ប្រាសាទភ្នំធាតុ
ប្រាសាទភ្នំធាតុស្ថិតក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង តាំងនៅលើភ្នំធាតុ ក្នុងទីរួមខេត្តផ្ទាល់តែម្តង ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងក្នុងអំឡុង សតវត្សទី៦។ ប្រាសាទឥដ្ឋនេះបានបាក់បែកស្ទើរតែទាំងស្រុង ដោយគ្រាន់តែបន្សល់នូវខឿន ព្រមទាំងក្បាច់រចនាមួយចំនួន ធ្វើអំពីថ្មភក់តែប៉ុណ្ណោះ។
| ភ្នំធាតុ | |
|---|---|
| ឈ្មោះ | |
| ឈ្មោះដែលគេស្គាល់: | ភ្នំធាតុ |
| ទីតាំង | |
| ប្រទេស: | កម្ពុជា |
| ខេត្ត: | ស្ទឹងត្រែង |
| ទីតាំង: | ស្ទឹងត្រែង |
| ស្ថាបត្យកម្ម និង វប្បធម៌ | |
| ទេវដើម: | សិវៈ |
| រចនាបថស្ថាបត្យកម្ម: | ធារាបរិវត្តន៍ |
| ប្រវត្តិ | |
| កាលបរិច្ឆេទកសាង: (រចនាសម្ព័ន្ធថ្មីៗ) | ចុងសតវត្សទី៦-ដើមសតវត្សទី៧ |
នៅខាងមុខប្រាសាទគេឃើញមាន ផ្ទាំងក្បាច់ផ្តែរលំអប្រាសាទ ទ្វារប្រាសាទមួយចំនួនខ្លះរេចរឹល ខ្លះទៀតរក្សាបាននូវក្បាច់ក្បូរ គួរឲ្យសង្វេគជាអនេក។ ទន្ទឹមនឹងនេះ យើងក៏បានឃើញមាន សោមសូត្រ សម្រាប់បង្ហូរទឹកមន្តចេញពីប្រាសាទមួយដែរ ដែលស្ថិតនៅខឿនមុខប្រាសាទ។ បើតាមទស្សនៈ អ្នកប្រាជ្ញខាង ព្រហ្មញ្ញសាសនា ឃើញថា ខ្មែរនាសម័យបុរាណ គេបានបំពេញពិធី សិវរាត្រី ដោយការបន់ស្រន់ និង ច្រូចទឹកលើព្រះសិវលិង្គ ដែលស្ថិតលើទម្រថ្មមួយ តំណាងឲ្យយោនីរបស់ព្រះនាង ឱមា ដែលស្ថិតនៅចំកណ្តាលប្រាសាទ។ ក្នុងពិធីកម្មសាសនា ដែលរមែងតែងប្រារព្ធនៅពេលរាត្រី ដើម្បីសិរីសួស្តីរបស់ប្រជាជន មានការចូលរួមយ៉ាងកុះករ ពីសំណាក់ប្រជាជនជិតឆ្ងាយ។ ដូច្នេះហើយ ថ្មបង្ហូរទឹកមន្ត ឬសោមសូត្រនេះ មានរាងវែងហើយប្រហោងនៅកណ្តាល ហើយនៅខាងចុងលំអដោយរូបក្បាលម្ករ។
តាមលក្ខណៈនៃក្បាច់ផ្តែរ និងសោមសូត្រខាងលើនេះឃើញថា ប្រាសាទនេះមិនមែនស្ថិតក្នុងរចនាបទសម្បូរព្រៃគុកទេ ក្បាច់ចម្លាក់ទាំងនោះស្ថិតក្នុងរចនាបថធារាបរិវត្តន៍ យ៉ាងជាក់ច្បាស់ ពោលគឺមុនរជ្ជកាលរបស់ព្រះបាទឦសានវម៌្មទី១ (៦១៥-៦៣៥ នៃ គ.ស) និងត្រូវបានស្ថាបនាឡើងនាចុង ស.វទី៦ ដើមស.វទី៧។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ប្រសិនបើយើងមើលគ្រឹះនៃប្រាសាទភ្នំធាតុ យើងឃើញថា ប្រាសាទនេះមានទំហំធំណាស់ គួរឲ្យស្ងប់ស្ងែង។ សព្វថ្ងៃនេះ អ្នកស្រុកបានយកឥដ្ឋបុរាណ ទៅរៀបជាអគារបានមួយ មានរាង៤ជ្រុងស្មើ មានដំបូលគ្របពីលើដោយនៅចំកណ្តាលមាន ទម្រព្រះសិវលិង្គមួយយ៉ាងធំ ទុកជាទីសក្ការបូជាដូចបុរាណកាល។ ជាការសោកស្តាយជាទីបំផុត ដោយមិនបានវាយតម្លៃបូជនីយដ្ឋាននេះ ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ អ្នកស្រុកក៏បានយកឥដ្ឋបុរាណ មកកសាងក្លោងទ្វារចូលថ្មី ទៅកាន់ទីតាំងនេះ។