ជំនិតសទ្រង់សួរ

ឧកម៉ឺនជំនិតសទ្រង់សួរ (កាន់.ប្រ.គស.១៥១៦) ជាមន្ត្រី និងព្រះរាជត្រកូលនៃព្រះបាទចន្ទរាជា

ជំនិតសទ្រង់សួរ
ឧកម៉ឺនជំនិតសទ្រង់នៃកម្ពុជាធិបតី
ក្នុងការិយាល័យ
គ.ស. ប្រហែល១៥១៦
ព្រះមហាក្សត្រចន្ទរាជា
ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន
កើត
សួរ

កាលឆ្នាំគស.១៥១៩ ​ខែ​ជេស្ឋជិត​ដល់​ពេល​ឲ្យ​រាស្ដ្រ​ធ្វើស្រែ សម្ដេច​ស្រីជេដ្ឋា​ ស្ដេច​ពិជ័យ​នគរ ​ទ្រង់​ឲ្យ​បន្ថយ​មេទ័ព​ទាំង​ ៣ ​នោះ​ចូល​ទៅសំរាក​ខ្លួន​វិញ ទើប​ទ្រង់​ព្រះ​តំរិះ​ថា តាំងពី​ធ្វើសង្គ្រាម​នឹង​ពញា​ចន្ទ​មក​នេះ ការ​ខូចខាត​ទ្រព្យសម្បត្ដិ និង​ស្បៀង​អាហារ អាណា​ប្រជានុរាស្ដ្រ​ក៏​អស់​ជា​ច្រើន ដូច្នោះ​គួរតែ​យើង​បែក​ចែក​ផែនដី យក​សេចក្ដីសុខ​វិញ​ជា​ការ​ល្អ​ជាង ។ លុះ​ត្រង់​ឈ្វេងយល់​យ៉ាងនេះ ហើយ​ទើប​ទ្រង់​ឲ្យ​តែង​ព្រះរាជសារ​ដាក់​ក្នុង​បំពង់​មាស​តំកល់​លើ​ពានមាស​ ពិសេស​ថ្លៃថ្លា​ប្រពៃ​ល្អ ហើយ​ទ្រង់​ត្រាស់​ប្រើ​ពញាសង្គ្រាមកែវជា​រាជទូត​ ពញារក្សាសម្បត្តិឯម ជា​ឧបទូត ព្រះជំនាញអាវុធគាមជា​ត្រី​ទូតឲ្យ​យក​ព្រះរាជសារ​ចុះទូក​ង បាំង​សប្បធន​ ៣​ លើក ព្រះ​ពាន​ព្រះរាជសារ​នោះ​មក​ថ្វាយ​សម្ដេចព្រះ​ចន្ទរាជា។ រាជទូត ឧបទូត ឆ្លង​មក​ដល់​ដែន​កំពង់សៀមប៉ង​នឹង​ឡើងគោក​ដើម្បី​យក​ព្រះរាជសារ​ទៅ​ថ្វាយ​ព្រះ​បរម​ខត្តិយាមហា​ ចន្ទរាជាធិរាជ ខណៈនោះ​ឧកម៉ឺន​ជំនិត​ស​ទ្រង់សួរ​ជា​ព្រះ​ញាតិ​ដែល​នាំ​រេហ៍ពល​ ៣០០ ​នាក់​ដើរ​ល្បាត​ដូច​សព្វដង កាល​ឃើញ​រាជទូត​ទាំង​ ៣​ ដែល​យក​ព្រះរាជសារ​មក​ហើយ​ក៏​ស្រែក​ឲ្យ​ពល​ចូលចាប់។ រាជទូត​ទាំង ​៣ ​នាក់​ក៏​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​នឹង​ទ័ព​ល្បាតធ្វើ​ឲ្យ​ធ្លាក់​បំពង់​ព្រះរាជសារ និង​ព្រះ​ពានមាស​នោះ​ទៅ​ក្នុង​ទឹក។ ទ័ព​ល្បាត​ចាប់​យក​បាន តែ​រាជទូត ឧបទូត ត្រី​ទូត ទាំង​បី​នាក់ និង​ពល​ ១០០​ នាក់ ចំណុះ​ទូក​ទាំង​ ៣​ នោះនាំ​ទៅ​ក្រាបទូល​ថ្វាយ​រាយ​សេចក្ដី​គ្រប់​ប្រការ។ សម្ដេចព្រះ​បរម​ក្សត្រ​មហា​ចន្ទរាជា​ ទ្រង់​ព្រះ​វិនិច្ឆ័យ​ទោស​ឧកម៉ឺន​ជំនិត​សទ្រង់​សួរ ​ថា “ដែល​ឧកម៉ឺន​ចាប់​បំរើ​សត្រូវ​ដែល​មក​ជា​រាជទូត ឧបទូត ត្រី​ទូត​នេះ ទាស់​នឹង​ព្រះ​ច្បាប់​សំរាប់​ស្រុក​អំពី​បុរាណ​រាជ​ប្រវេណី​ហើយ​ត្រូវ​តែ​មានទោស ទើប​ទ្រង់​ប្រោស​ឲ្យ​ចុះ​ព្រះរាជអាជ្ញា (ឲ្យ​វាយ​ខ្នង) ២៤​ ខ្វាត់​ម្នាក់ឲ្យ​ដាក់​ឃ្នាង​បណ្ដើរ​អាក្រោស​ឧកម៉ឺន​ជំនិតសទ្រង់ “សួរ” ៣​ ជុំ​បន្ទាយទ័ព។ លុះ​ធ្វើ​ទោស​រួច​ស្រេច​ហើយ​ស្ដេច​មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ត្រាស់​សួរ​ទៅ​ទូត​ទាំង​ ៣​ ថា ឯង​មកនេះ​តើ​ដោយ​ប្រការ​ម្ដេច? រាជទូត​យក​សេចក្ដី​ក្រាប​បង្គំ​ទូល​ថា ទូលព្រះបង្គំ​ជា​រាជបំរើ​ព្រះករុណា​ត្រើយ​ខាងកើត​ស្ដេច​ឲ្យ​នាំ​ព្រះរាជសារមក​ថ្វាយ​ល្អងធូលី​ជា​ម្ចាស់ផែនដី​ប៉ែក​ខាងលិច ប៉ុន្ដែ​ឥឡូវនេះ​ព្រះរាជសារ​នោះ​ធ្លាក់ទឹក​បាត់​ក្នុង​គ្រា​ដែល​ចោមចាប់​នោះអស់​ទៅ​ហើយ តែ​នៅ​ចាំ​សេចក្ដី​ខ្លះៗ បើ​នឹង​ក្រាបទូល​ទៅ​ក្រែង​សេចក្ដី​នោះ​ពុំ​សព្វគ្រប់។ ហេតុនេះ​សូម​ទ្រង់​ព្រះ​រាជទាន​ទោស។ សម្ដេចព្រះ​ចន្ទរាជា​ស្ដេច​ទ្រង់​ប្រោស​ឲ្យ​ទូត​ទាំងនោះ​ទូល​ព្រះ​អង្គ​តាម​ចាំ​រៀងខ្លួន​ចុះ។ រាជទូត​ត្រើយ​ខាងកើត​ ក៏​ទូល​ថា ដ្បិត​ហ្លួង​ជា​ម្ចាស់​លើ​ត្បូង ​ទូលព្រះបង្គំជាខ្ញុំ​មាន​ព្រះ​ហឫទ័យ​ប្រណី​រាស្ដ្រ​ដែល​វិនាសស្លាប់បាត់បង់​ជា​ច្រើន​ក្នុង​សង្គ្រាម​ដែល​បាន​ធ្វើ​មក​ជា​ច្រើន​ឆ្នាំ​នោះ។ ឥឡូវនេះ​ ហ្លួង​ជា​ម្ចាស់​លើ​ត្បូង​​ទូលព្រះបង្គំ​ជាខ្ញុំ​ស្ដេច​មាន​ព្រះ​ ហឫទ័យ​ចង់​បញ្ឈប់​សង្គ្រាមសុំ​ចង​ជា​ព្រះរាជ​មេត្រី​ចែក​ផែនដី និង​ម្ចាស់​ត្រើយ​ខាង​លិច​ឲ្យ​ស្មើគ្នា។ បើ​ទ្រង់​ព្រះករុណា​វិសេស​ជា​អម្ចាស់​លើ​ត្បូង​ខាង​នេះ​ទ្រង់​យល់ព្រម​ល្មម​ផង​នោះ ព្រះពុទ្ធ​សាសនា និង​អាណាប្រជានុរាស្ដ្រ​នឹង​បាន​សុខក្សេមក្សាន្ដ​តទៅដោយសារ​ព្រះ​សតិ​ប្រាជ្ញា ទ្រង់​ព្រះករុណា​ពិសេស​ទាំង​ពីរ​អង្គ​បំរុង​រាស្ដ្រ​ឲ្យ​សុខ​ជា​ព្រះ​កិត្ដិយស​ប្រសើរ។ សម្ដេចព្រះ​បរម​រាជ ​បរមបពិត្រ​ជា​អម្ចាស់​ត្រាស់​ថា ក្រុង​កម្ពុជា​រាជធានី​នេះ​ជា​ព្រះរាជ​សម្បត្ដិ​អំពី​ព្រះ​បរម​រាជ​អយ្យកោ អយ្យិកា​យើង​រៀង​មក។ ឯ​ព្រះស្ដេច​កន អម្ចាស់​ឯង​នោះ​ប្រៀប​ដូច​ជា​ចោរមក​លួច​ផែនដី​យើង ហើយ​មក​សុំ​ចែក​សម្បត្ដិ​នឹង​ម្ចាស់ទ្រព្យ​នេះ ​តើ​ឯង​ឃើញ​ថា​គប្បី​ហើយ​ ឬ? ប៉ុន្ដែ​ឥឡូវនេះ បើ​ម្ចាស់​ឯង​ចង់​ឈប់​សង្គ្រាម​ក៏​ឈប់​តាម​ចិត្ដ​ចុះ។ តែ​ថា​ឲ្យ​ម្ចាស់​ឯង​ថយ​ទៅ​ជា​មុន​ចុះចាំ​អញ​ថយ​ទៅ​ជា​ក្រោយ។ មាន​ព្រះ​បន្ទូល​ចប់​ហើយ ស្ដេច​ព្រះ​រាជទាន​ពាន​មួយ​ជា​ជំនួស​ ព្រះ​ពានមាស​ដែល​ធ្លាក់ទឹក​នោះ​ទៅ​ទូត​ទាំង ​៣ ​នាក់​វិញ។ រាជទូត​ត្រើយ​ខាងកើត​ទាំង ​៣ ​នាក់​ក្រាប​បង្គំ​លា​ចេញ​ទៅ​ចុះទូក​ងឲ្យ​ពួក​ស៊ី​ផាយ​អុំ​ឆ្លង​ទៅ​ក្រាប​បង្គំ​ទូល​អម្ចាស់​ខ្លួន​សព្វ​ សេចក្ដី។ សម្ដេចព្រះ​ស្រីជេដ្ឋា​ក្រុង​ពិជ័យ​នគរ (ស្ដេច​កន) ទ្រង់​ជ្រាប​ហើយ​ឃើញ​ថាពុំ​សមប្រកប​តាម​ព្រះ​ហឫទ័យ​ដែល​ទ្រង់​ប្រាថ្នា​ទេ ទ្រង់​ព្រះ​ពិរោធ​ណាស់តែ​ក្លែង​ធ្វើ​ជា​ទ្រង់​ព្រះ​សំរួល​ហើយ​ត្រាស់​ថា ចៅពញា​ចន្ទរាជា​ដែល​លួច​មក​វាយ​ស្រុកខែត្រខាងលិច​នេះ តែ​ត្រូវជា​ចោរ​ដែរ ឬ​ពុំ​មែន​ជា​ចោរ​ទេ? ព្រះ​រាជទូត​ទាំង ​៣ ​ក្រាប​បង្គំ​ទូល​ថាទូលព្រះបង្គំ​ទាំងឡាយ​នឹកឃើញ​ថានឹង​តប​ទូល​ទៅ​វិញ​ដែរ តែបើ​នឹង​ទូល​តបត​សេចក្ដី​ទៅ​វិញ ដូច្នេះពុំ​ហ៊ាន​ដ្បិត​នៅ​គ្នា​តិច​ពេក ហើយ​ទូលព្រះបង្គំ​ទាំងឡាយ​បាន​រួចខ្លួន​មក​នេះ ក៏​ព្រោះតែ​បុណ្យ​បារមី​សម្ដេច​ជា​អម្ចាស់​គ្រប់គ្រង​ហើយ​ទើបបាន​រួច​មកនេះ។ សម្ដេចព្រះ​ស្រីជេដ្ឋា​ទ្រង់​ព្រះ​សណ្ដាប់​សព្វគ្រប់​ហើយ ព្រះ​អង្គ​ចាត់​ចៅហ្វាយស្រុក និង​កងទ័ព​ឲ្យ​នៅ​រក្សា​បន្ទាយ​មាត់​ឃ្មុងបន្ទាយស្រី​សឈរ ហើយ​ព្រះ​អង្គ​លើកទ័ព​ត្រឡប់​ទៅ​ក្រុង​ពិជ័យ​នគរ​វិញ។ សម្ដេចព្រះ​បរមបពិត្រ​ជា​ម្ចាស់ផែនដី​ប៉ែក​ខាងលិច​ទ្រង់​ជ្រាប​ថា ព្រះស្ដេច​កន​លើកទ័ព​ត្រឡប់​ទៅ​មុន ហើយ​ទើប​ព្រះ​អង្គ​បង្គាប់​ចៅហ្វាយស្រុក​ឲ្យ​នៅ​រក្សា​បន្ទាយ​កំពង់សៀម បារាយណ៍ ជើងព្រៃ រួច​ស្ដេច​លើកទ័ព​ត្រឡប់​មក​បន្ទាយ​ខែត្រ​បរិបូណ៌​វិញ។ ព្រះ​អង្គ​លើក​ហួស​ទៅ​ខែត្រ​ពោធិ៍សាត់​ទៀត ហើយ​ត្រាស់​ឲ្យ​ពល​ធ្វើ​ដំណាក់​តូច​ធំ ប្រក់​ស្លឹកមាន​សន្ធិយា​ចុង​រោង​ទី​ក្រៅ​ក្នុង។

ឯកសារយោង កែប្រែ

យសស័ក្ដិខ្មែរ
មុនដោយ
មិនស្គាល់
ឧកម៉ឺនជំនិតសទ្រង់នៃកម្ពុជាធិបតី
ប្រ.គស.១៥១៦
តដោយ
មិនស្គាល់