វិគីភីឌា

អាគីហ៊ីតុ

សម្ដេចព្រះអធិរាជ អាគីហ៊ីតុ (ជប៉ុន: 明仁, Akihito, ព្រះរាជសម្ភព 23 ធ្នូ 1933) ឬ ចូកូ (ជប៉ុន: 上皇, Jōkō) ជាអធិរាជជប៉ុនព្រះអង្គទី 125 ចាប់ពីថ្ងៃទី 7 ខែមករា ឆ្នាំ 1989 រហូតដាក់រាជ្យនៅថ្ងៃទី 30 ខែមេសា ឆ្នាំ 2019 រាប់ជាអធិរាជជប៉ុនព្រះអង្គដំបូងដែលទ្រង់ដាក់រាជ្យក្នុងប្រហែលពីរសតវត្សរ៍

អាគីហ៊ីតុ
ដៃចូតិនណូ
អធិរាជជប៉ុន
រជ្ជកាល7 មករា 1989 – 30 មេសា 2019
រាជាភិសេក12 វិច្ឆិកា 1989
អង្គមុនអធិរាជស្យូវ៉ា
អង្គក្រោយអធិរាជណារ៉ុហ៊ីតូ
នាយករដ្ឋមន្ត្រី
ដៃចូតិនណូ
រជ្ជកាល1 ឧសភា 2019 – ​បច្ចុប្បន្ន
ប្រសូត (1933-12-23) 23 ធ្នូ 1933 (អាយុ 90)
ព្រះបរមរាជវាំងជប៉ុន តូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន (​បច្ចុប្បន្នគឺ ខេត្តឈីយ៉ូដា តូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន)[១]
មហេសីអធិរាជិនីមីឈីកុ
រាជបច្ឆាញាតិ
ឈ្មោះសម័យ និងកាលបរិច្ឆេទ
ហេសេ: 8 មករា 1989 – 30 មេសា 2019
វង្សរាជវង្សជប៉ុន
បិតាអធិរាជស្យូវ៉ា
មាតាព្រះនាងកូជុង
សាសនាស៊ីនតូ
ព្រះហត្ថលេខាអាគីហ៊ីតុ's signature

ព្រះនាម

កែប្រែ

ក្នុងរជ្ជកាលរបស់អាគីហ៊ីតុ ក្នុងជប៉ុនគ្មានហៅព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គដោយ​ផ្ទាល់ ប៉ុន្តែនឹងត្រូវបានហៅថា "សម្ដេចព្រះអធិរាជ" (ជប៉ុន: 天皇陛下, Tennō Heika) កាត់ថា "ហេកា" (ជប៉ុន: 陛下, Heika) ឬ "អធិរាជអង្គ​បច្ចុប្បន្ន" (ជប៉ុន: 今上天皇, Kinjō Tennō) រជ្ជកាលសម័យរបស់អាគីហ៊ីតុ គឺយុគសម័យហេសេ (ជប៉ុន: 平成, Heisei) ដោយតាមប្រពៃណីអនុវត្តបន្ទាប់ពីសុគត គណៈរដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុននឹងការផ្តល់ជូនព្រះនាមថ្មីជា "អធិរាជហេសេ" (ជប៉ុន: 平成天皇, Heisei Tennō)

ពេលអធិរាជអាគីហ៊ីតុដាក់រាជ្យ ទ្រង់អភិរក្សកិត្តិយសថ្មីជា "ចូកូ" (ជប៉ុន: 上皇, Jōkō) ពាក្យកាត់របស់ "ដៃចូតិនណូ" (ជប៉ុន: 太上天皇, Daijō Tennō) ឬភាសាអង់គ្លេស់បានហៅថា "Emperor Emeritus"[២][៣][៤]

ព្រះរាជប្រវត្តិ

កែប្រែ

អធិរាជអាគីហ៊ីតុ ទ្រង់ព្រះរាជកំណើតនៅថ្ងៃទី 23 ខែធ្នូ ឆ្នាំសម័យស្យូវ៉ាទី 8 (ឆ្នាំ 1933) នៅព្រះបរមរាជវាំងជប៉ុន ទីក្រុងតូក្យូ ប្រទេសជប៉ុន ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្រលេខ 5 ក្នុងចំណោម 7 ព្រះអង្គក្នុងអធិរាជស្យូវ៉ានិងអធិរាជនាងកូជុង ប៉ុន្តែគឺជាឱរសព្រះអង្គធំ នៅពេលដំបូងប្រសូតទ្រង់ព្រះយសនិងរាជនាមជា ព្រះអង្គម្ចាស់ត្ស៊ឹហ្គុ (ជប៉ុន: 継宮, Tsugu no miya) ព្រះអង្គក៏ជាសាច់ញាតិរបស់ព្រះនាងផាំងចា មកុដរាជកុមារីអង្គចុងក្រោយរបស់រាជវង្សកូរ៉េ

រៀងគ្នាទទួលថ្វាយរាជសម្បត្ដិរបស់ជប៉ុន ព្រះអង្គទ្រង់ជាអ្នកស្នងមរតកគឺលេខ 1 របស់រាជបល្ល័ង្កចាប់តាំងពីប្រសូត ហើយទ្រង់ចូលព្រះរាជពិធីបង្កើតជាម្កុដរាជកុមារ (ជប៉ុន: 立太子の礼, Rittaishinorei) នៅថ្ងៃទី 10 ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 1951

នៅថ្ងៃទី 10 ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 1959 ព្រះបុត្រាម្កុដរាជអាគីហ៊ីតុបានរៀបការជាមួយនាងកញ្ញា មីឈីកុ ស្យូដា អាពាហ៍ពិពាហ៍នេះបង្កើតប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីអោយជប៉ុន ដោយ​សារ​តែ​ការជារៀបការរបស់ស្ត្រីធម្មតាដំបូងជាមួយរាជវង្សជប៉ុន ធ្វើឱ្យនាងកញ្ញាស្យូដាបានក្លាយជាម្កុដរាជកុមារីមីឈីកុ

នៅពេលដែលអធិរាជស្យូវ៉ាបានសុគតក្នុងឆ្នាំ 1989 មកុដរាជកុមារអាគីហ៊ីតុបានគ្រងរាជ្យជាអធិរាជអង្គទី 125 របស់ជប៉ុនបន្តភ្លាម តាមបុរាណរាជប្រពៃណី ហើយមានការផ្ញើបន្តគ្រឿងរាជលក្ខណសញ្ញាព្រះរាជាទាំងបី ក្រោយមកនៅថ្ងៃទី 12 ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 1989 ទ្រង់បានទទួលរាជាភិសេក ជាសម្តេចព្រះអធិរាជនៃជប៉ុនជាផ្លូវការ ហើយទ្រង់ ស្ថាបនាមកុដរាជកុមារីមីឈីកុឡើងជាសម្តេជព្រះអធិរាជិនីមីឈីកុ

នៅចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមលោកលើកទី 2 ព្រះអង្គនិងព្រះអនុជា ព្រះអង្គម្ចាស់ម៉ាសាហ៊ីតុត្រូវគេចពីការបំផ្ទុះគ្រាប់បែកដោយសហរដ្ឋទៅនៅចេញពីទីក្រុងតូក្យូ ហើយពេលសហរដ្ឋចូលកាន់កាប់ប្រទេសជប៉ុន ព្រះអង្គបានទទួលការបង្រៀនភាសាអង់គ្លេសនិងប្រពៃណីលោកខាងលិចដោយអ្នកគ្រូជនជាតិអាមេរិក អេលីសាបិត ហ្គ្រេយ៍ វិននិង លើស​ពី​នេះ​ទៀត នៅតែទ្រង់ចូលរួមសិក្សាខ្លីនៅមហាវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ សាកលវិទ្យាល័យហ្គាគុស៊្យូអ៊ីន ប៉ុន្តែមិនទ្រង់ទទួលបានសញ្ញាបត្រ

ការដាក់រាជ្យ

កែប្រែ
សូមមើលផងដែរ: ការផ្លាស់ប្តូររជ្ជកាលនៅប្រទេសជប៉ុន ឆ្នាំ 2019

ព្រះអង្គមានបញ្ជាដល់សាធារណៈជននៅថ្ងៃទី 8 សីហា ឆ្នាំ 2016 ដែល​មានអត្ថន័យគឺការដាក់រាជ្យបល្ល័ង្គអោយដល់មកុដរាជណារុហ៊ីតុ ព្រះរាជឱរសអង្គធំ[៥][៦] ហើយនៅករណីពេលអធិរាជអាគីហ៊ីតុបានដាក្យរាជ ក៏នឹងត្រូវមានការវកែសម្រួលវិសោធនកម្មច្បាប់ព្រះរាជក្រឹត្យ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនទាយថា នឹងអាចនិយាយអញ្ជើញព្រះអង្គម្ចាស់ណារុហ៊ីតុឡើងសោយរាជបល្លង្កបាននៅថ្ងៃទី 31 ធ្នូ ឆ្នាំ 2018[៧] ដោយអធិរាជជប៉ុនអង្គថ្មីបំផុតដែលដាក់រាជ្យ គឺអធិរាជខូកាកុ នៅឆ្នាំ 1817[៨][៩]

នៅថ្ងៃទី 13 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2016 ស្ថានីយ៍វិទ្យុជាតិ NHK មានរាយការណ៍ថា អធិរាជត្រៀមដាក់រាជ្យ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គធំគឺព្រះអង្គម្ចាស់ណារុហ៊ីតុ មកុដរាជកុមារនៃជប៉ុន ក្នុងរយៈពេលពីរបីឆ្នាំ ដោយទ្រង់យោងទៅអាយុរបស់អង្គមកុដរាជកុមារ ការដាក់រាជ្យក្នុងរាជវង្សជប៉ុន មិនលេចឡើងទេចាប់តាំងពីក្នុងរជ្ជកាលសម័យរបស់អធិរាជខូកាកុ នៅឆ្នាំ 1817 ទោះយ៉ាងណា មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់ការិយាល័យព្រះបរមរាជវាំង បានចេញមកបដិសេធចំពោះព័ត៌មាននោះ មិនមានផែនការផ្លូវការណាមួយសម្រាប់សម្តេចព្រះអធិរាជដាក់រាជ្យឡើយ ការដាក់រាជ្យដែលមានអាចកើតឡើងសម្រាប់ព្រះអធិរាជ នឹងច្បាប់រាជវង្សត្រូវតែធ្វើវិសោធនកម្ម បច្ចុប្បន្ននេះមិនមានតម្រូវការសម្រាប់សកម្មភាពនោះទេ[១០][១១] នៅថ្ងៃទី 8 ខែសីហា ឆ្នាំ 2016 អធិរាជមានសុន្ទរកថារាជផ្ទាល់តាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ ដែលជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏កម្រ ដោយនិយាយឡើងវិញដល់អាយុដែលច្រើនទៀតនិងសុខភាពដែលអន់[១២] ការមានដែលសុន្ទរកថារាជតាមរយៈទូរទស្សន៍ពេលនេះដូច្នេះបកស្រាយថាជា ព្រះអង្គមានព្រះរាជបំណងដែលនឹងដាក់រាជ្យ[១៣] នេះបើយោងតាមព័ត៌មានរដ្ឋាភិបាលជប៉ុនថា ដើម្បីជៀសវាងអន្តរាគមន៍ច្បាប់រាជវង្សនិងច្បាប់រាជសន្តតិវង្ស ដូច្នេះករណីលើកលែងត្រូវបានចាត់ទុកថាជាករណីពិសេសតែម្តង ដែលអនុញ្ញាតឱ្យទ្រង់ដាក់រាជ្យបាន ដែលទ្រង់ត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងដាក់រាជ្យនៅថ្ងៃទី 31 ខែធ្នូឆ្នាំ 2018[១៤]

នៅថ្ងៃទី 26 ខែមករាឆ្នាំ 2017 កាសែត ម៉ៃនីជីស្ស៊ីមប៊ុង បានបោះពុម្ពផ្សាយពាក្យឲ្យសម្ភាសន៍របស់បុគ្គលិកព្រះបរមរាជវាំងម្នាក់មួយថាពេលអធិរាជអាគីហ៊ីតុដាក់រាជ្យឲ្យដល់ព្រះអង្គម្ចាស់ណារុហ៊ីតុ ហើយនឹងស្តេចរើនៅវាំងអាកាសាកា ដែល​ជាអាស័យដ្ឋានរបស់ម្ចាស់អាគីស្ស៊ីណុ ដូចជាសម្រាប់ម្ចាស់អាគីស្ស៊ីណុនិងថ្វាយរាជសម្បត្ដិនឹងរើនៅវាំងតូហ៊្គូជំនួសវិញ[១៥] ដល់សភាតំណាងរាស្រ្តនឹងសភាតំណាងរាស្រ្តក៏បានអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ

ថ្ងៃទី 19 ខែឧសភាឆ្នាំ 2017 រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនបានស្នើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដាក់រាជ្យដែលមានឥទ្ធិពលជាក់លាក់អធិរាជអាគីហ៊ីតុប៉ុណ្ណោះនៅថ្ងៃទី 8 ខែមិថុនាឆ្នាំ 2017

ពេលទ្រង់ដាក់រាជ្យ មកុដរាជកុមារណារុហ៊ីតុក៏នឹងឡើងស្នងរាជបល្ល័ង្កបន្តភ្លាមៗ រួមជាមួយព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គដែលនឹងផ្លាស់ប្តូរជា "សម្តេចព្រះអធិរាជណារុហ៊ីតុ" ជាមួយគ្នា រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនក៏នឹងបានផ្តល់ជូននាមសម័យថ្មីដើម្បីប្រើជំនួសសម័យហេសេដែលចុះបញ្ចប់ក្នុងថ្ងៃដដែល លើស​ពី​នេះ​ទៀតលំដាប់សិទ្ធនៅក្នុងថ្វាយរាជសម្បត្ដិរបស់ជប៉ុនក៏នឹងមានផ្លាស់ប្តូរគឺ ព្រះអង្គម្ចាស់ហ្វ៊ុមិហ៊ីតុ​ អាគីស្ស៊ីណុមីយ៉ា ព្រះជេដ្ឋាក៏ផ្លាស់ទីឡើងជាអ្នកស្នងមរតកទី 1 ខណៈពេលព្រះអង្គម្ចាស់ហ៊ីសាហ៊ីតុនៃអាគីស្ស៊ីណុ នត្តាប្រុសនឹងឡើងទៅជាអ្នកស្នងមរតកទី 2 នឹងព្រះអង្គម្ចាស់ម៉ាសាហ៊ីតុ ហ៊ីតាឈីណុមីយ៉ា ព្រះបិតុលា (ពូ) នឹងឡើងទៅជាអ្នកស្នងមរតកទី 3

នៅថ្ងៃទី 1 ខែមេសា ឆ្នាំ 2019 បានមានប្រកាសបោះផ្សាយនាមសម័យថ្មីរបស់សម្តេចព្រះអធិរាជព្រះអង្គថ្មីចេញ​មកគឺ រេវ៉ា ដែលបានចាប់ផ្តើមប្រើនៅថ្ងៃទី 1 ខែឧសភា ឆ្នាំ 2019

ព្រះរាជឱរសនិងព្រះរាជធីតា

កែប្រែ

អធិរាជអាគីហ៊ីតុ និងអធិរាជិនីមីឈីកុ មានព្រះរាជឱរសនិងព្រះរាជធីតារួមទាំង 3 ព្រះអង្គគឺ

ព្រះនាម កើត ស្លាប់ ប្តីប្រពន្ធ កូន
សម្តេចព្រះអធិរាជណារុហ៊ីតុ 23 កុម្ភៈ 1960 ម៉ាសាកុ អូវ៉ាដា 1 ព្រះអង្គ
ព្រះអង្គម្ចាស់ហ្វ៊ុមិហ៊ីតុ​ អាគីស្ស៊ីណុមីយ៉ា 30 វិច្ឆិកា 1965 គីកុ កាវ៉ាស្ស៊ីម៉ា 3 ព្រះអង្គ
អតីតព្រះនាងសាយ៉ាកុ 18 មេសា 1969 យ៉ូស្ស៊ីគី គុរ៉ូដា –

ព្រះរាជឥស្សរិយយស

កែប្រែ
  • 23 ធ្នូ 1933 – 10 វិច្ឆិកា 1952: ព្រះអង្គម្ចាស់អាគីហ៊ីតុ ម្ចាស់ត្ស៊ឹហ្គុ
  • 10 វិច្ឆិកា 1952 – 7 មករា 1989: ព្រះអង្គម្ចាស់អាគីហ៊ីតុ មកុដរាជកុមារ
  • 7 មករា 1989 – 30 មេសា 2019: សម្តេចព្រះអធិរាជ
  • 1 ឧសភា 2019 – បច្ចុប្បន្ន: ដៃចូតិនណូ

គ្រឿង​ឥស្សរិយាភរណ៍

កែប្រែ

គ្រឿង​ឥស្សរិយាភរណ៍ជប៉ុន

កែប្រែ

អធិរាជអាគីហ៊ីតុ ទ្រង់ជាប្រធានរបស់គ្រឿងឥស្សរិយាភរណ៍ជប៉ុន ដូចតទៅ

  •   គ្រឿង​រាជឥស្សរិយាភរណ៍ខ្ពស់ច្រើនផ្កាគ្រីសាន
  •   គ្រឿង​រាជឥស្សរិយាភរណ៍ផ្កាប៉ូឡូនី

គ្រឿង​ឥស្សរិយាភរណ៍នៅបរទេស

កែប្រែ
  •   គ្រឿង​ឥស្សរិយាភរណ៍ Légion d'honneur ថ្នាក់កំពូល Grand Cross ពីប្រទេសបារាំង
  •   គ្រឿងឥស្សរិយយសព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ពីប្រទេសកម្ពុជា
  • ឆ្នាំ 1964 –   The Most Illustrious Order of the Royal House of Chakri ពីប្រទេសថៃ (ខាងមុខ)
  • ឆ្នាំ 1991 –   គ្រឿង​ឥស្សរិយាភរណ៍ជាមង្គលច្រើនរាជមិត្រាភរណ៍ ពីប្រទេសថៃ[១៦]
  • ឆ្នាំ 1998 –  គ្រឿងរាជ​ឥស្សរិយាភរណ៍ Garter ថ្នាក់កំពូល ពីសហរាជាណាចក្រ

ឯកសារយោង

កែប្រែ
  1. ↑ Kunaicho | Their Majesties the Emperor and Empress สำนักพระราชวังหลวง
  2. ↑ "Emperor Akihito to Be Called Emperor Emeritus after Abdication". nippon.com. 25 February 2019. Archived from the original on 21 មីនា 2019. Retrieved 30 April 2019.
  3. ↑ "Government panel outlines proposals on Emperor's abdication, titles". The Japan Times Online. 14 April 2017. Retrieved 9 June 2017.
  4. ↑ "Japan may announce new Imperial era name in summer 2018". The Japan Times. 19 May 2017. http://www.japantimes.co.jp/news/2017/05/19/national/politics-diplomacy/japan-may-announce-new-imperial-era-name-summer-2018/. 
  5. ↑ "Message from His Majesty The Emperor". The Imperial Household Agency. 8 August 2016. Retrieved 8 August 2016.
  6. ↑ "Japan's Emperor Akihito hints at wish to abdicate". BBC News. 8 August 2016. http://www.bbc.com/news/world-asia-37007106. 
  7. ↑ "Emperor Akihito: Japan considers moves to allow 2018 abdication - reports" (ជាen-GB). BBC News. 2017-01-11. http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-38579555. 
  8. ↑ "天皇陛下 「生前退位」の意向示される ("His Majesty The Emperor Indicates His Intention to 'Abdicate'")" (ជាja). NHK. 13 July 2016. https://web.archive.org/web/20160713100512/http://www3.nhk.or.jp/news/html/20160713/k10010594271000.html. 
  9. ↑ "Japanese Emperor Akihito 'wishes to abdicate'". BBC News. 13 July 2016. http://www.bbc.com/news/world-asia-36784045. 
  10. ↑ "天皇陛下 「生前退位」の意向示される ("His Majesty The Emperor Indicates His Intention to 'Abdicate'")" (ជាja). NHK. 13 July 2016. https://web.archive.org/web/20160713100512/http://www3.nhk.or.jp/news/html/20160713/k10010594271000.html. 
  11. ↑ "Japanese Emperor Akihito 'wishes to abdicate'". BBC News. 13 July 2016. http://www.bbc.com/news/world-asia-36784045. 
  12. ↑ "Message from His Majesty The Emperor". The Imperial Household Agency. 8 August 2016. Retrieved 8 August 2016.
  13. ↑ "Japan's Emperor Akihito hints at wish to abdicate". BBC News. 8 August 2016. http://www.bbc.com/news/world-asia-37007106. 
  14. ↑ "Emperor Akihito: Japan considers moves to allow 2018 abdication - reports" (ជាen-GB). BBC News. 2017-01-11. http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-38579555. 
  15. ↑ Emperor could move to Akasaka Estate in Tokyo after abdication หนังสือพิมพ์ไมนิชิชิมบุน วันที่ 26 มกราคม 2560
  16. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ (แด่ สมเด็จพระจักรพรรดิแห่งญี่ปุ่นราชมิตราภรณ์)[តំណភ្ជាប់ខូច], เล่ม ๑๐๘, ตอน ๑๗๔ ง, ๓ ตุลาคม ค.ศ. ๒๕๓๔, หน้า ๙๗๒๔
បានពី "https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=អាគីហ៊ីតុ&oldid=294932"