Product" (ចូរបង្រៀនវិធីសរសេរ ទុកដូចជាដំណើរការមួយ និង មិនត្រូវទុកដូចជាស្នាដៃមួយឡើយ)[៤] ហើយសម្តីនេះបានក្លាយទៅជា សម្រែកទាមទារមួយ ដែលគ្រូបង្រៀនខាងវិធីសរសេរអត្ថបទច្រើននាក់កំពុងតែស្រែកទាមទារឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ ។ ដប់ឆ្នាំក្រោយមក នៅឆ្នាំ ១៩៨២ លោកស្រី ម៉ាក់ស៊ីន ហែស្តុន (Maxine Hairston) បានជំទាស់ថា ការបង្រៀនវិធីសរសេរអត្ថបទ បានឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលនៃ "ការប្តូរគម្រូ" (paradigm shift) ដោយបានបង្វែរចំណាប់អារម្មណ៍ពី ស្នាដៃនិពន្ធ (written products) ទៅចាប់អារម្មណ៍លើ ដំណើរការនៃការសេរអត្ថបទ (writing processes) វិញម្តង [៥] ។
រយៈកាលច្រើនឆ្នាំមកហើយ គ្រប់គ្នាសន្មតិទូទៅថា ដំណើរការនៃការសរសេរអត្ថបទ ប្រតិបត្តិនៅក្នុង ដំណាក់កាល (stages) មួយចំនួនដូចខាងក្រោមនេះ ៖
- ការគិតគូរមុនសរសេរ (Prewriting)
- ការសរសេរព្រាង (Drafting)
- ការកែលម្អអត្ថបទ (Revising)
- ការផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញ (Editing, proofreading)
- ការបោះពុម្ព (Publishing)
អ្វីដែលឥឡូវនេះត្រូវបានគេហៅថា "ប្រកាសដំណើរការ" ការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញឱ្យឃើញថាវាជាការកម្រត្រឹមត្រូវដើម្បីរៀបរាប់អំពី "ដំណាក់កាល" ទាំងនេះជាជំហានថេរនៅក្នុងដំណើរត្រង់។ ផ្ទុយទៅវិញពួកគេត្រូវបានទស្សនាទានត្រឹមត្រូវជាផ្នែកនៃទាំងមូលស្មុគស្មាញឬផ្នែកមួយនៃដំណើរការហៅខ្លួនឯងដែលត្រូវបានគេម្តងហើយម្តងទៀតជាច្រើនដងនៅទូទាំងដំណើរការសរសេរត្រួតគ្នា។ ដូច្នេះអ្នកនិពន្ធទម្លាប់រកឃើញថា, ឧទាហរណ៍, ការផ្លាស់ប្តូរនិងការបំផុសបោះពុម្ពផ្សាយបង្កឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរនៃគោលបំណងមួយ; ការធ្វើសេចក្តីព្រាងដែលត្រូវបានរំខានជាបណ្តោះអាសន្នដើម្បីកែតម្រូវការប្រកបខុសមួយ; ឬថាព្រំដែនរវាង prewriting និងសំតិចជាងជាក់ស្តែង។
ផ្តោតលើដំណើរការ
កែប្រែទ្រឹស្តី Flower-Hayes Model នៃការនិពន្ធ
កែប្រែគម្រូនៃការយល់ដឹង
កែប្រែផ្កានិង Hayes បានពង្រីកស្ថានភាព rhetorical Bitzer ដើម្បីក្លាយទៅជាស៊េរីនៃបញ្ហា rhetorical ពោលគឺនៅពេលដែលអ្នកនិពន្ធត្រូវតែជាតំណាងឱ្យស្ថានភាពនេះជាបញ្ហាមួយដែលត្រូវដោះស្រាយដូចជា scripts ហៅរបស់ទស្សនិកជនពិសេសមួយដើម្បីជាវិធីសាស្រ្ត oversimplified ដូចជាស្វែងរកប្រធានបទមួយនិងបញ្ចប់ការ ការសរសេរជាពីរទំព័រដោយថ្នាក់កាលពីថ្ងៃចន្ទ។ (472) នៅក្នុង "ការរកឃើញនេះបានបន" ផ្កានិង Hayes បានកំណត់ចេញដើម្បីរកឱ្យឃើញពីភាពខុសគ្នារវាងអ្នកនិពន្ធល្អនិងអាក្រក់។ ពួកគេបានចូលមកដល់លទ្ធផលពីការសិក្សារបស់ពួកគេទាំងបីនាក់ដែលបានបង្ហាញថាអ្នកនិពន្ធល្អក្នុងស្រោមសំបុត្រដែលលក្ខណៈដូចខាងក្រោមបីពេលដោះស្រាយចំណោទ rhetorical របស់ពួកគេ:
- អ្នកនិពន្ធល្អឆ្លើយតបទៅនឹងការទាំងអស់នៃបញ្ហាវោហាសាស្ត្រ
- អ្នកនិពន្ធល្អបង្កើតតំណាងបញ្ហារបស់ពួកគេដោយបង្កើតជាបណ្តាញសម្បូរពិសេសនៃគ្រាប់ឱ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកអានមួយ; និង
- អ្នកនិពន្ធតំណាងឱ្យបញ្ហានេះមិនត្រឹមតែនៅទទឹងជាច្រើនទៀត, ប៉ុន្តែនៅក្នុងជម្រៅ។ (476)
ផ្កានិង Hayes បានផ្ដល់យោបល់ថាគ្រូតែងនិពន្ធត្រូវពិចារណាបង្ហាញសិស្សពីរបៀប "ដើម្បីស្វែងយល់និងកំណត់បញ្ហារបស់ខ្លួនសូម្បីតែនៅក្នុងឧបសគ្គនៃកិច្ចការមួយ" (477) ។ ពួកគេជឿថា "ការរកឃើញនូវអ្វីដែលពួកគេអ្នកនិពន្ធចង់ធ្វើដោយទទូច, ស្វាហាប់ស្វែងយល់ពីបញ្ហាទាំងមូលមុនពេលដែលពួកគេនិងកសាងសម្រាប់ខ្លួនគេផ្ទាល់ជារូបភាពតែមួយគត់នៃបញ្ហាដែលពួកគេចង់ដោះស្រាយ»។
មិតិរិះគន់
កែប្រែPatricia Bizzell បានអះអាងថាបើទោះបីជាអ្នកអប់រំអាចមានការយល់ដឹងនៃ "របៀប" ដំណើរការសរសេរនេះបានកើតឡើងជាអ្នកអប់រំមិនគួរសន្មតថាចំណេះដឹងនេះអាចឆ្លើយសំណួរនេះ "អំពី" ហេតុអ្វីបានជា "អ្នកនិពន្ធដែលបានធ្វើឱ្យជម្រើសមួយចំនួននៅក្នុងស្ថានភាពជាក់លាក់", ចាប់តាំងពីការសរសេរស្ថិតនៅតែងតែ ក្នុងសហគមន៍សុន្ទរកថាមួយ (484) ។ នាងបានពិភាក្សាអំពីរបៀបដែលម៉ូដែលផ្កានិង Hayes បានពឹងផ្អែកទៅលើអ្វីដែលត្រូវបានហៅថាដំណើរការនៃ "ការបកប្រែទៅជាភាសាដែលអាចមើលឃើញគំនិត" (486) ផងដែរ។ ដំណើរការនេះកើតឡើងនៅពេលដែលសិស្សនិស្សិត "ព្យាបាលជំងឺបានសរសេរជាភាសាអង់គ្លេសជាសំណុំនៃឧបករណ៍ផ្ទុកចូលទៅក្នុងការដែលយើងចាក់មានន័យថា" (486) ។ Bizzell អះអាងថាដំណើរការនេះ "នៅតែប្រអប់ emptiest" នៅក្នុងម៉ូដែលដំណើរការនេះយល់ដឹង, ចាប់តាំងពីវាដឺ contextualizes បរិបទដើមនៃបទគម្ពីរបំបាត់ចេតនាដើមនិងអត្ថន័យ។ នាងបានអះអាងថា "ការសរសេរមិនបានច្រើនដូច្នេះជាការចូលរួមចំណែកក្នុងការគិតសម្រាប់ការផ្តល់ឱកាសការគិត ... "
ទ្រឹស្តីផ្តោតទៅលើដំណើរការ
កែប្រែនេះបើយោងតាមទ្រឹស្តី expressivist នោះដំណើរការនៃការសរសេរផ្តោតលើការផ្លាស់ប្តូរត្រូវបានអ្នកនិពន្ធនេះ។ នេះជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្លាស់ប្តូរក្នុងការអ្នកនិពន្ធន័យថាជាសំឡេងនិងអត្តសញ្ញាណត្រូវបានបង្កើតឡើងនិងជាអ្នកនិពន្ធមានអារម្មណ៍នៃការរបស់គាត់ឬនាងដោយខ្លួនឯងមួយ។ ទ្រឹស្តីនេះបានក្លាយជាការពេញនិយមនៅក្នុងចុង 1960 និងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1970 ។ យោងទៅតាមអត្ថបទរបស់លោក Richard Fulkerson "បួនទស្សនវិជ្ជានៃសមាសភាព" ការផ្តោតអារម្មណ៍នៃ expressivism នេះគឺសម្រាប់អ្នកនិពន្ធមាន«គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍, គួរឱ្យទុកចិត្ត, ស្មោះត្រង់, និងផ្ទាល់ខ្លួនសំឡេង ... "។ លើសពីនេះទៅទៀតអ្នកគាំទ្រនៃដំណើរការ expressivist ទស្សនៈទ្រឹស្តីនេះជាវិធីមួយសម្រាប់សិស្សនិស្សិតដើម្បីក្លាយជាអ្នកបំពេញអារម្មណ៍និងមានសុខភាពល្អនិងបញ្ញាស្មារតីទាំងពីរមួយ។ អស់អ្នកដែលបានបង្រៀនជាញឹកញាប់ដំណើរការនេះផ្តោតលើ Journal និងសកម្មភាពថ្នាក់រៀនផ្សេងទៀតដើម្បីផ្តោតលើការរកឃើញដោយខ្លួនឯងជានិស្សិតនៅតាមដងហើយ, ភាគហ៊ុនទាបការសរសេរ។ តួលេខលេចធ្លោនៅក្នុងវាលនេះរួមមានលោក John Dixon,Ken Macrorie, Lou Kelly, Donald C. Stewart and Peter Elbow.
ប្រវត្តិនៃការនិពន្ធ និង ដំណើរការ
កែប្រែការឆ្លើយតបទៅនឹងដំណើរប្រវត្តិសាស្រ្តចម្បងមានការព្រួយបារម្ភជាមួយនឹងឥរិយាបថដែលការសរសេរត្រូវបានរាងនិងគ្រប់គ្រងដោយកងកម្លាំងប្រវត្តិសាស្រ្តនិងសង្គម។ កងកម្លាំងទាំងនេះគឺជាថាមវន្តនិងបរិបទហើយដូច្នេះបង្ហាញការនិយាយឡើងវិញឋិតិវន្តណាមួយនៃដំណើរការមិនទំនង។ អ្នកប្រាជ្ញគួរឱ្យកត់សម្គាល់ដែលបានធ្វើឡើងប្រភេទនេះរួមបញ្ចូលទាំងទ្រឹស្តីនៃការស៊ើបអង្កេតដូចជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយMarshall McLuhan, Walter Ong, Gregory Ulmer, and Cynthia Selfe. ភាគច្រើននៃការងារ McLuhan ឧទាហរណ៍, កណ្តាលនៅជុំវិញផលប៉ះពាល់នៃវប្បធម៍ភាសាសរសេរនៅលើមាត់ DEGREES ដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនានាគឺអាចចូលដំណើរការនិងអន្តរកម្មនិងវិធីដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអេឡិចត្រូនិកំណត់លំនាំទំនាក់ទំនង។ ការវាយតម្លៃនៃបច្ចេកវិទ្យារបស់លោកជា shaper នៃសង្គមមនុស្សនិងចិត្តមួយបានចង្អុលបង្ហាញថាការតភ្ជាប់គ្នាខ្លាំងរវាងកងកម្លាំងប្រវត្តិសាស្រ្តនិងការអនុវត្តន៍អក្ខរកម្ម។
ការផ្ទៀងផ្ទាត់កែលម្អ
កែប្រែEditingមានកម្រិតច្រើនវាដំណើរការនៅលើ (អាស្រ័យលើអ្នកផ្សាយដំណើរការនេះគឺជាធម្មតា 5 កម្រិត) ។ កម្រិតទាបបំផុតគឺមនុស្សភាគច្រើនគិតថាតែមួយគត់ដែលពិតជាមានការកែសម្រួលជាការពិតគឺទេប៉ុន្តែសំខាន់នៃការដំណើរការការកែសម្រួលយ៉ាងតិចនានា។ មើលច្រើនទៀតនៅ http://en.wikipedia.org/wiki/Editing. ទោះជាយ៉ាងណានេះគឺមិនពេញលេញដោយគោរពទៅនឹងដំណើរការពេញលេញផ្សាយជាច្រើនផងដែរ។
ទាបបំផុត, ជាញឹកញាប់គេហៅline editing នេះគឺជាដំណាក់កាលនៅក្នុងដំណើរការសរសេរដែលជាកន្លែងដែលអ្នកនិពន្ធបានធ្វើឱ្យការផ្លាស់ប្តូរនៅក្នុងអត្ថបទនេះដើម្បីកែកំហុស (អក្ខរាវិរុទ្ធ, វេយ្យាករណ៍, ឬមេកានិច) និងលៃតម្រូវការរបស់គាត់ឬរចនាប័ទ្មរបស់នាង។ ដោយបានកែលម្អសេចក្តីព្រាងសម្រាប់មាតិកា, ភារកិច្ចរបស់អ្នកនិពន្ធនៅពេលនេះគឺដើម្បីធ្វើឱ្យការផ្លាស់ប្តូរដែលនឹងកែលម្អទំនាក់ទំនងពិតប្រាកដជាមួយអ្នកអាន។ ដោយអាស្រ័យលើប្រភេទនេះអ្នកនិពន្ធអាចជ្រើសរើសយកការគោរពតាមអនុសញ្ញានៃ អនុសញ្ញាទាំងនេះនៅតែត្រូវបានបង្កើតឡើងនិងសេចក្តីសម្រេចលើបញ្ហាចម្រូងចម្រាសអាចនឹងប្រែប្រួលអាស្រ័យលើប្រភព។ ប្រភពនិងសដូច Strunk របស់Elements of Style,បានចេញផ្សាយលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1918 នេះគឺអាជ្ញាធរបានបង្កើតឡើងនៅលើផងដែរអនុសញ្ញារចនាបថ.[៦] សៀវភៅថ្មីមួយសម្រាប់សិស្សនិស្សិតនេះគឺជាសេចក្ដីយោងហែកកូដ Diana បានជារបស់អ្នកនិពន្ធ.[៧] ធនធានអេឡិចត្រូនិគឺជាការសរសេរលើបណ្តាញ Purdue បន្ទប់ (សត្វទីទុយ), ដែលជាកន្លែងដែលអ្នកនិពន្ធអាចស្វែងរកបញ្ហាជាក់លាក់មួយដើម្បីស្វែងរកការពន្យល់នៃអនុសញ្ញាវេយ្យាករណ៍និងមេកានិចមួយ.[៨]
ផ្ទៀងផ្ទាត់ចំណុច ៖
- អក្ខរាវិរុទ្ធ (spelling)
- ភាពត្រូវគ្នារវាងប្រធាន និង កិរិយាសព្ទ (Subject/verb agreement)
- ភាពដូចគ្នាគ្រប់ពេល (មិនប្តូរចុះឡើង) នៃការប្រើកិរិយាសព្ទបំបែក (Verb tense consistency)
- ភាពដូចគ្នាគ្រប់ពេល នៃមតិរបស់អ្នកនិពន្ធ (Point of view consistency)
- កំហុសនៃពាក្យវេយ្យាករណ៍ក្នុងប្រយោគ (Mechanical errors)
- ជម្រើសនៃការប្រើពាក្យ (Word choice)
- ការប្រើប្រាស់ពាក្យត្រឹមត្រូវ (Word usage) ឧទាហរណ៍ ៖ និង (and) ខុសពី នឹង (with) ។[៧]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ Janet Emig, The Composing Processes of Twelfth Graders, Urbana: NCTE, 1971.
- ↑ Sondra Perl, "The Composing Processes of Unskilled College Writers", Research in the Teaching of English 13 (1979), pp. 317-36, rpt. in Cross-Talk in Comp Theory, 2nd ed., ed. Victor Villanueva, Urbana: NCTE, 2003.
- ↑ Linda Flower and John R. Hayes, "A Cognitive Process Theory of Writing", CCC 32 (1981, pp. 365-87, rpt. in Cross-Talk in Comp Theory, 2nd ed., ed. Victor Villanueva, Urbana: NCTE, 2003.
- ↑ IDonald M. Murray, "Teach Writing as a Process Not Product" The Leaflet (November 1972), rpt. in Cross-Talk in Comp Theory, 2nd ed., ed. Victor Villanueva, Urbana: NCTE, 2003.
- ↑ Maxine Hairston, "The Winds of Change: Thomas Kuhn and the Revolution in the Teaching of Writing" CCC 33 (1982), pp. 76-88, rpt. in The Norton Book of Composition Studies, ed. Susan Miller, New York: Norton, 2009
- ↑ Strunk, Jr., William; E. B. White (1972) [1918]. The Elements of Style (2nd ed.). Plain Label Books. pp. 55–56. ISBN 978-1-60303-050-2. http://books.google.com/books?id=Hd5o74IehyoC&pg=PA55.
- ↑ ៧,០ ៧,១ Hacker, Diana. (2009). A Writer's Reference (6th ed.). Bedford/St. Martin's. ISBN 978-0-312-59332-2. [១] Archived 2010-04-06 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.
- ↑ "General Writing". The Purdue Online Writing Lab (Owl). Purdue University, 2008. Web. 16 Apr 2010. <http://owl.english.purdue.edu/>.