អ៊ិន តាំ
អ៊ិន តាំ ( ខ្មែរ: អ៊ិន តាំ ) (កើតនៅថ្ងៃទី ២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩១៦ – ១ មេសា ២០០៦) ជាអ្នកនយោបាយខ្មែរដែលធ្លាប់ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃ សាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។ លោកបានកាន់តំណែងនោះពីថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៣ ដល់ថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៣ ហើយមានអាជីពជាយូរមកហើយក្នុងនយោបាយកម្ពុជា។
អាជីពនយោបាយ
កែប្រែអ៊ិន តាំ កើតនៅភូមិព្រែកកក់ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ខេត្តកំពង់ចាម ភាគខាងកើតប្រទេសកម្ពុជា។ កាលនៅក្មេង លោកបានរៀន ភាសាបាលី នៅវត្តស្ទឹងត្រែង មុននឹងទៅសិក្សានៅ វិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ ។ បន្ទាប់ពីបានបំពេញតួនាទីជាអធិការនៃកងជីវពលខេត្តនៅទីបំផុត លោកបានឡើងឋានន្តរស័ក្តិជាឧត្តមសេនីយ ប្រេវិត ហើយឡើងកាន់តំណែងជាអភិបាល ខេត្តតាកែវ ។
ក្នុងកំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០ លោក អ៊ិន តាំ បានបម្រើការនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល សង្គមរាស្ត្រនិយម របស់សម្ដេច នរោត្តមសីហនុ ដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់បំផុតជា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ពីឆ្នាំ ១៩៦៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩៦៦ ។
គាត់ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការចាប់ខ្លួនក្មួយប្រុសរបស់គាត់គឺលោក ព្រាបអ៊ីប ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាជាសមាជិកនៃអង្គការប្រឆាំងសីហនុ អង្គការទ័ពព្រៃស្តាំនិយម ខ្មែរសេរី ; ក្រោយមកលោកព្រាប អ៊ីន ត្រូវបានគេប្រហារជីវិត។ ទោះជាលោកមានភក្ដីភាពចំពោះព្រះសីហនុពីមុនក៏ដោយ ក៏អ៊ិន តាំ គឺជាឥស្សរជនដ៏សំខាន់ម្នាក់នៅពីក្រោយ រដ្ឋប្រហារកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៧០ ជាមួយនឹងការបោះឆ្នោតដើម្បីដកសម្តេចព្រះសីហនុចេញពីអំណាចដែលធ្វើឡើងក្រោមការដឹកនាំរបស់គាត់។ ក្នុងឋានៈជាប្រធានរដ្ឋសភា លោក អ៊ិន តាំ ផ្ទាល់បានប្រកាសសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរនៅខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៧០។ [១]
ក្រោយឆ្នាំ ១៩៧០ លោក តាំ បានមានជម្លោះកាន់តែខ្លាំងឡើងជាមួយមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារ លន់ នល់។ ក្រោយមកទៀតបានធ្វើសកម្មភាពក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៧១ ដើម្បីដកហូតអំណាចនីតិបញ្ញត្តិរបស់រដ្ឋសភា ដោយលើកឡើងពីភាពអាសន្នដែលកំពុងកើនឡើងនៅក្នុង សង្គ្រាមស៊ីវិលកម្ពុជា ៖ នេះបានធ្វើឱ្យមានការតវ៉ាដោយ អុិន តាំ និងព្រះសង្ឃ ៤០០ អង្គ។ [២]
នៅឆ្នាំ១៩៧២ លោក តាំ បានឈរឈ្មោះក្នុងការ បោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី ប្រឆាំងលោក លន់ នល់ និង កែវ អាន ។ របាយការណ៍ របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានវិនិច្ឆ័យថា លោក តាំ គឺជាអ្នកនយោបាយកម្ពុជាដែលមានបទពិសោធន៍ និងចាស់ទុំបំផុតនៅពេលនោះ ជាមួយនឹងកេរ្តិ៍ឈ្មោះដែលសក្តិសមសម្រាប់ភាពមិនពុករលួយ និងរបៀបរស់នៅសមរម្យ។ [៣] គាត់បានឈរនៅលេខរៀងទី ២ តាមពីក្រោយ លន់ នល់ ដោយទទួលបាន ២៤% នៃសម្លេងឆ្នោត៖ វាត្រូវបានគេជឿជាក់យ៉ាងទូលំទូលាយថា ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តិទៅដោយយុត្តិធម៌ អ៊ិន តាំ ពិតជាបានឈ្នះទាំងស្រុង ហើយទោះបីជាមានការរៀបចំការបោះឆ្នោតក៏ដោយ ក៏នៅតែអាចឈ្នះនៅក្នុងរាជធានី។, ភ្នំពេញ ។ [៤] រួមជាមួយគណបក្សសាធារណរដ្ឋរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ របស់លោក អុិន តាំ បានបដិសេធមិនចូលរួមការបោះឆ្នោតសភានៅពេលក្រោយក្នុងឆ្នាំនោះ ក្នុងការតវ៉ាចំពោះច្បាប់ដែលពួកគេបានមើលឃើញថាជាការអនុគ្រោះដល់គណបក្សសង្គមរាស្រ្តនិយមរបស់លោក លន់ នល់ និងបងប្រុសរបស់លោក លន់ នល់។
នៅឆ្នាំបន្ទាប់ អ៊ិន តាំ បានបម្រើការជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរយៈពេលប្រាំពីរខែក្នុងរដ្ឋាភិបាលរបស់ លន់ នល់ ហើយក្រោយមកត្រូវបានគេដាក់ឱ្យទទួលបន្ទុកលើកម្មវិធីដែលរៀបចំឡើងដើម្បីលើកទឹកចិត្តកម្មាភិបាលកុម្មុយនិស្តឱ្យធ្លាក់ខ្លួនទៅខាងរដ្ឋាភិបាល ទាល់តែក្រោយមក 'ចូលនិវត្តន៍' ពីនយោបាយ និងរស់នៅជាមួយ។ ក្រុមគ្រួសារ និងអ្នកគាំទ្រនៅ ខេត្តបាត់ដំបង ។ លោកត្រូវបានលោក ឡុង បូរ៉េត ឡើងកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។
នៅពេលដែល ខ្មែរក្រហម បានគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជានៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ អ៊ិន តាំ បាននៅកសិដ្ឋានរបស់គាត់ក្នុង ក្រុងប៉ោយប៉ែត ។ គាត់ស្ទើរតែប្រាកដជាត្រូវបានគេប្រហារជីវិត ប៉ុន្តែគាត់បានភៀសខ្លួនទៅ ប្រទេសថៃ ហើយព្យាយាមរៀបចំការបះបោរប្រឆាំងនឹងខ្មែរក្រហមនៅតាមតំបន់ព្រំដែន។ យ៉ាងណាមិញ នេះមិនបានយូរប៉ុន្មានទេ ខណៈអាជ្ញាធរថៃបាននិរទេសគាត់។ គាត់បានទៅ ប្រទេសបារាំង ហើយបន្ទាប់មកនៅឆ្នាំ ១៩៧៦ បានផ្លាស់ទៅ សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលគាត់បានទទួលសិទ្ធិជ្រកកោន។
និរទេសខ្លួន
កែប្រែបន្ទាប់ពីការផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម អ៊ិន តាំ បានគាំទ្រនរោត្តមសីហនុ និងអង្គការ ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច របស់គាត់ ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រដោយវៀតណាម។ ព្រះអង្គជាអគ្គមេបញ្ជាការនៃកងទ័ពរបស់គណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច គឺ មូលីណា កា ដែលក្រោយមកត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា កងកម្លាំងជាតិសីហនុ រហូតដល់ព្រះអង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណឫទ្ធិ ចូលកាន់តំណែងជំនួសនៅឆ្នាំ១៩៨៥។ លោកគឺជារដ្ឋមន្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិទាំងបីនៃ រដ្ឋាភិបាលចម្រុះនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ។ [៥] លោកបានរកឃើញ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា ដែលបរាជ័យក្នុងការទទួលបានអាសនៈក្នុងសភាក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣។ នៅឆ្នាំ១៩៩៧ លោកបានបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពជាមួយនឹង គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ។
លោក អ៊ិន តាំ បានស្លាប់នៅរដ្ឋ អារីហ្សូណា ភាគនិរតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក។ គាត់បានរួចជីវិតដោយកូនបីនាក់ក្នុងចំណោមចៅប្រាំពីរនាក់របស់គាត់។
ឯកសារយោង
កែប្រែនៅកូនរបស់លោក អុិន តាំ ម្នាក់ទៀតដែលនៅរស់រៀនមានជីវិតនៅកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ។ហើយកូន ៣ នាក់ផ្សេងទៀតដែលរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកនោះជាបងៗរសបស់គាត់។ ខ្ញុំអាចដឹងនូវរឿងនេះបានដោយសារតែកូនស្រីរបស់គាត់បាននិយាយប្រាប់ដោយផ្ទាល់។(មិនអាចបញ្ជាក់ទីតាំងបាន)។ដោយកូនស្រីពៅរបស់លោក អុិន តាំ បាននិយាយនូវរឿងរាវដែលគាត់បានជួបក៏ដូចជាមានអំណះអំណាងថែមទៀត។
| តំណែងនយោបាយ | ||
|---|---|---|
| មុនដោយ Hang Thun Hak |
Prime Minister of Cambodia May 6, 1973 – December 9, 1973 |
តដោយ Long Boret |
- ↑ Corfield J. J., "A History of the Cambodian Non-Communist Resistance, 1975-1983." Clayton, Vic., Australia: Centre of Southeast Asian Studies, Monash University, 1991, p. 6.
- ↑ Sorpong Peou, Intervention and Change in Cambodia, 2000, p.52
- ↑ Shawcross, W. Sideshow: Kissinger, Nixon, and the Destruction of Cambodia, New York: Washington Square Books, 1981, p.232
- ↑ Clymer, K. J. The United States and Cambodia, 1969-2000, Routledge, 2004, p.55
- ↑ "Chronology of Cambodian History, 1900-1919". Archived from the original on 2009-10-22. Retrieved 2009-10-26.