ឧដុង្គ
ឧដុង្គជាអតីតរាជធានីខ្មែរមួយ ដែលសព្វថ្ងៃមានទីតាំងនៅពាយ័ព្យនៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ សព្វថ្ងៃឧដុង្គជាស្រុកមួយនៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ នៅខាងពាយ័ព្យភ្នំពេញប្រហែល៤០គ.ម។ ភ្នំឧដុង្គគឺជាទីកន្លែងប្រវត្តិសាស្ត្រស្នូលនៃក្រុងឧដុង្គ។ នៅលើភ្នំនេះ មានព្រះចេត្តិយនៃអតីតព្រះមហាក្សត្រនិងព្រះរាជរង្សានុវង្សមួយចំនួន វិហារព្រះពុទ្ធសាសានាផង។ នៅឆ្នាំ១៩១៧ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិទ្រង់បានត្រាស់បង្គាប់ឱ្យធ្វើសិលាចារឹកដាក់នៅមុខព្រះចេត្តិយយ៉ាងតិចពីរ។ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះមហាវិរក្សត្រ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ទ្រង់បានដង្ហែរព្រះបរមសារីរឹកធាតុនៃសម្មាសម្ពុទ្ធមកដាក់លើភ្នំនេះដែរ។
| Oudong ឧដុង្គ | |
|---|---|
| Town | |
 | |
| រហស្សនាម: City of Past Kings | |
  Oudong | |
| កូអរដោនេ: 11°48′N 104°45′E / 11.800°N 104.750°E | |
| Country |  កម្ពុជា |
| Province | Kampong Speu Province |
| District | Oudong |
| ល្វែងម៉ោង | Cambodia (ម.ស.ស.+7) |
និរុត្តិសាស្ត្រ
កែប្រែ
មតិខ្លះយល់ថា ឈ្មោះក្រុងឧដុង្គក្លាយមកពីពាក្យសំស្ក្រឹតថា «ឧត្ដុង្គ» (ភាសាសំស្ក្រឹត: उत्तुङ्ग) ដែលមានន័យថា «កំពូល ឬ ប្រសើរ» ។[ត្រូវការអំណះអំណាង]
ប្រវត្តិ
កែប្រែព្រះបាទស្រីសុរិយោពណ៌ទ្រង់កសាងក្រុងកោះស្លាកែតល្វាឯមក្នុងឆ្នាំ១៦០១ ក្រោយពីព្រះអង្គបោះបង់ក្រុងលង្វែក។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៦១៨ ដល់ឆ្នាំ ១៨៦៦ ឈ្មោះផ្លូវការរបស់រាជធានីគឺ«ក្រុងឧដុង្គមានជ័យ» ហើយជារាជធានីរបស់មហាក្សត្រខ្មែរជាច្រើនព្រះអង្គ។ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទអង្គឌួង (១៨៤១-១៨៥០) ព្រះអង្គទ្រង់កសាងប្រឡាយ កំពែង ស្ពាន និង វត្តអារាមជាច្រើននៅក្នុងតំបន់នេះ។ នាឆ្នាំ១៨៦៦ ព្រះបាទនរោត្ដមទ្រង់បានផ្លាស់រាជធានីទៅតាំងនៅក្រុងភ្នំពេញដែលជារាជធានីបច្ចុប្បន្ន។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ របបខ្មែរក្រហមបានបំផ្លិចបំផ្លាញសំណង់ជាច្រើននៅ ក្នុងតំបន់ឧដុង្គនេះ។[១]
រឿងដំណាល
កែប្រែតាមពាក្យដំណាលថា ព្រះពុទ្ធរូបនៅក្នុងព្រះវិហារអដ្ឋរស្សនេះ បែរព្រះភក្ត្រទៅទិសខាងជើង គឺមិនបែរទៅទិសខាងកើតតាមទម្លាប់គឺជាតំណាងឱ្យប្រវត្តិនៃភាពរុងរឿងនិងរឹងមាំនៃចក្រភពខ្មែរ។
ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៨ ប្រជាជនក្នុងតំបន់និយាយថា អធិរាជចិនមួយព្រះអង្គបានបញ្ជូនកងកម្លាំងរបស់ព្រះអង្គទៅទូទាំងអាស៊ីដើម្បីពិនិត្យមើលនគរផ្សេងៗដែលអាចបង្កគ្រោះមហន្តរាយដល់នគរព្រះអង្គ។ នៅពេលដែលកងកម្លាំងចិននោះមកដល់ក្រុងឧដុង្គ ពួកគេបានឃើញភ្នំមួយដែលមានរាងដូចនាគ(ភ្នំឧដុង្គ) ដែលមានរូងមួយដែលនៅក្នុងរូងនោះមានសត្វមករឬម្កររស់នៅ (នៅកំពូលខាងវិហារអដ្ឋរស្ស) ហើយពួកគេបានស្គាល់ភាពសម្បូររុងរឿង និង កម្លាំងនៃសង្គមខ្មែរនាសម័យនោះ។ កងកម្លាំងចិននោះ ក៏បានទៅទូលព្រះអធិរាជចិនវិញថាជាតិខ្មែរមានអំណាចខ្លាំងក្លាហើយៗ។ បើកាលណាសត្វមករឬម្ករផុសឡើនៅនគរណា នគរនោះនឹងក្លាយជានគរមានអំណាចលើសគេក្រៃលែងដែលពួកគេអាចគ្រប់គ្រងផែនដីទាំងមូល។
អធិរាជចិនមិនចង់ឱ្យខ្មែរក្លាយទៅជាមហាអំណាចទេ តែព្រះអង្គក៏មិនចង់ធ្វើសង្គ្រាមដែរ។ ចិនក៏បានប្រើកលល្បិចដើម្បីបិទរូងសត្តមករនោះកុំឲ្យផុសចេញបាន។ ដោយនគរខ្មែរកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាទើបចិនយល់ថាមានតែសាងទីសក្ការៈបូជាទេទើបខ្មែរមិនអាចរុះរើចេញវិញបានដោយហេតុថាប្រជាជនមានជំនឿ។ ដូច្នេះ ព្រះអង្គសួរទៅព្រះមហាក្សត្រខ្មែរថា តើព្រះអង្គអាចសង់វិហារមួយនៅភ្នំនេះបានទេ? ដោយមានការយល់ព្រមពីព្រះមហាក្សត្រខ្មែរចិនបានសាងសង់វិហារមួយនៅលើរូងមករនេះដោយឱ្យព្រះពុទ្ធរូបបែរទៅនគរចិនដើម្បីការពារនគរចិន។ វិហារនេះឈ្មោះអដ្ឋរស្ស ដែលមានន័យថា ១៨ ដ្បិតសណ្ឋានវិហារនោះមាន១៨ជ្រុង។
World Heritage Status
កែប្រែទីតាំងក្រុងឧដុង្គជាប់ឈ្មោះក្នុងបញ្ជីបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកបំរុង របស់យូនេស្កូនៅថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩២ ក្រោមចំណែកថ្នាក់ បេតិកភ័ណ្ឌវប្បធម៌។[២]
ឯកសារយោង
កែប្រែ- ↑ "Where to go Udong (Oudong)". taxivantha. Retrieved 2007-11-26.
- ↑ Site d'Oudong - UNESCO World Heritage Centre
Sources
កែប្រែ- "The Rough Guide Southeast Asia" Rough Guides, 2002 ISBN 1-85828-893-2
តំណភ្ជាប់ខាងក្រៅ
កែប្រែ- Brief History of Oudong Archived 2008-03-15 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.