អេង សុភាព
ប្រវត្ដិសាស្ដ្រចិនតាមលំដាប់រាជវង្សក្សត្រផ្សេងៗ កែប្រែ
“នៅសម័យមុនប្រវត្ដិសាស្ដ្រ មានវិធីប្រតិបត្ដិដែលគេហៅថា “ការដាក់រាជ្យបល្ល័ង្ក” ដែលនៅសម័យនោះមនុស្សនៅមានភាពស្មើគ្នា។ ទ្រព្យសម្បត្ដិទាំងអស់ចាត់ទុកជារបស់រួម។ ដូច្នេះហើយទើបមិនមានការដណ្ដើមទ្រព្យសម្បត្ដិឬចោរខ្មូយ។ បុរាណវិទូហៅសង្គមសម័យនោះថា “សង្គមឯកភាព” ” ។
ប្រជាជនពីប្រទេសផ្សេងៗ ទូទាំងពិភពលោកសុទ្ធតែមានវិធីក្នុងការអធិប្បាយអំពីប្រភពកំណើតនៃមេឃដីនិងមនុស្សដែលមានលក្ខណៈខុស ៗ គ្នា។ ប្រទេសចិនក៏មានរឿងតំណាលរបស់ផានគូបើកមេឃជ្រែកដីនិងអាទិទេពនីអួបង្កើតមនុស្សដែលគេនិយាយតៗ គ្នា។ ការរីកចម្រើនផ្នែកវិទ្យាសាស្ដ្រនៅសម័យក្រោយមក ជាពិសេសការរីកចម្រើនខាងផ្នែកបុរាណវិទ្យានិងមនុស្សបុរាណ និងធរណីវិទ្យាបានបកស្រាយអាថ៌កំបាំងស្ដីអំពីដើមកំណើតរបស់ផែនដី និងការវិវត្ដន៍នៃវត្ថុមានជីវិតលើផែនដីនេះ។ កត្ដាទាំងនេះបណ្ដាអ្នកជំនាញផ្នែកបុរាណវិទ្យានិងមនុស្សបុរាណ បានធ្វើកំណាយរកឃើញផូស៊ីលមនុស្ស ដែលមានអាយុជាង ៣ ០០០ ០០០ ឆ្នាំនៅទ្វីបអាព្រិច។ ដូច្នេះហើយទើបគេជឿថាទ្វីបអាព្រិចជាទីកន្លែងកំណើតនៃពូជមនុស្ស។
ចំណែកឯនៅប្រទេសចិនវិញ នៅស្រុកអ៊ូសាននៃតំបន់ឆុងឈិងមានការធ្វើកំណាយរកឃើញផូស៊ីលមនុស្សបុរាណ “មនុស្សអ៊ូសាន” ដែលមានអាយុប្រមាណជាង ២ ០០០ ០០០ ឆ្នាំ។ ក្រៅពីនេះនៅមានការធ្វើកំណាយរកឃើញផូស៊ីលមនុស្សបុរាណចំនួនជាច្រើនទៀតក្នុងតំបន់ដែលមានផ្ទៃដីធំទូលាយ ដូចជា មនុស្សយួនម៉ើយ មនុស្សឡាន់ធៀន មនុស្សប៉េកាំង និងមនុស្សរូងភ្នំ ជាដើម។ ដូច្នេះហើយទើបបានជាបុរាណវិទូសន្និដ្ឋានថា តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ក៏ជាកន្លែងកំណើតរបស់មនុស្សដូចគ្នាដែរ។
ការមានវត្ដមាននៃមនុស្សជាលទ្ធផលដែលកើតចេញពីការវិវត្ដន៍នៃភាវមានជីវិតម៉្យាង ដែលបានវិវត្ដន៍ខ្លួនចេញពីពូជនៃអំបូរស្វាមួយប្រភេទ។ តាមរយៈការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកបុរាណវិទ្យានិងអ្នកជំនាញអំពីមនុស្សបុរាណក្នុងកំឡុងប៉ុន្មានសិបឆ្នាំមុនបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ពូជស្វាសម័យបុរាណនិងមនុស្សសម័យដំបូងចាប់ផ្ដើមមានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងជិតស្និត ដែលជាការចាប់ផ្ដើមនៃទស្សនៈស្ដីអំពី “ការវិវត្ដន៍ពីស្វាមកជាមនុស្ស” នេះ មានភស្ដុតាងបញ្ជាក់កាន់តែច្បាស់ឡើង។ ការវិវត្ដន៍របស់មនុស្សមានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងការប្រើកម្លាំងពលកម្ម តាមរយៈឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ដែលមនុស្សសម័យបុរេប្រវត្ដិបង្កើតឡើងនេះឯង ដូចជា ឧបករណ៍ធ្វើពីថ្មបំបែក ដែលបុរាណវិទូបង្ហាញឲ្យឃើញពីភាពខុសគ្នារវាងឧបករណ៍ធ្វើអំពីថ្មនៅយុគសម័យក្រោយមកទៀតដែលជាឧបករណ៍ដែលកើតពីការរំលីងឬសំលៀង។ ដូច្នេះហើយទើបគេអាចបែងចែកយុគសម័យនៃការប្រើឧបករណ៍ធ្វើអំពីថ្មដែលកើតពីការបំបែកនេះថា យុគថ្មបំបែក។ ចំណែកកំឡុងពេលដែលមានការប្រើវិធីរំលីងថ្មដើម្បីបង្កើតជាឧបករណ៍ធ្វើអំពីថ្មគេហៅថា យុគថ្មរំលីង។
យុគថ្មបំបែក ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការសិក្សាផ្នែកបុរាណវិទ្យា បុរាណវិទូបានបែងចែកយុគសម័យនីមួយៗ ជា ៣ យុគសម័យ ដូចជា សម័យដំបូង សម័យកណ្ដាល និងចុងសម័យ ដោយយុគថ្មបំបែកដែលបែងចែកជា ៣ យុគសម័យនោះត្រូវបានបែងចែកតាមលក្ខណៈពិសេសនៃការឈរត្រង់របស់មនុស្ស ដូចជា មនុស្សពានរ មនុស្សបុរាណ និងមនុស្សសម័យថ្មី។ ឧបករណ៍ធ្វើអំពីថ្មដែលបង្កើតឡើងនៅសម័យថ្មបំបែកពេលនោះ មានលក្ខណៈធម្មតា គគ្រើម ក្រាស់ហើយធ្ងន់ ថែមទាំងមានលក្ខណៈពិសេសដែលអាចប្រើជាឧបករណ៍បានច្រើនប្រភេទ ពេលមកដល់ចុងសម័យថ្មបំបែក ឧបករណ៍ដែលធ្វើអំពីថ្មមានលក្ខណៈតូចជាងមុននិងមានច្រើសណ្ដានជាងមុន ដោយគេបែងចែកជាប្រភេទផ្សេងៗ ដូចជា ធ្នូ លំពែង ជាដើម ដែលត្រូវប្រើបច្ចេកទេសនៃការខួងឬចោះ ថែមទាំងមានជួបឧបករណ៍ធ្វើអំពីថ្មមួយចំនួនទៀតដែលកើតពីការរំលីងឬសំលៀងថ្មទៀតផង។
“តាមរយៈការស៊ីអាហារឆ្អិននៅសម័យថ្មបំបែក បានជួយកាត់បន្ថយដំណើរការនៃការរំលាយអាហារ ធ្វើឲ្យរាងកាយមនុស្សបានទទួលសារធាតុអាហារច្រើនឡើង និងធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធលំហូរឈាមមានការផ្លាស់ប្ដូរ និងជម្រុញការរីកធំធាត់នៃខួរក្បាលកាន់តែខ្លាំងឡើង មនុស្សប៉េកាំងកាលពី ៣០០ ០០០ ឆ្នាំមុន មានចំណុះខួរក្បាលជាមធ្យម ១ ០៥៩ មីលីលីត្រ ក្នុងពេលដែលមនុស្សរូងភ្នំដែលរស់នៅក្នុងកំឡុងពេល ១០០ ០០០ ឆ្នាំមុន មានចំណុះខួរក្បាលជាមធ្យម ១ ២០០-១ ៥០០ មីលីលីត្រ ដែលប្រហាក់ប្រហែលនឹងបរិមាណចំណុះខួរក្បាលរបស់មនុស្សសម័យបច្ចុប្បន្ន” ។
នៅសម័យថ្មបំបែក មនុស្សចិញ្ចឹមជីវិតដោយការបេះផ្លែឈើព្រៃនិងការចាប់ត្រីប្រម៉ាញ់សត្វ។ ពួកគេមិនចេះសង់ផ្ទះទេ ភាគច្រើនរស់នៅរួមគ្នាតាមល្អាងភ្នំ។ នៅដើមសម័យថ្មបំបែក មនុស្សចេះប្រើភ្លើងហើយ ដោយចាប់ផ្ដើមពីការប្រមូលមែកឈើដែលកើតមកពីភ្លើងឆេះព្រៃ ក្រោយមកទើបចេះរបៀបបង្កាត់ភ្លើងដោយខ្លួនឯង ដូចជាការវាយថ្មឲ្យកើតជាផ្កាភ្លើង ការត្រដុសឈើឲ្យកើតកម្ដៅ ជាដើម ហើយការចេះប្រើភ្លើងនេះហើយដែលជាផ្នែកមួយសំខាន់នៃការវិវត្ដន៍របស់មនុស្សយ៉ាងខ្លាំង ពួកគេចាប់ផ្ដើមចេះប្រើភ្លើងព្រាងផ្លូវ បណ្ដេញសត្វព្រៃសាហាវ បណ្ដេញភាពត្រជាក់ ហើយបានផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់ពីការបរិភោគអាហារឆៅមកជាអាហារឆ្អិនវិញ។ ដោយសារការទទួលទានអាហារឆ្អិននេះ វាបានជួយកាត់បន្ថយដំណើរការក្នុងការរំលាយអាហារ ធ្វើឲ្យរាងកាយមនុស្សបានទទួលសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើនឡើង និងធ្វើឲ្យប្រពន្ធរបត់ឈាមមានការប្រែប្រួល ជួយពង្រឹងភាពរឹងមាំចំពោះរាងកាយ និងជម្រុញការរីកលូតលាស់ផ្នែកខួរក្បាលខ្លាំងឡើង។ ឧទាហរណ៍ដូចជា មនុស្សប៉េកាំងកាលពី ៣០០ ០០០ ឆ្នាំមុនមានចំណុះខួរក្បាលជាមធ្យម ១ ០៥៩ មីលីលីត្រ ក្នុងខណៈពេលដែលមនុស្សរូងភ្នំកាលពី ១០០ ០០០ ឆ្នាំមុនមានចំណុះខួរក្បាលជាមធ្យមពី ១ ២០០-១ ៥០០ មីលីលីត្រ ដែលប្រហាក់ប្រហែលនឹងបរិមាណចំណុះខួរក្បាលរបស់មនុស្សសម័យបច្ចុប្បន្ន។ ក្រៅពីនេះនៅមានខ្នាតកម្ពស់ដែលប្រហាក់ប្រហែលនឹងជនជាតិចិនភាគខាងជើងទៀតផង។ បច្ចុប្បន្ននេះ មានការជីកំណាយផូស៊ីលនៅសម័យថ្មបំបែកមានរាយប៉ាយតាមតំបន់ក្បែរខាងចំនួនជាង ២០ កន្លែងនៅទូទាំងប្រទេស ដែលបង្ហាញឲ្យឃើញពីព្រំដែននៃតំបន់រស់នៅរបស់មនុស្សសម័យនោះ ដែលមានបរិវេណធំទូលាយ។
យុគថ្មរំលីង កាលពីកំឡុងពេល ១០ ០០០ ឆ្នាំមុន មនុស្សចូលដល់យុគថ្មរំលីង ដែលក្នុងយុគនេះសីតុណ្ហភាពលើផែនដីមានភាពកក់ក្ដៅជាងមុន។ មនុស្សចាប់ផ្ដើមធ្វើដំណើរចេញពីតំបន់ព្រៃភ្នំ ផ្លាស់ទីទៅតំបន់ទំនាប។ ដើម្បីសម្របខ្លួនឲ្យស្របនឹងបរិស្ថានជុំវិញ មនុស្សជ្រើសរើសយកការរស់នៅរួមគ្នាជាក្រុមក្បែរតំបន់ប្រភពទឹក សង់ផ្ទះសំបែង ចាប់ផ្ដើមផលិតឧបករណ៍ធ្វើពីដីដុត កើតជាសង្គមកសិកម្មសម័យដំបូង ចាប់ផ្ដើមការរស់នៅក្នុងកន្លែងអចិន្ដ្រៃយ៍ មានជំនាញបច្ចេកទេសក្នុងការជីក ចោះ និងរំលីងឧបករណ៍ធ្វើអំពីថ្មកាន់តែប្រើសើរឡើង។ ឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ចាប់ផ្ដើមមានសណ្ឋានប្លែកៗ ទៅតាមតម្រូវការនៃការប្រើប្រាស់។
តាមរយៈការសិក្សារបស់បុរាណវិទូរកឃើញថាបរិវេណនៃការរស់នៅរបស់មនុស្សយុគថ្មរំលីងក្នុងប្រទេសចិនមានទំហំកាន់តែធំទូលាយ មានលក្ខណៈស្រដៀងនឹងទម្រង់ប្រជាសាស្រ្ដរបស់ចិនសម័យនេះច្រើន ដោយមានការរស់នៅកកកុញនៅតំបន់មាត់ច្រាំងទន្លេភាគខាងកើត។ ចំពោះអាហារដែលប្រើសម្រាប់បរិភោគ បើនៅភាគខាងត្បូងគេដំាដំណាំស្រូវ ភាគខាងជើងគេដាំពោត ដែលកាលពី ៩ ០០០ ឆ្នាំមុនចាប់ផ្ដើមមានការដាំស្រូវហើយ។ ដូច្នេះវាជាការបង្ហាញឲ្យឃើញថាដើមកំណើតរបស់ស្រូវកើតនៅចិន ពុំមែននៅឥណ្ឌាឡើយ។ កាលពី ៨ ០០០ ឆ្នាំមុនពួកគេចាប់ផ្ដើមចេះឆ្លាក់ថ្មគុជ ចេះត្បាញ បង្កើតឧបករណ៍តន្ដ្រី មានការចែកសំឡេងជា ៧ កម្រិត ដោយអាចលេងតន្ដ្រីក្នុងកម្រិតសំឡេងផ្សេងៗ បានហើយ ថែមទាំងរកឃើញថាមានការឆ្លាក់ជារូបចម្លាក់ផ្សេងៗ ទៀតផង។ ក្រៅពីនេះ ក្នុងចំណោមវត្ថុបុរាណកាលពីសម័យ ៧ ០០០ ឆ្នាំមុនដែលបានធ្វើកំណាយឃើញនោះ ឃើញមានទូកបុរាណនិងច្រវ៉ាធ្វើអំពីឈើ ដែលបង្ហាញឲ្យឃើញថាមនុស្សសម័យនោះចេះបង្កើតយានជំនិះក្នុងការធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកនិងមានការចិញ្ចឹមគោដើម្បីប្រើប្រាស់។ ពេលដល់យុគសម័យវប្បធម៌យ៉ាំងសៅកាលពី ៦ ០០០ ឆ្នាំមុន មានការផលិតគ្រឿងគុឡាភាជន៍ដែលលំអដោយក្បាច់ផ្សេងៗ ថែមទាំងមានការសង់កំពែងទីក្រុងខ្នាតតូចដោយបច្ចេកទេសការបង្ហាប់ដីឲ្យណែនទៀតផង។ កាលពីសម័យ ៥ ០០០ ឆ្នាំមុនពួកគេចេះចិញ្ចឹមដង្កូវនាង ហើយប្រើសរសៃសូត្រមកត្បាញជាក្រណាត់បាន ថែមទាំងមានសមត្ថភាពក្នុងការផលិតទង់ដែង និងបង្កើតឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ធ្វើពីសំរិទ្ធខ្នាតតូចៗ បានទៀតផង។
ក្រៅពីនេះ បរិវេណទីក្រុងបុរាណក្នុងតំបន់ទំនាបទន្លេយ៉ង់សេនិងទន្លេហងហឺ ត្រូវបានគេធ្វើកំណាយរកឃើញតួអក្សរដែលមានអាយុប្រហែល ៤ ០០០ ឆ្នាំមុន។ អក្សរបុរាណទាំងនេះចារឹករឿងរ៉ាវផ្សេងៗ ទាក់ទងនឹងអាទិទេពនៃកសិកម្មដែលបានដំាដុះដំណាំ រឿងរ៉ាវរបស់ព្រះជាយានៃចក្រពត្ដិលឿងឬហួងទី នាមលើយជូ ដែលជាអ្នករកឃើញពីរបៀបត្បាញក្រណាត់ រឿងរ៉ាវទាក់ទងនឹងមន្ដ្រីរបស់ហួងទីដែលបង្កើតតួអក្សរ រថ ទូកនិងសង្គ្រាមរវាងហួងទីជាមួយឈឺយ៉ូវ ជាដើម។ របកគំហើញទាំងអស់នេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញថារឿងរ៉ាវទាំងអស់នេះពុំមែនជារឿងរ៉ាវដែលនិយាយតៗ ទេ តែវាបង្ហាញឲ្យឃើញពីប្រវត្ដិសាស្ដ្រនិងវប្បធម៌ចិនដែលមានតាំងពីបុរាណកាលមក។ មនុស្សកាលពីបុរាណរស់នៅជាមួយគ្នាជាក្រុម ដូច្នេះការធ្វើកំណាយឃើញស្ថានីយ៍បុរាណក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នបង្ហាញឲ្យឃើញពីសភាពលក្ខណៈនៃសង្គមបុរាណទាំងនោះ ដូចជា តាមរយៈការកប់សពអាចឲ្យយើងដឹងពីលំដាប់នៃការកប់ ពេលវេលាចេះតែកន្លងផុតទៅ ចំនួនប្រជាជនក្នុងសង្គមចេះតែកើនឡើង គឺដូចគ្នានឹងការបែងប្រភេទនៃកោសិកា ដែលត្រូវបំបែកខ្លួនចេញទៅតាំងទីថ្មីរបស់ក្រុមជាតិពន្ធុ ក្នុងពេលដែលពួកគេមានទំនាក់ទំនងគ្នាខាងខ្សែលោហិត បង្កើតជាសង្គមដែលមានទំហំកាន់តែធំឡើងៗ ។
“ឥទ្ធិពលនៃកុលសម្ព័ន្ធហួសៀរីកសាយទៅដល់តំបន់សានទុងបច្ចុប្បន្ន ក្រោយមក ដោយសារការដណ្ដើមអំណាចគ្នា ហួងទីនិងយៀនទីបានធ្វើសង្គ្រាមនឹងគ្នានៅប៉ានឆ្វៀន។ ចុងក្រោយយៀនទីចាញ់សង្គ្រាម។ ហួងទីដែលពីមុនគ្រប់គ្រងតំបន់ភាគខាងជើងក៏ពង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួនចុះមកភូមិភាគខាងត្បូង រហូតសល់ទំនាបទន្លេយ៉ង់សេនិងហាន់ស៊ុយ។ ក្នុងតំណាក់កាលនេះក្រុមកុលសម្ព័ន្ធហួសៀបានពង្រីកអំណាចរបស់ខ្លួនយ៉ាងទូលំទូលាយ។ រាជវង្សវី សៀ និងចូវនៅសម័យក្រោយមកសុទ្ធតែជាខ្សែស្រឡាយបន្ដពីហួងទីទាំងអស់” ។
កាលចុងសម័យសង្គមបុរាណ មានលេចឡើងនូវកុលសម្ព័ន្ធផ្សេងៗ និងទីប្រជុំជនជាច្រើនទៀតស្ថិតនៅលើទឹកដីចិន បុរាណវិទូបានបែងចែកកុលសម្ព័ន្ធទាំងនេះជា “កុលសម្ព័ន្ធហួសៀ” “កុលសម្ព័ន្ធតុងអ៊ី” និង “កុលសម្ព័ន្ធមៀវម៉ាន” ដោយកុលសម្ព័ន្ធហួសៀនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ហួងទីនិងយៀនទី ដែលពីដើមក្រុមទាំងអស់នេះរស់នៅត្រង់តំបន់សៀស៊ីបច្ចុប្បន្ន។ ក្រោយមកពង្រីកអាណាខែត្រចេញទៅភាគខាងកើត។ ពួកគេត្រូវធ្វើសង្គ្រាមជាញឹកញាប់ជាមួយកុលសម្ព័ន្ធតុងអ៊ីដែលមកពីខាងលិចនិងកុលសម្ព័នមៀវម៉ានដែលមកពីខាងជើង។
តាមរយៈរឿងព្រេងនិយាយអំពីសង្គ្រាមចួលូ ហួងទីនិងយៀនទីច្បាំងឈ្នះកុលសម្ព័ន្ធតុងអ៊ីដែលដឹកនាំដោយស៊ឺយូវ ធ្វើឲ្យឥទ្ធិពលរបស់កុលសម្ព័នហួសៀសាយភាយទៅដល់តំបន់សានទុងបច្ចុប្បន្ន។ ក្រោយមកដោយសារការដណ្ដើមអំណាចគ្នា ហួងទីនិងយៀនទីបានធ្វើសង្គ្រាមគ្នាឯងនៅប៉ាន់ឆ្វៀន។ ចុងក្រោយៀនទីចាញ់សង្គ្រាម។ ហួងទីដែលគ្រប់គ្រងតំបន់ភាគខាងជើងក៏ពង្រីងអំណាចចុះមកខាងត្បូង រហូតដល់ទន្លេយ៉ងសេនិងហាន់ស៊ុយ ក្នុងតំណាក់កាលនេះក្រុមកុលសម្ព័ន្ធសៀបានពង្រីកអំណាចរបស់ខ្លួនយ៉ាងទូលំទូលាយ។ រាជវង្សវី សៀ និងចូវនៅសម័យក្រោយមកសុទ្ធតែជាខ្សែស្រឡាយបន្ដពីហួងទីទាំងអស់។
សង្គមសម័យបុរេប្រវត្ដិនោះ ដោយសារកម្លាំងការផលិតទាប ទើបមនុស្សត្រូវពឹងអាស្រ័យលើការរួមកម្លាំងគ្នាដើម្បីអាចរស់នៅបាន។ ដូច្នេះពួកគេត្រូវរួមកម្លាំងកាយកម្លាំងចិត្ដគ្នាធ្វើការនិងមានការចែករំលែកអាហារដល់គ្នា។ ដើម្បីការរស់នៅពួកគេត្រូវធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍ជាបន្ដទៀត ដោយតម្រូវឲ្យមានការជ្រើលរើសមេដឹកនាំដែលឆ្លាត មានសមត្ថភាពនិងយុត្ដិធម៌ ដើម្បីក្លាយជាអ្នកដឹកនាំការផលិត និងទប់ទល់នឹងសត្រូវពីខាងក្រៅបាន។
រឿងតំណាលប្រវត្ដិសាស្ដ្របុរាណបានកត់ត្រាថា យ៉ៅ បន្ដតំណែងឲ្យស៊ុន ស៊ុនបន្ដតំណែងឲ្យវី វីបន្ដតំណែងឲ្យកៅថៅ ហើយពេលកៅថៅស្លាប់ អ៊ីដែលបានទទួលការជ្រើសរើសជាទាយាទបន្ដតំណែងដឹកនាំកុលសម្ព័ន្ធបន្ដ។ មេកុលសម្ព័ន្ធដ៏ខ្លាំងក្លានេះ មិនមានទំនាក់ទំនងខ្សែលោហិតនឹងគ្នាឡើយ ពួកគេម្នាក់ៗ បានទទួលការជ្រើសតាំងដោយសារសមត្ថភាពពិតៗ ។ តាមប្រវត្ដិសាស្ដ្រយើងហៅការអនុវត្ដបែបនេះថា “ការលះបង់រាជបល្ល័ង្ក” ដែលសម័យនេះមនុស្សនៅមានភាពស្មើគ្នា ទ្រព្យសម្បត្ដិទាំងអស់ជារបស់រួម។ ដូច្នេះហើយទើបបានជាមិនមានការដណ្ដើមទ្រព្យសម្បត្ដិឬចោរខ្មូយ។ បុរាណវិទូហៅសង្គមបែបនេះថា “សង្គមឯកភាព”។
សង្គមក្នុងយុគសម័យនេះ ត្រូវប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងគ្រោះធម្មជាតិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរក្នុងស្ថានភាពបរិស្ថានដ៏គ្រោះថ្នាក់ ដើម្បីការរស់នៅនិងការអភិវឌ្ឍន៍ខ្លួនឯង ដូចដែលបានដឹងតាមរយៈរឿងតំណាលបុរាណទាក់ទងនឹងតាវុប្រយុទ្ធនឹងគ្រោះធម្មជាតិ ដោយចាប់ផ្ដើមពីសម័យយ៉ៅដែលត្រូវប្រឈមនឹងគ្រោះធម្មជាតិដ៏សាហាវ ទើបបញ្ជាឲ្យគុន ដែលជាបិតារបស់វីរកវិធីដោះស្រាយ។ គុនបានប្រើវិធីសង់ទំនប់ទប់ទឹកដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទឹកជំនន់ ដែលត្រូវចំណាយពេលធ្វើរយៈពេល ៩ ឆ្នាំតែពុំបានជោគជ័យ។ ដូច្នេះ ពេលស៊ុនបញ្ជាឲ្យវីទប់ទឹក វីបានទទួលបទពិសោធន៍ពីគុន ទើបប្ដូរមកប្រើវិធីជីកប្រឡាយដើម្បីបង្វែមុខទឹក ដោយគេពុះពារនាំកងកម្លាំងប្រជារាស្ដ្រឲ្យរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាទឹកជំនន់ ដល់ថ្នាក់មិនត្រឡប់ទៅផ្ទះអស់រយៈពេល ៨ ឆ្នាំ (ខ្លះថា ១៣ ឆ្នាំ)។ នៅទីបំផុតក៏អាចដោះស្រាយបញ្ហាទឹកជំនន់បានសម្រេច។ រឿងតំណាលនេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញពីសភាពចិត្ដរបស់សង្គមដែលមិនខ្លាចរអារចំពោះគ្រោះធម្មជាតិ។
ពេលកម្លាំងការផលិតមានកាន់តែច្រើនឡើង រមែងមានផលិតផលដែលសល់ពីតម្រូវការ។ ពពួកឈ្លើយសឹកដែលត្រូវចាប់បានមិនត្រូវបានប្រហារជីវិតឡើយ តែត្រូវបញ្ជូនមកធ្វើជាទាសករដើម្បីជម្រុញការផលិត។ ផលិតផលដែលទទួលបាននឹងក្លាយជាកម្មសិទ្ធិរបស់នាយទាសករទាំងនោះ។ ស្ថានភាពបែបនេះ បានបង្កជាហេតុការណ៍សំខាន់ៗ ដូចជា ការដណ្ដើមកម្មសិទ្ធគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្ដិ។ បុរាណវិទូបានរកឃើញថាក្នុងវប្បធម៌ឡុងសាន ការកប់សព ក្រៅពីមជ្ឈូសដែលបញ្ចុះហើយនោះ នៅមានរបស់របរគ្រឿងប្រើប្រាស់ដែលជាសញ្ញាបង្ហាញពីឋានៈស្ដុកស្ដម្ភក្នុងសង្គម។ រណ្ដៅសពខ្លះមានគ្រឿងគុឡាភាជន៍ធ្វើពីដីដុតជាច្រើន ថ្មគុជលំអដោយភ្លុកដំរីនិងចែជ្រូក ជាដើម។ រណ្ដៅសពខ្លះមានទំហំមិនសូវធំនិងមានគ្រឿងគុឡាភាជន៍តិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ ក្រៅពីនេះ នៅមានសពដែលកប់ដោយពុំមានមជ្ឈូស ថែមទាំងពុំមានរបស់របរកប់ជាមួយនឹងសព។ មានសពខ្លះដល់ថ្នាក់ត្រូវបានបោះចោលតាមរូងក្រោមដីឬតាមជ្រោះភ្នំ។
ទាំងអស់នេះ ដោយសារមានក្រុមអ្នកដឹកនាំមួយចំនួនប្រើអំណាចផ្ដាចការ ប្រមូលទ្រព្យសម្បត្ដិសម្រាប់តែខ្លួនឯង ធ្វើឲ្យមានភាពខុសគ្នារវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ រហូតដល់ក្លាយជាការរំលោភអំណាចសង្គមដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ។ សភាពរចនាសម្ព័ន្ធសង្គមដែលនៅជាសម័យបុរេប្រវត្ដិនេះចាប់ផ្ដើមក្លាយជាសង្គមដែលប្រកាន់វណ្ណៈ ដែលជាសញ្ញានៃការបញ្ចប់យុគសម័យនីមួយៗ ។ ក្នុងកំឡុងពេលដូច្នេះ ការធ្វើសង្គ្រាមដណ្ដើមទ្រព្យសម្បត្ដិមាសប្រាក់និងកម្លាំងទាសកររវាងកុលសម្ព័ន្ធត្រូវបានចាប់ផ្ដើមកើតឡើង និងដើម្បីការពារការរុករានពីសំណាក់សត្រូវ ក៏បានមានការកសាងកំពែងទីក្រុង មានការផលិតអាវុធដើម្បីត្រៀមប្រយុទ្ធគ្រប់ពេលទៀតផង។ ក្រៅពីនេះ នៅមានការកំណត់ច្បាប់ទម្លាប់ថ្មីៗ ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍របស់ក្រុមមេដឹកនាំកុលសម្ព័ន្ធដែលបានទទួលសិទ្ធិពិសេស។ ពួកគេបោះបង់ចោលគោលការណ៍របស់សង្គមឯងភាព។ “ការលះបង់រាជបល្ល័ង្ក” ត្រូវរបបថ្មីលេបត្របាក់និងរលាយបាត់បង់នៅទីបំផុត។
សង្គមឯកភាពរលត់សាបសូន្យពេលសៀវីស្លាប់។ កូនប្រុសរបស់វីក៏ប្រហារអ៊ីដើម្បីដណ្ដើមតំណែងមេដឹកនាំ ដែលចាប់ផ្ដើមឈានចូលក្នុងយុគសម័យនៃការបន្ដតំណែងមេដឹកនាំដោយខ្សែលោហិតក្នុងប្រព័ន្ធវង្សានុវង្ស។ គេហៅសង្គមបែបនេះថាជាសង្គមរស់ស្រួលស៊ីស្រួលតាំងពីពេលនោះមក។ ប្រវត្ដិសាស្ដ្រចិនក៏ឈានចូលដល់រាជវង្សដំបូងដែលមានការបន្ដរាជបល្ល័ង្កនិងអំណាចដោយខ្សែលោហិត នោះគឺ សម័យរាជវង្សសៀ។ (សូមរង់ចំាអានសម័យរាជ្យវង្សសៀដែលជាភាគបន្ដ)
សេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន កែប្រែ
ទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ ចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃគោលគំនិតសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ លទ្ធផលដែលកើតពីការប្រើគោលគំនិតអភិវឌ្ឍប្រទេសឆ្ពោះទៅរកភាពទាន់សម័យ បានបង្កឲ្យកើតការផ្លាស់ប្ដូរនូវស្ថានភាពសង្គមយ៉ាងច្រើនគ្រប់ផ្នែក មិនថាក្នុងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ វប្បធម៌ សង្គមនិងបរិស្ថានឡើយ។ ដំណើរការនៃការផ្លាស់ប្ដូរមានសភាពស្មុគស្មាញពិបាកនឹងអធិប្បាយពីមូលហេតុនិងផលវិបាករបស់វា ព្ដោយសារការផ្លាស់ប្ដូរនីមួយៗ ជាបច្ច័យពាក់ព័ន្ធគ្នាទាំងអស់។ ចំពោះលទ្ធផលនៃការអភិវឌ្ឍក្នុងផ្នែកវិជ្ជមានវិញមានដូចជា ការកើតឡើងនូវអត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ការរីកចម្រើនខាងផ្នែកវត្ថុ និងសម្ភារៈប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ ប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងទាន់សម័យ ការពង្រីកខ្លួននៃប្រព័ន្ធសិក្សាអប់រំ ។ល។ តែលទ្ធផលវិជ្ជមានទាំងអស់នេះមួយសាយភាយទៅដល់អ្នកនៅជនបទឬអ្នកគ្មានឱកាសក្នុងសង្គមតិចណាស់។ ប៉ុន្ដែចរន្ដនៃការផ្លាស់ប្ដូរសង្គមក៏មានផលអវិជ្ជមានតាមមកជាមួយដែរ ដូចជា បញ្ហាទីផ្សារលក់កសិផល បញ្ហាឈ្មួញកណ្ដាល បញ្ហាការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ ។ល។ ការរួមក្រុមគ្នាជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធរបស់កសិករនៅទីជនបទអាចជួយទប់ស្កាត់ការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិដែលនៅសេសសល់។ អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺ ភាពគ្រប់គ្រាន់នៃជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់កសិករ ដែលជាលក្ខខ័ណ្ឌមូលដ្ឋានធ្វើឲ្យពួកគាត់អាចពឹងពាក់ខ្លួនឯង និងតម្រង់ដំណើរជីវិតប្រកបដោយកិត្ដិយស និងសេរីភាពក្នុងការកំណត់ជោគជតាជីវិតរបស់ខ្លួន។ មានសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងនិងរៀបចំខ្លួនឯងដើម្បីទទួលបាននូវការឆ្លើយតបចំពោះតម្រូវការផ្សេងៗ រួមទាំងសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងបញ្ហាផ្សេងៗ បានដោយខ្លួនឯង។ ប្រការទាំងអស់នេះចាត់ទុកជាសក្ដានុពលមូលដ្ឋានដែលមនុស្សក្នុងសង្គមធ្លាប់មានពីមុនមក តែត្រូវរង្គោះរង្គើរ ដោយសារវិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ច និងបញ្ហាផ្សេងៗ ទៀតគួបផ្សំ។ សេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ “សេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់” ជាទស្សនវិជ្ជាដែលព្រះបាទសម្ដេចព្រះចៅភូមិពលអាប់ឌុលយ៉ាដេតទ្រង់បានចង្អុលបង្ហាញផ្លូវ តម្រង់ទិសដំណើរជីវិតប្រជារាស្ដ្ររបស់ព្រះអង្គអស់រយៈពេលជា ២៥ ឆ្នាំមកហើយ ពោសគឺតាំងពីមុនពេលកើតវិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ច ហើយពេលក្រោយមកទ្រង់បានផ្ដោតលើគោលការណ៍ការដោះស្រាយដើម្បីការរួចផុត និងការអាចរស់នៅបានយ៉ាងគង់វង្សនិងស្ថេរភាពក្រោមចរន្ដសាកលភាវូបនីយកម្មនិងចរន្ដនៃការប្រែប្រួលផ្សេងៗ។
សេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ កែប្រែ
ទ្រឹស្ដីសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ កែប្រែ
ចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃគោលគំនិតសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ លទ្ធផលដែលកើតពីការប្រើគោលគំនិតអភិវឌ្ឍប្រទេសឆ្ពោះទៅរកភាពទាន់សម័យ បានបង្កឲ្យកើតការផ្លាស់ប្ដូរនូវស្ថានភាពសង្គមយ៉ាងច្រើនគ្រប់ផ្នែក មិនថាក្នុងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ វប្បធម៌ សង្គមនិងបរិស្ថានឡើយ។ ដំណើរការនៃការផ្លាស់ប្ដូរមានសភាពស្មុគស្មាញពិបាកនឹងអធិប្បាយពីមូលហេតុនិងផលវិបាករបស់វា ព្ដោយសារការផ្លាស់ប្ដូរនីមួយៗ ជាបច្ច័យពាក់ព័ន្ធគ្នាទាំងអស់។ ចំពោះលទ្ធផលនៃការអភិវឌ្ឍក្នុងផ្នែកវិជ្ជមានវិញមានដូចជា ការកើតឡើងនូវអត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ការរីកចម្រើនខាងផ្នែកវត្ថុ និងសម្ភារៈប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ ប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងទាន់សម័យ ការពង្រីកខ្លួននៃប្រព័ន្ធសិក្សាអប់រំ ។ល។ តែលទ្ធផលវិជ្ជមានទាំងអស់នេះមួយសាយភាយទៅដល់អ្នកនៅជនបទឬអ្នកគ្មានឱកាសក្នុងសង្គមតិចណាស់។ ប៉ុន្ដែចរន្ដនៃការផ្លាស់ប្ដូរសង្គមក៏មានផលអវិជ្ជមានតាមមកជាមួយដែរ ដូចជា បញ្ហាទីផ្សារលក់កសិផល បញ្ហាឈ្មួញកណ្ដាល បញ្ហាការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ ។ល។ ការរួមក្រុមគ្នាជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធរបស់កសិករនៅទីជនបទអាចជួយទប់ស្កាត់ការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិដែលនៅសេសសល់។ អ្វីដែលសំខាន់នោះគឺ ភាពគ្រប់គ្រាន់នៃជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់កសិករ ដែលជាលក្ខខ័ណ្ឌមូលដ្ឋានធ្វើឲ្យពួកគាត់អាចពឹងពាក់ខ្លួនឯង និងតម្រង់ដំណើរជីវិតប្រកបដោយកិត្ដិយស និងសេរីភាពក្នុងការកំណត់ជោគជតាជីវិតរបស់ខ្លួន។ មានសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងនិងរៀបចំខ្លួនឯងដើម្បីទទួលបាននូវការឆ្លើយតបចំពោះតម្រូវការផ្សេងៗ រួមទាំងសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រងបញ្ហាផ្សេងៗ បានដោយខ្លួនឯង។ ប្រការទាំងអស់នេះចាត់ទុកជាសក្ដានុពលមូលដ្ឋានដែលមនុស្សក្នុងសង្គមធ្លាប់មានពីមុនមក តែត្រូវរង្គោះរង្គើរ ដោយសារវិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ច និងបញ្ហាផ្សេងៗ ទៀតគួបផ្សំ។ សេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់ “សេដ្ឋកិច្ចគ្រប់គ្រាន់” ជាទស្សនវិជ្ជាដែលព្រះបាទសម្ដេចព្រះចៅភូមិពលអាប់ឌុលយ៉ាដេតទ្រង់បានចង្អុលបង្ហាញផ្លូវ តម្រង់ទិសដំណើរជីវិតប្រជារាស្ដ្ររបស់ព្រះអង្គអស់រយៈពេលជា ២៥ ឆ្នាំមកហើយ ពោសគឺតាំងពីមុនពេលកើតវិបត្ដិសេដ្ឋកិច្ច ហើយពេលក្រោយមកទ្រង់បានផ្ដោតលើគោលការណ៍ការដោះស្រាយដើម្បីការរួចផុត និងការអាចរស់នៅបានយ៉ាងគង់វង្សនិងស្ថេរភាពក្រោមចរន្ដសាកលភាវូបនីយកម្មនិងចរន្ដនៃការប្រែប្រួលផ្សេងៗ។