គន្ថនិទ្ទេស
គន្ថនិទ្ទេស ឬ បីប្លីអូក្រាហ្វី (អង់គ្លេស: bibliography) ដែលដកស្រង់ចេញពីវីគីភីឌាប្រជុំដោយវិជ្ជាគ្រប់ប្រភេទសំរាប់បញ្ចី(ក្នុងការរាប់ប្រភេទការងារ) មើលគុណកថា។ បីប្លីអូក្រាហ្វីការប្ដូទិសនៅទីនេះ សំរាប់ការសិក្សាខាវទេវៈវិជ្ជា ព្រមទាំងគម្ពីសាសនាធម្មជាតិ មើលេវិជ្ជាទេវៈខាងសាសនា។ បីប្លីអូក្រាហ្វី នៅបណ្ណាល័យនៃសាកលវិទ្យាល័យ ក្រាដសឺរ។ បីប្លីអូក្រាហ្វី (មកពីភាសារក្រិច )βιβλιογραφία, បីប្លីអូក្រាហ្វី។ ទៅតាមព្យញ្ជានៈការសរសេសៀវភៅដូចជាការអនុវត្ត៏ គឺជាវីទ្យាល័យសក្សានៃសៀវភៅក្នុងធម្មជាតិ ជាការប្រឆាំង និង វប្បធម៌ ក្នុងអារម្មណ៏ វិញ្ញាណ វាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគន្ថនិទ្ទេស[១] (ដែលមកពីភាសារក្រិច-λογία, -logia)គឺនៅក្នុងនោះទាំងអស់ គន្ថនិទ្ទេសមិនមែនទាក់ទងទៅនិង មាតិការនៃសៀវភៅអក្សរសាស្រ្តនោះទេ តែដូចជាធនធាននៃសៀវភៅ ថាតើពូកគេត្រូវកែប្រែដូចម្ដេច ពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់ បោះពុម្ព ការបញ្ជូនទៅមក ការបោះពុម្ពបន្ថែមនិង ប្រមូលផ្ដុំ[២] គន្ថនិទ្ទេស ការផលិតនិងប្រតិបត្តិនៃគន្ថនិទ្ទេស គឺជាប្រព័ន្ធបញ្ជីនៃសៀវភៅនិង ការងារដ៏ទៃទៀតដូចជា មាត្រានៃទនានុប្បវត្តិ។ គន្ថនិទ្ទេសជាលំដាប់ដែលមក(ពីធ្វើការធ្វើការរាប់ឈ្មោះបញ្ចូលគ្នា)បញ្ជីចុងក្រោយនៃសៀវភៅនិង មាត្រាដែលមានន័យពេញលេញ ការបោះផ្សាយ ដោយឯករាជ ដូចជាកិច្ចការដែលអាច បែកចេញពីគ្នាបាន ដែលពួកគេប្រហែលជាភ្ជាប់ទៅនិង អ្វីដែលបានបង្ហាញនូវសេចក្ដីពិត រឺ គន្ថនិទ្ទេសដែល បានកំណត់ចូលទៅក្នុងទិន្ន័យនៃកំព្យូទ័រ។ បណ្ណគារដែលមានលំដាប់លំដោយសំរាប់បង្រៀន នៅពេលដែលមិនបានឆ្ពោះទៅដូចជាគន្ថនិទ្ទេសធម្មតា។ អ្នកគន្ថនិទ្ទេសគឺធ្វើការភាគច្រើនតែងតែចាត់ទុកក្លាយ ជាមនុស្សទីបី ។ អ្នកគន្ថនិទ្ទេស គឺជាមានការងារប្លែកខុសៗគ្នាក្នុងផលរួមដែលលំអិតដោយពឹងផ្អែកលើគោលបំណង និងជាទូទៅវាអាចបែងចែកបានជាពីរប្រភេទ ដែលរៀបរាប់ពីគន្ថនិទ្ទេស (ដែលហៅថាការចងក្រង ឯកសារយោងរឺ ប្រព័ន្ធ ) ដែលលទ្ធផលមួយណាក្នុងទស្សនៈនៃការបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងប្រភេទដែលល្អៗ ហើយនិងវិភាគ រឺ ការសម្រេចចិត្ត គន្ថនិទ្ទេស ថាតើយើងគួរសិក្សាទៅលើផលិតផលសៀវមួយណា[៣][៤]ក្នុងមុនដំបូង គន្ថនិទ្ទេសភាគច្រើនគឺសង្កត់ធ្ងន់លើសៀវភៅ។ ឥលូវប្រភេទទាំងពីរនៃគន្ថនិទ្ទេស គឺ ការងារល្មមក្នុងទ្រង់ទ្រាយដ៏ទៃទៀតរាប់បញ្ចូលទាំងការថតសម្លេងជាច្រើន រូបភាពចលនាជាច្រើន រួមនិង វីឌីអូ ស៊ីឌីរូម[៥] និង វេបសាយ ។
និរុត្តិសាស្រ្ត
កែប្រែពាក្យថា គន្ថនិទ្ទេស(βιβλιογραφία)គឺបង្កើតដោយអ្នកនិពន្ធជនជាតិក្រិចក្នុងទសវត្សទីបីលើកដំបូង មានន័យថាអ្នកដែលបានចំលងសៀវភៅដោយដៃផ្ទាល់។ ក្នុងទសវត្សទី ២១ ពាក្យថាចាប់ផ្ដើមត្រូវបានគេប្រើសំរាបរាល់សកម្មភាពរបស់បញ្ញវន្តដោយការផ្សំឡើងនៅសៀវភៅ. ក្នុងទសវត្សទី១៧បន្ទាប់ពីបានយល់ការលិចឡើងនូវអត្តន័យថ្មី បានជាគេពិព៌ណរពីសៀវភៅជាច្រើន[៦]
រៀបរាប់ឈ្មោះគន្ថនិទ្ទេស
កែប្រែគន្ថនិទ្ទេសគឺជាបញ្ជីនៃការសរសេរដែលចែករំលែកកត្តាដែលសាមញ្ញ នេះប្រហែលជាប្រធានបទ ភាសា ប្រវត្តិកាល រឺ វិទ្យានិពន្ធដ៏ទៃខ្លះទៀត បញ្ជីប្រហែលមានភាពទូលំទូលាយ រឺ ត្រូវបានគេជ្រើសរើស ការកើតឡើងពិសេសមួយគឺជាបញ្ជី នៃការប្រើប្រាស់ប្រភពររឺ ចាត់ទុកជាការរៀបចំការងារ ពេលខ្លះហៅថា បញ្ជីឯកសារយោង។
គុណកថារបៀបផ្លាស់ប្ដូរ ប៉ុន្តែការកំណត់ចូលសៀវភៅបើក្នុងគន្ថនិទ្ទេសជាធម្មតាមានចំណុះស្របតាមពត៌ិរមាន៖
- អ្នកនិពន្ធ
- ចំណងជើង
- អ្នកបោះពុម្ពផ្សាយ
- ថ្ងៃនៃការបោះពុម្ពផ្សាយ
ការកំណត់ចូលជាសារព៌តិមាន រឺ ទស្សនាវដ្ដីដែលគេបោះពុម្ពផ្សាយតាមពេលកំណត់ដែលអត្ថបទមាន៖
- អ្នកនិពន្
- ចំណងជើងអត្ថបទ
- ចំណងជើងព៌តិមាន
- សំលេង
- ទំព័រ
- ថ្ងៃដែលបោះពុម្ពផ្សាយ
គន្ថនិទ្ទេសប្រហែលជារៀបចំដោយ អ្នកនិពន្ធ ប្រធានបទ រឺ គ្រោងការណ៏ដ៏ទៃខ្លះទៀត ដែលពន្យល់ពីគន្ថនិទ្ទេសផ្ដល់ការពន្យល់អំពីប្រភពដូចម្ដេចមួយណាដែលមាន សារៈប្រយោជន៏ ដល់អ្នកនិពន្ធក្នុងការស្ថាបនារបស់អ្នកនិពន្ង រឺ ការជជែក ការពិព៌ណរនាទាំងនេះ ជាធម្មតាប្រយោគវែងពីរបី បែងចែកជាការសង្ខេបខ្លី នៃប្រភព ហើយនិង ព៌ណរនាពីភាពទាក់ទងរបស់ វា អ្នកគ្រប់គ្រងឯកសារយោងក្នុងសូហ្វែប្រហែលជាប្រើដើម្បីរក្សាឯកសារយោងដែលត្រឹមត្រូវ ហើយ បង្កើតគន្ថនិទ្ទេសតាមដែលត្រូវការ។
គន្ថនិទ្ទេសប្លែកៗពីគ្នាពីបញ្ជីបណ្ណាល័យដោយការរាប់បញ្ចូលទាំងការទាក់ទងចំនុចជាជាងចំនុចបច្ចុប្បន្នក្នុងបណ្ណាល័យ។ ទោះបីជាយ៉ាងណា បញ្ជីខ្លះនៃបណ្ណល័យអន្ថរជាតិប្រើសំរាប់ប្រតិបត្តិ ទៅតាមគន្ថនិទ្ទេសអន្ថរជាតិ ដូចជាបណ្ណាល័យអន្ថរជាតិផ្ទាល់ស្ទើតែគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយ។
ការផ្ទៀងផ្ទាត់គន្ថនិទ្ទេស
កែប្រែសារៈសំខាន់នៃការសិក្សានៃគន្ថនិទ្ទេសអាចមានការចូលរួមបែកចែកនៅក្នុងការពីព៌ណរនា ដែលជាប្រវត្តិសាស្រ្ត ហើយត្រឹមត្រូវតាមអត្ថគន្ថនិទ្ទេស ការពីព៌ណរនាពីគន្ថនិទ្ទេសគឺវាមានភាពជិតទៅនិង វិញ្ញាសារ នៃសៀវភៅ ដូចជាវិជ្ជាហាត់ប្រាណ ការថតនៅទំហំរបស់វា ដូចជាទ្រង់ទ្រាយ ការចង និង មានបន្តទៀត នៅពេលដែលអ្វីដែលជាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃគន្ថនិទ្ទេសបាននាំយកនៅការពង្រីកយោបល់ នៃបរិបទនៅពេលដែលសៀវភៅបានផលិត តាមចំនុច ការបោះពុម្ពផ្សាយនិង ការលក់សៀវភៅគន្ថនិទ្ទេសដែលត្រឹមត្រូវគឺឈ្មោះដ៏ទៃទៀតសំរាប់ការរិះគន់ដែលត្រឹមត្រូវ។
មិនមែនរូបធាតុសៀវភៅ
កែប្រែប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៃបញ្ជីយថាក្រមដ៏ទៃទៀតបន្ទាប់ពីសៀវភៅអាចបញ្ជូនទៅពាក្យវចកៈដែលយកតាមគំរូគន្ថនិទ្ទេស
- ឌីស្កូក្រាហ្វី– ការថតចំរៀង
- ផ្វីម៉ូក្រាហ្វី– ខ្សែភាពយន្ត
- វ៉ែបម៉ូ(រីវ៉ែបប្លីអូក្រាហ្វី)– គេហៈទំព័រ (ការប្រើដំបូងសំរាប់ពីភពលោក វ៉ែបប្លីអូក្រាបហ្វីការថតទុក្ខក្នុង វចនានុក្រមអង់គ្លេស អុកស្វតកាលបរច្ឆេតពីខែមិថុនាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥)
គន្ថនិទ្ទេសប្រៀបដូចជាស្រែនៃការសិក្សា
កែប្រែគន្ថនិទ្ទេសអាចប្រើអោយក្លាយជាផ្នែកដែលសំខាន់បំផុតបណ្ណាល័យវិទ្យាសាស្ត្រ(រឺបណ្ណាល័យហើយនិងពិត៌មានវិទ្យាសាស្ត្រ,LIS)ហើយឯកសារវិទ្យាសាស្ត្រ។ អ្នករកឃើញនៃការផ្ដល់នូវឯកសារ,ប៉ូល អតលែតសរសេរអំពីវិទ្យាសាស្ត្រនៃគន្ថនិទ្ទេស[៧]. [៨] However, there have recently been voices claiming that "the bibliographical paradigm" is obsolete, and it is not today common in LIS. A defence of the bibliographical paradigm was provided
by Hjørland (2007). [៩].
បរិមាណនៃការសិក្សាគន្ថនិទ្ទេសគឺត្រូវបានគេដឹងថាគម្ពីប្រើម៉ែតជាមូលដ្ធានដែលបច្ចុប្បន្នមានឥទ្ធពលពាសពេញក្នុងអិលអាយអេស(LIS)
យល់ផងដែរ
កែប្រែ- កន្លែងផ្ទុកទិន្ន័យរបស់គន្ថនិទ្ទេស
- តារាងអក្សររៀបរាងនៃសៀវភៅគន្ថនិទ្ទេស
- គុណកថា
- អ្នកបង្កើតគុណកថា
- ក្នុងសៀវភៅដដែល.]] /[ក្នុងសៀវភៅដដែល
- ការធ្វើតារាងអក្សររៀបរាងនៃសៀវភៅហើយ បំព្រួញពីការបម្រើand
- តារាងរបស់គន្ថនិទ្ទេស(ក្នុងវិគីភីឌា)
- មេតាបីប្លីអូក្រាហ្វី(Metabibliography) (bibliography of bibliographies)
- តារាងឯកសារយោង
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ "bibliology". The Oxford English Dictionary (2nd ed.). 1989.
- ↑ Philip Gaskell, A New Introduction to Bibliography (2000)
- ↑ Belanger, Terry. "Descriptive Bibliography Archived 2011-12-04 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន." Bibliographical Society of America, 2003. Excerpted from Jean Peters, ed., Book Collecting: A Modern Guide (New York and London: R. R. Bowker, 1977), 97–101.
- ↑ Harris, Neil. Analytical bibliography: an alternative prospectus. Chapter 1. Definitions of bibliography, and in particular of the variety called analytical Archived 2007-10-12 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.. Institut d'histoire du livre, 2004.
- ↑ Harmon, Robert B. Elements of bibliography: a simplified approach. Rev. ed. Metuchen , N.J.: Scarecrow Press, 1989. p. 4. ISBN 0810822180.
- ↑ Blum, Rudolf. Bibliographia, an inquiry into its definition and designations. Translated by Mathilde V. Rovelstad. Chicago, Ill.: American Library Association; Folkestone, Kent, England: Dawson, 1980. p. 12. ISBN 0838901468.
- ↑ Otlet, P. (1903). Les sciences bibliographiques et la documentation. Bruxelles, Institut international de bibliographie.
- ↑ Otlet, P. (1903). Thescience of bibliography and documentation. In Rayward, W.B. (trans. and ed.) (1990): International organisation and dissimination of knowledge : Selected essays of Paul Otlet. FID, Amsterdam : Elsevier.
- ↑ Hjørland, B. (2007). "Arguments for 'the bibliographical paradigm'. Some thoughts inspired by the new English edition of the UDC" Information Research, 12(4) paper colis06. [Available at http://InformationR.net/ir/12-4/colis06.html]
តំណភ្ជាប់ខាងក្រៅ
កែប្រែ
| Wikisource has the text of the 1911 Encyclopædia Britannica article Bibliography and Bibliology. |
- Oxford Bibliographies Online Archived 2010-04-16 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., in-depth annotated bibliographies by scholars in selected fields
- Introduction to Bibliography Archived 2014-10-23 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., a comprehensive syllabus by G. Thomas Tanselle
- The Bibliographical Society of America, a resource for information about current work in the field of bibliography
- Studies in Bibliography Archived 2012-04-14 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., the journal of the Bibliographical Society of the University of Virginia
- A Bibliography of Literary Theory, Criticism, and Philology Archived 2008-09-06 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន., (University of Zaragoza) includes thousands of listings on literary, philological and other subjects