Kao Halim

លក្ខខណៈជំអាត់និង ខុតព្ហះ

ទី១: លក្ខណៈនៃការសូត្រឃុតព្ហះ

ប្រការស៊ូណាត់ទី១: សូត្រខុតព្ហះនៅលើមិមពើរ៍

គឺជាប្រការស៊ូណាត់ សម្រាប់ខតីប ដែលនិយាយខុតព្ហះនៅលើមីមពើរ៍។

عن السَّائِبِ بنِ يَزيدَ رَضِيَ اللهُ عنه، قال: كانَ النِّداءُ يوم الجُمُعة أوَّلُه إذا جلَس الإمامُ على المنبرِ على عهدِ رسولِ الله صلَّى اللهُ عليه وسلَّم وأبي بكرٍ، وعُمرَ...  رواه البخاري (912).

អំពីសាអុីបពិនយ៉ាហ្សីត(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)បាននិយាយថា:ការអាហ្សានលើកដំបូងនៅថ្ងៃសុក្រគឺជាពេលដែលអុីម៉ាំអង្គុយនៅលើមិមពើរ៍នាសម័យរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ) ហើយអាពូប៉ាកើត និង អ៊ូម៉ើរ៍ ។

‏عَنْ ‏جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ ‏ ‏أَنَّ النَّبِيَّ ‏صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ‏كَانَ ‏إِذَا صَعِدَ الْمِنْبَرَ سَلَّمَ. ابن ماجه (1109).

អំពីជើពៀរ៍ពិនអាប់ឌុលឡោះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ពិតណាស់ណាពីសល់លុលឡោះនៅពេលឡើងលើមីមពើរ៍ គាត់ឲ្យសាឡាម៕

قال النوويُّ: أجمَع العلماءُ على أنَّه يُستحَبُّ كون الخُطبة على مِنبر؛ للأحاديثِ الصحيحة التي أشَرْنا إليها. المجموع (4/527).

អាន់ណាវ៉ាវី:អ្នកប្រាជ្ញបានឯកភាពជាឯកច្ឆ័ន្ទថា:ខតីបត្រូវនិយាយខុតព្ហះនៅលើមីមពើរ៍។សម្រាប់ហាទីសសហេសពិតប្រាកដដែលយើងបានយោងទៅ។

ធ្វើឲ្យពិបាកដល់ពួកគេ។

ابنُ مفلح: "ومِن سُننهما أن يَخطُب على منبر"... ويُسمى مِنبرًا؛ لارتفاعِه، من النَّبر، وهو الارتفاع، واتخاذه سُنَّةٌ مُجمَع عليها. المبدع (2/147).

អុីបនូមូហ្វលីហ្ស:ក្នុងចំណោមប្រការស៊ុណ្ណះនៃទាំងពីរវា(ខុតព្ហះ)គឺការនិយាយខុតព្ហះនៅលើមីមពើរ៍...ហើយដែលគេហៅថាមីមពើរ៍ដោយសារតែកម្ពស់របស់វាគឺមកពីអាន់ណាពើរ៉មានន័យថាកម្ពស់ហើយបានសម្រេចយកជាប្រការស៊ុណ្ណះដោយក្រុមប្រឹក្សា។

ប្រការស៊ូណាត់ទី២: ខតីបត្រូវមានទឹកវូទ្ហុ

ពិតណាស់តហារ៉ស់(ទឹកវូទ្ហុ)គឺជាប្រការស៊ុណ្ណះនៅក្នុងខុតព្ហះនាថ្ងៃសុក្រដោយមិនមែនជាប្រការវ៉ាជីបទេ។ដោយជំហូរ៍នៃម៉ាស្ហាប់:ហាណាហ្វីនិងម៉ាលីគី ហើយហាំពើលី និងហ្សហារីយ៉ះ ហើយនិងអាល់សាហ្វីអុី(ចាស់)។

តហារ៉ស់: មានអត្ថន័យ២យ៉ាងគឺៈ

ទីមួយ:បំបាត់ឬសម្អាតភាពកខ្វក់គីណាជីស(គឺការសម្អាតខ្លួនប្រាណនិងសំលៀកបំពាក់ និងទីកន្លែង)។

ទីពីរ: បំបាត់ឬសម្អាតហាទើសតូចឬធំ(ការយកទឹកវូទ្ហុឬការងូតទឹក)។

ជារួមអត្ថន័យពាក្យតហារ៉ស់នៅក្នុងករណីនេះគឺសំដៅទៅលើយកទឹកវូទ្ហុ។

ភាពតហារ៉ស់របស់អុីម៉ាំនៅពេលខុតព្ហះគឺជាស៊ុណ្ណះហើយវានៅតែត្រឹមត្រូវគ្រប់គ្រាន់ទោះបីជាខតីបមិនស្ថិនក្នុងភាពតហារ៉ស់ក៏ដោយ(ជំហូរ៍អ៊ូឡាម៉ាក)។  កាលណាខតីបមានហាទើស(ខូចទឹកវូទ្ហុ)ខណៈកំពុងនិយាយខុតព្ហះបើសិនកន្លែងយកទឹកវូទ្ហុនៅជិតគឺគាត់ត្រូវយកទឹកវូទ្ហុរួចហើយបន្តនិយាយខុតព្ហះ។ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើកន្លែងទឹកវូទ្ហុនៅឆ្ងាយឬការយកទឹកវូទ្ហុរបស់គាត់នឹងត្រូវចំណាយពេលយូរដែលវានឹងរារាំង(ម៉ាវ៉ាឡាត)រវាងខុតព្ហះឬផ្នែកនៃខុតព្ហះឬរវាងខុតព្ហះនិងសឡាតជំអាត់។គាត់ត្រូវតែចាប់ផ្តើមខុតព្ហះជំអាត់របស់គាត់ម្តងទៀតឬមួយត្រូវជំនួសដោយខតីបផ្សេងម្នាក់ទៀតក្នុងចំណោមអ្នកដែលចូលរួមស្តាប់ខុតព្ហះ។  دارالافتاء 8177

ដូចដែលយើងបានដឹងរួចមកហើយថាម៉ាវ៉ាឡាតគឺជាលក្ខណ្ឌរបស់ខុតព្ហះហេតុនេះហើយម៉ាវ៉ាឡាតរវាងខុតព្ហះនិងសឡាតគឺមិនអាចចំណាយពេលយូរនោះទេ។បើកាលណាកន្លែងយកទឹកវូទ្ហុនៅឆ្ងាយឬយកទឹកវូទ្ហុដោយប្រើពេលយូរគាត់ត្រូវតែចាត់តាំងនរណាម្នាក់ឱ្យធ្វើជំនួសគាត់ហើយសម្រាប់ការតែងរងគឺត្រូវតែងតែងម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលកំពុងមានវត្តមានឲ្យជំនួសកន្លែងរបស់គាត់រហូតសឡាតជំអាត់។ ជំហូរ៍អ៊ូឡាម៉ាក: ហាណាហ្វី, ម៉ាលីគី, ស្ហាហ្វីអុី និង ហាំពើលី៕

ប្រការស៊ូណាត់ទី៣: ខតីបត្រូវឲ្យសាឡាម

គឺជាប្រការស៊ុណ្ណះសម្រាប់ការឲ្យសាឡាមរបស់អុីមាំនៅពេលឡើងលើវេទិកា(មីមពលរ៍)ដោយម៉ាស្ហាប់:សាហ្វីអុីនិងហាំពើលីហើយដោយសាឡាហ្វមួយក្រុមបាននិយាយវា ហើយអុីបនូអ៊ូសៃមុីន។

قال ابنُ قُدامَة: كان ابنُ الزُّبَير إذا علَا على المنبر سلَّم، وفَعَله عمرُ بن عبد العزيز. وبه قال الأوزاعيُّ والشافعيُّ) المغني (2/219).

អុីបនូគូទើម៉ះ:នៅពេលអុីបនូហ្សូពៀរ៍គាត់ឡើងលើមីមពើរ៍គាត់ឲ្យសាឡាមហើយក៏បានធ្វើដែរដោយ អ៊ូម៉ើរ៍ ពិន អាប់ឌុលអាហ្សីស ដែលបាននិយាយដោយ: អាល់អាវហ្សាអុី និង ស្ហាហ្វីអុី ។

អុីបនូអ៊ូសៃមុីន:សម្រាប់”ويُسلِّم على المأمومين إذا أَقبل عليهم“គឺស៊ូណាត់នៅពេលឡើង លើមីមពើរ៍ត្រូវបែមុខទៅរកពួកគរហើុឲ្យសាឡាម។ដោយមានការរាយការណ៍អំពីណាពីសល់លុលឡោះទោះបីជាហាទីសនោះខ្សោយក៏ប៉ុន្តែអ៊ូឡាម៉ាបានអិចម៉ាកក្នុងករណីនេះ៕

នៅពេលអុីម៉ាំចូលក្នុងម៉ាស្ជិតត្រូវឲ្យសាឡាមលើកទី១ចំពោះអ្នកដែលគាត់ដើរឆ្លងកាត់ហើយនិងឲ្យសាឡាមនៅពេលគាត់បែរសំដៅមកទល់មុខអ្នកស្តាប់ម្តងទៀត។ដោយសំអាងលើហេតុផលថា:នៅពេលមនុស្សម្នាក់កាលគាត់បានជួបក្រុមមួយគឺត្រូវឲ្យសាឡាមទៅលើក្រុមនោះ។សរុបមកអុីម៉ាំត្រូវឲ្យសាឡាម២ដងគឺ:សាឡាមទី១:ពេលចូលម៉ាស្ជិតគាត់ត្រូវឲ្យសាឡាមអ្នកដែលគាត់បានដើរកាត់។សាឡាមទី២:នៅពេលដែលគាត់ឡើងលើមីមពើរ៍គាត់ត្រូវឲ្យសាឡាមទៅចំពោះអ្នកមានវត្តមាននៅទីនោះទាំងអស់គ្នា៕  الشرح الممتع  5/61

ប្រការស៊ូណាត់ទី៤: ខតីបត្រូវអង្គុយរហូតអាហ្សានចប់

គឺជាប្រការស៊ូណាត់សម្រាប់ខតីបនៅពេលឡើងលើមីមពើរ៍គឺត្រូវអង្គុយបន្ទាប់ពីឥ្យសាឡាមរួចរហូតដល់អ្នកអាហ្សានបានបញ្ចប់ការអាហ្សានរបស់គេ។ដោយមានការឯកភាពជាឯកច្ឆន្ទនៃម៉ាស្ហាប់ទាំងបួនគឺ:ហាណាហ្វី និង ម៉ាលីគី ហើយ ស្ហាហ្វីអុី និង ហាំពើលី ការសម្រេចត្រូវបានអនុម័ត។

قال ابنُ المنذر: الذي عليه عملُ أهل العِلم من علماء الأمصارِ ما يَفعلُه الأئمَّة، وهو جلوس الإمامِ على المنبر أوَّل ما يَرقى إليه، ويؤذِّن المؤذِّنُ والإمامُ جالس، فإذا فرَغ المؤذن من الأذان قام الإمامُ، فخَطب خُطبة، ثم جلَس وهو في حال جلوسه، غير خاطب ولا يتكلَّم، ثم يقوم فيخطب الخُطبةَ الثانية، ثم ينزل عند فراغه. الأوسط (4/66).

អុីបនូមុនហ្សៀរ៍:ដែលតម្រូវឲ្យធ្វើទៅតាមអ្វីដែលអ៊ូឡាម៉ាកតាមជំនាន់បានធ្វើនោះគឺជាអ្វីដែលអ៊ូឡាម៉ាកសព្វថ្ងៃកំពុងធ្វើគឺការអង្គុយរបស់អុីម៉ាំនៅលើមីមពើរ៍។ហើយការអាហ្សានត្រូវបានបន្លឺឡើងនៅពេលដែលអុីម៉ាំកំពុងអង្គុយ។នៅពេលអាហ្សានត្រូវបានបញ្ចប់អុីម៉ាំត្រូវក្រោកឈរនិយាយខុតព្ហះទីមួយហើយបន្ទាប់មកគាត់អង្គុយនៅពេលដែលគាត់ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអង្គុយអ្នកផ្សេងពីខតីបមិនត្រូវនិយាយអ្វីនោះទេ។បន្ទាប់មកគាត់ក្រោកឈរនិយាយខុតព្ហះទីពីរហើយគាត់ចុះវិញក្រោយពីខុតព្ហះត្រូវបានបញ្ចប់។

وقال ابنُ رجب: جلوسُ الإمام على المنبر يومَ الجمعة إذا رقِيَ المنبر حتى يفرغ من الأذان سُنَّةٌ مسنونة، تلقَّاها الأمَّة بالعمل بها خلفًا عن سلف، إلَّا أنَّ ابن عبد البر حكَى عن أبي حنيفة: أنه غير مسنون. ولا خلافَ أنه غيرُ واجب. فتح الباري (5/460).

អុីបនូរ៉ជ្ចប់:ការអង្គុយរបស់អុីម៉ាំនៅលើមីមពើរ៍នាថ្ងៃជំអាត់រហូតទាល់តែការអាហ្សានត្រូវបានបញ្ចប់គឺជាប្រការស៊ូណាត់ដោយបានស្នងបន្តពីអ្នកសាឡាហ្វពីមុនលើកលែងតែអុីបនូអាប់ឌុលពៀរ៍ដែលនាំពីអាពីហានីហ្វះការពិតវាមិនមែនជាប្រការស៊ូណាត់ទេ ដោយគ្មានមតិផ្ទុយនោះទេគឺជាប្រការវ៉ាជីប៕

ចំណុចទី៥: អាហ្សានពេលមានវត្តមានខតីប

ការអាហ្សានគឺធ្វើឡើងនៅពេលមានវត្តមានខតីបនៅលើមីមពើរ៍។

عن السَّائبِ بنِ يَزيدَ رَضِيَ اللهُ عنه: كان النِّداءُ إذا صَعِدَ الإمامُ على المنبرِ على عهدِ رسولِ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم وأبي بكرٍ، وعُمرَ، فلمَّا كان عثمانُ كثُرَ النَّاسُ، فزاد النِّداءَ الثالثَ على الزَّوراءِ. البخاري 912

អំពីសាអុីបពិនយ៉ាហ្សីត(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)និយាយថា:មានការអាហ្សានពេលអុីម៉ាំឡើងលើមីមពើរ៍នៅសម័យរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)និងសម័យកាលរបស់អាពូប៉ាកើតនិងអ៊ូម៉ើរ៍ហើយក៏នៅសម័យអ៊ូស្មាននិងអ្នកជាច្រើនទៀតក៏បានបន្ថែមការអាហ្សានលើទីបី(ដោយគេរាប់បញ្ចូលអុីក៏ម៉ះក៏ជាអាហ្សានដែរ)នៅហ្សវរ៉ក(ជាឈ្មោះទីទួលខ្ពស់មួយនៅផ្សារម៉ាទីណះដែលមានកម្ពស់ដូចមីមពើរ៍។អ្នកខ្លះទៀតថា:វាគឺជាផ្ទះនៅក្នុងផ្សារម៉ាទីណះហើយគេឡើងអាហ្សានលើដំបូលនោះ)។

قال ابنُ قُدامَة: أمَّا مشروعية الأذان عقيبَ صعود الإمام، فلا خلافَ فيه؛ فقد كان يؤذَّن للنبيِّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم. المغني (2/220).

អុីបនូគូទើម៉ះ:សម្រាប់ច្បាប់នៃការអាហ្សានស្របពេលដែលអុីម៉ាំនៅលើមីមពើរ៍គឺមិនមតិផ្ទុយនោះទេ។ធាតុពិតមានការអាហ្សានសម្រាប់ណាពីសល់លុលឡោះ៕

قال ابنُ رجب: دلَّ الحديث على أنَّ الأذان الذي كان على عهد رسول الله صلَّى اللهُ عليه وسلَّم وأبي بكر وعمر هو النِّداءُ الذي بين يدي الإمام عندَ جلوسه على المنبر، وهذا لا اختلافَ فيه بين العلماء. فتح الباري (5/449).

អុីបនូរ៉ជ្ចប់:ហាទីសខាងលើបង្ហាញថាការអាហ្សាននៅសម័យកាលរបស់រ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)និងអាពូប៉ាកើតហើយនិងអ៊ូម៉ើរ៍គឺការអាហ្សានដែលធ្វើឡើងនៅចំពោះមុខអុីម៉ាំពេលកំពុងអង្គុយលើមីមពើរ៍។ហើយមិនមានការខ្វែងគំនិតគ្នាអំពីរឿងនេះក្នុងចំណោមអ៊ូឡាម៉ាកឡើយ៕

ចំណុចទី៦: អាហ្សានទី១សម្រាប់ជំអាត់

បានចេញច្បាប់អាហ្សានទី១សម្រាប់ថ្ងៃជំអាត់(ការអាហ្សានដែលត្រូវបានបន្ថែមនៅសម័យរបស់ខលីហ្វះអូស្មានពិនអាហ្វហ្វាន)។ ដោយជំហូរ៍ម៉ាស្ហាប់: ហាណាហ្វី ម៉ាលីគី និងហាំពើលី  និងត្រូវបានអនុម័ត។

عنِ السَّائبِ بنِ يَزيدَ رَضِيَ اللهُ عَنْه، قال: كان النِّداءُ يومَ الجُمُعةِ أَوَّلُه إذا جَلَس الإمامُ على المِنبَرِ، على عهد رسولِ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم وأبي بكرٍ، وعمرَ، فلمَّا كان في خلافةِ عثمانَ وكثُروا، أمَرَ عثمانُ يومَ الجُمُعةِ بالأذانِ الثَّالثِ فأُذِّنَ به على الزَّوْراءِ،  . رواه البخاري (912)

អំពីសាអុីបពិនយ៉ាហ្សីត(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)និយាយថា:មានការអាហ្សានពេលអុីម៉ាំឡើងលើមីមពើរ៍នៅសម័យរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)និងសម័យកាលរបស់អាពូប៉ាកើតនិងអ៊ូម៉ើរ៍ហើយក៏នៅសម័យអ៊ូស្មាននិងអ្នកជាច្រើនទៀត។អូស្មានក៏បានប្រើបន្ថែមការអាហ្សានលើទីបីហើយគេបានអាហ្សាននៅហ្សវរ៉ក។

قال العينيُّ: وأراد بالأذانِ الأوَّلِ الأذانَ الذي يُؤذَّن على الْمِئْذَنة، وهو الأذان الذي أُحدِث على الزَّوراءِ في عهد عثمانَ بن عفَّان رضي الله عنه، ولم يُنكِرْه أحدٌ من المسلمين). البناية (3/89). ويُنظر: الشرح الكبير للدردير، مع حاشية الدسوقي (1/192).

អុីម៉ាំ-អៃនីយ៍:ការអាហ្សានលើកទី១គឺសំដៅទៅលើការអហ្សាននៅលើមីមពើរ៍ ហើយវានោះគឺការអាហ្សានដែលបានកើយឡើងនៅហ្សាវរ៉កក្នុងសម័យអូស្មានពិនអាហ្វហ្វាន(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ហើយមិនអ្នកមូស្លីមណាម្នាក់បដិសេធន៍នោះទេ៕

قال شمسُ الدِّين ابن قُدامة: النِّداء الأوَّل مستحَبٌّ في أوَّل الوقت؛ سَنَّه عثمانُ رضي الله عنه، وعمِلَتْ به الأمَّة بعده، وهو للإعلامِ بالوقتِ، والثاني للإعلامِ بالخُطبة، والثالث للإعلامِ بقِيام الصَّلاة). الشرح الكبير (2/188)، ويُنظر: البناية للعيني (2/111).

អុីបនូគូទើម៉ះ:ការអាហ្សានលើកទីមួយគឺជាប្រការស៊ូណាត់នៅវេលាដំបូងដែលដែលដាក់ជាស៊ូណាត់ដោយអូស្មាន(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ហើយអ៊ូម៉ាត់បន្ទាប់ពីគាត់បានអនុវត្តវា។ហើយវាគឺជាការផ្តល់ដំណឹងនៃពេលវេលា(សឡាត)ហើយសម្រាប់ទី២គឺផ្តល់ដំណឹងអំពីខុតព្ហះចំណែកទី៣គឺផ្តល់ដំណឹងអំពីការសឡាត៕

ចំណុចទី៨: ត្រូវស្ងៀមស្ងាត់

1. ហ៊ូកុមស្ងៀមស្ងាត់ពេលសូត្រខុតព្ហះ

គឺជាប្រការវ៉ាជីបក្នុងការស្តាប់ក្នុងអំឡុងពេលនិយាយខុតព្ហះហើយវាត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យនិយាយ។ដោយជំហូរ៍ម៉ាស្ហាប់:ហាណាហ្វីនិងម៉ាលីគីនិងហាំពើលីនិងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អាល់សាហ្វីអ៊ីកាលពីអតីតកាលហើយនិងអ៊ូឡាម៉ាកជាច្រើនទៀត។

عن أبي هُرَيرَة رَضِيَ اللهُ عنه، أنَّ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال: إذا قُلتَ لصاحبِكَ يومَ الجُمُعةِ: أنصِتْ والإمامُ يَخطُبُ، فقد لغوتَ.  رواه البخاري (934)، ومسلم (851).

អំពីអាពូហ៊ូរ៉យរ៉ោះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ពិតប្រាកដរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)បានមានប្រសាសន៍ថា:ប្រសិនបើអ្នកបាននិយាយទៅកាន់មិត្តរបស់អ្នកនៅថ្ងៃសុក្រថា: នៅស្ងៀម(ស្តាប់)ខណៈពេលដែលអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះនោះអ្នកមិនបានទទួលផលបុណ្យនោះទេ។

قال ابنُ رجب: أجمَع العلماءُ على أنَّ الأفضل لِمَن سمِع خُطبة الإمام أن يَنصِتَ ويستمعَ، وأنَّه أفضلُ ممَّن يَشتغل عن ذلك بذِكر الله في نفْسه، أو تِلاوة قرآنٍ، أو دعاء) ((فتح الباري)) (5/496).

អុីបនូរ៉ជ្ចប់:អិចម៉ាកអ៊ូឡាម៉ាកថាគឺល្អប្រសើបំផតសម្រាប់អ្នកដែលនៅស្ងៀមស្តាប់អុីម៉ាំនិយាយខុតព្ហះគឺល្អប្រសើរជាងអ្នកដែលរវល់នឹងការហ្សុីកៀរ៍អល់ឡោះសម្រាប់រូបគេឬសូត្រអាល់គួរអានឬមួយសុំទូអា៕

قال النوويُّ: وهل يجِب الإنصاتُ ويَحرُم الكلامُ؟ فيه قولان مشهورانِ، وقد ذَكرَهما المصنِّف بتفريعهما في باب هيئة الجُمعة (أصحهما)- وهو المشهور في الجديد: يُستحبُّ الإنصاتُ ولا يجِب ولا يَحرُم الكلامُ. والثاني: وهو نصُّه في القديم، والإملاء من الجديدِ-: يجب الإنصاتُ، ويحرُم الكلام. المجموع 4/523

អាន់ណាវ៉ាវី:តើវ៉ាជីបត្រូវតែស្តាប់និងហាមឃាត់ការនិយាយដែរឬទេ?មានមតិ២:អ្នកនិពន្ធបានរៀបរាប់ពួកគេដោយបែងចែកវានៅក្នុងជំពូកនៅលើការអធិស្ឋានថ្ងៃសុក្រ(ត្រឹមត្រូវបំផុតក្នុងចំណោមពួកគេ)ហើយល្បីសុះសាយជាថ្មី:

មតិទី១:ស៊ូណាត់ក្នុងការស្តាប់មិនមែនវ៉ាជីបទេហើយក៏មិនហាមឃាត់ក្នុងការនិយាយនោះដែរ។មតិទី២:អត្ថបទដើមហើយបានសរសេរជាថ្មី:វ៉ាជីបត្រូវតែស្តាប់និងហាមឃាត់ការនិយាយ៕

عن أبي هُرَيرَة رَضِيَ اللهُ عنْه قالَ : قَال رسولُ اللَّه صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم :  منْ توضَّأ فأحَسَنَ الْوُضُوءَ ثُمَّ أتَى الْجُمعةَ فَاستمع وأنْصتَ غُفِر لَهُ ما بيْنَهُ وبيْنَ الْجُمعةِ وزِيادةُ ثَلاثَةِ أيَّامٍ ومَنْ مسَّ الْحصا فَقد لَغَا. مسلم

អំពីអាពូហ៊ូរ៉យរ៉ោះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)បាននិយាយថាៈរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)បានមានប្រសាសន៍ថា:បុគ្គលណាបានយកទឹកវូហ្ទុដោយល្អត្រឹមត្រូវបន្ទាប់មកទៅសឡាតជុំអាត់(សឡាតថ្ងៃសុក្រ)ហើយបាននៅស្ងៀមនិងស្តាប់ខុត្តហ្ពះ(សុន្ទរកថាថ្ងៃជុំអាត់)គេនឹងអភ័យទោសអោយគាត់រវាងថ្ងៃសុក្រនេះនិងថ្ងៃសុក្របន្ទាប់ព្រមទាំងបន្ថែមបីថ្ងៃថែមទៀត។បុគ្គលណាស្ទាបគ្រាប់គ្រួសលេង(មិនស្តាប់ខុត្តហ្ពះ)សឡាតជុំអាត់របស់គាត់មិនបានទទួលផលបុណ្យនោះទេ។ (មូស្លីម)

ابنُ رجب: اختَلفوا: هل إنصاتُ مَن سمِع الخطبة واجبٌ، وكلامه في تِلك الحال محرم، أو هو مكروه فقط، فلا يأثم به؟ على قولين: أحدهما: أنه محرَّم، وهو قولُ الأكثرين، منهم: الأوزاعي، وأبو حنيفة وأصحابه، ومالك، والشافعي في القديم وأحمدُ في المشهور عنه- والمنقولُ عن أكثرِ السلف يَشهَدُ له، وقال عطاء ومجاهد: الإنصاتُ يوم الجمعة واجب، وقد أمَر ابن مسعود بقَرْع رأس المتكلِّم بالعصيّ. فتح الباري (5/499).

អុីបនូរ៉ជ្ចប់:មានការខ្វែងមតិថា:តើវ៉ាជីបត្រូវស្តាប់សម្រប់អ្នកដែលលឺខុតព្ហះហើយការនិយាយស្តីរបស់គាត់ត្រូវបានហាមឃាត់ឬគ្រាន់តែជាប្រការម៉ាក្រូសមិនមានទោសាទេ?មាន២មតិ:មតិទី១:គឺត្រូវបានហាមឃាត់ដែលជាមតិនៃអ៊ូឡាម៉ាកជាច្រើនក្នុងនោះមាន:អាវហ្សាអុីហើយអាពូហានីហ្វះនិងក្រុមរបស់គាត់ហើយម៉ាលីគនិងស្ហាហ្វីអុី(សេរីចាស់)អះម៉ាត់និងអាតកហើយមូជើហុីត:ការដែលស្តាប់នៅថ្ងៃជំអាត់គឺជាកាតព្វកិច្ច(វ៉ាជីប)។អុីបនូម៉ាស្អូតបានបញ្ជាឱ្យវាយក្បាលអ្នកនិយាយដោយដំបង។

• ការនិយាយជាមួយខតីប

វាត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យនិយាយទៅកាន់ខតីបក្នុងអំឡុងពេលនិយាយខុតព្ហះដោយសារតែភាពចាំបាច់៖ បញ្ជាក់ដោយ ម៉ាលីគី, ស្ហាហ្វីអុី និង ហាំពើលី ។

عن أنسِ بنِ مالكٍ رَضِيَ اللهُ عنه، قال: أصابتِ الناسَ سَنَةٌ على عهدِ رسولِ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم فبَينما رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم يَخطُبُ في يومِ الجُمُعةِ قام أعرابيٌّ، فقال: يا رسولَ اللهِ، هلَكَ المال، وجاع العِيال؛ فادعُ اللهَ لنا، فرَفَع يديه...  رواه البخاري (933)، ومسلم (897).

អំពីអាណើសពិនម៉ាលីគ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)បាននិយាយថា:នៅសម័យរ៉ស៊ូលុលឡោះមានឆ្នាំមួយប្រជាជនជួបគ្រោះរ៉ាំងស្ងួតហើយនៅពេលរ៉ស៊ូលុលឡោះកំពុងនិយាយខុតព្ហះនៅថ្ងៃជំអាត់បុរសអារ៉ាប់ម្នាក់(រស់នៅវាលខ្សាច់)បានក្រោកឈរហើយនិយាយថា:ឱ!រ៉ស៊ូលុលឡោះ!វិនាសអន្តរាយអស់ហើយទ្រព្យសម្បត្តិ(សត្វពាហនៈស្លាប់ដោយសារខ្វះទឹកនិងចំណី)ក្មេងៗទាំងអស់រងនូវភាពអត់ឃ្លាន។ចូរសុំពីអល់ឡោះសម្រាប់ពួកយើងខ្ញុំផង។គាត់ក៏លើកដៃគាត់ទាំងពីរ

អាន់ណាវ៉ាវី:ដោយសម្អាងលើហាទីសដែលមានគឺត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យនិយាយស្តីនៅពេលខុតព្ហះសម្រាប់ភាពចាំបាច់មិនថាចំពោះខតីបឬអ្នកផ្សេងនោះទេវារួមបញ្ចូលទាំងការប្រើឲ្យធ្វើល្អឬមួយការណែនាំនៅគ្រប់ស្ថានភាព និងទីកន្លែងផងដែរ៕ شرح النووي على مسلم 6/164

عن ابنِ عُمرَ رَضِيَ اللهُ عنهما: أنَّ عُمرَ بينا هو يخطُبُ يومَ الجُمُعة، إذ دَخَل رجلٌ من أصحابِ رسولِ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم فناداه عُمرُ: أيَّةُ ساعةٍ هذه؟ قال: إنِّي شُغِلتُ اليومَ، فلم أنقلبْ إلى أهلي حتى سَمِعتُ النِّداءَ، فلم أزدْ على أن توضَّأتُ. قال عمر: الوضوءُ أيضًا، وقد علمتَ أنَّ رسولَ الله صلَّى اللهُ عليه وسلَّم كان يَأمُرُ بالغُسلِ. رواه البخاري (878)، ومسلم (845)

អំពីអុីបនូអ៊ូម៉ើរ៍(រ៉.ឡ.ម៉ា)ពិតប្រាកដនៅពេលអ៊ូម៉ើរ៍កំពុងនិយាយខុតព្ហះថ្ងៃជំអាត់ស្រាប់តែមានបុរសម្នាក់(អូស្មានពិនអាហ្វាន)ក្នុងចំណោមសហាព្ហាត់រ៉ស៊ូលុលឡោះបានចូលមកអ៊ូម៉ើរ៍ក៏បានហៅគាត់:ពេលនេះម៉ោងប៉ុន្មានហើយ?គាត់ឆ្លើយថា:ថ្ងៃនេះខ្ញុំរវល់ដោយខ្ញុំមិនបានត្រឹមត្រូវទៅផ្ទះទេរហូតទាល់តែបានលឺការអាហ្សានដូច្នេះខ្ញុំគ្មានអ្វីក្រៅពីយកទឹកវូទ្ហុនោះទេ។អ៊ូម៉ើរ៍និយាយ:យកតែទឹកវូទ្ហុ អ្នកបានដឹងហើយថារ៉ស៊ូលុលឡោះឲ្យងូតទឹក(ផងដែរ)។

1. ការធ្វើសញ្ញាពេលសូត្រខុតព្ហះ

វាត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើជាសញ្ញាក្នុងអំឡុងពេលខុតព្ហះនៅបើចាំបាច់ដោយជំហូរ៍ម៉ាស្ហាប់: ហាណាហ្វី ហ្សាហ្វីអុី ហាំពើលី និងទស្សនៈរបស់ម៉ាលីគី និង ក្រុមសាឡាហ្វបាននិយាយវា ហើយត្រូវបានអនុម័ត។

ផ្អែកលើករណីដែលគេអនុញ្ញាតិឲ្យធ្វើសញ្ញាក្នុងពេលសឡាតហេតុនេះការធ្វើសញ្ញាពេលខុតព្ហះមិនស្ថិនក្នុងសឡាតនោះទេគឺមានអាទិភាពជាង។

عن أَنسٍ رَضِيَ اللهُ عنه: أنَّ رجلًا دخَلَ المسجدَ والنبيُّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم يَخطُبُ يومَ الجُمُعة، فقال: يا رسولَ الله، متى السَّاعةُ؟ فأشارَ الناسُ إليه أنِ اسكُتْ، فسألَه ثلاثَ مرَّاتٍ، كلَّ ذلك يُشيرونَ إليه أنِ اسكُت، …  ابن خزيمة 1796، البيهقي 3/221

អំពីអាណើស(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ពិតណាស់មានបុរសម្នាក់បានចូលម៉ាស្ជិតហើយណាពីសល់លុលឡោះកំពុងនិយាយខុតព្ហះ។គាត់និយាយថា:ឱរ៉ស៊ូលុលឡោះ!តើពេលណាថ្ងៃគីយ៉ាម៉ាត់?អ្នកទាំងអស់បានធ្វើសញ្ញាឲ្យនៅស្ងៀមស្ងាត់សួររហូតចំនួន៣ដងហើយរាល់ៗដងពួកគេបានធ្វើជាសញ្ញាឲ្យនៅស្ងៀម។

ابنُ قُدامَة: وإذا سمع متكلِّمًا لم يَنهَه بالكلام..ولكن يُشير إليه ويَضع إصبعه على فيه، كما روينا عن أُبيٍّ، وهذا قولُ زيد بن صُوحَان، وعبد الرَّحمن بنِ أبي لَيْلَى، والثوريِّ، والأوزاعيِّ. الشرح الكبير 2/219

អុីបនូគូទើម៉ះ:កាលណាលឺគេនិយាយគ្នាកុំហាមឃាត់ដោយពាក្យសម្ដីប៉ុន្តែត្រូវធ្វើជាសញ្ញាទៅចំពោះគេដោយដាក់ម្រាមដៃលើបបូមាត់។ដូចដែលបានរាយការណ៍ដោយ:អំពីអ៊ូព្ហៃហើយនេះជាសំដីហ្សេតពិនស៊ូហានហើយអាប់ឌុលរស់ម៉ានពិនអាពីឡៃឡា ហើយស្សាវរី និង អាវហ្សាអុី ៕

អុីបនូរ៉ជ្ចប់:មិនមានការខ្វែងមតិណាមួយសម្រាប់ការអនុញ្ញាតិឲ្យធ្វើសញ្ញារវាងអ៊ូឡាម៉ាកទាំងឡាយលើកលែងតែការសម្រេចរបស់តវូហ្សម្នាក់គត់ហើយវាមិនត្រឹមត្រូវទេ។ព្រោះតែការធ្វើសញ្ញាក្នុងសឡាតអាចធ្វើបានហើយក្នុងខុតព្ហះ គឺជាជម្រើសទីមួយ៕  فتح الباري 5/496

1. ពេលគេមិនហាមឃាត់ការនិយាយ

• ពេលមុននិងក្រោយខុតព្ហះ

មិនត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យនិយាយរវាងការចេញរបស់អុីម៉ាំដើម្បីចាប់ផ្តើមនៃខុតព្ហះរបស់គាត់ហើយនៅពេលបញ្ចប់ខុតព្ហះនិងការចុះមករបស់គាត់ដើម្បីការចាប់ផ្តើមនៃសឡាត។ជំហូរ៍ម៉ាស្ហាប់:ម៉ាលីគីហើយស្ហាហ្វីអុីនិងហាំពើលីហើយវាគឺជាការយល់ឃើញរបស់អាពូយូសុះនិងមហាំម៉ាត់ពិនអាល់ហាសាន់  មកពី ហាណាហ្វី ត្រូវបានអនុម័ត។

عن أبي هُرَيرَة رَضِيَ اللهُ عنه، أنَّ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال: إذا قُلتَ لصاحبِكَ يومَ الجُمُعةِ: أنصِتْ والإمامُ يَخطُبُ، فقد لغوتَ.  رواه البخاري (934)، ومسلم (851).

អំពីអាពូហ៊ូរ៉យរ៉ោះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ពិតប្រាកដរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)បានមានប្រសាសន៍ថា:ប្រសិនបើអ្នកបាននិយាយទៅកាន់មិត្តរបស់អ្នកនៅថ្ងៃសុក្រថា: នៅស្ងៀម(ស្តាប់)ខណៈពេលដែលអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះនោះអ្នកមិនបានទទួលផលបុណ្យនោះទេ។

ក្នុងហាទីសនេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញជាក់ស្តែងថា:”ឲ្យស្តាប់នៅពេលដែលអុីម៉ាំនិយាយខុតព្ហះ”ប៉ុណ្ណោះសម្រាប់ពេលដែលអុីម៉ាំចេញទៅលើមីមពើរ៍ឬពេលបញ្ចប់ហើយចុះមកវិញគឺមិនស្ថិនក្នុងចំណុចហាមឃាត់ទេ៕

មានការរាយការណ៍ពីសាក់ឡាព្ហះពិនអាពីម៉ាលីគអាល់គួរ៍តពីនៅសម័យអ៊ូម៉ើរ៍ពិនខុត្តបពួកគេបានសឡាតជំអាត់រហូតទាល់តែអ៊ូម៉ើរ៍ចេញមក។នៅពេលដែលអ៊ូម៉ើរ៍ចេញមកឡើងលើមីមពើរ៍អ្នកអាហ្សានបានចាប់ផ្តើមអាហ្សានពួកយើងអង្គុយនិយាយគ្នានៅពេលស្ងាត់អ្នកអាហ្សានហើយអ៊ូម៉ើរ៍ក្រោកឈរនិយាយខុតព្ហះពួកយើងស្តាប់ហើយមិនមាននរណាម្នាក់និយាយនោះទេក្នុងចំណោមពួកយើង។  مالك 1/ 103 (7)، والشافعي الأم 1/227

អំពីសាអុីបពិនយ៉ាហ្សីត(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ពួកយើងសឡាតជំអាត់នៅសសម័យអ៊ូម៉ើរ៍ នៅពេលគាត់អង្គុយលើមីមពើរ៍ពួកយើងបានបញ្ចប់សឡាតហើយនៅពេលអ្នកអាហ្សានបានបញ្ចប់ពេលខុតព្ហះចាប់ផ្តើមគ្មាននរណាម្នាក់និយាយនោះទេ៕

• ចន្លោះរវាងខុតព្ហះទាំងពីរ

គឺត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យនិយាយនៅចន្លោះរវាងខុតព្ហះទាំងពីរជាពិសេសប្រសិនបើមានភាពចាំបាច់។ដោយម៉ាស្លាប់:ស្ហាហ្វីអុីនិងហាំពើលីនិតយោងទៅតាមការត្រឹមត្រូវមួយ ហើយគំនិតរបស់ អាពូយូសុះ គឺមកពីម៉ាស្ហាប់ ហាណាហ្វី ។ ហើយវាត្រូវបាននិយាយផងដែរដោយហាសាន់ពើស្សរីហើយវាត្រូវបានជ្រើសរើសដោយអុីបនូហាហ្សុីម,អុីបនូពើហ្សនិងអុីបនូអ៊ូសៃមុីន  ។

عن أبي هُرَيرَة رَضِيَ اللهُ عنه، أنَّ رسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم قال: إذا قُلتَ لصاحبِكَ يومَ الجُمُعةِ: أنصِتْ والإمامُ يَخطُبُ، فقد لغوتَ.  رواه البخاري (934)، ومسلم (851).

អំពីអាពូហ៊ូរ៉យរ៉ោះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)ពិតប្រាកដរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)បានមានប្រសាសន៍ថា:ប្រសិនបើអ្នកបាននិយាយទៅកាន់មិត្តរបស់អ្នកនៅថ្ងៃសុក្រថា: នៅស្ងៀម(ស្តាប់)ខណៈពេលដែលអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះនោះអ្នកមិនបានទទួលផលបុណ្យនោះទេ។

قال العراقي: كان الحسنُ البصريُّ يقول: لا بأس به. طرح التثريب (3/197).

អាល់អុីរ៉គី:ហាសាន់ពើស្សរីនិយាយថា:មិនអីនោះទេ។

قال ابنُ حزم: كذلك إذا جلَس الإمامُ بين الخُطبتين، فالكلام حينئذٍ مباح.  المحلى (3/268).

អុីបនូហាហ្សុីម:ដូចគ្នានេះដែរនៅពេលអុីម៉ាំអង្គុយនៅចន្លោះខុតព្ហះទាំងពីនោះការនិយាយស្តីត្រូវបានអនុញ្ញាត។

قال ابنُ باز: يجوز الكلامُ أثناء سكوتِ الإمام بين الخُطبتين إذا دعَتْ إليه الحاجة.

អុីបនូពើហ្ស:អាចនិយាយបាននៅពេលអុីម៉ាំកំពុងស្ងៀមស្ងាត់ចន្លោះខុតព្ហះទាំង២កាលណាមានភាពចាំបាច់៕  مجموع فتاوى ابن باز 12/337

قال ابنُ عثيمين: الكلامُ بين الخُطبتين لا بأسَ به، ما لم يكُن كثيرًا يُلهي مَن حوله، وتشتغل قلوبُهم بالنَّظر إليه، فهذا يمنع منه. لقاء الباب المفتوح اللقاء  71

អុីបនូអ៊ូសៃមុីន:ការនិយាយស្តីនៅចន្លោះខុតព្ហះទាំងពីរគឺមិនអីនោះទេលុះត្រាតែគាត់មិននៃការរំខានដល់អ្នកជុំវិញខ្លួនបណ្តាលឲ្យសម្លឹងមករកគាត់គឺត្រូវបានហាមឃាត់៕

1. ការទទួលសាឡាមនិងឆ្លយតបកណ្តាស់

មិនអាចទទួលសាឡាមឬកណ្តាស់បានទេខណៈពេលអុីម៉ាំកពុងតែនិយាយខុតព្ហះ។ដោយម៉ាស្លាប់:ហាណាហ្វីនិងម៉ាលីគីហើយវាជាគំនិតរបស់សាហ្វីអុី(សេរីចាស់) អះម៉ាត់។ ហើយវាត្រូវបានជ្រើសរើសដោយអុីបនូពើហ្ស និង អុីបនូអ៊ូសៃមុីន ។

قال ابنُ عبد البَرِّ: (اختلفوا في ردِّ السلام وتشميت العاطس في الخُطبة؛ فقال مالكٌ وأصحابُه: لا يُشمِّت العاطس، ولا يَردُّ السلام، إلَّا إنْ ردَّه إشارةً كما يردُّ في الصلاة) ((التمهيد)) (19/37).

មានគេសួរអុីបនូពើហ្ស:បើអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះហើយមាននរណាម្នាក់បានឲ្យសាឡាមដោយឈោងដៃមកនិឲ្យសាឡាមតើហ៊ូកុមយ៉ាងម៉េច?

ចម្លើយ:ធ្វើសញ្ញាក្នុងពេលកំពុងនិយាយខុតព្ហះដោយដៃអ្នកចាប់ដៃគេពេលគេឈោងដៃមកដោយមិនមានបន្លឺសំលេង។ពីព្រោះរ៉ស៊ូលុលឡោះប្រើឲ្យស្តាប់(ខុតព្ហះ)ដោយមានប្រសាសន៍ថា:”ប្រសិនបើអ្នកបាននិយាយទៅកាន់មិត្តរបស់អ្នកនៅថ្ងៃសុក្រថា:នៅស្ងៀម(ស្តាប់)ខណៈពេលដែលអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះនោះអ្នកមិនបានទទួលផលបុណ្យនោះទេ។”

ហើយសម្រាប់អ្នកមុមីននៅពេលជំអាត់ត្រូវស្តាប់ដោយភាពឃូស្ហុនិងប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការលេងគ្រាប់គ្រួសឬរបស់អ្វីផ្សេងពីនោះ។តែបើកសលណាមានគេឲ្យសាឡាមចូរធ្វើជាសញ្ញទៅចំពោះគេវិញកុំនិយសយអ្វីទាំងអស់ប្រសិនបើចាប់ដៃគ្នាជាមួយគេដោយមិននិយាយនោះគឺគ្មានបញ្ហានោះទេដូចដែលបាននិយាយកន្លងមក។ហើយពេលចប់ខុតព្ហះចាំបកស្រាយប្រាប់គេវិញក៏មិនអីដែរ។ដូច្នេះនៅពេលចូលម៉ាស្ជិតហើយអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះគឺគេត្រូវសឡាត២រ៉ក់អាត់(តាហុីយ៉ាតុលម៉ាស្ជិត)កុំឲ្យសាឡាមនរណាម្នាក់រហូតអុីម៉ាំបានបញ្ចប់ខុតព្ហះហើយបើកាលណាគេកណ្តាស់គឺគេត្រូវទទួលដោយយធ្វើតិចៗមិនត្រូវបន្លឺសម្លេងខ្លាំងៗនោះទេ។ (مجموع فتاوى ابن باز) (12/410، 411)

1. ខតីបនិយាយនូវសម្តីមិនស្ថិតក្នុងខុតព្ហះ

គឺជាការអនុញ្ញាតសម្រាប់ខតីបក្នុងនិយាយនូវពាក្យសម្តីដែលមិនស្ថិនក្នុងខុតព្ហះប្រសិនបើក្នុងន័យកែលម្អ។ដោយមានការឯកភាពជាឯកច្ឆ័ន្ទនៃម៉ាស្ហាប់ទាំងបួន៖ ហាណាហ្វី ម៉ាលីគី សាហ្វីអុី និងហាំពើលី។

عن جابرِ بنِ عبدِ اللهِ رَضِيَ اللهُ عنه، قال: جاءَ رجلٌ والنبيُّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم يَخطُبُ النَّاسَ يومَ الجُمُعة، فقال: أصليتَ يا فلان؟ قال: لا، قال: قُمْ فارْكَعْ  . رواه البخاري 930، ومسلم 875.

អំពីជើពៀរ៍ពិនអាប់ឌុលឡោះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)និយាយថា:មានបុរសម្នក់បានមកដល់នៅពេលដែលណាពីកំពុងនិយាយខុតព្ហះនៅថ្ងៃជំអាត់លោកបានមានប្រសាសន៍ថា:តើឯងបានសឡាតហើយឬនៅម្នាក់នោះ?គេឆ្លើយថា:ទេ។លោកមានប្រសាសន៍ថា: ចូរក្រោកឡើងហើយសឡាត។

ចំណុចទី៩: សឡាតស៊ូណាត់ពេលកំពុងខុតព្ហះ

គឺជាប្រការស៊ូណាត់សម្រាប់អ្នកដែលចូលទៅក្នុងម៉ាស្ជិតត្រូវសឡាត២រ៉ក់អាត់  តាហុីយ៉ាតុលម៉ាស្ជិតទោះបីជាអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះនៅថ្ងៃជំអាត់ក៏ដោយ។ ដោយម៉ាស្ហាប់:  ស្ហាហ្វីអុី និង ហាំពើលី, និងក្រុមសាឡាហ្វ បាននិយាយ ហើយការយល់ស្របលើអ្វីដែលត្រូវបានរាយការណ៍ដោយ អុីបនូពើហ្ស និង អុីបនូអ៊ូសៃមុីន ហើយគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃហ្វាត់វ៉ា ។

عن جابرِ بنِ عبدِ اللهِ رَضِيَ اللهُ عنه، قال: جاءَ رجلٌ والنبيُّ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم يَخطُبُ النَّاسَ يومَ الجُمُعة، فقال: أصليتَ يا فلان؟ قال: لا، قال: قُمْ فارْكَعْ  . رواه البخاري 930، ومسلم 875.

អំពីជើពៀរ៍ពិនអាប់ឌុលឡោះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)និយាយថា:មានបុរសម្នក់បានមកដល់នៅពេលដែលណាពីកំពុងនិយាយខុតព្ហះនៅថ្ងៃជំអាត់លោកបានមានប្រសាសន៍ថា:តើឯងបានសឡាតហើយឬនៅម្នាក់នោះ?គេឆ្លើយថា:ទេ។លោកមានប្រសាសន៍ថា: ចូរក្រោកឡើងហើយសឡាត៕

នៅពេលអ្នកចូលម៉ាស្ជិតថ្ងៃជំអាត់ហើយអ្ីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះពិតណាស់អ្នកត្រូវតាហុីយ៉ាតុលម៉ាស្ជិតរួចអង្គុយចនិងស្តាប់ខុតព្ហះ៕ فتاوى اللجنة الدائمة

عن أبي قَتادَةَ، أنَّ رسولَ الله صلَّى اللهُ عليه وسلَّم، قال: إذا دَخَلَ أحدُكم المسجدَ، فليركعْ ركعتينِ قَبلَ أن يَجلِسَ . رواه البخاري 444، مسلم  714.

អំពីអាពូក៏តាហ្ទះ(រ៉.ឡ.ហ៊ូ)និយាយថា:រ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)បានមានប្រសាសន៍ថា:"នៅពេលដែលពួកអ្នកណាម្នាក់ចូលម៉ាស្ជិតចូរគាត់កុំអាលអង្គុយលុះត្រាតែបាន សឡាត ចំនួន០២រ៉ក្អាត់ជាមុនសិន" (អាល់ពូខរីនិងមូស្លីម)

قال ابنُ قُدامَة: ومن دخل والإمامُ يَخطُب، لم يجلسْ حتى يركع ركعتين، يُوجِز فيهما. وبهذا قال الحسن، وابنُ عُيَينة، ومكحول، والشافعيُّ، وإسحاق، وأبو ثور، وابن المنذر. المغني (2/236).

អុីម៉ាំ-អុីបនូ-គូទើម៉ះ:អ្នកណាហើយចូលម៉ាស្ជិតហើយអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះ កុំអាលអង្គុយចុះរហូតទាល់តែបានសឡាត២រ៉កអាត់ធ្វើទាំងពីរវាដោយសង្ខេប។ទាំងនេះក៏បាននិយាយដោយ:អាល់ហាសាន អុីបនូ-អ៊ូយ៉ៃណះ ម៉ឹកហូល ស្ហាហ្វីអ្ី អុីសហាក អាពូស្សូរ៍ អុីបនូមុនហ្សៀរ៍ ៕

قال النوويُّ: مذهبُنا أنه يستحبُّ له أن يُصلِّيَ ركعتين تحيةَ المسجد ويُخفِّفهما، ويُكره له تركهما، وبه قال الحسن البصريُّ، ومكحول، والـمَقْبُريُّ، وسفيانُ بن عُيَينة، وأبو ثور، والحُمَيديُّ، وأحمد، وإسحاق، وابنُ المنذر، وداود، وآخرون. المجموع (4/552).

អុីម៉ាំ-អាន់ណាវ៉ាវី:ម៉ាស្ហាប់របស់យើងគឺមូស្តាហាប់(ស៊ូណាត់)សម្រាប់គេត្រូវសឡាតចំនួន២រ៉ក់អាត់(តាហុីយ៉ាតុលម៉ាស្ជិត)ដោយខ្លីៗ(លឿនៗ)ហើយម៉ាក្រូសក្នុងការបោះបង់ចោលទាំងពីរវា។សម្រាប់ករណីនោះបាននិយាយដោយ: ហាសាន់ពើហ្សរី ;ម៉ាក់ហូល ;សាអុីតអាល់ម៉ឹកពូរី ;សាហ្វយ៉ានពិនអ៊ូយ៉ៃណះ :អាពូស្សូរ៍ :ហ៊ូម៉ៃទី ;អះម៉ាត់ ;អុីសហាក ;អុីបនូមុនហ្សៀរ៍ និងដាវូត ហើយអ្នក ផ្សេងៗច្រើនទៀត៕

ابنُ حزم: مَن دخل يوم الجمعة والإمامُ يَخطُب، فليصلِّ ركعتين قبل أن يَجلِسَ. المحلى 3/275.

អុីម៉ាំ-អុីបនូ-ហាហ្សីម:អ្នកណាហើយចូលម៉ាស្ជិតនៅថ្ងៃជំអាត់ហើយអុីម៉ាំកំពុងនិយាយខុតព្ហះ ចូរសឡាតចំនួន២រ៉ក់អាត់មុននឹងអង្គុយចុះ៕

ចំណុចទី១០: ដើររំលងគេពេលកំពុងខុតព្ហះ

គឺត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យញែកគេបោះជំហានដើររំលងពីសាហ្វមួយ(ក្រោយ)ទៅសាហ្វមួយ(ខាងមុខ) ក្នុងអំឡុងពេលនិយាយខុតព្ហះ។ ដោយម៉ាស្ហាប់: ហាណាហ្វី និងម៉ាលីគី ហើយត្រូវបានជ្រើសរើសដោយ អុីបនូ-មុនហ្សៀរ៍ និង អាន់ណាវ៉ាវី, អុីបនូ-តៃមីយ៉ះ និង អុីបនូអ៊ូសៃមុីន ហើយវាត្រូវបានផ្អែកទៅលើ ហ្វាត់វ៉ា នៃគណៈកម្មាធិការអចិន្រ្តៃយ៍៕

عن أبي الزَّاهريَّة، قال: كنتُ جالسًا مع عبدِ اللهِ بنِ بُسرٍ يومَ الجُمُعةِ, فما زال يُحدِّثُنا حتى خرَجَ الإمامُ, فجاءَ رجلٌ يَتخطَّى رِقابَ الناسِ، فقال لي: جاءَ رجلٌ يَتخطَّى رِقابَ النَّاسِ ورسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم يَخطُب, فقال له: اجلسْ؛ فقدْ آذيتَ وآنيتَ. رواه أبو داود (1118)،

អំពីអាពីហ្សាហុីរីយ៉ះបាននិយាយថា:ខ្ញុំបានអង្គុយជាមួយអាប់ឌុលឡោះពិនពូសរីនាថ្ងៃជំអាត់ពួកយើងបន្តការនិយាយគ្នារហូតអុីម៉ាំចេញមក(និយាយខុតព្ហះ)ហើយក៏មានបុរសម្នាក់(មកយឺត)បានញែកគេ(ដើម្បីទៅខាងមុខ)ហើយរ៉ស៊ូលុលឡោះ(ស.អ.ឡាំ)កំពុងនិយាយខុតព្ហះក៏មានប្រសាសន៍ទៅកាន់ប្រសិនថា: ចូរអ្នកអង្គុយចុះ ជាក់ស្តែងអ្នកបាននាំការរំខានហើយ។  

قال ابنُ تيميَّة: ليس لأحدٍ أن يتخطَّى الناس؛ ليدخلَ في الصف إذا لم يكن بين يديه فُرجةٌ، لا يوم الجمعة ولا غيره؛ لأنَّ هذا من الظلم والتعدِّي لحدود الله تعالى. الاختيارات الفقهية (ص: 440).

អុីបនូ-តៃមីយ៉ះ:គ្មាននរណាម្នាក់មានសិទ្ធិឆ្លងកាត់មនុស្សដើម្បីចូលសាហ្វទេកាលណាមិនមានចន្លោះទំនេរនោះមិនថានៅថ្ងៃជំអាត់ឬមួយផ្សេងជំអាត់ពីពោះវាគឺជាភាពហ្សូលឹមនិងបំពានច្បាប់របស់អល់ឡោះ។

إذا أتى المسلمُ إلى صلاة الجمعة، فلا يجوزُ له أن يتخطَّى رقاب الناس؛ لِمَا في ذلك من الإساءة إلى المصلِّين ، وإشغالهم عن استماعِ الخطبة، والتشويش عليهم. فتاوى اللجنة الدائمة- المجموعة الثانية 7/102

គណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍:ប្រសិនបើអ្នកមូស្លីមមកសឡាតជំអាត់នោះវាមិនអនុញ្ញាតឱ្យគាត់ញែកគេដើម្បីទៅខាងមុខឡើយ។ ជាការប្រមាថដល់អ្នកសឡាត ហើយរំខានដល់ការស្តាប់ខុតព្ហះ និងនាំឲ្យមានមានភាពច្របូកច្របល់  ៕

ចំណុចទី១១: អង្គុយឱបក្បាលជង្គង់ពេលកំពុងខុតព្ហះ

មិនអីទេសម្រាប់អង្គុយបពា្ឈរជង្គង់នៅថ្ងៃសុក្រខណៈដែលអុីម៉ាំកំពុងសូត្រខុតហ្ពះ។ជំហូរ៍ម៉ាស្ហាប់:ហាណាហ្វីនិងម៉ាលីគីនិងហាំពើលីហើយវាគឺជាគំនិតរបស់អ្នកប្រាជ្ញភាគច្រើននិងក្រុមសាឡាហ្វហើយការយល់ស្របត្រូវបានអនុម័ត្ត

عنْ مُعَاذِ بْنِ أَنسٍ الجُهَنيِّ ، رَضِيَ اللَّه عَنهُ أَنَّه النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم نَهَى عَنِ الحِبْوَةِ يَوْمَ الجُمُعَةِ وَالإِمَامُ يَخْطُبُ . رواهُ أبو داود ، والترمذي وَقَالا : حدِيثٌ حَسَنٌ .

អំពី មូអាត្ស ពិន អាណាស អាល់ជូហើនី (រ៉.ឡ.ហ៊ូ)និយាយថា : ពិតណាស់ ណាពី(ស.អ.ឡាំ)បានហាមឃាត់ពីការអង្គុយបពា្ឈរជង្គង់នៅថ្ងៃសុក្រខណៈដែលអុីម៉ាំកំពុង សូត្រខុតហ្ពះ។ (ដោយអាពូដាវូទនិងអាត់តៀរមីត្ស៊ី)៕

អុីបនូ-អ៊ូសៃមុីន:ការដែលណាពី(ស.អ.ឡាំ)ហាមឃាត់ពីការអង្គុយបពា្ឈរជង្គង់នៅថ្ងៃសុក្រខណៈដែលអុីម៉ាំកំពុងសូត្រខុតហ្ពះ:គឺមានហេតុផល២យ៉ាង:

ទី១:ពីព្រោះការអង្គុយបពា្ឈរជង្គង់នេះជាហេតុនាំឲ្យគេដេកលក់។ហើយការដេកនេះនាំឲ្យខកខានមិនបានស្តាប់ខុតព្ហះ។

ទី២:ពីព្រោះការអង្គុយបពា្ឈរជង្គង់នេះកាលណាគេចង់បំលាស់ទីឬបង្វិលខ្លួនគឺអាចឲ្យអាវរ៉ាត់របស់គេព្រោះសម័យនោះស្លៀកពាក់អាវធំឬអាវផាយ។

អុីម៉ាំ-ព្ហៃហាគី:បានជាមានការហាមឃាត់ពីការអង្គុយបពា្ឈរជង្គង់នៅថ្ងៃសុក្រខណៈដែលអុីម៉ាំកំពុងសូត្រខុតហ្ពះ។គឺដើម្បីបញ្ជៀសអំពីការដេកហើយបើសិនជាវាគ្មានផលដែលនាំឲ្យដេកទេគឺមិនអីទេ។ معرفة السنن والآثار"   1814

អុីបនូ-អ៊ូសៃមុីន:មិនអីទេការអង្គុយបពា្ឈរជង្គង់នៅថ្ងៃសុក្រខណៈដែលអុីម៉ាំកំពុងសូត្រខុតហ្ពះ។មានការរាយការណ៍ករណីនេះពីអុីបនូ-អ៊ូម៉ើរ៍ហើយក្រុមបណ្តាសហាព្ហាត់រ៉ស៊ូលុលឡោះ អុីម៉ាំ-សាអុីតពិនមូសៃយ៉ីប អុីម៉ាំអាល់ហាសាន់ អុីម៉ាំ-អុីបនូសារីរីន អុីម៉ាំ-អាតក អុីម៉ាំ-ស៊ូរៃហ៍ អុីម៉ាំ-អិករ៉ម៉ះពិនខលីត អុីម៉ាំ-សាឡិម អុីម៉ាំ-ណាហ្វៀក អុីម៉ាំ-ម៉ាលីគ អុីម៉ាំ-ស៊ូរីយ៍ អុីម៉ាំ-អាវហ្សាអុី អុីម៉ាំ-ស្ហាហ្វីអុី អុីម៉ាំ-ហាណាហ្វី៕. المغني 2/242