ស៊ុន យ៉ាតសេន (ត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរដោយឈ្មោះផ្សេងទៀតជាច្រើន ; ថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៨៦៦ ដល់ថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩២៥) [] [] [] គឺជារដ្ឋបុរសជនជាតិចិន គ្រូពេទ្យ និងជាទស្សនវិទូនយោបាយ ដែលបានបម្រើការជាប្រធានាធិបតីបណ្តោះអាសន្នទីមួយនៃសាធារណរដ្ឋចិន និងជាមេដឹកនាំទីមួយនៃបក្សគួមីនតាង (គណបក្សជាតិនិយមនៃចិន)។ គាត់ត្រូវបានគេហៅថា " បិតានៃប្រជាជាតិ " នៅក្នុងសាធារណៈរដ្ឋចិន និង "អ្នកនាំមុខនៃបដិវត្តន៍" នៅក្នុងសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន សម្រាប់តួនាទីសំខាន់របស់គាត់ក្នុងការផ្តួលរំលំរាជវង្សឈីង ក្នុងអំឡុងពេលបដិវត្តស៊ីនហៃ ។ ស៊ុន គឺមានតែមួយគត់ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំចិនសតវត្សទី២០ ដែលត្រូវបានគោរពយ៉ាងទូលំទូលាយដោយទាំងបក្សកុម្មុយនិស្តនៅចិនដីគោក និងគណបក្សជាតិនិយមនៅតៃវ៉ាន់

[]

ស៊ុន យ៉ាតសេន
孫中山
រូបភាពរបស់ស៊ុន យ៉ាតសេន, រ. ១៩១១
បណ្ដោះអាសន្ន ប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋចិន
ក្នុងការិយាល័យ
១ មករា ១៩១២ – ១០ មីនា ១៩១២
អនុប្រធានលី យ័នហុង
មុន"ការិយាល័យត្រូវបានបង្កើតឡើង"
បន្ទាប់យ័ន ស៊ីកៃ
នាយករដ្ឋមន្ត្រីគួមីនតាង
ក្នុងការិយាល័យ
១០ តុលា ១៩១៩ – ១២ មិនា ១៩២៥
មុន"ការិយាល័យត្រូវបានបង្កើតឡើង"
បន្ទាប់ចាង រ៉េនជី (ឬ ជៀរម៉ាន់)
ព័ត៌មានលម្អិតផ្ទាល់ខ្លួន
កើត
ស៊ុន តេ-មិង (孫德明)

(1866-11-12)12 វិច្ឆិកា 1866
ភូមិគុយហេង, ខោនធី សៀងសាន, ខេត្តក្វាងទុង, ឈីងប្រទេសចិន
ស្លាប់12 មីនា 1925(1925-03-12) (អាយុ 58 ឆ្នាំ)
មន្ទីរពេទ្យមហាវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្ត្រ សហភាពប៉េកាំង, ប៉េកាំង, សាធារណរដ្ឋចិន
កន្លែងបញ្ចុះសពចេតិយ ស៊ុន យ៉ាត សែន, ណានជីង, ជាំងស៊ូ, ចិន
គណបក្ស​នយោបាយគួមីនតាង
ទំនាក់ទំនងនយោបាយ
ផ្សេងទៀត
បដិវត្តន៍ចិន
គណបក្សចិនរួបរួម (តុងម៉េងហ៊ុយ)
ធ្វើឱ្យសង្គមចិនរស់ឡើងវិញ
ពន្ធភាពលូ មូហ្សេន (m. 1885 – 1915) «Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.–Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.»"Marriage: លូ មូហ្សេន to ស៊ុន យ៉ាតសេន" Location:ទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrProp (linkback://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%93_%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%93)
ការ៉ូ អូស៊ូស៊ូគី (m. 1905 – 1906) «Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.–Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.»"Marriage: ការ៉ូ អូស៊ូស៊ូគី to ស៊ុន យ៉ាតសេន" Location:ទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrProp (linkback://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%93_%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%93)
សុង ឈីង - លីង (m. ១៩១៥) «Did not recognize date. Try slightly modifying the date in the first parameter.»"Marriage: សុង ឈីង - លីង to ស៊ុន យ៉ាតសេន" Location:ទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrPropទំព័រគំរូ:Placename/do-adrProp (linkback://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%93_%E1%9E%99%E1%9F%89%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%93)
ដៃគូក្នុងស្រុកចេន គុយហ្វិន (ប្រពន្ធចុង; 1892–1925)
ហារូ អាសាដា (ប្រពន្ធចុង; 1897–1902)
កូនស៊ុនហ្វូ
ស៊ុនយ៉ាន
ស៊ុន វ៉ាន់
Fumiko Miyagawa
ការអប់រំសាកលវិទ្យាល័យហុងកុង (បណ្ឌិតវេជ្ជសាស្ត្រ)
អាជីពអ្នកនយោបាយ អ្នកនិពន្ធ គ្រូពេទ្យ
ពានរង្វាន់លំដាប់មហាកុសល (ផ្តល់រង្វាន់ដោយប្រធានាធិបតី យាន ស៊ីកៃ ប៉ុន្តែបានបដិសេធ)
ហត្ថលេខា (ចិន)孫文, Sun's signature in Chinese, from a piece of calligraphy in the National Palace Museum
ហត្ថលេខា
សេវា​យោធា
ភក្ដីភាព សាធារណរដ្ឋចិន
សាខា/សេវាកម្មតៃវ៉ាន់
ឆ្នាំកាន់តំណែង១៩១៧–១៩២៥
ឋានៈទូទៅ/មហាសេនា
សមរភូមិ/សង្គ្រាម

[]លោកស៊ុន ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមេដឹកនាំដ៏អស្ចារ្យបំផុតនៃប្រទេសចិនសម័យទំនើប ប៉ុន្តែជីវិតនយោបាយរបស់គាត់គឺជាការតស៊ូឥតឈប់ឈរ និងការនិរទេសជាញឹកញាប់។ បន្ទាប់ពីជោគជ័យនៃបដិវត្តន៍នៅឆ្នាំ១៩១១ លោកបានលាលែងពីតំណែងជាប្រធានាធិបតីនៃសាធារណរដ្ឋដែលទើបបង្កើតថ្មីនៃប្រទេសចិន ហើយបានលះបង់តំណែងទៅ យ័ន ស៊ីកៃ ។ មិនយូរប៉ុន្មានគាត់បានទៅនិរទេសខ្លួននៅប្រទេសជប៉ុនដើម្បីសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែបានវិលត្រឡប់មករករដ្ឋាភិបាលបដិវត្តនៅភាគខាងត្បូង ដែលជាបញ្ហាប្រឈមចំពោះ ពួកមេទ័ពដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសភាគច្រើន។ នៅឆ្នាំ១៩២៣ គាត់បានអញ្ជើញតំណាងនៃកុម្មុយនិស្តអន្តរជាតិ ទៅកាន់ទីក្រុងខេនតុន ( ក្វាងចូវ ) ដើម្បីរៀបចំគណបក្សរបស់លោកឡើងវិញ ហើយបានបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពដ៏ផុយស្រួយជាមួយបក្សកុម្មុយនិស្តចិន ។ លោកមិនបានរស់នៅដើម្បីឃើញគណបក្សរបស់គាត់​បង្រួប​បង្រួម​ប្រទេស​ក្រោម​ការ​ស្នង​តំណែង​របស់​លោកគឺឈៀង កៃ​សេក នៅ​ក្នុង​បេសកកម្ម​ភាគ​ខាងជើង ។ លោកបានស្លាប់នៅទីក្រុងបុីជីន ( ប៉េកាំង ) ដោយជំងឺមហារីកថង់ទឹកប្រមាត់ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩២៥ []

កេរដំណែលសំខាន់របស់ស៊ុនគឺជាទស្សនវិជ្ជានយោបាយរបស់គាត់ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាគោលការណ៍បីនៃប្រជាជន : Mínzú (民族主義, Mínzúzhǔyì) ឬ ជាតិនិយម (ឯករាជ្យពីការត្រួតត្រារបស់បរទេស), Mínquán (民權主義, Mínquánzhǔyì) ឬ "ពេលវេលាត្រឹមត្រូវនៃប្រជាជន) ។ "លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ") និង Mínshēng (民生主義, Mínshēngzhǔyì) ឬជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន (ជួនកាលត្រូវបានបកប្រែជា "លទ្ធិកុម្មុយនិស្ត" ឬ "សុខុមាលភាព") ។ [] [] [១០]

ឯកសារយោង

កែប្រែ
  1. Steinberg, Jessica (2021-02-10). "China's century-old support for Zionism surfaces in letter". The Times of Israel. Retrieved 2022-08-11.
  2. Singtao daily.
  3. "Chronology of Dr. Sun Yat-sen". National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Archived from the original on 16 April 2014. Retrieved 12 March 2014. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  4. Tung, William L. [1968] (1968).
  5. "中國國民黨大事記". 中國國民黨全球資訊網 [KMT Global Info Web] (in Chinese (Taiwan)). Archived from the original on 2009-08-02. Retrieved 2009-07-26. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  6. Tung, William L. [1968] (1968).
  7. Barth, Rolf F. (2 September 2016). "What did Sun Yat-sen really die of? A re-assessment of his illness and the cause of his death". Chinese Journal of Cancer 35 (1). DOI:10.1186/s40880-016-0144-9.
  8. "Three Principles of the People". Encyclopedia Britannica. Retrieved 15 May 2017.
  9. Schoppa, Keith R. [2000] (2000).
  10. (ជាzh-Hant). 3 August 1924. pp. 0129–0145. http://sunology.culture.tw/.+"我們國民黨提倡民生主義,已經有了二十多年,不講社會主義,祇講民生主義。社會主義和民生主義的範圍是甚麼關係呢?近來美國有一位馬克思的信徒威廉氏,深究馬克思的主義,見得自己同門互相紛爭,一定是馬克思學說還有不充分的地方,所以他便發表意見,說馬克思以物質為歷史的重心是不對的,社會問題才是歷史的重心;而社會問題中又以生存為重心,那才是合理。民生問題就是生存問題......"  Archived 11 May 2019[Date mismatch] at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន.