ព្រះម្ចាស់ហេនរីទី៨ នៃអង់គ្លេស

ស្តេចហេនរីទី៨ (English: Henry VIII) ប្រសូតនៅថ្ងៃទី 28​ ខែ មិថុនា​ ឆ្នាំ1941 នៅទីក្រុង ហ្គ្រីនវិច នៅជិតទីក្រុងឡុងដ៍, ចក្រភពអង់គ្លេស។ ព្រះអង្គបានសុគតនៅថ្ងៃ​ទី​ ២៨ ខែមករា ឆ្នាំ១៥៤៧ នៅទីក្រុងឡុងដ៍​។ ព្រះអង្គជាបុត្រាទី២ នៃHenry VII និងម្ចាស់ក្សត្រី Elizabeth of York។ ព្រះអង្គឡើងគ្រងរាជ្យបន្តពីបិតាទ្រង់Henry VII នៅថ្ងៃទី​២២ ខែមេសា​ ឆ្នាំ​១៥០៩ រហូតដល់ទ្រង់សុគត។​ ព្រះអង្គត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាស្តេចដែលបានរៀបការ៦ដង និងជាស្តេចដែលឃោឃៅមួយរូបដែលបានប្រហារជីវិតប្រពន្ធខ្លួនដល់ទៅ២រូប។ ព្រះអង្គបានធ្វើកំណែទម្រង់ប្រទេសអង់គ្លេស ដោយច្រានចោលការគោរពសាសនារ៉ូម៉ង់កាតូលិក ទៅជា សាសនាអង់គ្លីកង់។

ស្តេចហេនរីទី៨

រាជ្ជកាល

ស្តេចហេនរីបានគ្រប់គ្រងប្រទេសអង់គ្លេសអស់រយៈពេល៣៦ឆ្នាំដោយធ្វើជាអធិបតីលើការផ្លាស់ប្តូរដ៏ច្រើនដែលនាំប្រទេសរបស់គាត់ចូលទៅក្នុងកំណែទម្រង់ប្រូតេស្តង់។ គាត់បានរៀបការជាមួយប្រពន្ធចំនួនប្រាំមួយជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងការស្វែងរកសម្ព័ន្ធភាពនយោបាយ សុភមង្គលអាពាហ៍ពិពាហ៍ និងជាអ្នកស្នងមរតកបុរសដែលមានសុខភាពល្អ។ បំណងប្រាថ្នារបស់គាត់ក្នុងការលុបចោលអាពាហ៍ពិពាហ៍ដំបូងរបស់គាត់ដោយគ្មានការយល់ព្រមពី សម្តេចប៉ាបបាននាំឱ្យមានការបង្កើតសាសនាដាច់ដោយឡែកនៃប្រទេសអង់គ្លេស។ ក្នុង​អាពាហ៍ពិពាហ៍​របស់​គាត់ មាន​ពីរ​បាន​បញ្ចប់​ដោយ​មោឃៈ ពីរ​ស្លាប់​ដោយ​ធម្មជាតិ និង​ពីរ​ទៀត​ត្រូវ​កាត់​ក្បាល​ប្រពន្ធ​ដោយ​សារ​អំពើ​ផិត​ក្បត់ និង​ក្បត់​ជាតិ។ កូនៗរបស់គាត់គឺ Edward I, Mary I និង Elizabeth I នឹងចូលកាន់តំណែងជាស្តេចនៃប្រទេសអង់គ្លេស។ សកម្មភាពជាច្រើនរបស់ទ្រង់ក្នុងឋានៈជាស្តេចនៅតែដក់ជាប់ដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ គេនិយាយថាស្តេចហេនរីបានបង្កើតពិភពលោកទំនើបរបស់យើង។

ស្តេចហេនរី ជាមួយសាសនានៃទីក្រុងរ៉ូម គឺជាបដិវត្តសាសនា និងនយោបាយ។ ប៉ុន្តែ​ទន្ទឹម​នឹង​នេះ រឿង​ខ្លះ​មិន​បាន​ផ្លាស់​ប្តូរ​ទេ។ មនុស្សនៅតែក្លាយជាអ្នកមាន និងអ្នកមានអំណាចដោយការចូលទៅជិតស្តេច ហើយ ហេនរីបានបន្តពឹងផ្អែកលើតុលាការ និងរដ្ឋមន្ត្រីសំខាន់ៗ ក៏ដូចជាសភា ដើម្បីអនុម័តច្បាប់ដែលផ្តល់សុពលភាពដល់សិទ្ធិអំណាចរបស់គាត់ និងផ្តល់ប្រាក់ដល់គាត់។

មហិច្ឆតាមួយរបស់ ស្តេចហេនរីគឺការប្រកួតប្រជែងរបស់គាត់ជាមួយស្តេចបារាំង ហ្វ្រង់សីសទី១ គាត់បានព្យាយាមបង្វែរប្រទេសអង់គ្លេសពីមហាអំណាចតិចតួចនៅលើឆាកពិភពលោកទៅជាកម្លាំងដែលត្រូវរាប់បញ្ចូល។ នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1540 ហេនរីបានត្រលប់ទៅសមរភូមិវិញ ដោយអមដំណើរកងទ័ពរបស់គាត់ក្នុងយុទ្ធនាការមួយផ្សេងទៀតប្រឆាំងនឹងប្រទេសបារាំង ដែលនាំទៅដល់ការដណ្តើមយកទីក្រុងប៊ូឡូននៅឆ្នាំ 1544។ ប៉ុន្តែឆ្នាំបន្ទាប់ ការវាយឆ្មក់របស់បារាំងនៅលើឆ្នេរសមុទ្រអង់គ្លេសបានបន្សល់ទុកនូវនាវាចម្បាំងរបស់ហេនរី គឺ Mary Rose នៅឯផ្នែកខាងក្រោមនៃឆានែល។

គោលការជាមួយបរទេស

ហេនរីត្រូវបានគេនាំយកទៅថ្វាយបង្គំជាវីរៈបុរសរបស់ស្តេចអង់គ្លេសមុនៗ ដូចជា Henry V និង Richard ។ ហេនរី ជឿថា ទ្រង់ក៏មានកាតព្វកិច្ចដឹកនាំប្រទេសជាតិ ឲ្យមានភាពរុងរឿងក្នុងសង្រ្គាម ប្រឆាំងនឹងសត្រូវប្រពៃណី ជាពិសេសពួកបារាំង។ Henry VIII ជឿថាគាត់អាចបង្កើតឡើងវិញនូវការទាមទារពីបុរាណរបស់ប្រទេសអង់គ្លេសសម្រាប់បល្ល័ង្ករបស់បារាំង។

អាពាហ៍ពិពាហ៍

នៅឆ្នាំ​១៥០៩ ស្តេច Henry VIII បានរៀបការលើកទី១ជាមួយ Catherine of Aragon ដែលជាអតីតភរិយារបស់បងប្រុសខ្លួន Arthur,Prince of Wales​ ដែលជាជនជាតិអេស្ប៉ាញ។​ ព្រះអង្គ និងម្ចាស់ក្សត្រី មានបុត្រីមួយអង្គ គឺ​ Mary I ។ ស្របពេលជាមួយនេះដែល ស្តេចHenry VIII បានមានស្នេហាក្រៅជាមួយនិង នាង​ Mary Bolyne។ នៅឆ្នាំ១៥២៥ ដោយសារអស់ទ្រាំដែលប្រពន្ធមិនអាចមានបុត្រាស្នងរាជ្យ ដល់ទ្រង់បាន ព្រះអង្គបានចាប់ចិត្តនឹងនាង Anne Bolyne។​ ព្រះអង្គបានព្យាយាមធ្វើឲ្យនាងស្រលាញ់ខ្លួន តែត្រូវនាងបដិសេដ ដោយនាងមិនព្រមធ្វើជាស្រីកំណាន់របស់ទ្រង់ឡើង គឺនាងព្រមនៅជាមួយទ្រង់លុះត្រាតែនាងក្លាយជាម្ចាស់ក្សត្រី។ ព្រះអង្គបានស្នើរសុំការលែងលះជាមួយម្ចាស់ក្សត្រី Catherine of Aragon តែត្រូវបដិសេដដោយសម្តេច ប៉ាប​។​ ហេតុដូចនេះទើបព្រះអង្គមានការខឹងនឹង​សម្តេច​ប៉ាប បានធ្វើការបំបែកចេញជាវិហារនៃអង់គ្លេស ចេញពីវិហារសាសនារ៉ូម៉ង់កាតូលិក ហើយតាំងខ្លួនជាអ្នកគ្រប់គ្រង ដឹកនាំវិហារ។ ព្រះអង្គបានជួប​នឹង​ Thomas Cromwell ដែលគាំទ្រព្រះអង្គក្នុងការលែងលះប្រពន្ធ និងមានសិទ្ធិរៀបការជាមួយនឹង Anne Bolyne។ នៅឆ្នាំ​១៥៣៣ ព្រះអង្គបានរៀបការជាមួយ Anne Bolyne និងមានបុត្រីមួយ គឺ Elizabeth I។​ ប៉ុន្តែអាពាហ៍ពិពាហ៍ទិ២របស់ព្រះអង្គមិនបានយូរប៉ុន្មានក៏ចាប់ផ្តើមលែងមានក្តីសុខតទៀត ដោយសារនៅតែគ្មានបុត្រាស្នងរាជ្យ។ នៅចន្លោះថ្ងៃទី ៣០ ខែមេសា និងថ្ងៃទី ២ ខែឧសភា បុរស ៥ នាក់ រួមទាំងលោក ចត បូលីន ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយចោទប្រកាន់ពីបទក្បត់ជាតិ និងចោទប្រកាន់ពីបទមានទំនាក់ទំនងផ្លូវភេទជាមួយព្រះមហាក្សត្រី។ អេនី ក៏​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​ដោយ​ចោទ​ប្រកាន់​ពី​បទ​ផិត​ក្បត់​និង​ការ​រួម​ភេទ។ ទោះបី​ភស្តុតាង​ប្រឆាំង​ពួកគេ​មិន​គួរឱ្យ​ជឿ​ក៏ដោយ ក៏​ជនជាប់ចោទ​ត្រូវ​បាន​គេ​រកឃើញថា​មានទោស និង​កាត់ទោស​ប្រហារជីវិត​។ នៅម៉ោង ៨ព្រឹក ថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៥៣៦ អេនី ត្រូវបានប្រហារជីវិតនៅលើ អាគារហ្គ្រីន។ បន្ទាប់ពីការប្រហារជីវិតរបស់ Anne, ឆ្នាំ១៥៣៦ ស្តេចHenry VIII បានភ្ជាប់ពាក្យនឹង​ Jane Seymour និងបានរៀបការនៅ១០ថ្ងៃបន្ទាប់។ នៅថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ១៥៣៧ ម្ចាស់ក្សត្រីបានប្រសូតបុត្រាមួយអង្គគឺ Edward I​។​ ដោយការឆ្លងទន្លេមានការលំបាកខ្លាំង ម្ចាស់ក្សត្រីJane បានសុគតនៅថ្ងៃទី​២៤ ខែតុលា​ ឆ្នាំ១៥៣៧។ Thomas Cromwell បានណែនាំ​ព្រះនាង Anne of Cleves ដោយបានបង្ហាញរូបគំនូររបស់ព្រះនាងថ្វាយព្រះអង្គ​ បន្ទាប់ពីទតហើយ ព្រះអង្គបានយល់ព្រមរៀបការជាមួយអេនី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វាមិនយូរប៉ុន្មានទេ មុនពេលដែល ស្តេចហេនរី ចង់លុបចោលអាពាហ៍ពិពាហ៍ ដូច្នេះគាត់អាចរៀបការជាមួយអ្នកដទៃបាន ហើយម្ចាស់ក្សត្រីមិនបានបដិសេដចំពោះសំណើរនេះឡើយ។ អាពាហ៍ពិពាហ៍ត្រូវបានរំលាយហើយអេនីបានទទួលងារជា«ប្អូនស្រីរបស់ស្តេច» ទទួលបានផ្ទះពីរ និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភ។ មិនយូរប៉ុន្មានស្តេចហេនរី បានចាប់ចិត្តក្មេងស្រីអាយុ១៧ឆ្នាំ Catherine Howard។ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៥៤០ (ថ្ងៃតែមួយដែលប្រហារជីវិត​Thomas Cromwell) ស្តេចហេនរីបានរៀបការជាមួយ Catherine Howard​ ព្រះអង្គមានអារម្មណ៍រីករាយនឹងម្ចាស់ក្សត្រីថ្មីរបស់ខ្លួន​ ព្រះអង្គបានប្រគល់ដីរបស់Thomas និងគ្រឿងអលង្ការទៅម្ចាស់ក្សត្រី។ មិនយូរប៉ុន្មាន​ ម្ចាស់ក្សត្រីមានស្នេហាលួចលាក់ជាមួយ​ ចៅក្រម Thomas Culpeper។ ម្ចាស់ក្សត្រីបានតែងតាំងFrancis Dereham ដែលធ្លាប់ជាគូរដណ្តឹង និងធ្លាប់ទាក់ទងមុនរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ជាលេខារបស់ម្ចាស់ក្សត្រី។​​ ក្រុមប្រឹក្សាឯកជនត្រូវបានជូនដំណឹងអំពីទំនាក់ទំនងរបស់នាងជាមួយ ហ្វ្រង់សីស ខណៈពេលដែល ស្តេចហេនរី មិននៅ។ លោក Thomas Cranmer ត្រូវបានបញ្ជូនទៅស៊ើបអង្កេត ហើយគាត់បាននាំយកភស្តុតាងនៃទំនាក់ទំនងស្នេហាពីមុនរបស់ម្ចាស់ក្សត្រី Catherine ជាមួយ Francis ទៅកាន់ស្តេច។​ នៅពេលត្រូវបានសាកសួរម្ចាស់មហាក្សត្រីទទួលស្គាល់ថានាងបានភ្ជាប់ពាក្យជាមួយហ្វ្រង់សីសពិតមែន​ ប៉ុន្តែនាងបានអះអាងថា ហ្វ្រង់សីសបានបង្ខំនាងឱ្យចូលទៅក្នុងទំនាក់ទំនងផិតក្បត់។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរហ្វ្រង់សីសបានលាតត្រដាងទំនាក់ទំនងរបស់ Catherine ជាមួយ Thomas។ Thomasនិង Francis ត្រូវបានប្រហារជីវិតទាំងពីរ ហើយខាត់ធើរីនក៏ត្រូវបានកាត់ក្បាលនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៥៤២។ ស្តេចHenryបានរៀបការលើកចុងក្រោយរបស់ខ្លួនជាមួយនឹង ស្ត្រីមេម៉ាយដែលមានស្តុកស្តមម្នាក់ Catherine Parr នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៥៤៣។ ម្ចាស់ក្សត្រីបានប្រកែកជាមួយ ស្តេចHenryអំពីសាសនា។ ស្តេចHenryនៅតែប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះល្បាយនៃសាសនាកាតូលិក និងប្រូតេស្តង់។ ក្រោយបានទទួលដីបន្ទាប់ពីការដួលរលំរបស់Thomas មិនបានលុបបំបាត់ការតស៊ូប្រូតេស្តង់របស់គាត់ ហើយក៏មិនត្រូវបានយកឈ្នះដោយវាដែរ។ ម្ចាសក្សត្រីជួយមើលថែកូនៗស្រីរបស់ស្តេចHenry គឺMary I និងElizabeth I។

សាសនា

ខណៈពេលដែល Henry ប្រហែលជាចង់រៀបការជាមួយAnne គាត់មិនអាចដោះលែងខ្លួនគាត់ឱ្យលឿនដូចដែលគាត់បានសង្ឃឹមពីអាពាហ៍ពិពាហ៍ដំបូងរបស់គាត់នោះទេ។ វា​ត្រូវ​ចំណាយ​ពេល​ប្រាំពីរ​ឆ្នាំ​សម្រាប់​គាត់​ដើម្បី​ផ្ដាច់​ខ្លួន​ពី​ប្រពន្ធ​ដំបូង​របស់​គាត់​។ ដូច្នេះការប្រើប្រាស់ទាំងអស់គឺជាបំណងប្រាថ្នារបស់ Henryសម្រាប់ការលែងលះដែលវាត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា "រឿងដ៏អស្ចារ្យ" របស់ស្តេច។ Catherine បាន​ជំទាស់ ហើយ​ដោយ​គ្មាន​ការ​យល់ព្រម​ពី​នាង Henry ត្រូវ​ការ សម្តេចប៉ាប ដើម្បី​ឱ្យ​គាត់​លែង​លះ។​

ក្មួយប្រុសរបស់ Catherine គឺជាអធិរាជរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធ ស្តេចCharles V ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតនៅអឺរ៉ុប ហើយ Charles បានគ្រប់គ្រងសសម្តេចប៉ាប។ មានតែកម្លាំងនៃឆន្ទៈរបស់ Henry និងការប្រើប្រាស់អំណាចគ្រប់គ្រងរបស់ស្តេចប៉ុណ្ណោះដែលធ្វើឱ្យវាអាចធ្វើទៅបាន។ ដោយមានការលើកទឹកចិត្តដោយអ្នកកែទម្រង់ប្រូតេស្តង់ ដែលបានបដិសេធសិទ្ធិអំណាចរបស់សម្តេចប៉ាប Henryបានប្រកាសឯករាជ្យរបស់គាត់ពីទីក្រុងរ៉ូមនៅក្នុងកិច្ចការជាបន្តបន្ទាប់ដែលបានអនុម័តនៅចន្លោះឆ្នាំ 1532 និង 1534 ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ ច្បាប់នៃឧត្តមភាពបានប្រកាសថា Henry «ប្រមុខកំពូលសាសនានៃប្រទេសអង់គ្លេស» ។

Henry បានទទូចឱ្យគ្រប់គ្នាទទួលស្គាល់គាត់ ជាអ្នកមានចំណេះដឹង ជាអ្នកតំណាងរបស់ព្រះនៅលើផែនដី។ អ្នកដែលបដិសេធត្រូវបានប្រហារជិវិត រួមទាំងអធិការបតីរបស់គាត់គឺ Thomas Cromwell ដែលត្រូវបានប្រហារជីវិតនៅ អាគារទីក្រុងឡុងដ៍ក្នុងឆ្នាំ១៥៣៥ ។ នៅចន្លោះឆ្នាំ 1536 និង 1540 នៅក្នុងយុទ្ធនាការមួយដែលដឹកនាំដោយប្រមុខរដ្ឋមហិច្ឆិតារបស់ស្តេច Henry និងលោក Thomas បានរឹបអូសយកដី និងទ្រព្យសម្បត្តិ ហើយបានបំផ្លាញ ឬបិទវត្តអារាមជាង 800 និងផ្ទះសាសនាផ្សេងទៀត,​ ព្រះសង្ឃ និងដូនជីដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ «អំពើបាបដ៏កាចសាហាវគួរឱ្យស្អប់ខ្ពើម»។

សុខភាព

នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ1540 Henry VIII លែងជាអត្តពលិក «Renaissance Prince»» ទៀតហើយ។របួសដ៏អាក្រក់មួយនៅឆ្នាំ 1536 បន្ទាប់ពីគាត់បានធ្លាក់ពីលើសេះរបស់គាត់នៅពេលជិះសេះ ហើយដំបៅជើងដែលកើតឡើងដដែលៗបានរឹតត្បិតរូបរាងកាយរបស់គាត់។ ប្រវត្ដិសាស្រ្ដខ្លះបានលើកឡើងថា គ្រោះថ្នាក់នេះ បន្ទាប់ពីព្រះអង្គបានសន្លប់អស់រយៈពេលជាងពីរម៉ោង វាបានជះឥទ្ធិពលផ្លូវចិត្តហេនរី។ ពួកគេបានបង្ហាញភស្ដុតាងនៃការផ្លាស់ប្តូរបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់គាត់បន្ទាប់ពីឆ្នាំ 1536 និងអាកប្បកិរិយាទុច្ចរិតកាន់តែខ្លាំងឡើងរបស់គាត់។ ស្តេចហេនរីនៅតែឈឺជាប់ជានិច្ចពីដំបៅជើងរបស់គាត់ ហើយគាត់បានបន្តញ៉ាំដូចជាគាត់នៅក្មេង។ នៅអាយុ 20 ឆ្នាំចង្កេះរបស់ ស្តេចហេនរី បានវាស់ 89 សង់ទីម៉ែត្រ។ នៅអាយុ 50 ឆ្នាំវាបានពង្រីកដល់ 137 សង់ទីម៉ែត្រ។ បន្ទាប់ពីរៀបការជាមួយ Catherine Parr,​ Henry បានឈឺធ្ងន់ដោយជំងឺ។ អ្នកប្រវតិ្តសាស្រ្តនៅតែប៉ាន់ស្មានពីលក្ខណៈនៃជំងឺចុងក្រោយរបស់គាត់ ប៉ុន្តែការធាត់របស់គាត់ដោយមិនសង្ស័យបានរួមចំណែកដល់ការថយចុះខ្សោយ និងខូចខាតនៃសរីរាង្គ។ នៅលើគ្រែដេករបស់គាត់នៅ Whitehall Palace ហេនរីបាននិយាយពាក្យចុងក្រោយរបស់គាត់ថា: «នៅពេលសួរថាបូជាចារ្យមួយណាគួរតែចូលរួមជាមួយគាត់» ស្តេចបានឆ្លើយតបថា «ខ្ញុំនឹងគេងបន្តិចសិន ហើយបន្ទាប់មក ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថាខ្លួនឯង ខ្ញុំនឹងផ្តល់យោបល់លើបញ្ហានេះ»។ នៅព្រឹកបន្ទាប់ ហេនរីបានបាត់បង់សមត្ថភាពនៃការនិយាយ។ គាត់បានស្លាប់នៅព្រឹកព្រលឹមនៃថ្ងៃទី 28 ខែមករាឆ្នាំ 1547 នៅអាយុ 55 ឆ្នាំ។

នៅថ្ងៃបន្ទាប់ ព្រះអង្គម្ចាស់ Edward I និងម្ចាស់ក្សត្រី Elizabeth I ត្រូវបានប្រាប់អំពីការស្លាប់របស់ឪពុកពួកគេ។ តាមសេចក្តីរាយការណ៍ កុមារអាយុ៩ឆ្នាំ និង១៦ឆ្នាំ បានតោងគ្នាយំ ទាំងភ័យខ្លាចចំពោះអនាគតរបស់ពួកគេ។ សាកសពដែលហើមពោះយ៉ាងធំរបស់ស្តេចHenry ត្រូវបានបញ្ជូនទៅ Windsor Castle ក្នុងពិធីបុណ្យសពដ៏ឧឡារិក ដែលត្រូវបានបញ្ចុះនៅជាប់ ម្ចាស់ក្សត្រី Jane Seymour ក្នុងវិហារ St George's Chapel។