អ្នកប្រើប្រាស់:អ្នកកាសែត
អ្នកដែលមានអាជីពជាអ្នកកាសែតមួយរូបគឺត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើការអនុវត្តជាច្រើនដូចជាការសើបអង្គេតការធ្វើសេចក្ដីរាយការណ៏ចំពោះព្រឹត្តិការណ៏ណាមួយត្រូវអោយមានលក្ខណះទូលំទូលាយដល់អ្នក អានគ្រប់ពេលវេលាទាំងអស់។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយអាជីពជា អ្នកកាសែតតែងតែ មានភាពប្រែ ប្រួល រឺ ក៏មានគុណសម្បិត្តនិងគុណវិបត្តមួយចំនួនដែរក្នុងការធ្វើពត័មានណាមួយអ្នកកាសែត ត្រូវរិះគិតពិចារណា អោយបានអោយបានល្អ និងមានភាពទាក់ទាញ ចំពោះអ្នកអានក្នុងការ ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន នីមួយៗ។ ស្របតាមនោះដែរការរៀបចំបង្កើតនូវពត័មានទាំងឡាយដែលមានលក្ខណះទាក់ទងទៅនឹងផ្នែករដ្ធបាលផ្នែកធ្វើជំនួញអ្នកកាសែតត្រួវដឹងអោយបានច្បាស់ពីវប្បធម័ឬប្រវតិ្ត នៃទិដ្ធភាពនោះផងដែរ ដួចជាសិល្បះ និងការកំសាន្តជាដើម៕នៅក្នុងនោះដែរក៏ត្រូវមានការបូកបញ្ជូលជាមួយនឹងអ្នកត្រួតពិនិត្យសារពត័មានអ្នកថតរូប ហើយក៏ត្រូវមានអ្នកកត់ត្រាផងដែរ។ លោកJohann Caroluus’’s Relation aller Fumemmen und Gidenck wurdigen គឺជាអ្នកប្រវត្តិវិទួ មួយរូបដែលបាននឹកឃើញបង្កើតនួវកាសែតពត័មានលើកដំបួងចេញជាសាធារណះនៅក្នុងឆ្នាំ1605 នៅ Strassburg។ កាសែតពត័មាន ដែលចេញជាផ្លូវការលើកដំបូងគឺ English daily courant ចាប់ពីឆ្នាំ១៧០២ដល់១៧៣៥។ សង្គមមួយ ដែលមានលក្ខណះជឿនលឿនក្លាយទៅជាអ្នកផ្តល់សារពត័មានជាមតិយោបល់ ជាសាធារណះ ដូចជាមនុស្សម្នាក់បានផ្តល់ជាម្ហូបអាហារទៅដល់នណារម្នាក់ផងដែរ៕ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ជីរឺស្ថានការណ៏ស្តីពីកាសែតផ្សេងៗនៃMass mediaសុទ្ធតែស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់ជា មតិយោបល់ពីInternet ទាំងអស់។
ប្រវត្តិនៃអ្នកសារព័ត៌មាន
កែប្រែកាសែតពត៌មាន លើកដំបូងត្រូវបានរៀបចំក្នុងសតវត្សទី១៧ នៅប្រទេសអង់គ្លេស។ រយៈពេលពីរអាទិត្យ ម្ដងការជោគជ័យផ្សេងៗ នៃកាសែតពត៌មានអង់គ្លេស ដែលបានត្រលប់មកក្នុងអាថ៌កំបាំងគឺ កាសែតប្រចាំថ្ងៃ(The Dialy Courant)។ កាសែតពត៌មានដំបូងនៅ រដ្ឋខលលោនិច(Colonics) នៃសហរដ្ឋអាមេរិចមានដូចជា លោក ប៊េនចាម៊ីន ហឺរីស(Benjamin Harris)គឺ ចំណងជើងដំបូងនៃទំព័រជាច្រើន របស់កាសែតដែលបានចេញផ្សាយ និង Domestick ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ1690 ប៉ុន្ដែមួយរំពេចសោះត្រូវបានបិទទ្វារ ដោយសារគ្មានអ្វីអះអាងតាមបទបញ្ជាថាជាអ្នកកាសែត។កាសែតសហរដ្ឋអាមេរិច ដែលល្បីជាងគេក្នុងសម័យកាលនោះត្រូវបានប្រឆាំង ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលចក្រភពអង់គ្លេស ជាលទ្ធផលចក្រភពអង់គ្លេសបានដាក់ទណ្ឌកម្ម ហើយរារាំងដំណើរការ។ ពេលនោះមានពីរឬបីរយកាសែតពត៌មានក្នុង សហរដ្ឋអាមេរិចអំឡុងឆ្នាំ១៨០០។ ក្នុងឆ្នាំ១៨៣៣កាសែតប៊(Benjamin Day បានបើកសម្ភោធ The Sun (ញ៉ូយ៉គ) ហើយបានបង្កើត Penny Press ។ កាសែត Day’s papers បានដាក់បញ្ចូលដែលពោពេញដោយមានការភ្ញាក់ផ្អើល និង សម្ដៅទៅលើកិច្ចការរបស់ក្រុមអ្នកស្ដាប់ ការលក់មានតំលៃច្រើនមហាសាល ។ ក្នុងកំឡុងពេល សង្គ្រាមស៊ីវិល ការថតរូប ការអនុញ្ញាតិ្ដត្រង់វិចិត្រកម្មក្នុងសារពត៌មាន និង ទូរលេខវិទ្យា ការបង្កើនល្បឿនយ៉ាងសំខាន់ត្រូវបានអភិវឌ្ឍន៍។ ក្នុងឆ្នាំ ១៨៤៦ The Associated Press បានប្រើសេវ៉ាតាមរយៈខ្សែត្រូវបានបង្កើតរូបរាងឡើងដូចជា រួមសហការគ្នាផ្សេងៗ រវាងកាសែតពត៌មានធំៗបីឬបួន ដើម្បីចែករំលែកពត៌មាន ដែលបានមកដល់តាមរយៈទូរលេខពីអ៊ឺរ៉ុប។ អេភ៊ី(AP)ឥឡូវនេះជា ពាក្យដែលចំនាស់នៅក្នុងក្រសួងពត៌មាន។ នៅឆ្នាំ ១៨៥១ George Jones (publisher)និង Henry Raymond បើកសម្ភោធ The new York times នៅទសវត្សឆ្នាំ ១៨៩០ កាសែតពត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ ចូសេភ ភ្យូលីតសឺ(Joseph Pulitzer) នៅក្រុងញូយ៉គ និង កន្លែងផ្សេងៗបានបង្កើតកាសែតថ្មីគឺ Yellow Journalism មកពីឈ្មោះនៃ(The Yellow Kid)បោះពុម្ពដោយPulitzer។
តួនាទីរបស់អ្នកកាសែត
កែប្រែ មាតិកាដែលសំខាន់គឺ សេរីភាពក្នុងការសសេរពត៌មានសំរាប់ផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណះជន។នៅទស្សវត្សទី១៩២០អ្នកយកពត៌មានបាន លើកយកពត៌មានថ្មីមួយមកសសេរ។ ហើយទស្សនវិទូអាមេរិកម្នាក់មានឈ្មោះថា John Dewey បានលើកយកកិច្ចពិភាក្សា នៃច្បាប់អ្នកសារពត៌មាន Democracyដើម្បីយកមកពិភាក្សាព្រមទំាងមានការចូលរួមពីរទស្សនះវិជ្ចា និង ទស្សនះវិជ្ចានិងទស្សនះវិទូ មួយចំនួន ផងដែរ។ នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះផងដែរ ស្ដីអំពីច្បាប់អ្នកសារពត៌មានក្នុងការបញ្ជេញមតិជាតិនិងអន្ដរជាតិ។ លោកលីមម៊េន(limman)ក្នុងនាមជា អ្នកច្បាប់របស់អ្នកសារពត៌មាន នោះគាត់បានដឹកនាំបញ្ញតិ និង កែប្រែភាសាផ្សេងជាភាសាជាតិ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណះជន និងអ្នកនយោបាយធ្វើការប្រតិបត្តិផងដែរ។ អ្នកកាសែតទាំងអស់យល់ថាសារពត៌មានក្លាយមកពីពាក្យថា”អន្ដរការ”។នៅពេលប្រិយមិត្តនិយាយ អ្នកសារពត៌មានស្ដាប់ ហើយកត់ទុកនូវចំនុចសំខាន់ៗ រួចរៀបរៀងរួចផ្សាយជូនដល់ សាធារណះជនស្ដាប់ រួចគិតពិចារណាបន្ថែម នូវកន្លែងណាដែលមិនសមស្រប់ ហើយស្មុគស្មាញសំរាប់ផ្ដល់ពត៌មាននៅក្នុង សង្គមសម័យថ្មីនេះ។ អន្ដរការត្រូវតែតម្រង់ទៅលើចន្លោះខ្វះខាតនោះ។ លោកlippman បានបើកការផ្សព្វផ្សាយទាំងចន្លោះនោះជូនសាធរណះជនមិនពួកែគិតនូវរឿង ដែលមិនមានន័យគ្រប់គ្រាន់ និង ស្មុគស្មាញពិបាកយល់នោះទើ្បយ។ម្ង្យ៉ាងទៀត អ្នកសារពត៌មានប្រើបា្រស់ពត៌មានប្រចាំថ្ងៃ និង យកចិត្តទុកដាក់អំពីភាពស្មុកស្មាញ ចំពោះសាធារណជនព្រមទាំងអ្នកនយោបាយ។ ដូចច្នេះសាធារណជន ប្រែភាសាព្រមទាំងធ្វើការវិនិច្ជ័យដែល ទាក់ទងទៅវីរះជនអធិបតេ្យ ដើម្បីធ្វើគំរោងពត៌មាន ហើយធម្មតានោះគឺ ជាច្បាប់នៃអ្នកការសែត។ លោកlippmanបានជឿជាក់ទៅលើសាធារណជននៅ លើពិភពលោកដែលបានបង្កើតកិច្ចពិភាក្សានៃវីរះជាមួយ បញ្ញិត្តនៅចន្លោះពេលដែលផ្តេកទៅលើអ្នកនយោបាយ។ ព្រមទាំងបានបង្កើត Bureaucarats, អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម -ល- និង ជួយថែរក្សាអជីវកម្មរបស់ Lippman អោយមានដំណើរការល្អនៅក្នុងពិភពលោក។ អ្នកកាសែតជាសាធារណៈ បាននឹងកំពុងធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ដែលទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន។ ហើយវាក៏ជាទស្សនីយភាពផងដែរ អ្នកការសែតបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយពត៌មាន ដែលមានលក្ខណៈ ល្អប្រសើរទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអានទាំងទ្បាយ។ ដូចច្នេះហើយបានជាប់ឈ្មោះបោះសំលេងជាសាធារណះ។ លើសពីនេះទៅទៀតអ្វីដែល បានចេញផ្សាយជាសាធារណះគឺ ពត៌មាននោះត្រូវតែល្អប្រសើជាក់លាក់ទាក់ទងនឹង អ្នកផ្ដល់ពត៌មានត្រូវតែមានអ្នករាយការណ៍ម្នាក់ដែល សិល្បៈសាស្រ្ដរបស់គាត់ lippmann គាត់មាន តំណែងជារាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រជាធិបតេយ្យដែលមិន សូវមានការហ្វិក ហ្វឺនល្អប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្ដែគាត់គិតថានយោបាយនៃ សហគមន៍ទាំងមូលបើ មានការដកចេញនូវអ្វីមួយក៍ដោយគឺត្រូវ មានការណែនាំអំពី អតិសេដ្ឋ មួយដែលមានការប្រកាន់បក្សពួក ដើម្បីវែកញែករកភាពស្មោះត្រង់និងដោយការវិនិច្ឆ័យមិនលំអៀង ។សេរីភាពនិងដំណឹងថ្មី មាននៅ ឆ្នាំ១៩១៩ហើយយោបលនៃ ព័តមានបច្ចុប្បន្នមានតាំងពីឆ្នាំ១៩២១មក ម្លេះ lippmannបាន បញ្ជក់ពីក្ដីសង្ឃឹមថាគាត់មានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ សំរាប់សិល្បៈ សាស្រ្ដនិងទស្សនៈវិស័យនៃប្រវត្តិសាស្រ្តហើយមតិ សាធារណៈ គឺត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រព័ន្ធនៃការសើបការណ៍មួយទាំងក្នុងនិងក្រៅរាជរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះសេរីភាពនៃអ្នកសារព័តមានគឺ ត្រូវបានសម្ភោធ ដើម្បីប្រជុំត្រួតពិនិត្យហេតុការណ៍ ក្នុងខណៈពេលធ្វើការអត្ថាធិប្បាយពីខ្លូនរបស់គាត់ សូមឲ្យសារព័តមានគួរកែពង្រីកនៅក្នុង ទស្សនៈវិស័យទាំងមូល lipmann បានសំដែងនូវសេចក្ដីសោក ស្ដាយចំពោះមុខអ្នកការសែតថថាគាត់គ្មានការ លើកទឹកចិត្ដពីសាធារណៈជនពីមុនមកទេ។ ពេលនោះបុរេប្រវត្តិសាស្រ្ដបាន វិនិច្ឆ័យថាគាត់ជាមនុស្សដែលមានភាពអត់ធ្មត់ និង ក្លាហាន របស់សង្គមជាតិទាំងមូលទង្វើរបស់គាត់មិនបានសូម្បី តែនិយាយមើលងាយមតិរបស់មនុស្សភាគច្រើនប៉ុន្ដែនេះក៍ជា អានុភាពនៃរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ការបង្ហាញជាក់ស្ដែងគឺ បានជ្រើសរើសដោយមតិភាគច្រើន និង ចែរំឡែកជាមួយគាត់នោះគឺ មិនបោះបង់ចោលភាពជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងគោលការណ៍ សីលធម៌និងច្បាប់សំខាន់នៃនយោបាយរបស់អង្ការ។ ជំលោះរបស់lipmann គឺ កើតឡើងជាមួយអ្នកដែលមានគោលការណ៍ស្ថាប័នហិរញវត្ថុសំការ បង្កើតទស្សនៈនៃបុរេវិទ្យាសាស្រ្ដ និង បុរេប្រវត្ដិសាស្រ្តរបស់ពួកគេ ហើយគ្មានបញ្ហាអ្វីសំខាន់សំរាប់ គាត់នោះទេគឺ មានតែការចេះអត់ធ្មត់ប៉ុន្នោះដែលជាច្បាប់ធមជាតិ នៃគោលការណ៍នយោបាយ។ ទស្សនៈនៃក្រុមអ្នកសារពត៌មាននៅ មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍអ្នកសារពត៌មានថ្មីំ។ នៅក្នុងនោះផងដែរមាន គំរូអ្នកសារពត៌មានថ្មីដែរឆ្លុះបញ្ចាំអោយឃើញពី អ្នកសារពត៌ដែររស់នៅទីក្រុង អ្នកដែរមានជំនាញ និង អ្នកដែរមានតួនាទីខ្ពស់ពុំមាននៅក្នុង សេក្តីបង្ហាញពីចំនុចរបស់មាតិកានៃរឿងឡើយ។ វាគឺជារឿនសំខាន់ផងដែរ ក្នុងការដែរមានការប៉ានស្មាន់មួយនៃភាពស្មើគ្នារបស់ពួកគេផងដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោកDEWEY នៅតែប្រារព្ធពិធីដល់ជំនាញការរបស់គាត់ហើយលោកDEWEY បានចែកចាយចំនេះដឹងពីអ្នកជំនាញការហើយនិងអ្នកប្រាជ្ញហើយនៅពេលនោះផងដែរក៏ មានការស្វាគមន៍នូវគម្រោរបស់លោកDEWEY ទៀតផង។ប៉ុន្តែមិនមានអ្នករចនាសម្ព័ន្ធណាម្នាក់នាពេលបច្ចុប្បន្នបានយល់នូវអ្វីដែរលោកLIPPMAN ដែរជាអ្នកសារពត៌មានសង្គមនាពេលនោះឡើយ។ លោកDEWEY បានធ្វើការសន្ទនាពិភាក្សាវែកញែកទៅតាមអ្វីដែរបានយលនូវភាពភូតភរចេញពីក្នុងគិតរបស់អ្នកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនាសម័យនោះទៀតផង។ នៅខណៈដែលទស្សនវិជ្ជា នៃសារពត៌មានមានអនុភាពខ្លាំងអាចទទួលយកបាន ដោយអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលលោកDeweyចូលទៅជិតការពិពណ៌នាដ៏ល្អ នៃអ្នកសារពត៌មានយល់ពីនាទីរបស់ពួកគេ នៅក្នុងសង្គម ហើយនៅត្រឡប់ តើអាចមានប៉ុន្នាន នៃសង្គមអ្នកសារពត៌មានខាកដើម្បីមានមុខតំនាង។សហរដ្ឋអាមេរិចសំរាប់ឧទាហរណ៏ ក្នុងខែឧសភាមានការរិះកន់ខ្លះ នៃអតិរេកភាពសន្យា ដោយសារ អ្នកសារពត៌មាន ប៉ុន្តែពួកគេលំអៀងទៅដើម្បីសង្ឃឹមអ្នកសារពត៌មាន ដើម្បីបម្រើសំរាប់ឆ្កែបម្រើនៅរដ្ឋាភិបាលជំនួញ និងនាដការ មនុស្សមានមត្ថភាព ដើម្បីការសម្រាចពត៌មាននៅក្នុងរឿងនាពេលនោះ។