សូយ៌្យជយវម៌្មទេវ
ក្ឝត្រសូយ៌្យជយវម៌្មទេវ (អានថា: សូរ្យៈ-ជៃ-វ-រៈ-មៈ-ទេ-វៈ) រជ្ជកាល (១១៩០-១១៩១) នៅគ.ស ១១៩០ ព្រះបាទជយវម៌្មទី៨ បានធ្វើឲ្យមហាវៀត (នៃមហារាជាលី-កៅទុន) នៅអព្យាក្រឹតដើម្បីឲ្យងាយស្រួលក្នុងការវាយចាមក្នុងឆ្នាំដដែល ឱកាសល្អហុចឲ្យដោយសេ្តចចាមជយឥន្រ្ទវម៌្មទី៤ លើកកងទ័ពមកវាយខែ្មរម្តងទៀត។ តើព្រះបាទជយវម៌្មទី៨ ទ្រង់លើកទ័ពប្រឆាំងនឹងការវាយលុករបស់ចាមឬយ៉ាងណា? សិលាចារឹកនៅពោធិនគរ (ឯញ៉ាត្រាង) បានសរសេរទុកថា « ព្រះអង្គវាយយកបានរាជធានីនៃប្រទេសចាម្ប៉ា និងប្រមូលយកលិង្គទាំងអស់ »។ ជោគជ័យនេះបាន ដោយសារព្រះអង្គបញ្ជាទ្រង់វិទ្យានន្ទន៍លើកទ័ពទៅទប់ទល់។ ទ្រង់វិទ្យានន្ទន៍វាយយក បានក្រុងវិជយ (ប៊ិញឌិញ) ហើយចាប់សេ្តចចាមជយឥន្រ្ទវម៌្មទី៤ជាឈ្លើយមកថ្វាយព្រះបាទជយវម៌្មទី៨។ ព្រះអង្គបានលើកព្រះអនុជថៃ្លរបស់ព្រះបាទជយវម៌្មទី៨ ឈ្មោះឥន្ទ (អនុជព្រះនាងជយរាជទេវី) ឲ្យឡើងសោយរាជ្យនៅវិជយ ដោយមានព្រះបរមនាមថា សូយ៌្យជយវម៌្មទេវ រួចព្រះអង្គលើកទ័ពបង្ហួសទៅវាយយកបណ្ឌុរង្គហើយឡើងសោយរាជ្យនៅទីនោះដោយមានព្រះរាជបរមនាមថា សូយ៌្យវម៌្មទេវ។ ប្រទេសចាម្ប៉ាបានចែកជាពីរផែ្នក មួយផែ្នកគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជាខែ្មរ និងមួយផែ្នកទៀតដោយក្សត្រចាមវិទ្យានន្ទន៍។ តែមិនយូរប៉ុន្មាន ពួកចាមនៅវិជយបះឡើងដោយបណេ្តញព្រះអង្គម្ចាស់ឥន្ទរត់ចូលមកស្រុកខែ្មរវិញ ហើយលើកសេ្តចចាមព្រះនាមស៌ុបតិឲ្យឡើងសោយរាជ្យជាជំនួសវិញ។ ឆ្លៀតឱកាសនេះ ព្រះរាជាវិទ្យានន្ទន៍បានបង្រួបបង្រួមប្រទេសចាមឲ្យមានឯកភាពឡើងវិញ ក្រោយពីបានធ្វើគុតព្រះជយឥន្រ្ទវម៌្មទី៥ (ស៌ុបតិ) ហើយឡើងសោយរាជ្យប្រទេសចាម្ប៉ាទាំងមូលពីគ.ស. ១១៩២ ដល់ ១២០៣។ នៅគ.ស. ១១៩៣ និង ១១៩៤ ព្រះបាទជយវម៌្មទី៨ ទ្រង់បានសាកល្បងឲ្យព្រះវិទ្យានន្ទន៍ទទួលស្គាល់អំណាចព្រះអង្គវិញតែឥតប្រយោជន៍រហូតដល់គ.ស. ១២០៣ ព្រះអង្គបានបញ្ជាសេ្តចចាមមួយអង្គទៀតព្រះនាមអុងធនបតិក្រាម ដែលត្រូវជាឪពុកមារបស់ទ្រង់វិទ្យានន្ទន៍ឲ្យលើកទ័ពទៅវាយកំចាត់ក្មួយព្រះអង្គទាល់តែបាន។
| សូយ៌្យជយវម៌្មទេវ ឥន្ទ | |
|---|---|
| ក្ឝត្រនៃវិជយ | |
| រជ្ជកាល | ១១៩០-១១៩១ |
| រាជ្យមុន | ជយឥន្ទ្រវម៌្មទី៤ (ចាម្ប៉ា) |
| រាជ្យបន្ត | ជយឥន្ទ្រវម៌្មទី៥ |
| សន្តតិវង្ស | រាជវង្សទី១២ |
សូយ៌្យជយវម៌្មទេវ | |
|---|---|
| ព្រះអនុរាជនៃវិជយ | |
| ក្នុងការិយាល័យ គ.ស ១១៩០ – ១១៩១ | |
| ព្រះមហាក្សត្រ | ជយវម៌្មទី៨ |
| មុន | ទើបតែងតាំង |
| បន្ទាប់ | មិនស្គាល់ |
| ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន | |
| កើត | ឥន្ទ កម្វុជទេឝ |
| គោរម្យងារសំរាប់រាជ្យ | ||
|---|---|---|
| មុនដោយ ជយឥន្ទ្រវម្ម៌ទី៤ |
ក្ឝត្រនៃវិជយ ១១៩០–១១៩១ |
តដោយ ជយឥន្ទ្រវម៌្មទី៥ |
| យសស័ក្ដិខ្មែរ | ||
| មុនដោយ ទើបមាន |
ព្រះអនុរាជនៃវិជយ | តដោយ មិនស្គាល់ |