សហភាពភូមា (១៩៤៨–១៩៦២)

សហភាពភូមា (ភាសាភូមា៖ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်‌) គឺជាសម័យកាលរយៈពេលដប់បួនឆ្នាំ (១៩៤៨–១៩៦២) ក្រោយពីប្រទេសភូមាបានប្រកាសឯករាជ្យពីអាណានិគមអង់គ្លេស។ នៅក្នុងសម័យកាលនេះ ប្រទេសភូមាត្រូវប្រឈមនឹងកុបកម្មកុម្មុយនិស្តនិយមជាច្រើនដោយភាគច្រើនផ្តើមឡើងដោយបក្សកុម្មុយនិស្តភូមា (ទង់ស) ដឹកនាំដោយថន ធុន, បក្សកុម្មុយនិស្តទង់ក្រហមដឹកនាំដោយតាកឃីន ស៊ូ, អង្គការប្រជាជនស្ម័គ្រចិត្ត និងអង្គការនយោបាយជាច្រើនទៀត។ល។

សហភាពភូមា

ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်‌
១៩៤៨–១៩៦២
ទង់ជាតិ ត្រារដ្ឋ
បាវចនា သမဂ္ဂါနံ တပေါ သုခေ ("សុភមង្គលដោយភាពសុខដុមរមនា")
ភ្លេងជាតិ "កប្ប៉ាម៉ាជេយ" (ភាសាខ្មែរ៖ "រហូតដល់ទីបញ្ចប់")
រដ្ឋធានី	រ៉ង់ហ្គូន
ភាសាទូទៅ	ភាសាភូមា
សាសនា	ព្រះពុទ្ធសាសនា
រដ្ឋាភិបាល	សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ប្រកាន់សភាសហព័ន្ធ
នីតិបញ្ញត្តិ	សភាសហភាព
- សភាជាន់ខ្ពស់	សភានៃសញ្ជាតិ
- សភាជាន់ទាប	សភាតំណាងរាស្ត្រ
ក្រឡាផ្ទៃ
១៩៤៨	៦៧៦,៥៧៨ គ.ម២
រូបិយវត្ថុ	គីយ៉ាត (K)
Preceded by Succeeded by ភូមាក្រោមការត្រួតត្រារបស់អង់គ្លេស សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមនៃសហភាពភូមា
សព្វថ្ងៃជាផ្នែកនៃ	មីយ៉ាន់ម៉ា

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

តំបន់ទីជនបទនៃភូមិភាគខាងជើងប្រទេសភូមាត្រូវស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់កងកម្លាំងគួមីនតាងបន្ទាប់ពីសង្គ្រាមស៊ីវិលចិនបានបញ្ចប់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៩។ ដំបូងឡើយ ភូមាតែងតែទទួលស្វាគមន៍ជំនួយពីបរទេសដើម្បីកសាងប្រទេសជាតិឡើងវិញក៏ប៉ុន្តែដោយសារតែការគាំទ្រវត្តមានយោធាជាតិនិយមចិននៅភូមាដោយអាមេរិក ទីបំផុតប្រទេសនេះក៏សម្រចចិត្តបដិសេធរាល់ជំនួយបរទេសភាគច្រើនដូចជាការមិនចូលរួមជាមួយអង្គការសន្ធិសញ្ញាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ (SEATO) ជាដើមហើយភូមាបានងាកមកគាំទ្រសន្និសីទក្រុងបាន់ដុងនៅឆ្នាំ១៩៥៥ វិញ។

នៅឆ្នាំ១៩៥៨ ខណៈដែលប្រទេសនេះកំពុងតែអភិវឌ្ឍន៍វិស័យសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន វិបត្តិនយោបាយមួយបានផ្ទុះឡើងគឺបន្ទាប់ពីសម្ព័ន្ធសេរីភាពប្រជាជនប្រឆាំងលទ្ធិហ្វាស៊ីសដែលជាបក្សសម្ព័ន្ធនយោបាយមួយដ៏សំខាន់របស់ភូមាបានបែកបាក់ទៅជាពីរក្រុមបក្សពួកផ្សេងៗគ្នា។ ស្ថានភាពនយោបាយកាន់តែមានភាពច្របូកច្របល់ឡើងនៅក្នុងសភាភូមារហូតដល់ដំណាក់កាលដែលលោកអ៊ូ នូ (ប្រធានដឹកនាំសម្ព័ន្ធសេរីភាពប្រជាជនប្រឆាំងលទ្ធិហ្វាស៊ីស) ត្រូវបានគេរួមបោះឆ្នោតដកទំនុកចិត្តចេញប៉ុន្តែលោកបានគេចខ្លួនពីការដកអំណាចដោយសារតែមានការគាំទ្រពីក្រុមរណសិរ្សរួបរួមជាតិ ដែលត្រូវបានគេជឿថាមានសមាជិកខ្លះជា"អ្នកនយោបាយកុម្មុយនិស្តសម្ងាត់"។

អ្នកមូលវិវដ្តនៅក្នុងជួរយោធាបានមើលឃើញរឿងទាំងនេះថាជា"ការគំរាមកំហែង"របស់បក្សកុម្មុយនិស្តភូមាដោយការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអ៊ូនូតាមរយៈរណសិរ្សរួបរួមជាតិប៉ុន្តែចុងក្រោយ អ៊ូនូបាន'អញ្ជើញ'អគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពលោកឧត្តមសេនីយ៍នេវីនឱ្យឡើងដឹកនាំប្រទេស។ បន្ទាប់ពីយោធាបានឡើងកាន់កាប់ប្រទេស អ្នកគាំទ្រកុម្មុយនិស្តប្រមាណជាង ៤០០ នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដែលក្នុងនោះមាន ១៥៣ នាក់ត្រូវបាននិរទេសទៅកាន់កោះកូកូសនៅឯសមុទ្រអង់ដាម៉ង់។ ក្នុងចំណោមពួកគេទាំងនោះគឺមានមេដឹកនាំរណសិរ្សរួបរួមជាតិឈ្មោះអ៊ុងថាន់ដែលត្រូវជាបងប្រុសរបស់លោកអ៊ុងសាន។ សារព័ត៌មានមួយចំនួនក៏ត្រូវបានបិទផងដែរ។

រដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្នរបស់នេវីនបានធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍នយោបាយមានស្ថិរភាពវិញនិងថែមទាំងបានបើកផ្លូវសម្រាប់ឱ្យអ៊ូនូចូលមកបម្រើការក្នុងឆាកនយោបាយម្តងទៀតផងដែរជាមួយគណបក្សនយោបាយថ្មីឈ្មោះថាគណបក្សសហភាព។ មិនយូរប៉ុន្មាន វិបត្តិជម្លោះនយោបាយក៏ត្រឡប់មកវិញដោយលើកនេះគឺបង្កឡើងដោយចលនាបះបោរសហព័ន្ធសាន។

លោកឧត្តមសេនីយ៍នេវីនបានបង្ក្រាបចលនាបះបោរនោះបានដោយជោគជ័យនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៩។ នៅថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៦២ នេវីនបានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលចេញពីអំណាចនិងចាប់ឃុំខ្លួនមេដឹកនាំស៊ីវិលជាន់ខ្ពស់ដែលរួមមានទាំងលោកអ៊ូនូផងដែរ។ នេវីនបានប្រកាសប្រែប្រទេសភូមាមកជារដ្ឋសង្គមនិយមដោយស្ថិតនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាបដិវត្តន៍សហភាពដែលមានមន្ត្រីយោធាកំពូលៗជាសមាជិក។

មើលផងដែរ

• សម្ព័ន្ធសេរីភាពប្រជាជនប្រឆាំងលទ្ធិហ្វាស៊ីស