សិទ្ធិមនុស្ស
សិទ្ធិពីកំណើត=០ |+សិទ្ធិ
|-
| ភាពខុសគ្នានៃទ្រឹស្ដី
|-
|សិទ្ធិពីកំនើត និងតាមផ្ឡូវច្បាប់
|-
|សិទ្ធិបញ្ចេញយោបល់ និង សេរីភាព
|-
|សិទ្ធិវិជ្ជមាននិងអវិជ្ជមាន
|-
| សិទ្ធិបុគ្គល និងជាក្រុម
|-
|}
សិទ្ធិមនុស្ស គឺជា សិទ្ធនិងសេរីភាពដែលមនុស្សទាំងអស់បានដាក់អោយ។អ្នកដែលប្រឆាំងនិងគំនិតនេះតែងតែអះអាងថាយើងម្នាក់ៗទទួលបាននូវសិទ្ធិតែមានព្រំដែនដោយសារហេតុផលនៃមនុស្ស។
សិទ្ធិមនុស្សគ្របតណ្ដប់ពាសពេញពិភពលោកនិងមានភាពស្មើគ្នា។សិទ្ធិជាចំនែកធម្មជាតិនៃសីលធ៌មពិតរបស់មនុស្ស។ សិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានបង្ហាញជាទូទៅហើយគឹជាទង្វើនិយម ការប្រគលអំអាចមានការចែក
រំលែកបទដ្ឋានពិតនៃធម្មចរិយារបស់មនុស្ស ជាការបង្ហាញនូវសមាសភាពសមហេតុផលនៃបទដ្ឋានសីលធម៍ឬសិទ្ធិពីធម្មជាតិត្រូវបានគាំទ្រដោយហេតុផលយ៉ាងរឹងមាំ ឬក៏សិទ្ធិត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់មួយណាក៏បានឲ្យ
ស្មើរគ្នានៅក្នុងប្រទេសឬ អន្តរជាតិ ។ យ៉ាងណាក៏ដោយវាមិនមានមតិទូទៅនៃច្បាប់ធម្មជាតិ ហើយអ្វីជាពិសេសដែលគួរឬមិនគួរគោរពដូចជាសិទ្ធិខ្លះដឹងដោយវិញ្ញាណ ហើយគំនិតអរូបីនៃសិទ្ធិមនុស្សបានដាក់
ក្រោមប្រធានបទច្រើននៃអ្នកទស្សនះវិទ្យានិងការិះគន់។
សិទិ្ធមនុស្សបានកំរើកផុសចេញនៅឆ្នាំ ១៩៧០ ជាពិសេសគឺមុនអ្នកគាំទ្រសង្គមនិយមក្នុងទិសខាងកើតនិងទិសខាងលិច អុឺរ៉ុប ជាមួយនិងវិភាគទានច្រើនជាងគេមកពីសហរដ្ឋអាមេរិច និងអាមេរិចឡាទីនផងដែរ។
ការងើបឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សបានកើតជារូបរាង ហើយបានប្រមូលគ្នាជាសកម្មជនិងនយោបាយវោហាសាស្រ្ត នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើនបានបញ្ជូសិទ្ធិមនុស្សជារបៀបវីរះនៃពិភពលោក ។ ជិតសត្តវត្សទី២១ moyn មានការឈ្លោះគ្នា សិទិ្ធមនុស្សបានកំរើកឡើងហើយរីករាលដាលយ៉ាងធំជាមួយនិងការប្រឆាំងនៃលទ្ធិផ្ដាច់ការរួមបញ្ជូលទាំងបុព្វហេតុជាច្រើនកំពុងធើ្វអោយជាប់ទាក់ទងនៃមេត្តាករុណា ឬស្រលាញមនុស្សជាតិ
ហើយនិងការរួមរស់ការអភិវឌ្ឍ សេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងពិភពលោកទីបីនេះ ។
គំនិតដែលចំបងយ៉ាងសកម្មមួយចំនួនមានសន្ទុះអភិវឌ្ឍនៅក្នុងលទ្ធផលសង្គ្រាមលោកលើកទីបី វាឡើងដល់ចំនុចខ្ពស់បំផុតនៃការអនុម័តដោយសេចក្ដីថ្លែងការជាទូទៅនៃសិទិ្ធមនុស្សដោយប្រជុំប្រជាជាតិរួមគ្នា
ជាទូទៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៨ ។ ខណ្ណះពេលដែលពាក្យថា សិទិ្ធមនុស្ស គ្មានអ្វីជាដំណើការជាក់លាក់ជាគ្រឹះបញ្ញវន្ដនៅសម័យថ្មីអាចតាមដានតាមរយះប្រវត្តសាស្រ្តនៃនិរុតសាស្រ្តហើយជាដំណើសិទ្ធិនៃច្បាប់ធម្មជាតិ
និងសេរីភាព គឺជាផ្នែកម្ខាងនៃសភាវទីក្រុងប្រទេសក្រិក ក្នុងការអភិវឌ្ឍនៃច្បាប់ទីក្រុងរូមបូរាណ ។ សេចក្តីថ្លែងការគឺជាការពិតដែលដឹកនាំសិទិ្ធមនុស្សហើយបានដំណើការ ការចូលរួមជាបពួកនៃសិទិ្ធធម្មជាតិ
ហើយបានអភិវឌ្ឍលោក ចន ឡុក និង លោក អ៊ីមមែននែល កែន តាមវិស័យនយោបាយនៅក្នុងការរួបរួមបញ្ជូលគ្នានៃសិទិ្ធហើយបានប្រកាសនៃសិទិ្ធពលរដ្ឋ ។ គ្រប់មនុស្សទាំអស់គឺកើតដោយសេរីហើយមាន
សិទិ្ធស្មើរៗគ្នា។ ពួកគេបានបង្កើតការរួបរួមនិងមនសិការ ហើយគួរតែជំរុញលើកទឹកចិត្តអ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងជាភាតរភាព ។
អត្ថបតទី ១ សេចក្តីថ្លែងការប្រជាជាតិបញ្ជូលគ្នាជាទូទៅនៃសិទិ្ធមនុស្ស (UDHR)
ប្រវត្តសាស្រ្ត
កែប្រែ.jpg)
សិន្ធិសញ្ញា(Treaties)
ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦ កិច្ចព្រមព្រៀងអន្ដរជាតិស្ដីអំពីសិទ្ធិប្រជាជន និងសិទ្ធិនយោបាយ(ICCPR)និង កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពីសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច, សិទ្ធិសង្គម និងសិទ្ធិវប្បធម៌(ICESCR) ត្រូវបានអនុវត្ដន៍ដោយសហប្រជាជាតិ, រវាងកិច្ចព្រមព្រៀងនីមួយៗក្នុងការបង្កើតសិទ្ធិដែលមាននៅក្នុង UDHR ដើម្បីចងភ្ជាប់ទៅនឺងរដ្ឋទាំងអស់ដែលបានចុះហត្ថលេខាក្នុងសិន្ធិសញ្ញានេះ គឺក្នុងការបង្កើតច្បាប់នៃសិទ្ធិមនុស្ស។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក មានសិន្ធិសញ្ញាជាច្រើនផ្សេងៗគ្នា(បណ្ដុំនៃនិតិបញ្ញាតិ)ត្រូវបានចាត់ចូលជាថ្នាក់អន្ដរជាតិ។ សិន្ធិសញ្ញាទាំងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសិទ្ធិមនុស្ស។ សេចក្ដីសំខាន់ៗក្នុងចំនោមសេចក្ដីសំខាន់ទាំងអស់(ជាមួយ ICCPR និង ICESCR) គឺយោងទៅលើ សិន្ធសញ្ញាសំខាន់ចំនួន៧ ដែលមានដូចជា៖
- កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពី ការលុបបំបាត់ការប្រកាន់ពូជសាសន៍
- កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពី ការលុបបំបាត់ទំរង់នៃការរើសអើងស្ដ្រី
- កិច្ចព្រមព្រៀងរបស់សហប្រជាជាតិស្ដីអំពី ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការធ្វើទារុណកម្ម
សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីអំពីសិទ្ធិមនុស្ស
កែប្រែដោយយល់ឃើញថា ការទទួលស្គាល់សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរជាប់ពីកំណើត និងសិទ្ធិស្មើភាព និងសិទ្ធិមិនអាចលក់ដូរ ផ្ទេរ ឬ ដកហូតបានរបស់សមាជិកទាំងអស់ នៃគ្រួរសារ មនុស្ស គឺ ជាគ្រឹះនៃសេរីភាព យុត្តិធម៌ និងសន្ដិភាព ក្នុងពិភពលោក,
ដោយយល់ឃើញថា ការមិនទទួលស្គាល់ និងការប្រមាថ មើលងាយ សិទ្ធិមនុស្ស នាំឲ្យមានអំពើព្រៃផ្សៃ សាហាវយង់ឃ្នង ធ្វើឱ្យក្ដៅក្រហាយ ដល់សតិសម្បជញ្ញៈ មនុស្សជាតិ និងថា ការឈានដល់ពិភពលោកមួយ ដែលមនុស្សទាំងឡាយមានសេរីភាព ត្រូវបានប្រកាសថា ជាសេចក្ដី ប្រាថ្នាដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត របស់មនុស្ស ត្រូវតែបានការពារ ដោយនីតិរដ្ធ ដើម្បីជៀសវាង កុំឱ្យមនុស្ស បង្ខំចិត្តជាចុងក្រោយបង្អស់ បះបោរ ប្រឆាំងទល់នឹង អំណាចផ្ដាច់ការ និងការគាបសង្កត់,
ដោយយល់ឃើញថា ជាការចាំបាច់ ដែលត្រូវលើកស្ទួយការពង្រីកទំនាក់ទំនង ជាមិត្តភាពរវាងប្រជាជាតិនានា,
ដោយយល់ឃើញថា ប្រជាជាតិទាំងឡាយ នៃសហប្រជាជាតិបានប្រកាស បញ្ជាក់ សាជាថ្មី ក្នុងធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ នូវជំនឿរបស់ខ្លួន ទៅលើមូលដ្ឋាននៃមនុស្ស លើ #សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ លើតម្លៃរបស់មនុស្ស និងលើសមភាព នៃសិទ្ធិរវាងបុរស និងស្រ្ដី ហើយប្ដេជ្ញាលើកស្ទួយវឌ្ឍនភាពសង្គម និងកម្រិតជីវភាពរស់នៅ ឱ្យកាន់ តែប្រសើរឡើង ក្នុងសេរីភាព កាន់តែទូលំទូលាយ,
ដោយយល់ឃើញថា ដោយសហប្រតិបត្តិការជាមួយ អង្គការសហប្រជាជាតិ រដ្ឋជាសមាជិកទាំងអស់សន្យាធ្វើឱ្យ មានការគោរពជាសកល និងការប្រតិបត្តិនូវសិទ្ធិ សិរីភាព មូលដ្ឋាន,
ដោយយល់ឃើញថា ការយល់ដូចគ្នាអំពីសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងនេះ មានសារសំខាន់បំផុត ដើម្បីបំពេញនូវការសន្យាខាងលើ,
អាស្រ័យហេតុនេះ មហាសន្និបាតប្រកាសថា៖
សេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពំពីសិទ្ធិមនុស្សនេះ ជាឧត្ដមគតិរួម ដែលប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ៗប្រទេស និងប្រជាជាតិទាំងអស់ ត្រូវធ្វើឱ្យបានសម្រេច ដើម្បីឱ្យបុគ្គលគ្រប់ៗរូប និងអង្គការសង្គមទាំងអស់ ដោយរក្សាខ្ជាប់ខ្ជួនជានិច្ចក្នុងស្មារតីរបស់ខ្លួន នូវសេចក្ដីប្រកាសនេះ ខិតខំប្រឹប្រែង បណ្ដុះបណ្ដាលការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាពទាំងនេះ តាមរយៈការបង្រៀន និងការអប់រំ ហើយនិងខំប្រឹងប្រែង ធានាឱ្យមានការទទួលស្គាល់ និងការអនុវត្តជាសកល និង ដោយស័ក្កិសិទ្ធិ នូវសិទ្ធិ និងសេរីភាព ដោយវិធានការជាតិ និងអន្ដរជាតិ ដែលមានលក្ខណៈរីកចម្រើន ជាលំដាប់ ទាំងក្នុងចំណោម ប្រជាពលរដ្ធនៃរដ្ឋសមាជិក ទាំងក្នុងចំណោម ប្រជាពលរដ្ឋដែនដី ដែលស្ថិតនៅក្រោម ដែនសមត្ថកិច្ចនៃរដ្ឋទាំងនោះ,
មាត្រា១
មនុស្សទាំងអស់ កើតមកមានសេរីភាព និង សមភាព ក្នុងផ្នែកសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និង សិទ្ធិ។ មនុស្សមានវិចារណញ្ញាណនិង សតិសម្បធញ្ញៈ ជាប់ពីកំណើត ហើយគប្បី ប្រព្រឹត្ដ ចំពោះ គ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងស្មារតី ភាតរភាពជាបងប្អូន។
មាត្រា២
មនុស្សម្នាក់ៗ អាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិង សេរីភាព ទាំងអស់ ដែលមានចែង ក្នុង សេចក្ដីប្រកាស នេះ ដោយគ្មាន ការប្រកាន់បែងចែក បែបណាមួយ មានជាអាទិ៍ ពូជសាសន៏ ពណ៏សម្បុរ ភេទ ភាសា សាសនា មតិនយោបាយ ឬ មតិផ្សេងៗ ទៀត ដើមកំណើត ជាតិ ឬ ទ្រព្យសម្បត្តិ កំណើត ឬ ស្ថានភាពដ៏ទៃផ្សេងៗ ទៀតឡើយ។ លើសពីនេះ មិនត្រូវធ្វើ ការប្រកាន់ បែងចែកណាមួយ ដោយសំអាងទៅលើឋានៈ ខាងនយោបាយ ខាងដែនសមត្ថកិច្ច ឬ ខាងអន្ដរជាតិរបស់ប្រទេស ឬ ដែនដី ដែលបុគ្គលណាម្នាក់ រស់នៅ ទោះបីជាប្រទេស ឬ ដែនដីនោះឯករាជ្យក្ដី ស្ថិត ក្រោម អាណា ព្យាបាលក្ដី ឬ គ្មានស្វយ័ គ្រប់គ្រង ក្ដី ឬ ស្ថិតក្រោម ការដាក់កម្រិតផ្សេង ទៀតណាមួយ ដល់ អធិបតរយ្យភាពក្ដី។
មាត្រា៣
បុគ្គលម្នាក់ៗ មានសិទ្ធិ រស់រានមានជីវិត សេរីភាព និង សន្ដិភាព ផ្ទាល់ ខ្លួន។
មាត្រា៤
គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវស្ថិតនៅ ក្នុង ទោសភាព ឬ ស្ថិតក្នុង ភាពជាអ្នក បម្រើដាច់ថ្លៃឡើយ។ ទោសភាព និង ទាសពានិជ្ជកម្ម តាម គ្រប់ទម្រង់ទាំងអស់ ត្រូវហាមឃាត់។
មាត្រា៥
គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវទទួលទារុណកម្ម ឬ ការប្រព្រឹត្ដិមកលើខ្លួន ឬ ទណ្ឌកម្ម ឃោឃៅ អមនុស្ស ធម៌ ឬ បន្ថោកបន្ទាប បានឡើយ។
មាត្រា៦
ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឲ្យគេទទួលស្គាល់បុគ្គលិកលក្ខណះ គតិយុត្ដរបស់ខ្លួន នៅគ្រប់ទីកន្លែង។
មាត្រា៧
ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មើគ្នា ចំពោះមុខច្បាប់ និង មានសិទ្ធិ ទទួលការការពារ ពីច្បាប់ ស្មើៗគ្នា ដោយគ្មានការរើសអើង។ មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលការការពារ ស្មើៗគ្នា ប្រឆាំង នឹង ការ រើសអើង ណា ដែលរំលោភលើសេចក្ដី ប្រកាសនេះ ព្រមទាំអ ប្រឆាំង និង ករញុះញង់ឲ្យមានកររើសអើង។
មាត្រា៨
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ រកដំណោះស្រាយ ស័ក្ដិសិទ្ធ មួយ នៅចំពោះមុខ សាលាជំរះក្ដី ជាតិ ដែលមានសមត្ថកិច្ច ចំពោះអំពើរទាំងឡាយណាដែល រំលោភ សិទ្ធិមូលដ្ធាន របស់ខ្លួន ដែលត្រូចបានទទួលស្គាល់ ដោយរដ្ធធម្មនុញ្ញ ឬ ដោយច្បាប់។
មាត្រា៩
គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឃុំខ្លួន ឬ និរទេសខ្លួន តាមអំពើចិត្តឡើយ។
មាត្រា១០
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិស្មីគ្នា ពេញលេញ សុំឲ្យតុលាការឯករាជ្យ និង មិនលំអៀង ពិនិត្យរឿង ក្ដីរបស់ខ្លួន ជាសាធារណះ និង ដោយសមធម៌ ដើម្បីសម្រេច លើសិទ្ធិនិងកាតព្វកិច្ច និង លើភាពសមហេតុផល នៃការចោទ ប្រកាន់ទាំង ឡាយខាងបទ ព្រហ្មទណ្ឌមកលើខ្លួន។
មាត្រា១១
១. ជនណាដែលជាប់ចោទ ពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវសន្មតជាជនគ្មានទោសរហូត ដល់ពិរុទ្ធភាព ត្រូវបានរកឃើញ នៅក្នុង សវនាករជាសាធារណះដែលមាន ការធានាចំបាច់ ដើម្បី អោយ ជននោះការពារខ្លួន។ ២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពីបទល្មើស ព្រហ្មទណ្ឌ នៅពេលធ្វើអំពើ ឬ មានការខកខាន នេះ ដូចគ្នានេះដែរមិន ត្រូវមានការផ្ដន្ទាទោសឲ្យធ្ងន់ធ្ងរជាងទោសដែលបានកំណត់ឲ្យអនុវត្តក្នុងអំឡុងពេលដែលបទល្មើសបានកើតឡើងនោះឡើយ។
មាត្រា១២
គ្មានមនុស្សណាម្នាក់ ត្រូវរងការរំលោភ ជ្រៀតជ្រែកតាមអំពើចិត្តក្នុងជីវិត ឯកជនគ្រួសារ ទីលំនៅ ឬការឆ្លើយឆ្លង ឬការធ្វើឲ្យបះពល់ ដល់កិត្តិយស និង កេរ្ដិ៍ ឈ្មោះ របស់ខ្លួន បានឡើយ។ ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលការការពារំពីច្បាប់ ប្រឆាំង នឹងការជ្រៀតជ្រែក ឬការប៉ះពាល់បែបនេះ។
មាត្រា១៣
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិធ្វើដំណើរ ដោយ សេរី និង មានសិទ្ធិជ្រើសរើស និវេសនដ្ឋានក្នុងរដ្ឋមួយ។ ២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចាកចេញពីប្រទេសណាមួយ រួមទាំង ប្រទេសរបស់ខ្លួនផង និង មានសិទ្ធិវិលត្រឡប់មកប្រទេសរបស់ខ្លួនវិញ។
មាត្រា១៤
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ស្វែងរក និងទទួល កន្លែងជ្រកកោន ក្នុង ប្រទេស ដទៃទៀត ក្នុងករណីមានការធ្វើទុកបុកម្នេញមកលើខ្លួន។ ២. សិទ្ធិសុំជ្រកកោននេះ មិនអាចលើកមក សំអាងបានទេ ក្នុងករណីមានការចោទ ប្រកាន់ ដែលពិតជាកើតឡើង ពីបទល្មើស មិនមែននយោបាយ របស់សហប្រជាជាតិ។
មាត្រា១៥
១.មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានសញ្ជាតិមួយ។ ២.គ្មានជនណាម្នាក់ អាចត្រូវដកហូតសញ្ជាតិ ឬ រារាំង សិទ្ធិប្ដូរសញ្ជាតិ របស់ខ្លួនបានឡើយ។
មាត្រា១៦
១. មនុស្ស ប្រុសស្រីដល់អាយុគ្រប់ការ មានសិទ្ធិរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ និង កសាងគ្រួសារ ដោយមិនប្រកាន់ពូជសាសន៍ សញ្ជាតិ ឬ សាសនាឡើយ។ មនុស្សប្រុសស្រី មានសិទ្ធិ ស្មើគ្នាក្នុងការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ក្នុងចំណងអពាហ៍ពិពាហ៍ និង ក្នុង ពេល រំលាយ ចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍។ ២. អាពាហ៍ពិពាហ៍អាចនឹងប្រព្រឹត្ត ទៅបាន លុះត្រាតែមាន ការព្រមព្រៀង ដោយ សេរី និង ពេញលេញពីអនាគត់ប្ដីប្រពន្ធ។ ៣. គ្រួសារ ជាអង្គភាពធម្មជាតិ និង ជាអង្គភាពមូលដ្ឋាននៃសង្គម ហើយ គ្រួសារ មាន សិទ្ធិ ទទួលការការពារ ពីសង្គមនិង រដ្ឋ។
មាត្រា១៧
១. មនុស្ស គ្រប់រូប ទោះតែម្នាក់ឯងក្ដី ឬ ដោយរួមជាមួយ អ្នកដ៏ទៃក្ដី មានសិទ្ធិជាម្ចាស់ កម្មសិទ្ធិ។ ២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានដកហូតកម្មសិទ្ធិ តាមអំពើចិត្តឡើយ។
មាត្រា១៨
ជនគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ សេរីភាព ខាងការគិត សតិសម្បជញ្ញះ និង សាសនា សិទញធិ នេះ រាប់ បញ្ចូល ទាំងសេរីភាព ផ្លាស់ប្ដូរសាសនា ឬ ជំនឿ ព្រមទាំង សេរីភាព សម្ដែងសាសនា ឬ ជំនឿរបស់ខ្លួន តែម្នាក់ឯង ឬ ដោយរួមជាមួយអ្នកដ៏ទៃជាសាធារណះឬជាឯកជន តាមការបង្ហាត់បង្រៀន ការអនុវត្ត ការគោរពបូជា និងការប្រតិ្តតាម។
មាត្រា១៩
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិសេរីភាពក្នុងការមានមតិ និងការសម្តែងមតិ។ សិទ្ឋិនេះរាប់បញ្ចូលទាំងសេរីភាពក្នុងការប្រកាន់មតិ ដោយគា្មនការរជ្រៀតជ្រែក និងសេរីភាពក្នុងការស្វែងរក ការទទួល និងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងគំនិតនានាដោយគា្មនព្រំដែន ទឹកដី ទោះតាមរយៈមធ្យោបាយសម្តែងមតិណាមួយដ៏ដោយ។
មាត្រា២០
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិសេរីភាពក្នុងការប្រជុំ ឬការរួមគា្នជាសមាគមដោយសន្តិវិធី។ ២. គ្មានជនណាម្នាក់ ត្រូវបានបង្ខិតបង្ខំអោយចូលរួមក្នុងសមាគមណាមួយឡើយ។
មាត្រា២១
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិចូលរួមក្នុងការដឹកនាំកិច្ចការសាធារណះនៃប្រទេសរបស់ខ្លួនដោយផ្ទាល់ ឬ តាមរយះតំណាង ដែលបានជ្រើសរើសដោយសេរី។ ២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិចូលបម្រើមុខងារសារណះនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន ក្នុងលក្ខខណ្ឌសមភាព។ ៣. ឆន្ទះរបស់់ប្រជាពលរដ្ឋជាមូលដ្ឋានអំណាចនៃការដឹកនំាកិច្ចការ សាធារណះ។ ឆន្ទះនេះត្រូវសម្តែងចេញតាមរយះការបោះឆ្នោតទៀងទាត់ តាមពេលកំណត់ និងពិតប្រាកដ ដែលមានលក្ខណះសកល ស្មើភាព និងសម្ងាត់ ឬតាមនីតិវិធីសមមូល ដែលធានាសេរីភាពនៃការបោះឆ្នោត។
មាត្រា២២
ក្នុងឋានះជាសមាជិកនៃសង្គមមនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ឋិទទួលបានសន្តិសុខសង្គម និងមានបុព្វ សិទ្ឋិសម្រេចបានសិទិ្ឋខាងសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច និងវប្បធម៍ដែលចំាបាច់សម្រាប់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងការរីកចម្រើនដោយសេរីនៃបុគ្គលិកលក្ខណះរបសខ្លួនតាមរយះការខិតខំ របស់ជាតិនិង សហប្រតិបត្តិការអន្ដរជាតិ និង ដោយយោងទៅតាមការរៀបចំនិង ធនធានរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។
មាត្រា២៣
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិមានការងារធ្វើជ្រើសរើស ការងារដោយសេរី ទទួលលក្ខខណ្ឌ ការងារត្រឹមត្រូវ និង ពេញចិត្ត និង មានការការពារប្រឆាំង នឹង ភាពអត់ ការងារ ធ្វើ។ ២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលប្រាក់បៀវត្សស្មើគ្នា ចំពោះការងារដូចគ្នា ដោយគ្នាន ការរើសអើង។ ៣. អ្នកធ្វើការងារ មានសិទ្ធិទទួលបានលាភការដោយសមធម៌ និងពេញចិត្ត ដើម្បីធានាអត្ថិភាព រស់នៅ រស់ខ្លួន និង គ្រួសារ ឲ្យសមស្រប នឹង សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ នៃ មនុស្ស និង ត្រូវ បានបំពេញ បន្ដែមទៀត ដោយមធ្យោបាយផ្សេងៗ នៃការកាពារ ផ្នែកសង្គម ប្រសិន បើចាំបាច់។ ៤. មនុស្ស គ្រប់រូប មានសិទ្ធិ បង្កើត សហជីព និង ចូលរួម ក្នុង សហជីព ដើម្បី ការពារ ផលប្រយោជន៏របស់ខ្លួន។
មាត្រា២៤
មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិឈប់សម្រាក និង លំហែកាយ កំសាន្ដ រូមបញ្ជូលទាំង កម្រិតម៉ោងការងារសមហេតុផល និង ការឈប់សម្រាកដោយបានប្រាក់បៀវត្សតាមពេលកំណត់ទៀងទាត់ ។
មាត្រា២៥
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានកម្រិតជីវភាព គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីធានា សុខភាព និង សុខមាលភាព របស់ខ្លួន និង គ្រួសារ រួមមានចំណីអាហារ សម្លៀកបំពាក់ លំនៅដ្ឋាន ការថែទាំ សុខភាព និង ដរវសង្គមកិច្ច ចាំបាច់ផ្សេងៗទៀតផង។ មនុស្ស គ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួល បានការគាំពារនៅ ពេលគ្មាន ការងារធ្វើ មានជំងឺ ពិការ មេម៉ាយ ឬពោះម៉ាយ ចាស់ជរា ឬ នៅ ពេលបាត់បង់ មធ្យោបាយធានាជីវភាព ដែលបណ្ដាលមកពីកាលៈទេសៈផុតពីឆន្ទៈ របស់ខ្លួន។ ២. មាតុភាព និង កុមារភាព មានសិទ្ធិ ទទួលជំនួយ និងការថែទាំពិសេស។ កុមារគ្រប់ រូប ទោះកើត ពីឪពុកម្ដាយមានខាន់ស្លា ឬ ឥតខាន់ស្លាក្ដី ត្រូវបានទទួលការការពារខាងសង្គមកិច្ច ដូចគ្នា។
មាត្រា២៦
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិ ទទួលបានការអប់រំ។ ការអប់រំ ត្រូវឥតបង់ថ្លៃ យ៉ាងហោច ណាស់ សម្រាប់ការអប់រំបឋមសិក្សា និង អប់រំមូលដ្ឋាន។ ការអប់រំបឋមសិក្សា គឺជាកាតព្វកិច្ច។ ការអប់រំខាងបច្ចេកទេស និង វិជ្ជាជីវះ ត្រូវ រៀបចំអោយមានជាទូទៅ។ ការអប់រំឧត្ដមសិក្សា ត្រូវបើកអោយចូលរៀន ស្មើភាពគ្នា ដោយឈរលើមូលដ្ឋាន សមត្ថភាព។ ២. ការអប់រំ ត្រូវសំដៅទៅរកការរើកលូតលាស់ពេញលេញ នៃបុគ្គលិក លក្ខណះ របស់ មនុស្ស និង ការពង្រឹងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង សេរីភាព មូលដ្ឋាន ការអប់រំ នេះ ត្រូវលើកកំពស់ ការយល់ដឹង ការអត់ឳនអធ្យាស្រយ័គ្នា និង មិត្តភាព រវាង ប្រជាជាតិ និង ក្រុម ជូជសាសន៏ ឬ ក្រុម សាសនាទាំងអស់ ព្រមទាំង ការអភិវឌ្ឍន៏ សកម្មភាពរបស់ សហប្រជាជាតិ ក្នុង ការថែរក្សា សន្ដិភាព។ ៣. មាតាបិតា មានសិទ្ធិ ជាអាទិភាព ក្នុងការជ្រើសរើស ប្រភេទ នៃការ អប់រំសម្រាប់បុត្រធីតារបស់ខ្លួន។
មាត្រា២៧
១. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិចូលរួមដោយសេរី ក្នុងជីវភាព វប្បធម៌ របស់សហគមន៏ អាស្រ័យផល សិល្បះ និង ចូលរួមចំណែកក្នុងវឌ្ឍនភាព វិទ្យាសាស្រ្ដ និង ក្នុង ផលប្រយោជន៏ ដែលបានមកពីវឌ្ឍនភាពនេះ។ ២. មនុស្សគ្រប់រូប មានសិទ្ធិទទួលការការពារផលប្រយោជន៍ខាងសីលធម៌ និងសម្ភារៈ ដែលបានមកពីផលិតកម្មខាងវិទ្យាសាស្ត្រ និងអក្សរសាស្រ្តឬ សិល្បៈ ដែលជាស្នាដៃរបស់ខ្លួន។
មាត្រា២៨
មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធិទទួលបាននូវសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនិងអន្តរជាតិ ដែលធ្វើ អោយសិទ្ធិ និង សេរីភាព ចែងក្នុងសេចក្តីប្រកាសនេះ អាចសំរេចបានដោយពេញលេញ។
មាត្រា២៩
១.មនុស្សគ្រប់រូបមានករណីកិច្ចចំពោះសហគមន៍ ដែលជាកន្លែងតែមួយគត់ ដែល អាច បង្កើតបានការរីកចម្រើនដោយសេរី និងពេញបរិបូរណ៍នូវបុគ្គលិកលក្ខណះរបស់ខ្លួន ។ ២.ក្នុងការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនិងសេរីភាពរបស់ខ្លួន មនុស្សគ្រប់រូប ត្រូវស្ថិតនៅត្រឹមតែ កំរិត ព្រំ ដែនដែលច្បាប់បានកំណត់សំរាប់ការទទួលស្គាល់ និងការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាព របស់អ្នកដទៃ និងបំពេញសេចក្តីត្រូវការយ៉ាងត្រឹមត្រូវខាងសីលធម៌ សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណះ និងសុខុមាលភាពទូទៅ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យតែប៉ុណ្ណោះ ។ ៣.តែយ៉ាងណាក៏ដោយ សិទ្ធិនិងសេរីភាពទាំងនេះ មិនអាចយកទៅប្រើផ្ទុយនិង គោលបំណងនិងគោលការទាំងឡាយរបស់សហប្រជាជាតិឡើយ ។
មាត្រា៣០
គ្មានបទបញ្ញាតិណាមួយនៃសេចក្តីប្រកាសនេះ អាចត្រូវបានបកស្រាយតម្រូវថា រដ្ឋណាមួយ ក្រុមណាមួយ ឬបុគ្គលណាម្នាក់ មានសិទ្ធិបែបណាមួយធ្វើ ក្នុង ការធ្វើ សកម្មភាព ឬ ការប្រព្រឹត្តអំពើអ្វីមួយ ដែលសំដៅទៅបំផ្លិចបំផ្លាញ នូវសិទ្ធិ និង សេរីភាព ទាំងឡាយ ដែលមានចែង នៅក្នុង សេចក្ដីប្រកាស នេះឡើយ។