សុវណ្ណបទុម
ព្រះបាទសុវណ្ណបទុម (សំស្ក្រឹត:សុវណ៌បទ្ម) ( ម.គ.ស ១១០-២១) រជ្ជកាល ( ម.គ.ស ៧៨-២១) ថ្ងៃនក្ខត្ដឫក្ស ត្រូវជាថ្ងៃ ១០កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំខាលព.ស ៤៦៦ ត្រូវជាឆ្នាំ៧៨ មុនគ.ស ព្រះសុវណ្ណបទុម ត្រូវអភិសេកឡើងសោយរាជសម្បត្ដិបន្ដអំពីបិតាព្រះបាទឧទ័យ។ ព្រះអង្គជាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរទី៤។ កាលនោះ ព្រះបរមរាជវាំងស្ថិតនៅមហានគរធំដដែល។ ព្រះបាទសុវណ្ណបទុម សោយរាជសម្បត្ដិបាន ៥៨ ឆ្នាំ ព្រះអង្គគ្មានព្រះរាជបុត្រសម្រាប់សោយរាជសម្បត្ដិបន្ដពីអង្គ ទេ។ ព្រះអង្គបានចូលទិវង្គត នៅឆ្នាំកុរ ក្នុងព្រះជន្ម ៨៩ វស្សា ដោយជំងឺចាស់ជរា។
| សុវណ្ណបទុម | |
|---|---|
| ព្រះបាទ | |
| រជ្ជកាល | ម.គ.ស ៧៨-២១ |
| រាជ្យមុន | ព្រះបាទឧទ័យ |
| រាជ្យបន្ត | ព្រះបាទប្រទេសរាជ |
| សន្តតិវង្ស | ព្រះកុម៉ែរាជ |
| បិតា | ព្រះបាទព្រះឧទ័យ |
| មាតា | អ្នកម្នាងកេសរ |
| ប្រសូត | ម.គ.ស ១១០ នគរគោកធ្លក |
| សុគត | ម.គ.ស ២១ មហានគរធំ |
ព្រឹត្តិការណ៍ក្នុងរាជ្យ
កែប្រែព្រឹត្ដិការណ៍ សំខាន់នៅក្នុងរាជព្រះអង្គ ( ម.គ.ស ៧៦) គឺវិបត្ដិដែលបង្កបង្កើតដោយប្អូនស្រីព្រះអង្គ ព្រះអង្គម្ចាស់ក្សត្រីសុវណ្ណមាលា។ ថ្ងៃមួយ ព្រះអង្គម្ចាស់សុវណ្ណមាលា ដែលទើបតែបានអាយុ១៥ ឆ្នាំ បានសុំព្រះមហាក្សត្រទៅដើរលេងកំសាន្ដតាមឆ្នេរសមុទ្រ។ ដំណើរកំសាន្ដតាមទូកបានទៅដល់បឹងណងស្នោ នៅទីនោះម្ចាស់ក្សត្រីសុវណ្ណមាលា បានឲ្យអស់ពលសេនាបរិវារឈប់សម្រាក បោះជំរំតាំងពន្លាជ័យ។ គ្រានោះ បុរសម្នាក់ដែលរកស៊ីដាក់ធ្នស់ចាប់ត្រី ដោយបានដឹងថា ប្អូនស្រីស្ដេចមកដល់ស្រុកភូមិស្ថានរបស់ខ្លួន បាននាំគ្នីគ្នាអ្នកស្រុកភូមិចូលមកគាល់ យកតង្វាយសួយសារអាករមកថ្វាយតាមទំនៀម។ បុរសនោះមានកូនប្រុសម្នាក់ដែលទើបតែបានអាយុ ១៦ឆ្នាំ។
គ្រាន់តែ បានយល់ឃើញរូបរាងយ៉ាងស្រស់ស្អាតឆើតឆាយសង្ហារបស់កំលោះនោះភ្លាម ម្ចាស់ក្សត្រីសុវណ្ណមាលា ក៏កើតមានចិត្ដរំភើប កំរើករំជើបរំជួលញាប់ញ័រក្នុងដួងចិត្ដដួងអារម្មណ៍ចាប់ចិត្ដ ប្រតិព័ទ្ធស្នេហា ចង់បានមកធ្វើជាគូគាប់កៀកកើយឥតបង្អង់ការ។ ដើម្បីឲ្យបានឆាប់ប្រញាប់ទាន់ចិត្ដ ព្រះនាងបានស្នើទៅបុរសជាឪពុកថា នឹងយកកូនប្រុសគាត់ទៅថ្វាយឲ្យធ្វើការបម្រើព្រះមហាក្សត្រ។ ដូច្នេះ កូនគាត់មុខជាបានបុណ្យសក្ដិ កិត្ដិយសនឹងគេជាមិនខាន ព្រលប់ទោរទន់រាត្រីឈានជើងចូលមកដល់កាលណា ព្រះនាងក៏ប្រើស្រីស្នំមីនុំមីនាង ទៅកោះហៅអ្នកកំលោះស្រស់ស្អាតនោះមករួមរ័ក្សមេត្រី ដោយមហាសែនសុខជាមួយគ្នាទៅ។
ព្រោះតែ សុភមង្គល ព្រោះតែសេចក្ដីសុខ ព្រោះតែកាមតម្រេក ភ្លើងតណ្ហា ព្រះនាងសុវណ្ណមាលា ភ្លេចអស់ឋានៈខ្លួនជាប្អូនស្ដេចផែនដី។ ព្រះនាងក៏លែងមានចិត្ដចង់វិលត្រលប់ទៅព្រះនគរវិញដែរ។ ព្រះនាងក៏បែកគំនិតបោកបញ្ឆោតប្រើអស់នាម៉ឺនមុខមន្ដ្រីពលសេនា ឲ្យសាងសង់ដំណាក់មួយសម្រាប់ព្រះនាង។ អស់រយៈពេលយូរថ្ងៃខែកន្លងមក ដោយយល់ឃើញថា ព្រះនាងមិនអាចបិទបាំងលាក់រឿងស្នេហ៍អាថ៌កំបាំងនេះតទៅទៀតបាន ព្រះនាងសុវណ្ណមាលាក៏កោះប្រជុំគ្រប់អស់នាម៉ឺនមុខមន្ដ្រីដែលបាន ដង្ហែព្រះនាង ដើម្បីរៀបរាប់អស់បញ្ហាតាមដំណើរដើមទង។
ក្នុង គ្រាជាមួយគ្នានោះដែរ ម្ចាស់ក្សត្រីសុវណ្ណមាលា បានប្រទានងារស្ដេចប្រទេសរាជ ដល់គូកំណាន់របស់ខ្លួន។ ដោយភ័យខ្លាចព្រះសុវណ្ណបទុមជាបងខឹងសម្បារ ចាប់ទោសអូសដំណើរលើកទ័ពមកចាប់ចង ព្រះនាងក៏ចាត់ឲ្យគេកេណ្ឌពលទាហានសេនា រៀបចំធ្វើបន្ទាយចាំការពារយ៉ាងល្អិតល្អន់ ។ នៅចំពោះមុខព្រឹត្ដិការណ៍នេះ នាម៉ឺនមុខមន្ដ្រីទាំងអស់បានពន្យល់ អង្វរសុំព្រះនាងកុំឲ្យប្រព្រឹត្ដធ្វើដូច្នេះ។ តែព្រះនាង និងគូស្នេហាមិនបានស្ដាប់ទៅតាមពាក្យទូន្មានណែនាំទាំងនោះទេ។
ដោយសារហេតុការណ៍បានវិវឌ្ឍទៅ ដូច្នេះ នាម៉ឺនទាំងនោះបាននាំគ្នាតាក់តែងធ្វើចុតហ្មាយផ្ញើទៅថ្វាយ ព្រះរាជា អធិប្បាយហូរហែទៅតាមហេតុការណ៍ដែលកើតមានជាក់ស្ដែង។ គ្រាន់តែបានទទួលដំណឹង ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ខឹងខ្ញាល់ខ្លាំងណាស់ ព្រះអង្គបញ្ជាឲ្យនាម៉ឺន និងមេទ័ពរៀបចំពលសេនា លើកទ័ពចេញទៅចាប់ប្អូនស្រី និងសហាយយកមកកាត់ទោសដាក់ទណ្ឌកម្មទៅតាមច្បាប់ប្រពៃណី។
ម្ចាស់ក្សត្រីសុវណ្ណមាលា បានឮសូរដំណឹងដូច្នោះមានការតក់ស្លុតភ័យតក្កមា។ ព្រះនាងបានពិគ្រោះគិតគូរថា គួរណាស់ត្រូវតែនាំគ្នាទៅសុំទោសមហាក្សត្រជាបងទើបបានសមល្អ ប្រសើរជាង។ គិតដូច្នេះហើយ ព្រះនាងសុវណ្ណមាលា និងសង្សារ ក៏ធ្វើចុតហ្មាយមួយច្បាប់ដោយមានទាំងសួយសារអាករផងទៅថ្វាយ ព្រះមហាក្សត្រ។ ព្រះសុវណ្ណបទុមទន់ចិត្ដទន់ថ្លើម នឹកគិតអាណិតអាសូរដល់ប្អូន ក៏ប្រោសប្រណីលើកលែងទោសទៅ។ ព្រះអង្គទ្រង់ឈ្វេងយល់ថា នេះជាកម្មពៀរវេរាពីព្រេងនាយ ហើយម្យ៉ាងទៀត អ្នកទាំងពីរជាគូនឹងគ្នាពីអតីត ព្រះអង្គបានតែងតាំងស្ដេចប្រទេសរាជជាស្ដេចត្រាញ់នៅ ស្រុកណងស្នោ ក្នុងមួយឆ្នាំម្ដងស្ដេចប្រទេសរាជត្រូវនាំសួយសារអាករមកថ្វាយ ព្រះមហាក្សត្រ។
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរភាគរឿងនិទាន ដោយលោកបណ្ឌិតសភាចារ្យ រស់ ចន្ទ្រាបុត្រ
| មុនដោយ ព្រះបាទឧទ័យ |
នគរគោកធ្លក | តដោយ ព្រះបាទប្រទេសរាជ |