ត្រិភុវនាទិត្យវម៌្ម៖ ភាពខុសគ្នារវាងកំណែនានា

ខ្លឹមសារដែលបានលុបចោល ខ្លឹមសារដែលបានសរសេរបន្ថែម
បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ {{Infobox monarch | name =យឝោវម៌្មទី២ | title =វ្រះបាទ | i...
 
No edit summary
បន្ទាត់ទី១៖
{{Infobox monarch
| name =យឝោវម៌្មទី២ត្រិភុវនាទិត្យវម៌្ម
| title =[[វ្រះបាទ]]
| image =
| caption =
| reign = ១១៦០១១៦៥ - ១១៦៥១១៧៧
| coronation =
| full name = ធូលីវ្រះបាទ ធូលីជេងវ្រះកម្រតេងអញ ឝ្រីត្រិភុវនាទិត្យវម៌្មទេវ
| full name = វ្រះបាទឝ្រីយឝោវម៌្មទេវ
| predecessor =[[ធរណេន្ទ្រវម៌្មទី៣យឝោវម៌្មទី២]]
| successor =[[ត្រិភុវនាទិត្យវម៌្មជយវម៌្មទី៨]]
| spouse =
| issue =
| royal house =
| dynasty = [[មហិធរបុរ]]
| father =
| mother =
បន្ទាត់ទី២២៖
| place of burial =
|}}
២២- វ្រះបាទ ស្រីតិភូវនាទិត្យវម្ម៌ទេវ Vrah pāda çrī Tribhuvanādityarmmadeva '''ឝ្រីត្រិភុវនាទិត្យវម៌្មទេវ'''(ធូលីវ្រះបាទធូជេងវ្រះធូលីវ្រះបាទ ) កម្រតេងអញស្រីតិភូវនាទត្យវម៌្មទេវ=ធូលីជេងវ្រះកម្រតេង ព្រះបាទត្រីភូវនាទិត្យវរ្ម័នអញឝ្រីត្រិភុវនាទិត្យវម៌្មទេវ Tribhuvanādityavarmanរជ្ជកាល (1165? ១១៦៥-1177 AC១១៧៧) ព្រះអង្គជ្រែកស្ដេចយសោវរ្ម័នទី២ព្រះអង្គជ្រែករាជ្យស្ដេច[[យឝោវម៌្មទី២]] ក្រោយមក នៅឆ្នាំ ១១៧៧ ព្រះអង្គបានច្បាំងចាញ់ទ័ពចាម ដែលចូលតាមទន្លេសាបទៅឡោមព័ទ្ធទីក្រុងអង្គរហើយស្ដេចខ្មែរអង្គនេះដែលចូលតាម[[ទន្លេសាប]]ទៅឡោមព័ទ្ធទីក្រុងអង្គរហើយស្ដេចខ្មែរអង្គនេះ សុគតនៅក្នុងចម្បាំង ។សុគតនៅក្នុង[[ចំបាំង]]ទៅ។ ក្រុងអង្គរ ត្រូវស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ស្ដេចចាម នាយជយឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៤នាយ[[ជយឥន្ទ្រវម៌នទី៤]] អស់រយៈពេល៤ឆ្នាំ ។អស់រយៈពេល៤ឆ្នាំ។
 
ព្រះបាទត្រិភុវនាទិត្យវម៌្ម ស្ដេច​ជ្រែករាជ្យ​ដែល​បាន​ធ្វើ​គត​ព្រះបាទ​យឝោវម៌្មទី២ ​បាន​ប្រកាស​តាំង​ខ្លួន​ជា​ព្រះមហាក្សត្រ​នៅ​មហានគរ។ ក្នុង ​សម័យ​កាល​ជា​មួយ​គ្នា​នោះ​ដែរ នៅ​នគរ​[[ចាម្ប៉ា​]]ស្ដេច​[[ចាម]]​ដែល​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​ច្បាប់​ក៏​ត្រូវ​គេ​ធ្វើ​រដ្ឋ​ប្រហារ​សំលាប់​ដែរ។ ស្ដេច​ចាម​ថ្មី​ឈ្មោះ[[ជយឥន្ទ្រវម៌ន​ទី​៤]]។ ដើម្បី​សុំ​សុខ ស្ដេច​ចាម្ប៉ា​អង្គ​នេះ​បាន​សុំ​សេចក្ដី​អនុញ្ញាត​ពី​ស្ដេច​ចិន​ជាមុន​សិន មុន​នឹង​ទទួល​អភិសេក​ជា​ព្រះមហាក្សត្រ។ ព្រះអង្គ​ក៏​បាន​នាំ​សួយសារអាករ​ជាច្រើន​យក​ទៅ​ថ្វាយ​ស្ដេច​យួន​ដែរ។ ស្ដេច​ចាម​ព្រះ​បាទជយឥន្ទ្រវម៌ន​មាន​ឫកពារ​ច្រងេងច្រងាង ក្រអឺតក្រទម កោងកាច​សាហាវ​ដូច​ក្រុង​រាពណ៍ ដែល​រៀប​ចំ​គ្រឿង​អាវុធ​យុទ្ធភណ្ឌ​ដាក់​ក្នុង​រទេះ​ចេញ​មក​វាយ​ប្រហារ​ ប្រទេស​កម្ពុជា នេះ​ជា​កំណត់​សិលាចារឹក​ខ្មែរ។ កាលបើ​រៀប​ចំ​បាន​ទទួល​ការ​គាំទ្រ​ពី​ប្រទេស​ចិន និង​យួន​ហើយ ស្ដេច​ចាម​ក៏​លើក​ពល​សេនា​យ៉ាង​សន្ធឹក​អឺងកង​ចូល​មក​វាយ​ប្រហារ​លុកលុយ​ បំផ្លិច​បំផ្លាញ​ដុត​កម្វុជទេឝ។ គ្រានោះ កងទ័ព​ខ្មែរ​ពុំ​មាន​លទ្ធភាព​អាច​ទប់ទល់​នឹង​ខ្មាំង​បាន​ឡើយ ហើយ​ត្រូវ​កងទ័ព​ចាម​វាយ​កំទេច​បំផ្លាញ​ខូចខាត​វិនាស​អស់។ ដោយ​មិន​បាន​ប្រុង​ប្រៀបរៀប​ចំ​គ្រោង​ទុក​ជាមុន មហានគរ​ត្រូវ​ធ្លាក់​ក្នុង​កណ្ដាប់​ដៃ​ស្ដេច​ និង​កងទ័ព​ចាម។ ធនធាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ភោគផល​ខ្មែរ​ទាំង​ប៉ុន្មាន​ត្រូវ​ចាម​លួច​ប្លន់​ដឹក​ ជញ្ជូន​យក​អស់​គ្មាន​សេសសល់។ ប្រាង្គ​ប្រាសាទ​ខ្មែរ ផ្ទះ​សំបែងភូមិស្ថាន​ត្រូវ​ចាម​រុករាន​ទន្ទ្រាន​ទី ដុត​បំផ្លាញ​គ្មាន​ប្រណី​ដៃ។ ឯ​ប្រជានុរាស្ត្រ​ក៏​ត្រូវ​កងទ័ព​ចាម​កាប់​សំលាប់​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ ចាប់​ចង​កៀរកេណ្ឌ​ធ្វើ​ជា​ឈ្លើយ​ដែរ។ មហានគរត្រូវ​ចាម​វាយ​ប្រហារ​បំផ្លិច​បំផ្លាញ​ដណ្ដើម​យក​បាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ​១៥ ​កើត ខែ​ចែត្រ គ.ស​ ១១៧៧។ ស្ដេច​ខ្មែរ​ជ្រែក​រាជ្យ ព្រះបាទ​ត្រិភុវនាទិត្យវម៌្ម​បាន​ស្នើ​សុំ​ចរចា​ធ្វើ​សន្តិភាព​នឹង​ស្ដេចចាម​ដែរ តែ​ស្ដេច​នគរ​ចាម្ប៉ា​មិន​យល់​ព្រម ហើយ​ក៏​បាន​ធ្វើ​គត​ព្រះអង្គ​ក្នុង​គ្រា​នោះ​ទៅ។ នគរចាម្ប៉ា​ក៏​ចាប់​ផ្ដើម​កាន់​កាប់​ត្រួតត្រា​កម្វុជទេឝចាប់ពី​ថ្ងៃ​នោះ​មក (ព្រឹត្តិការណ៍​ចាម​វាយ​ប្រហារ​ដណ្ដើម​យក​មហានគរ​បាន គេ​ពុំ​ដែល​ឃើញ​មាន​ការ​កត់​ត្រា​រៀបរាប់​អធិប្បាយ​ក្នុង​ពង្សាវតារ​ខ្មែរ ឬ​របារក្សត្រ​ណាមួយ​ឡើយ។ តើ​នេះ​មក​ពី​បុព្វហេតុ​អ្វី?)។
៦. ព្រះបាទ​ត្រីភុវ័នអាទិត្យវរ្ម័ន (គ.ស​១១៦៥‑១១៧៧)
 
==គន្ថនិទេសន៍==
ព្រះបាទ ​ត្រីវ័នអាទិត្យវរ្ម័ន ស្ដេច​ជ្រែករាជ្យ​ដែល​បាន​ធ្វើ​គត​ព្រះបាទ​យសោវរ្ម័ន​ទី​២​បាន​ប្រកាស​តាំង​ ខ្លួន​ជា​ព្រះមហាក្សត្រ​នៅ​មហានគរ ។
 
ក្នុង ​សម័យ​កាល​ជា​មួយ​គ្នា​នោះ​ដែរ នៅ​នគរ​ចម្ប៉ា​ស្ដេច​ចាម​ដែល​ត្រឹម​ត្រូវ​តាម​ច្បាប់​ក៏​ត្រូវ​គេ​ធ្វើ​រដ្ឋ ​ប្រហារ​សម្លាប់​ដែរ ។ ស្ដេច​ចាម​ថ្មី​ឈ្មោះ ជ័យឥន្ទ្រវរ្ម័ន​ទី​៤ ។ ដើម្បី​សុំ​សុខ ស្ដេច​ចម្ប៉ា​អង្គ​នេះ​បាន​សុំ​សេចក្ដី​អនុញ្ញាត​ពី​ស្ដេច​ចិន​ជាមុន​សិន មុន​នឹង​ទទួល​អភិសេក​ជា​ព្រះមហាក្សត្រ ។ ព្រះអង្គ​ក៏​បាន​នាំ​សួយសារអាករ​ជាច្រើន​យក​ទៅ​ថ្វាយ​ស្ដេច​យួន​ដែរ ។ ស្ដេច​ចាម​ព្រះ​ជ័យឥន្ទ្រវរ្ម័ន​មាន​ឫកពារ​ច្រងេងច្រងាង ក្រអឺតក្រទម កោងកាច​សាហាវ​ដូច​ក្រុង​រាពណ៍ ដែល​រៀប​ចំ​គ្រឿង​អាវុធ​យុទ្ធភណ្ឌ​ដាក់​ក្នុង​រទេះ​ចេញ​មក​វាយ​ប្រហារ​ ប្រទេស​កម្ពុជា នេះ​ជា​កំណត់​សិលាចារឹក​ខ្មែរ ។ កាលបើ​រៀប​ចំ​បាន​ទទួល​ការ​គាំទ្រ​ពី​ប្រទេស​ចិន និង​យួន​ហើយ ស្ដេច​ចាម​ក៏​លើក​ពល​សេនា​យ៉ាង​សន្ធឹក​អឺងកង​ចូល​មក​វាយ​ប្រហារ​លុកលុយ​ បំផ្លិច​បំផ្លាញ​ដុត​ប្រទេស​កម្ពុជា ។ គ្រានោះ កងទ័ព​ខ្មែរ​ពុំ​មាន​លទ្ធភាព​អាច​ទប់ទល់​នឹង​ខ្មាំង​បាន​ឡើយ ហើយ​ត្រូវ​កងទ័ព​ចាម​វាយ​កម្ទេច​បំផ្លាញ​ខូចខាត​វិនាស​អស់ ។ ដោយ​មិន​បាន​ប្រុង​ប្រៀបរៀប​ចំ​គ្រោង​ទុក​ជាមុន មហានគរ​ត្រូវ​ធ្លាក់​ក្នុង​កណ្ដាប់​ដៃ​ស្ដេច​ និង​កងទ័ព​ចាម ។ ធនធាន​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ភោគផល​ខ្មែរ​ទាំង​ប៉ុន្មាន​ត្រូវ​ចាម​លួច​ប្លន់​ដឹក​ ជញ្ជូន​យក​អស់​គ្មាន​សេសសល់ ។ ប្រាង្គ​ប្រាសាទ​ខ្មែរ ផ្ទះ​សម្បែង​ភូមិស្ថាន​ត្រូវ​ចាម​រុករាន​ទន្ទ្រាន​ទី ដុត​បំផ្លាញ​គ្មាន​ប្រណី​ដៃ ។ ឯ​ប្រជានុរាស្ត្រ​ក៏​ត្រូវ​កងទ័ព​ចាម​កាប់​សម្លាប់​ធ្វើ​ទុក្ខ​បុកម្នេញ ចាប់​ចង​កៀរកេណ្ឌ​ធ្វើ​ជា​ឈ្លើយ​ដែរ ។
 
មហានគរ ​ត្រូវ​ចាម​វាយ​ប្រហារ​បំផ្លិច​បំផ្លាញ​ដណ្ដើម​យក​បាន​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​១៥​កើត ខែ​ចេត្រ គ.ស​១១៧៧ ។ ស្ដេច​ខ្មែរ​ជ្រែក​រជ្យ ព្រះបាទ​ត្រីភុវ័នអាទិត្យវរ្ម័ន​បាន​ស្នើ​សុំ​ចរចា​ធ្វើ​សន្តិភាព​នឹង​ស្ដេច ​ចាម​ដែរ តែ​ស្ដេច​នគរ​ចម្ប៉ា​មិន​យល់​ព្រម ហើយ​ក៏​បាន​ធ្វើ​គត​ព្រះអង្គ​ក្នុង​គ្រា​នោះ​ទៅ ។
 
នគរ ​ចម្ប៉ា​ក៏​ចាប់​ផ្ដើម​កាន់​កាប់​ត្រួតត្រា​ប្រទេស​កម្ពុជា​ពី​ថ្ងៃ​នោះ​មក (ព្រឹត្តិការណ៍​ចាម​វាយ​ប្រហារ​ដណ្ដើម​យក​មហានគរ​បាន គេ​ពុំ​ដែល​ឃើញ​មាន​ការ​កត់​ត្រា​រៀបរាប់​អធិប្បាយ​ក្នុង​ពង្សាវតារ​ខ្មែរ ឬ​របារក្សត្រ​ណាមួយ​ឡើយ ។ តើ​នេះ​មក​ពី​បុព្វហេតុ​អ្វី ?) ។
 
'''Tribhuvanadityavarman''' (Protegee of the Three Suns) is a [[mandarin (bureaucrat)|mandarin]] who, around 1165, overthrew [[Yasovarman II]] and proclaimed himself king of [[Cambodia]].<ref>[[#Coedes1986|Coedès, 1986]], p.163</ref>
 
In 1177 the [[Cham people|Cham]] invasion rid the country of the usurper.<ref>[[#Coedes1986|Coedès, 1986]], p.169</ref>
 
==Bibliography==
 
* {{citation|author=G. Coedès|title=The Indianized States of Southeast Asia|year=1968|publisher=University of Hawaii Press|location=Honolulu|ref=harv}}
Line ៤៤ ⟶ ៣២:
{{s-reg}}
{{succession box
| title = [[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា|ចក្រវរ្តិននៃកម្វុជទេឝ]] | years = ១១៦០១១៦៥&ndash;១១៦៧១១៧៧
| before = [[ធរណេន្ទ្រវម៌្មទី៣យឝោវម៌្មទី២]]
| after = [[ត្រិភុវនាទិត្យវម៌្មជយវម៌្មទី៨]]
}}
{{s-end}}
==ឯកសារយោង==
==References==
{{Reflist}}
 
[[Category:មន្ត្រីនៃកម្វុជទេស]]
 
[[Category:Cambodian monarchsក្សត្រនៃកម្វុជទេស]]
[[Category:ក្សត្រសតវត្សទី១២នៅអាស៊ី]][[Category:ក្សត្រជ្រែករាជ្យនៃកម្វុជទេស]]
[[Category:12th-century monarchs in Asia]]