ស៊ុន យ៉ាតសេន (ត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរដោយឈ្មោះផ្សេងទៀតជាច្រើន ; ថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៨៦៦ ដល់ថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩២៥) [] [] [] គឺជារដ្ឋបុរសជនជាតិចិន គ្រូពេទ្យ និងជាទស្សនវិទូនយោបាយ ដែលបានបម្រើការជាប្រធានាធិបតីបណ្តោះអាសន្នទីមួយនៃសាធារណរដ្ឋចិន និងជាមេដឹកនាំទីមួយនៃបក្សគួមីនតាង (គណបក្សជាតិនិយមនៃចិន)។ គាត់ត្រូវបានគេហៅថា " បិតានៃប្រជាជាតិ " នៅក្នុងសាធារណៈរដ្ឋចិន និង "អ្នកនាំមុខនៃបដិវត្តន៍" នៅក្នុងសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន សម្រាប់តួនាទីសំខាន់របស់គាត់ក្នុងការផ្តួលរំលំរាជវង្សឈីង ក្នុងអំឡុងពេលបដិវត្តស៊ីនហៃ ។ ស៊ុន គឺមានតែមួយគត់ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំចិនសតវត្សទី២០ ដែលត្រូវបានគោរពយ៉ាងទូលំទូលាយដោយទាំងបក្សកុម្មុយនិស្តនៅចិនដីគោក និងគណបក្សជាតិនិយមនៅតៃវ៉ាន់

[]

ស៊ុន យ៉ាតសេន
孫中山
រូបភាពរបស់ស៊ុន យ៉ាតសេន, រ. ១៩១១
បណ្ដោះអាសន្ន ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋចិន
ក្នុងការិយាល័យ
១ មករា ១៩១២ – ១០ មីនា ១៩១២
អនុប្រធានលី យ័នហុង
មុន"ការិយាល័យត្រូវបានបង្កើតឡើង"
បន្ទាប់យ័ន ស៊ីកៃ
នាយករដ្ឋមន្ត្រីគួមីនតាង
ក្នុងការិយាល័យ
១០ តុលា ១៩១៩ – ១២ មិនា ១៩២៥
មុន"ការិយាល័យត្រូវបានបង្កើតឡើង"
បន្ទាប់ចាង រ៉េនជី (ឬ ជៀរម៉ាន់)
ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន
កើត
ស៊ុន តេ-មិង (孫德明)

(1866-11-12)12 វិច្ឆិកា 1866
Cuiheng Village, Hsiangshan County, Kwangtung Province, Qing Empire
ស្លាប់12 មីនា 1925(1925-03-12) (អាយុ 58 ឆ្នាំ)
Peking Union Medical College Hospital, Peking, Republic of China
កន្លែងបញ្ចុះសពSun Yat-sen Mausoleum, Nanjing, Jiangsu, China
គណបក្ស​នយោបាយគួមីនតាង
ទំនាក់ទំនងនយោបាយ
ផ្សេងទៀត
Chinese Revolutionary Party
Chinese United League
Revive China Society
ពន្ធភាពLu Muzhen (m. 1885 – 1915) «Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.–Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.»"Marriage: Lu Muzhen to ស៊ុន យ៉ាតសេន" Location:ទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrProp (linkback://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%93_%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%93)
Kaoru Otsuki (m. 1905 – 1906) «Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.–Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.»"Marriage: Kaoru Otsuki to ស៊ុន យ៉ាតសេន" Location:ទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrProp (linkback://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%93_%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%93)
Soong Ching-ling (m. ១៩១៥) «Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.»"Marriage: Soong Ching-ling to ស៊ុន យ៉ាតសេន" Location:ទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrProp (linkback://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%93_%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%93)
ដៃគូក្នុងស្រុកChen Cuifen (concubine; 1892–1925)
Haru Asada (concubine; 1897–1902)
កូនSun Fo
Sun Yan
Sun Wan
Fumiko Miyagawa
ការអប់រំUniversity of Hong Kong (MD)
អាជីពអ្នកនយោបាយ អ្នកនិពន្ធ គ្រូពេទ្យ
ពានរង្វាន់Grand Merit Order (awarded by President Yuan Shikai but declined by Sun himself)
ហត្ថលេខា (ចិន)孫文, Sun's signature in Chinese, from a piece of calligraphy in the National Palace Museum
ហត្ថលេខា
សេវា​យោធា
ភក្ដីភាព សាធារណរដ្ឋចិន
សាខា/សេវាកម្មទំព័រគំរូ:កងទ័ព
ឆ្នាំកាន់តំណែង១៩១៧–១៩២៥
ឋានៈGeneralissimo/Grand Marshal
សមរភូមិ/សង្គ្រាម

[]

លោកស៊ុន ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមេដឹកនាំដ៏អស្ចារ្យបំផុតនៃប្រទេសចិនសម័យទំនើប ប៉ុន្តែជីវិតនយោបាយរបស់គាត់គឺជាការតស៊ូឥតឈប់ឈរ និងការនិរទេសជាញឹកញាប់។ បន្ទាប់ពីជោគជ័យនៃបដិវត្តន៍នៅឆ្នាំ១៩១១ លោកបានលាលែងពីតំណែងជាប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋដែលទើបបង្កើតថ្មីនៃប្រទេសចិន ហើយបានលះបង់តំណែងទៅ យ័ន ស៊ីកៃ ។ មិនយូរប៉ុន្មានគាត់បានទៅនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសជប៉ុនដើម្បីសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែបានវិលត្រឡប់មករករដ្ឋាភិបាលបដិវត្តនៅភាគខាងត្បូង ដែលជាបញ្ហាប្រឈមចំពោះ ពួកមេទ័ពដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសភាគច្រើន។ នៅឆ្នាំ១៩២៣ គាត់បានអញ្ជើញតំណាងនៃកុម្មុយនិស្តអន្តរជាតិ ទៅកាន់ទីក្រុងខេនតុន ( ក្វាងចូវ ) ដើម្បីរៀបចំគណបក្សរបស់លោកឡើងវិញ ហើយបានបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពដ៏ផុយស្រួយជាមួយបក្សកុម្មុយនិស្តចិន ។ លោកមិនបានរស់នៅដើម្បីឃើញគណបក្សរបស់គាត់​បង្រួប​បង្រួម​ប្រទេស​ក្រោម​ការ​ស្នង​តំណែង​របស់​លោកគឺឈៀង កៃ​សេក នៅ​ក្នុង​បេសកកម្ម​ភាគ​ខាងជើង ។ លោកបានស្លាប់នៅទីក្រុងបុីជីន ( ប៉េកាំង ) ដោយជំងឺមហារីកថង់ទឹកប្រមាត់ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩២៥ []

កេរដំណែលសំខាន់របស់ស៊ុនគឺជាទស្សនវិជ្ជានយោបាយរបស់គាត់ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគោលការណ៍បីនៃប្រជាជន : Mínzú (民族主義, Mínzúzhǔyì) ឬ ជាតិនិយម (ឯករាជ្យពីការត្រួតត្រារបស់បរទេស), Mínquán (民權主義, Mínquánzhǔyì) ឬ "ពេលវេលាត្រឹមត្រូវនៃប្រជាជន) ។ "លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ") និង Mínshēng (民生主義, Mínshēngzhǔyì) ឬជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន (ជួនកាលត្រូវបានបកប្រែជា "លទ្ធិកុម្មុយនិស្ត" ឬ "សុខុមាលភាព") ។ [] [] [១០]

ឯកសារយោង

កែប្រែ
  1. Steinberg, Jessica (2021-02-10). "China's century-old support for Zionism surfaces in letter". The Times of Israel. Retrieved 2022-08-11.
  2. Singtao daily.
  3. "Chronology of Dr. Sun Yat-sen". National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Archived from the original on 16 April 2014. Retrieved 12 March 2014. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  4. Tung, William L. [1968] (1968).
  5. "中國國民黨大事記". 中國國民黨全球資訊網 [KMT Global Info Web] (in Chinese (Taiwan)). Archived from the original on 2009-08-02. Retrieved 2009-07-26. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  6. Tung, William L. [1968] (1968).
  7. Barth, Rolf F. (2 September 2016). "What did Sun Yat-sen really die of? A re-assessment of his illness and the cause of his death". Chinese Journal of Cancer 35 (1). DOI:10.1186/s40880-016-0144-9.
  8. "Three Principles of the People". Encyclopedia Britannica. Retrieved 15 May 2017.
  9. Schoppa, Keith R. [2000] (2000).
  10. (ជាzh-Hant). 3 August 1924. pp. 0129–0145. http://sunology.culture.tw/.+"我們國民黨提倡民生主義,已經有了二十多年,不講社會主義,祇講民生主義。社會主義和民生主義的範圍是甚麼關係呢?近來美國有一位馬克思的信徒威廉氏,深究馬克思的主義,見得自己同門互相紛爭,一定是馬克思學說還有不充分的地方,所以他便發表意見,說馬克思以物質為歷史的重心是不對的,社會問題才是歷史的重心;而社會問題中又以生存為重心,那才是合理。民生問題就是生存問題......"  Archived 11 May 2019[Date mismatch] at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.