អ្នកសារពត័មាន
អ្នកសារព័ត៌ន គឺជាអ្នកអនុវត្តន៏ទៅលើការស៊ីបអង្គេត និងការរាការណ៏នៃព្រឹត្តការណ៏នៃហេតុការណ៏ណាមួយ។ ការផ្សព្វផ្សាយមានពេលវេលាច្បាស់លាស់ និង ជាក់លាក់ទៅដល់អ្នកអាន អ្នកស្តាប់ អ្នកមើល។ បើមានស្ថានការណ៏ណាមួយត្រូវបានផ្លាស់ប្តួរនោះអ្នកសារពត័មានត្រួមានបំរុងទុកជានិច្ចសំរាប់ទស្សនិកជន។ ស្របតាមអង្គការនិងរដ្ធធម្មនុញ្ញមានដូចជារដ្ធាភិបាល និងអ្នកជំនាញហើយក៏ត្រូវដឹងពីលក្ខណៈនៃវប្បធម៍នៃសង្គមមួយ ដូចជា៖ សិល្បះ និងកន្លែងកំសាន្ត។ ជាពិសេស ក្នុងការផ្សាយពរត័មានត្រូមានបូកបញ្ចូលជាមួយនឹងរូបភាព និង ឯកសារយោងផងដែរ។ នៅក្នុងសង្គមថ្មីមួយ មានប្រពន្ធ័ផ្សព្វផ្សាយសារពត័មានត្រូវតែមានអ្នកផ្តល់ជាមតិយោបល់ក្នុងកិច្ចការនោះជាសាធារណៈ ប៉ុន្តែមុខងាររវសអ្នកសារពត័មានត្រូវស្របតាមប្រពន្ធ័ផ្សព្វផ្សាយពត័មានមួយមានការទទួលការផ្លាស់ប្តូរ និងការគ្រប់គ្រងពេលវេលា គេធ្វើការប្រត្តិបត្តិនៅក្នុងការិយាល័យរបស់អ្នកកាសែត។
ប្រវិត្តិ
កែប្រែលោក ចូន ខារូឡឺស រីលេសិនអាល័រ ហ្វ័និមិន ហើយនឹង អុដ ជីឌីនិកូឌីចែនគាត់គឺជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយពត័មានជាសាធារណៈនៅក្នុងឆ្នាំ ១៦០៥ នៅក្នុង ស្ត្រាប័រី ហើយក៏ជាអ្នករៀបចំកាសែតសារពត័មានដំបូងគេដែរ។ កាសែតដែលបានសម្រេចចេញធ្វើការផ្សាយគឺកាសែតប្រចាំថ្ងៃ ចេញផ្សាយជាសាធារណៈចាប់ពីឆ្នាំ ១៧០២ដល់ឆ្នាំ១៧៣៥។
តួនាទី
កែប្រែនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩២០ អ្នកកាសែតដ៏៏ល្បីល្បាញមួយរូបនិយាយអំពីទម្រង់បែបបទនៃអ្នកកាសែត គឺលោក វ៉លថ័រ លីបមែនទស្សនៈវិទូជនជាតិអាមេរិកម្នាក់ដែលជាអ្នកជំនាញក្នុងផ្នែកសារពត័មាននៅក្នុងលិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ពួកគេគឺជាអ្នកជំនាញផ្នែកទស្សនៈវិជ្ជា និងរដ្ធនៃប្រទេស។ លោក លីបមែនបានយល់ច្បាស់ថាតួនាទីរបស់អ្នកកាសែតពេលដំបូងត្រូវតែជាអ្នកចេះសំរបសំរួល ឬជាអ្នកបកប្រែបង្ហាញជាសាធារណៈ និងមានកិច្ចសន្យាបញ្ជាក់ថាក្លាហាន និងល្អ។ អ្នកសារពត័មានត្រូវតែក្លាយជាមនុស្សកណ្តាលមានន័យថាជាមុនស្សមិននិយាយលំអៀងឬបំលើសស្ថានការណ៏នៃរឿងអ្វីមួយដែលបានជួបនឹងឃើញនៅពេលដែលអ្នកជំនាញខាងសារពត័មាននិយាយអ្នកសារពត័មានទាំងឡាយបានស្តាប់និងធ្វើការថតទុក និងមានការដកស្រង់ចំរាញ់យកហើយផ្សាយពត័មាននោះជាសាធារណៈសំរាប់ពួកគេប្រើប្រាស់។ ក្រោយពីបានធ្វើការវិភាគរបស់គាត់រួចមកការផ្សាយជាសាធារណៈមិនត្រឹមតែជាលក្ខណៈមួយដែលជួយដោះស្រាយនូវភាពមិនលូតលាស់ជឿនលឿនហើយនិងភាពស្មុគស្មាញជាច្រើននៃពត័មានសព្វថ្ងៃនៅក្នុងសង្គមយើងបច្ចប្បន្ន ហើយនឹងដូចជាអ្នកកណ្តាលដែលត្រូវការដកស្រង់ពត័មានសម្រាប់ប្រមូលផ្តុំដើម្បីធ្វើការផ្សាយ។ លោក លីបមែន បង្ហាញពីវិធីមួយៈ ការដាក់ជាផ្សព្វផ្សាយមិនទាន់មានភាពគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។ ម្យ៉ាងទៀត ការផ្សាយជាសាធារណៈក៏បំផ្លាញជាមួយជីវិតរស់នៅរស់ពួកគេដែរ ដើម្បីយកចិត្តទុកដាក់អំពីភាពសន្យាថានោះជាភាពស្មុគស្មាញ។ ហេតុដូច្នេះលក្ខណៈសាធារណៈចាំបាច់ត្រូវមានការបកស្រាយ ឬអធិប្បាយពីនណារម្នាក់ដើម្បីសម្រេចចិត្តដើម្បីបង្កើតជាសារពត័មានមួយ ងាយយល់និងមានលក្ខណៈសាមញ្ញៗ។ លោក លីបមែន បានជឿជាក់ថា ការដាក់ផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈវាមិនមានឥទ្ធិពលទៅលើការសម្រេចចិត្តរបស់អ្នកជំនាញជាមួយនឹងការគាំទ្រផងដែរ។ នៅក្នុងចន្លោះពេលដែលអ្នកជំនាញ ( ឧទាហរណ៏ៈ អ្នកនយោបាយ អ្នកធ្វើកិច្ចសន្យា ការិយានុលេខានុការ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត...ល¬) ទាមទារអោយមានការរក្សានូវការផ្សព្វផ្សាយ និងការគ្រប់គ្រងបានល្អ។ នៅក្នុងអំនាចរបស់លោក លីបមែន តួនាទីរបស់អ្នកកាសែតដើម្បីស៊ីបអង្គេត ជាសាធារណៈនៃអ្វីដែលអ្នកជំនាញខាងសារពត័មាននោះបានធ្វើ។ វាដូចជាលក្ខណៈជាអ្នកបំរើនរណាមួយដែរ ដូចជាការបោះឆ្នោតអោយជាប់ជាសាធារណៈចុងក្រោយ។ នៃផលនោះបានរក្សាទុកថាជាអាណាត្តចុងក្រោយការផ្សាយពត័មាននោះយ៉ាងងាយស្រួលពីអ្នកជំនាញ។ភាពក្លាហានរបស់លោក លីបមែន បានមានភាពលំបាកច្រើនដោយសារតែគាត់មានការអាណិតអាសូរ។ អ្នកស្តាប់ អ្នកអាន អ្នកមើលនៃប្រវិត្តនិយកឲម ហើយនឹងវិទ្យាសាស្រ្តលោក លីបមែន មិនបានកំណត់ថារដ្ធាភិបាលនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានការប្រែប្រួល មិនទៀងឡើយ ប៉ុន្តែគាត់គិតថាការទំនាក់ទំនងផ្នែកនយោបាយនៃអ្វីក៏ដោយមិនមានលក្ខណៈរកាំរកូតហើយដូចជាការណែនាំដោយមានការប្រកាន់បក្សពួកសម្រាប់អោយជាមតិយោបល់ និងពត័មាន។ នៅក្នុង បណ្ណាគារ និង កាសែតពត័មាន មួយនៅឆ្នាំ ១៩១៩ ហើយាការបញ្ចេញមតិយោបល់ជាសាធារណៈ នៅឆ្នាំ ១៩២១ លោក លីបមែន បានបញ្ជាក់ថា គាត់មានសេចក្តីសង្ឈឹមថា សរីភាពអាចទៅជាអត្ថន័យនៃបញ្ជីវិទ្យាសាស្រ្តនិយមហើនឹង នៃប្រវិត្តទស្សនៈវិស័យដែលជាគំនិតមួយផុសឡើងជាសាធារណៈ និងក្លាយទៅជាអ្នកគ្រប់គ្រងដ៏ឆ្លាវៃ និងការទៅជាអ្នកបោះពុម្ពផ្សាយសារពត័មានដ៏មានអំណាច និង មានគំនិតមួយមានការអត់ធ្មត់ និងមិនខ្លាចនៃវិទ្យាសាស្ត្រ។ហេតុនេះគាត់ត្រូវបានគេបន្ទុះបង្អាប់នៃចំណោមមនុស្សភាគច្រើន ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមនោះក៏មានបឲមនុស្សចូលចិត្តដណ្តើមអំណាច។ នៅក្នុងប្រពន្ធ័ផ្សព្វផ្សាយមួយនៃរដ្ធាភិបាល មានតំនាងមួយត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយប្រជាជន ហើយមានទំនាក់ទំនងជាមួយពូកគេយ៉ាងស្អិតរមួត ដើម្បីជាគោលគ្រិះនៃសីលធម៍និងនយោបាយរដ្ធធម្មនុញ្ញសម្រាប់អោយពូកគេបង្កើតនៅបុរេប្រវិត្តសាស្រ្ត ហើយនឹងប្រវិត្តទស្សនៈវិស័យដែលជាគំនិតមួយផុសឡើងជាសាធារណៈ និងក្លាយទៅជាអ្នកគ្រប់គ្រងដ៏ឆ្លាវៃ និងការទៅជាអ្នកបោះពុម្ពផ្សាយសារពត័មានដ៏មានអំណាច និង មានគំនិតមួយមានការអត់ធ្មត់ និងមិនខ្លាចនៃវិទ្យាសាស្ត្រ។ហេតុនេះគាត់ត្រូវបានគេបន្ទុះបង្អាប់នៃចំណោមមនុស្សភាគច្រើន ប៉ុន្តែក្នុងចំណោមនោះក៏មានបឲមនុស្សចូលចិត្តដណ្តើមអំណាច។ នៅក្នុងប្រពន្ធ័ផ្សព្វផ្សាយមួយនៃរដ្ធាភិបាល មានតំនាងមួយត្រូវបានជ្រើសតាំងដោយប្រជាជន ហើយមានទំនាក់ទំនងជាមួយពូកគេយ៉ាងស្អិតរមួត ដើម្បីជាគោលគ្រិះនៃសីលធម៍និងនយោបាយរដ្ធធម្មនុញ្ញសម្រាប់អោយពូកគេបង្កើតនៅបុរេប្រវិត្តសាស្រ្ត ហើយនឹងប្រវិត្តទស្សនៈ និងអ្វីសម្រាប់គាត់ធ្វើដោយគ្មានហតុផលនយោបាយទស្សនៈវិជ្ជា ប៉ុន្តែលោក លីបមែន បានប្រែក្លាយឈ្មោះទៅជាអ្នកសមោហភាវៈនិយមនៃចលនាមួយគាត់មានសេចក្តីក្លាហាន ជាមួយគា្ននោះដែរគាត់បានបញ្ជាក់អោយឃើញពីការស្ថាបនានៃនយោបាយសហរដ្ធអាមេរិកហើយរដ្ធាភិបាល និងបានសរសេរទុកនូវកិច្ចការចុងក្រោយរបស់គាត់គឺទស្សនៈវិជ្ជានៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥ ដែលបានលុបបំបាត់ដើម្បីត្រឡប់មករកគោលនៃសីលធម៍នៃការរំលំទឹកដីអាមេរិច។ មួយវិញទៀតលោក ឌីវេ ការផ្សព្វផ្សាយមិនលទ្ធភាពគ្រប់គា្រន់អោយឈានទៅដល់អោយយល់កាន់តែច្បាស់ពីការបង្កើតនូវការផ្សព្វផ្សាយ ឬក៏មានទំនួលមួយដើម្បីសម្រាំងទេ វាស្ថិតនៅលើទម្រង់មួយដែលបានសំរេចចិត្តជាច្រើន និងពីអ្នកជំនាញ។ នៅពេលផ្សព្វផ្សាយត្រូវពិនិត្យអោយបានម៉ត់ចត់ បន្ទាប់ពីនោះនិងមានគំនិតមួយដ៏ល្អ ហើយត្រូវដឹងពីមជ្ឈដ្ធានខាងក្រៅអោយបានច្រើន។ លោក ឌីវេ លោកបាននិយាយថា អ្នកកាសែតគួរតែធ្វើអ្វីបន្ថែមដើម្បីអោយមានភាពងាយស្រួលក្នុងការផ្សាយពត័មាន។ គាត់ជឿថាពួកគេគួរតែដឹងពីផលវិបាកខ្លះពីប៉ូលីសនិងចាប់ផ្តើមអនុម័ត។ លើសពីនេះទៅទៀតគំនិតរបស់លោកត្រូវបានគេយល់ធ្វើធម្មតាបន្តដែលគេហៅថា”ទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកកាសែត” គំនិតថាដែលអ្នកទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកកាសែត គឺសំដៅលើការអភិវឌ្ឍន៏ជឿនលឿនរបស់អ្នកកាសែត។ នៅក្នុងគំរូថ្មីនេះដែរ អ្នកកាសែតមានកិច្ចការជាប់រវល់ជានិច្ចជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ធ ហើយនឹងអ្នកជំនាញមានសំនើរសុំដើម្បីបង្កើតគំរូនេះឡើង។ វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ដើម្បីធ្វើការកត់ត្រា ពីអ្វីដែលមានការប៉ាន់ស្មាននៃតុល្យភាពនីមួយៗ។ លោក ឌីវេ នៅតែធ្វើឡើងបែបនេះអោយអ្នកជំនាញ។ លោក ឌីវេ បានធ្វើការចែករំលែកនូវចំនេះដឹងខ្លះៗគឺ ចំនេះដឹងផ្នែកឥរិយាបថ។ អ្នកជំនាញនិងអ្នកប្រាជ្ញបានមកយល់ព្រមចំពោះគម្រោងរបស់លោក ឌីវេ ប៉ុន្តែមិនមានទម្រង់ជាឋានានុក្រម នៅក្នុងការយល់ឃើញពីអ្នកកាសែតនិងសង្គមរបស់លោក លីបមែន ទេ។ យោងទៅតាមលោក ឌីវេ កិច្ចពិភាក្សារវាងអ្នកជំនាញ និងការសន្ទនា គឺសុទ្ធតែជាការកុហកទាំងអស់នៅក្នុងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ នៅក្នុងកំឡុងពេលដែលទស្សនៈពត័មានវិទ្យារបស់លោក លីបមែន កាន់តែអាចទទួលយកបានពីរដ្ធាភិបាលថ្នាក់អ្នកដឹកនាំ ពេលនោះដែរការយល់ឃើញរបស់លោក ឌីវេ ជិតដល់ចំនុចល្អមួយដែរ គឺជាការនិយាយអធិប្បាយច្រើនពីអ្នកកាសែត និងតួនាទីរបស់ពួកគេនៅក្នុងសង្គម ហើយប្រែក្លាយទៅជាមានមុខងាររបស់អ្នកកាសែតជាច្រើន។ នៅសហរដ្ធអាមេរិច ឧទាហរណ៏ ប្រជាពលរដ្ធខ្លះអាចទទួលរងគ្រោះនូវការធ្វើហួសប្រមាណ ប្រព្រឹត្តអំពើល្មើសនឹងច្បាប់ដោយអ្នកកាសែត ប៉ុន្តែ ពួកគេរំពឹងគិតថាជាអ្នកកាសែត សេវាឆ្កែបំរើរបស់រដ្ធាភិបាល អ្នកជំនួញនិងតារាភាពយន្តបើគេអាចធ្វើទៅបានគឺ គេបានធ្វើការសម្រេចចិត្តផ្សាយចំពោះប្រជាពលរដ្ធនៅពេលខ្លះ។
ចំនុចសំខាន់
កែប្រែយោងទៅតាមមួលដ្ធានគ្រិះរបស់អ្នកកាសែត នៅក្នុងសៀវភៅមួយដែលសរសេរឡើងដោយលោក បៀលគោវាចឆ់ ហើយ លោក ធូមរូសិនស្ទីលមានមូលដ្ធានគ្រិះចំនួន ៩ របស់អ្នកកាសែត។ មាននិយាយនួការបំពេញកិច្ចការរបស់អ្នកកាសែតនៃការបំរើមនុស្សជាមួយនឹងសាពត័មានពួកគេត្រូវការសេរីភាព និងមានការគ្រប់គ្រងខ្លួនឯង។ ពួកគេត្រូវគោរពតាមគោលការណ៏ណែនាំដូចខាងក្រោម៖
- អ្នកកាសែតដំបូងត្រូវតែនិយាយឬផ្សាយអ្វីដែលពិត មិនបំផ្លើស
- មានភាពស្មោះយត្រង់លើប្រជាពលរដ្ធ
- ការគោរពវិន័យនិងមានការបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់
- មានការហ្វឹកហាត់ រក្សាទុកភាពជាម្ចាស់កាលលើសេចក្តីរាយការណ៏
- ត្រូវការមានភាពម្ចាស់កាលក្នុងការធ្វើអោយប្រធាន ឬ នៅក្រោមអំណាចណាមួយអោយបានល្អ
- ត្រូវមានសមោសរដ្ធ សំរាប់ធ្វើការកែតម្រូវជាលក្ខណៈសាធារណៈ និងមានការសម្រុះសម្រួល
- ត្រូវតែមានពត័មានសេចក្តីសំខាន់មានភាពទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៏ និងទាក់ទងមិងចាកប្រធានបទ
- ត្រូវមានពត័មានណាដែលផ្សាយទៅមានភាពងាយស្រួលយល់ និងត្រឹមត្រួវ
- ជាអ្នកហ្វឹកហាត់អនុវត្តន៏ ស្របតាមសម្បជញ្ញៈនៃសេចក្តីដឹងខ្លួនរបស់ពួកគេ។
នៅក្នុងខែ មេសាឆ្នាំ ២០០៧ បានធ្វើការត្រួតពិនិត្យទៅក្នុងសៀវភៅ មួយពួកគេបានបូកបញ្ជូលមូលដ្ធានគ្រិះ គឺសិទ្ធិនិង ទំនួលខុសត្រូវនៃប្រជាពលរដ្ធ សរុបគឺមាន ១០ ចំនុចជាមូលដ្ធានគ្រិះរបស់អ្នកកាសែត។
អាជីពស្តង់ដារនៃសីលធម៏
កែប្រែនៅសហរដ្ធអាមេរិចកាសែតពត័មានទាំងអស់ឆ្ពោះទៅលើកូតនៃការអនុវត្តន៏ នៃការត្អូញត្អែរបស់អ្នកខាងរដ្ធាភិបាល។ នេះមានការរួមផ្សំនូវចំនុចមួយដូចជាការគោរពឯកជនរបស់ប្រជាពលរដ្ធ ហើយធ្វើប្រាកដនិងជាក់លាក់ ស្មោះត្រង់។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយទម្រង់នៃប្រពន្ធ័ផ្សព្វផ្សាយដោយមានសេចក្តីទុកចិត្តដោយមានការរិះគុនពី PCC. សេចក្តីអះអាង វាត្រូវការដើម្បីក្លាយទៅជាមូលនិវត្តន៏និយមបានប្រែក្លាយទៅជាមានភាពរឹងមាំនិងមានការទុកចិត្តចំពោះពត័មានដែលផ្សាយទៅ។ នេះគឺជាចំនុចសោះកក្រោះមួយលើប្រពន្ធផ្សព្វផ្សាយ នៅសត្សវត្សទី ២០ ដែលប្រពន្ធ័នោះផ្សាយជាលក្ខណៈ ទីផ្សាដែលគ្រប់សង្តត់នោះ ក្រុមហ៊ុនកាសែតមួយតូចហើយនិងអ្នកនិពន្ធតិះដៀលពីកាសែតនោះជាធម្មតា។ដូចគ្នានៃអ្នកដឹកនាំនេះដែរ ដឹងច្បាស់ដឹងច្បាស់ពីពិភពលោកដើម្បីកុំអោយមានការពិបាកដល់ការឧបត្ថម្ភ។ អ្នកកាសែតជឿថាពួកគេមានភាពយុត្តិធម៍ មិនលំអៀងទៅលើអ្វីមួយឡើយដោយយោងទៅតាមសេចក្តីរាយការណ៏ និងមានការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើរឿងខ្លីៗ ឬក៏ផ្តល់នូវការពន្យល់យ៉ាងល្អិតល្អន់ដោយមិនមានភាពលំអៀងចំពោះរឿងនីមួយៗ។ យោងទៅតាមសេចក្តីរាយការណ៏ដដែល ភាពលំអៀងក៏មានតិចតួចដែរនៅក្នុងរឿងដែលអ្នករាយការណ៏គិតថាជាជម្រើសមួយក្នុងការសង្ខេបរឿងអោយខ្លី ឬគិតថានេះជាការរាយការណ៏គ្រប់គ្រាន់ដូចជាៈ ការស្តាប់ និងការខ្វែងមតិយោបល់គ្នាតាមបុគ្គលម្នាក់ៗជាដើម។ ថវិការបស់អង្គការពត៍មានមិនអាចជះត្រឡប់ក្នុងការគ្របដណ្តប់ពត័មានទាំងឡាយអោយទស្សនិកជនមើលទាំអស់ទេហើយនឹងអ្វីដែលអាថ័កំបាំង។ ការយល់ឃើញទាំងនេះហើយ បានបញ្ជាក់អោយដឹងនិងមិនអោយមានភាពលំអៀងតទៅទៀត។ នៅពេលដែលថវិកាត្រៀមនោះចំណាយលើអ្នកដែលបានរកពត័មានអោយពួកគេហើយគេបានពលិកម្មជីវិតគេដើម្បីពត័មានអោយក្រុមហ៊ុននីមួយៗដែលពួកគេបានទៅទីឆ្ងាយៗ។ នេះបានអោយឃើញថា បរិមាណនៃបុគ្គលិកត្រូវបានថយចុះ ការទំនាក់ទំនងក៏បានកាត់បន្ថយនេះជាកត្តាមួយដែលគួរគិតពិចារណា។ អ្នកផ្សព្វផ្សាយឯកជនហើយនឹងអ្នកដែលចូលរួមផ្សព្វផ្សាយជាមួយក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗ ជាពិសេសការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មទំនិញអាចពឹងពាក់ទៅលើអ្នកកាសែតដើម្បីអោយគេសរសេរជាពត័មាន និងផ្សព្វផ្សាយ។ ជាធម្មតាអ្នកកាសែតតែងតែពឹងផ្អែកលើអ្នកគ្រប់គ្រងដើម្បីបង្កើតបាននឹងយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើពត័មាននោះនិង ដើម្បីការពារនៅដំនើរការផ្សាយពត័មានរបស់ក្រុមហ៊ុនដទៃទៀត។ ទស្សនាវដ្ដីមួយ ដូចជាទស្សនាវដ្តីកូឡុមបៀ បាននិយាយពីទំហំនៃការទិញពត័មានជាការមួយដែលមិនបំពានទៅលើអ្នកកាសែត ហើយអ្នកកាសែតនោះមិនទទួលការរងនូវសម្ពាធ។ ការរិះគន់ជាបញ្ហាមួយរបស់អ្នកកាសែត ជាធម្មតានៅក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រទេសជាច្រើនតែងតែមានការបំបិទសិទ្ធសេរីភាព។ ដូចជាសម្ពាធនៃការផ្សព្វផ្សាយនៅកន្លែងជំនួញ អ្នកមួយចំនួនមិនពេញចិត្តចំពោះកន្លែងផ្សាយធ្វើអោយបាត់បង់នូវប្រយោជន៏ខ្លួនដ៏ធំ នៃប្រទេសជាច្រើន ពីព្រោះតែការមិនយល់ព្រមនៅក្នុងរឿងនេះ។ ឧទាហរណ៏ ដូចជា ស៊ីអិនអិន បាននិយាយពីការរិះគន់ពីរបបលោក សាដាំហូសេននៅអ៊ីរ៉ាក់ ធ្វើអោយមានព្រឹត្តិការណ៏ជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះការមិនយកចិត្តទុកដាក់នូវប្រពន្ធ័ផ្សេងទៀត។ ស៊ីអិនអិន បានយកការណ៏អំពីការត្អូញត្អែរបស់គ្រីស្ទីន អាមាភួ ផងដែរចំពោះការលុកលុយនៃការជំពាក់បំណុល អ៊ីរ៉ាក់បានជាមានភាពស្និទ្ធជាមួយអាមេរិចទៅវិញ។
និត្យានុកូល(តាមច្បាប់ ពេញលក្ខណៈ)
កែប្រែរដ្ធាភិបាលជាអ្នកដឹកនាំដ៏ទូលំទូលាយហើយ អោយអ្នកកាសែតដែលដឹងថាពួកគេជាអ្នករុករកស្រាវជ្រាវ និងជាអ្នកកត់ត្រាហើយអាចធ្វើការផ្សាយបាន។ អ្នកកាសែតខ្លះដែលមានឯកសិទ្ធនៅក្នុងក្រុមមួយមិនអាចចូលរួមសូម្បីតែការយកការណ៏នូវអំពើខុសច្បាប់ ហើយនឹងការធ្វើសន្និសិទ្ធ ហើយដើម្បីពង្រឹងការធ្វើបទសំភាសន៏អោយបានចូលជាផ្លូវការ។ អ្នកកាសែតដែលគេតែងតាំងទៅកន្លែងដែលមានសង្គ្រាមឬ នៅកន្លែងដែលមានកុបកម្មជារឿយៗ តែងតែមានការទំនុកបម្រុងពីរដ្ធាភិបាល។ អ្នកកាសែតដែលចាប់បាន ឬមាននៅក្នុងកំឡុងពេលដែលមានរឿងប៉ះទង្គិចជាមួយនឹងរឿងផ្ទាល់ហើយបានអោយមានសិទ្ធិសេរីភាពដោយរដ្ធាភិបាល។
ការការពារភាពអាថ៍កំបាំង
កែប្រែការធ្វើអន្តកម្មររបស់អ្នកកាសែតជាមួយប្រភពនីមួយៗតែងតែមានការជាប់ទាក់ទងជាមួយនឹងរឿងអាថ៍កំបាំងនៃវិបុលកម្មនៃសិទ្ធិសេរីភាពនៃកិច្ចការការពារច្បាប់អ្នកកាសែត និងមានការប្រុងប្រយត្ន័ចំពោះរឿងនោះ។ នៅពេលដែលមានការទាមទារកាត់ទោសដោយប៉ូលីស ឬការដកហូតចេញពីកន្លែងធ្វើការដោយមានការកាត់ក្តីពីតុលាការ ឬយកទៅដាក់គុក។នៅសហរដ្ធអាមេរិចតុលាការមិនមានសិទ្ធិដកឡើយ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សហពន្ធ័របស់តុលាការនិង បដិសេធន៏ដើម្បីបរិហាពីកាសែតនោះ តុលាការធ្វើបែបនេះលុះត្រាតែគេបានរកឃើញនូវការនិយាយបរិហាពីនរណារម្នាក់ពីអ្នកកាសែតនោះ។តុលាកាផ្លាស់ប្តូរកម្រិត នៃការការពារ។ កាសែតដែលបដិសេធន៏ចំពោះការកំណត់កម្រិតនៃការការពារនោះ បើតុលាការដឹងនិងត្រូវបានផ្តន្ទាទោស។
អ្នកផលិត
កែប្រែមានគម្រោងដូចតទៅ៖
- ជួយឧបត្ថម្ភដល់អ្នកកាសែត( ជួយសរសេរគាំទ្រឬ បញ្ចេញជាមតិយោបល់អោយទស្សនិកជនមានការគាំទ្រច្រើន)
- ការផ្សព្វផ្សាយរបស់អ្នកកាសែត( ការសរសេរ ការនិយាយដែលបានបែកចែកផ្សាយតាមរយៈច្រើនវិធីគឺ តាមទូរទស្សន៏ តាមវិទ្យុ ច្រើនជាងការបោះពុម្ពផ្សាយអោយអ្នកអាន)
- ការស៊ីបអង្កេតរបស់អ្នកកាសែត (ត្រូវមានការសរសេរនូវការពន្យល់បន្ថែម ឬ ល្អជាងនេះត្រូវអធិប្បាយអោយបានក្បោះក្បាយនៃអត្ថបទនីមួយៗ)។
- កាសែតទំហំតូចតែមានរូបភាពច្រើន( ការសរសេរដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាពិសេស)
- ការទំនាក់ទំនងត្រូវតែក្បោះក្បាយ មិនបំផ្លើស ឬជឿតាមពាក្យចចាមរាម។