សិទ្ធិកុមារ
សិទ្ធិកុមារ គឺជាសិទ្ធិមនុស្ស របស់កុមារដែរ ជាមួយនឹងការយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសទៅលើសិទ្ធិជា ពិសេសទៅលើការការពារ ហើយនិង ការថែរក្សាអោយបានត្រឹមត្រូវ ,រួមបញ្ចូលទាំងសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមក្នុងសហគមន៍ ជាមួយការថែទាំពីឪពុកម្ដាយ,មនុស្សទាំងអស់គឺត្រូវការអាហារជាចាំបាច់ ,ជាទូទៅត្រូវការអប់រំ ,ការថែទាំសុខភាព និងការការពារច្បាប់ការរំលោភបំពានលើកុមារទាំងអស់ ការពារអាយុជីវិត និងការអភិវឌ្ឍន៍ របស់កុមារ។ការបកស្រាយពី សិទ្ធិកុមារ ត្រូវអនុវត្តទៅតាម សមត្ថភាព សំរាប់ភាពឯករាជ្យ មិនមានការបង្ខំ ទាំងផ្លូវកាយ ទាំងបញ្ញានិងផ្លូវចិត្ត ,ច្បាប់កំណត់ ការរំលោភជា បញ្ហានៃការពិភាក្សា ។គោលបំណងមួយផ្សេងទៀតបានរួមបញ្ចូល ទាំងសិទ្ធិក្នុងការពារនិងការចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សា។
កុមារ ជាមនុស្សដែលមានអាយុក្រោម១៨ ឆ្នាំ ,យ៉ាងហោចណាស់ក៏ត្រូវនៅក្រោមការគាំពារ នៃច្បាប់កុមារ,អានីតិភាពបានសំរេចយ៉ាងលឿនបំផុត ។យោងទៅតាមសាកលវិទ្យាល័យខណែល ,កុមារជាមនុស្សពេញលេញ,មិនមែនបន្ទាប់រឺជាមនុស្សរងនោះទេ,ហើយឪពុកម្ដាយរបស់ពួកគេគួរតែយកចិត្តទុកដាក់និងថែរក្សាការពារពួកគេ,តែនៅអាមេរិចវាជារឿងសំខាន់បំផុតសំរាប់ពួកគេ។កុមារមិនមែនសំខាន់តែវាមានន័យថា អានីតិជនប៉ុន្តែអាចរួមបញ្ចួលទាំងកុមារពេញវ័យក៏ដូចជាកុមារនៅក្រៅបន្ទុកដែរ។គ្មាននិយមន័យណាផ្សេងទៀតដែលអាច ប្រើដើម្បីពិពណ៌នាពី កុមារវ័យក្មេងក៏ដូចជា "មនុស្សពេញវ័យ","យុវវ័យ" រឺ "យុវជន" ក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិ,ប៉ុន្តែសិទ្ធិរបស់កុមារ អាចចាត់ចូលជា សិទ្ធិរបស់យុវជនដែរ ។
សនិទានភាព
កែប្រែជាអនីតិជន តាមច្បាប់កុមារមិនអាចមានភាពស្វ័យឯករាជ រឺក៏មានសិទ្ធិដើម្បីធ្វើការ សំរេចការងារដោយខ្លួនឯងបានទេក្នុងសាលក្ដីផ្សេងៗ ក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។ជំនួសអោយភាពជាយុវវ័យរបស់ពួកទាំងឪពុកម្ដាយ ,សង្គមការងារ ,គ្រូបង្រៀន ,កម្មករ និងផ្សេងៗទៀត,នៅនៅក្រោមអាជ្ញាធរ,អាស្រ័យលើកាលៈទេសៈ។មានជំនឿជាក់ខ្លះថា ការងារប្រភេទនេះអាចធ្វើអោយកុមារគ្មានសមត្ថភាពក្នុងការគ្រប់គ្រង ជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេហើយអាចបណ្ដាលអោយពួកគេ មានភេទនីយ៍ភាពផងដែរ។ ឡូអៀស អាល់ដាស់ស៊ើ បានទៅកន្លែងដ៏ឆ្ងាយជាការពិពណ៌នាពីច្បាប់យន្យការ,វាជាការសុំដើម្បីអោយកុមារ, ដើម្បីបង្ក្រាបបទផ្សេងៗ។ រចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយរដ្ឋាភិបាលបានគិតគូរដោយអ្នកអត្ថាធិប្បាយជាច្រើន ដើម្បីបំបិទការធ្វើអាជីវកម្មលើកុមារនិងយុវជន,ដោយសារកុមារក្រីក្រ ខ្វះការអប់រំ,ហើយនិងពលកម្មកុមារ។លើទិដ្ឋភាពនេះ,កុមារអាចអោយគេមើលឃើញថាជាក្រុមអានីតិភាពសំខាន់សំរាប់សង្គមជាតិដើម្បីពិចារណាម្ដងទៀត។ទោះបីជាគ្មានភស្តុតាងថាជា រូបភាពដ៏ធំសំរាប់ចែករំលែកក្នុងសង្គមក៏ដោយ។អ្នកស្រាវជ្រាវបានប្រកាសថាកុមារត្រូវការអោយទទួលស្គាល់អោយចូលរួមក្នុងសង្គម មានសិទ្ធិនិងទំនួលខុសត្រូវ លើការទទួលស្គាល់ដល់កុមារគ្រប់អាយុទាំងអស់។
និយមន័យនៃប្រវត្តិសិទ្ធិកុមារ
កែប្រែមតិទូទៅលើការអោយនិយមន័យនៃសិទ្ធិកុមារ បានពន្យល់អោយដឹងច្បាស់នៅ៥០ឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ ។នៅ១៩៧៣ ការបោះពុម្ពដោយ អ្នកស្រីហ៊ីលលើរីឃ្លីនតុន(ពេលនោះជា មេធាវីម្នាក់)បានចាប់ផ្ដើមថាសិទ្ធិកុមារ ជា"ពាក្យស្លោកជាតំរូវការនិយមន័យ"។យោងទៅតាមអ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួន ការកត់សំគាល់នៃសិទ្ធិកុមារគឺនៅតែមិនទាន់មានអត្ថន័យល្អដដែល,ចំបោះមុខនយមន័យមិនបានយល់ព្រមតែមួយឡើយ រឺក៏ទ្រឹស្ដីនៃសិទ្ធិបានគោឬបតាមដោយកុមារ។
ច្បាប់ពីសិទ្ធិកុមារគឺត្រូវបានកំនត់ច្បាស់លាស់ថាជាទិសដៅដ៏សំខាន់ដែលជាច្បាប់ដែលចាប់អារម្មណ៍ពីជីវិតរបស់កុមារ។ការរួមបញ្ចូលបទល្មើសយុវវ័យភាព[[
,ភាពនៅកុមារសំរាប់កុមារដែលជាប់ទាក់ទងនឹងបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗដែលទាក់ទងនឹងតុលាការដោះស្រាយ,ការដោះស្រាយនិងបង្ហាញដ៏ត្រឹមត្រូវ,និងធ្វើអោយមានកាយសម្បទាល្អរឹងមាំ,ការពារគ្រប់ស្ថានភាពទាំងអស់,អោយមានការអប់រំពិតប្រាកដ សំរាប់កុមារទាំងអស់ មិនប្រកាន់ប្រភពពីណា ពូជសាសន៍ ភេទ ,អសមត្ថភាពរឺក៏មានសមត្ថភាពក៏ដោយនិងការទទួលបាននូវការថែទាំសុខភាព។
ប្រភេទសិទ្ធិ
កែប្រែសិទ្ធិកុមារត្រូវបានកំនត់យ៉ាងច្រើនប្រភេទ,រួមបញ្ចូលទាំងភាពធំទូលាយនៃសង្គម,វប្បធម៌,សេដ្ឋកិច្ច,សង្គមនិងសិទ្ធិនយោបាយ។សិទ្ធិលំអៀងទៅរកការបែងចែកជាពីរប្រភេទៈកុមារដែលនៅក្រោមការឧបត្ថម្ភនិងកុមារដែល ស្វ័យឯករាជ ជាមនុស្សនៅក្រោមច្បាប់និងដាក់អោយប្ដឹងតវ៉ាទៅលើសង្គម សំរាប់ការការពារ ពីការប្រើអំពើហិង្សា លើកុមារគ្រប់បែបយ៉ាង។ អង្គការ មួយនៅកាណាដាបែងចែកសិទ្ធិកុមារជាបីប្រភេទៈ
- សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត:កុមារទាំងអស់មានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការរស់នៅ,ថែទាំសុខភាព ,ទទួលការអប់រំនិងសេវាកម្ម និងអាចលេងនៅពេលវិស្សមកាល។ទាំងនេះរួមបញ្ចូលទាំងតុល្យភាពរបបអាហារ,មានពេលសំរាកគ្រប់គ្រាន់និងការចូលរួមក្នុងសាលា។
- ការការពារ:កុមារមានសិទ្ធិក្នុងការការពារពីការរំលោភបំពាន,ការប្រមាថ ការមិនយកចិត្តទុកដាក់,ការធ្វើអាជីវកម្ម,ការរើសអើងជាដើម។នេះអាចរាប់បញ្ចួលទាំងសិទ្ធិសុវត្ថិភាពកន្លែងដែលកុមារលេង,ដែលមានប្រយោជន៍អោយកុមារមានឥរិយាបថត្រឹមត្រូវ,ហើយនិងការធ្វើការតែស្តសមត្ថភាពលើកុមារ។ឮ
- ការចូលរួម:កុមារមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងសង្គម និងកម្មវិធីផ្សេងៗដោយខ្លួនឯង ។ក្នុងការរួមបញ្ខូលនេះការភ្ជាប់ទាក់់ទងរបស់កុមារ ក្នុងបណ្ណាល័យនិងក្នុងកម្មវិធីដែលទាក់ទងនិងសង្គម,សកម្មភាពសំលេងយុវជន និងការជាប់ទាក់ទងនិងការអប់រំដល់កុមារ។
កុមារមានសិទ្ធិទទួលការអប់រំក្នុងសាលារៀន
ក្នុងទំរង់ស្រដៀងគ្នានេះ ,បណ្ដាញពត៌មានសិទ្ធិកុមារ,រឹក៏ស៊ី អ អាយ អ៊ែន សំរាប់ទំរង់ខ្លី,ការបែងចែកសិទ្ធិជាពីរក្រុម:សេដ្ឋកិច្ច,សិទ្ធិសង្គមវប្បធម៌ ,ទាក់ទងទៅនឹងលក្ខខណ្ឌសំខាន់ៗ អាហារជាមួលដ្ឋានដ៏សំខាន់សំរាប់មនុស្សយើង ទីជំរក,ការអប់រំ,តំហែទាំសុខភាព,និងរបស់របរមានតំលៃផ្សេងៗទៀត។សិទ្ធិក្នុងការអប់រំ,មានទីជំរកសមរម្យ,មានអាហារគ្រប់គ្រាន់និងទឹកគ្រប់គ្រាន់ ការថែទាំសុខភាពតាមបែបអន្តជាតិ,សិទ្ធិក្នុងការទទួលការងារធ្វើនិងសិទ្ធិនៅកន្លែងធ្វើការ ក៏ដូចជាសិទ្ធិវប្បធម៌នៃ អានីយភាពនិង មនុស្សដែលកើតក្នុងស្រុក។កុមារមានសិទ្ធិការពារបរិស្ថាន វប្បធម៌និងសិទ្ធិក្នុងការអភិវឌ្ឍសង្គមជាតិ។ពេលខ្លះគេអាចហៅថា ជាសិទ្ធិទី៣ ,ហើយកុមារក៏អាចរស់នៅដោយមានសុវត្ថិភាព ហើយក៏សំអាតបរិស្ថានដើម្បីសុខភាព,ហើយក៏សិទ្ធិក្នុងការនិយាយពីមនុស្សដែលមានអំណាចក្នុងនយោបាយ និងអាចនិយាយពីការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចជាតិផងដែរ។ ការលើកលែងដល់កុមារក្នុងករណីពិសេស៤យ៉ាងក្នុងសិទ្ធិរបស់កុមារ,រួមបញ្ចូលទាំងការបញ្ចប់ការដាក់គុកក្មេងដោយគ្មាការលើកលែងក្នុងករណីផ្សេង,ហើយកុមារក៏មិនអាចជ្រើសរើសជាទាហានបានដែរ,មិនមានទោសធ្ងន់សំរាប់មនុស្សមានអាយុក្រោម២១ឆ្នាំនិងមនុស្សដែលដឹងពីកំហុសរបស់ខ្លួនក្នុងសាលជំនុំជំរះ។ អង្គការគាំពារនិងឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តជាតិបានជួយកុមារជាច្រើន រួមទាំងពលកម្មកុមារ ,ភាពយុត្តិធម៌សំរាប់កុមារ,ជួយដល់កុមារកំព្រានិង កុមារដែលគេបោះបង់ចោល ,ជនភៀសខ្លួន ,កុមារតាមផ្លូវ និង,ការពាមិនអោយមានអំពើហិង្សាលើកុមារទាំងរាងកាយនិង ផ្លូវចិត្ត។អ្នកប្រាជ្ញសិក្សាជាទូទៅលើសិទ្ធិកុមារដោយប្រកាសថា ជាសិទ្ធិបុគ្គល។ការអនុវត្តតាមច្បាប់ ស្របទៅតាមកុមារដែលមានលូតលាស់មានសុខភាពល្អនិងសេរីភាពៈ
- សេរីភាពក្នុការគិត
- សេរីភាពក្នុងការនិយាយ
- សេរីភាពពីការភ័យខ្លាច
- សេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើសនិងសិទ្ធិក្នុងការសំរេចចិត្ត
- សេរីភាពក្នុងការកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន
ភាពខុសគ្នារវាងសិទ្ធិកុមារនិងសិទ្ធិយុវជន
កែប្រែនៅក្នុងអានីយភាពនៃសាលាក្ដី សំរាប់ កុមារមិនអនុញ្ញាតិអោយបោះឆ្នោត,អោយរៀបការ ,បើកសាលាបង្រៀនផ្ទាល់,អោយមានការរួមភេទឡើយ រឺក៏ការភ្ជាប់ពាក្យឡើយ។ជាមួយនឹងសិទ្ធិកុមារផងដែរ វាអាច ជឿថាជាគន្លិះនៃភាពខុសគ្នារវាងសិទ្ធិកុមារនិង សិទ្ធិយុវជន ,គឺសិទ្ធិកុមារ គាំទ្រជាទូទៅវាជាមួលដ្ឋាននិងការបញ្ជារអោយមានការការពារលើកុមារនិង យុវជន។