ហ៊ីរ៉ាហ្កាណា

ហ៊ីរ៉ាហ្កាណា​​​ (平仮名 (hiragana)) គឺជាអក្សរព្យាង្គនិងអក្សរក្នុងភាសាជប៉ុន ដែលគឺជាអក្សរមួយក្នុងចំណោមតួអក្សរជប៉ុនទាំងបីដែលបានប្រើបច្ចុប្បន្ន​ (ហ៊ីរ៉ាហ្កាណា, កាតាកាណា និងកាន់ជិ)។ ហ៊ីរ៉ាហ្កាណានិងកាតាកាណាគឺជាប្រព័ន្ធកាណាដែលតួអក្សរមួយតួតំណាងឱ្យសំឡេងមួយ នៅក្នុងកាណានីមួយៗវាអាចមានទាំងស្រៈនិងការប្រកប។

ប្រភព

អក្សរហ៊ីរ៉ាហ្កាណាបានអភិវឌ្ឍពីអក្សរចិន ដំបូងហៅថា អុនណាដេ (女手, Onnade) ឬ ដៃរបស់ស្ត្រី ព្រោះធ្លាប់សរសេរដោយស្រីជាភាគច្រើន ប្រុសនឹងសរសេរដោយប្រើកាន់ជិនិងកាតាកាណា ប្រហែលឆ្នាំ 957 អក្សរហ៊ីរ៉ាហ្កាណាត្រូវបានប្រើជាទូទៅ ពាក្យថា ហ៊ីរ៉ាហ្កាណា មានន័យថា អក្សរព្យាង្គសាមញ្ញ ទ្រង់ទ្រាយដំបូងរបស់ហ៊ីរ៉ាហ្កាណាមាននិមិត្តសញ្ញាជាច្រើនដែលបញ្ចេញសំឡេងដូច​គ្នា ប្រព័ន្ធសរសេរមានលក្ខណៈខុសៗគ្នាសម្រាប់អ្នកនិពន្ធម្នាក់ៗ រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនបានចូលមករៀបចំទ្រង់ទ្រាយនៅឆ្នាំ 1946 ដូច្នេះបានក្លាយជាអក្សរដែលប្រើសព្វថ្ងៃ

លក្ខណៈនិងការប្រើប្រាស់

អក្សរហ៊ីរ៉ាហ្កាណាមាន 46 តួ ហើយជារឿយៗត្រូវបានប្រើនៅចុងពាក្យ (okurigana) ក្នុងភាសាជប៉ុន ប្រើសម្រាប់ពាក្យដែលមិនមានជាអក្សរកាន់ជី ឬត្រូវបានប្រើនៅខាងចុងកិរិយាស័ព្ទឬជាជំនួយ ជាទូទៅត្រូវបានប្រើក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់កុមារ​ សៀវភៅសិក្សា និងសៀវភៅគំនូរជីវចល អក្សរហ៊ីរ៉ាហ្កាណាប្រើសម្រាប់ជាពាក្យអានសម្រាប់អក្សរកាន់ជី ដើម្បីជួយអ្នកអានបាន ដែលត្រូវបានគេហៅថា ហ៊្វុរិហ្គាណា ក្នុងកាសែតមានច្បាប់ដែលត្រូវដាក់ហ៊្វុរិហ្គាណាគូជាមួយកាន់ជិដែលដាច់ពីគ្នាទៅពីកាន់ជិដែលផ្លូវការបញ្ជាក់ថាគឺជាកាន់ជិដែលប្រើញឹកញាប់ 1,945 តួ សារព័ត៌មានភាគច្រើនមិនប្រើកាន់ជិក្រៅពីកាន់ជិក្រុមទាំងនេះទេ

នៅបច្ចុប្បន្នមានប្រព័ន្ធអក្សរហ៊ីរ៉ាហ្កាណា 2 ប្រភេទគឺ អ៊ីរ៉ុហា ហ៊ីរ៉ាហ្កាណាបែបចាស់​ និង​ ហ្គុជូអុង​ ហ៊ីរ៉ាហ្កាណាបែបថ្មី

តារាងហ៊ីរ៉ាហ្កាណា

តួអក្សរហ៊ីរ៉ាហ្កាណានិងសំឡេងអានរបស់តួអក្សរនីមួយៗ (សម្រាប់ការអានគ្រាន់តែប្រើ) ខ្លះអាចប្រើតួអក្សរហ៊ីរ៉ាហ្កាណាក្នុងការសរសេរហើយតែសមរម្យ បើសិនជា​អ្នក​ចង់សរសេរតាមសូរស័ព្ទសូម​មើល ការសរសេរតាមសូរស័ព្ទភាសាជប៉ុន

ស្រៈនិងព្យញ្ជនៈ					yōon
あ អៈ, អា	い អ៊ិ	う អ៊ុ, អ៊ឹ	え អេ, អិ	お អុ	や យ៉ៈ, យ៉ា	ゆ យុ, យឹ	よ យ៉ុ
か ខៈ, ខា, កៈ, កា	き ឃិ,​ គិ	く ឃុ, ឃឹ, គុ, គឹ	け ខេ, ខិ, កេ, កិ	こ ខុ, កុ	きゃ ខ្យា, ក្យា	きゅ ឃ្យុ, ឃ្យឹ, គ្យុ, គ្យឹ	きょ ខ្យុ, ក្យុ
さ សៈ, សា	し ស៊ិ, ស្ស៊ិ	す ស៊ុ, ស៊ឹ	せ សេ, សិ	そ សុ	しゃ ស្សា​ (សា)	しゅ ស្ស៊ុ​ (ស៊ុ), ស្ស៊ឹ​ (ស៊ឹ)	しょ ស្សុ (សុ)
た ថៈ, ថា, តៈ, តា	ち ឈិ, ជិ	つ ត្ស៊ឹ, ត្ស៊ុ, ស៊ឹ, ស៊ុ	て ថេ, ថិ, តេ, តិ	と ថុ, តុ	ちゃ ឆា, ចា	ちゅ ឈុ, ឈឹ, ជុ, ជឹ	ちょ ឆុ, ចុ
な ណៈ, ណា	に និ	ぬ នុ, នឹ	ね នេ, ណិ	の ណុ	にゃ ណ្យា, ញ៉ា	にゅ ន្យុ, ន្យឹ, ញុ, ញឹ	にょ ណ្យុ, ញ៉ុ
は ហៈ, ហា	ひ ហ៊ិ	ふ ហ៊្វុ, ហ៊្វឹ (ឬ ហ្វុ, ហ្វឹ)	へ ហេ, ហិ	ほ ហុ	ひゃ ហ្យា	ひゅ ហ៊្យុ, ហ៊្យឹ	ひょ ហ្យុ
ま ម៉ៈ, ម៉ា	み មិ	む មុ, មឹ	め មេ, ម៉ិ	も ម៉ុ	みゃ ម្យ៉ា	みゅ ម្យុ, ម្យឹ	みょ ម្យ៉ុ
や យ៉ៈ, យ៉ា		ゆ យុ, យឹ		よ យ៉ុ
ら រ៉ៈ, រ៉ា	り រិ	る រុ, រឹ	れ រេ, រ៉ិ	ろ រ៉ុ	りゃ រ្យ៉ា	りゅ រ្យុ, រ្យឹ	りょ រ្យ៉ុ
わ​ វ៉ៈ, វ៉ា	ゐ*** វិ		ゑ*** វេ, វ៉ិ	を**** អុ/វ៉ុ
				ん -ន, -ង, -ម, -ំ
が ហ្កៈ, ហ្គា, ង៉ៈ, ង៉ា	ぎ ហ្គិ, ងិ	ぐ ហ៊្គុ, ងុ, ហ្គឹ, ងឹ	げ ហ្គេ, ងេ, ង៉ិ	ご ហ្គុ, ហ្គោ, ង៉ុ	ぎゃ គ្យា, ង្យ៉ា	ぎゅ គ្យុ, គ្យឹ, ង្យុ, ង្យឹ	ぎょ ក្យុ, ង្យ៉ុ
ざ ហ្សៈ, ហ្សា	じ ជិ*	ず ហ្ស៊ុ, ហ្ស៊ឹ**	ぜ ហ្សេ, ហ្សិ	ぞ ហ្សុ	じゃ ចា	じゅ ជុ, ជឹ	じょ ចុ
だ ដៈ, ដា	ぢ ជិ*	づ ហ្ស៊ុ, ហ្ស៊ឹ**	で ដេ, ឌេ, ដិ	ど ដុ
ば បៈ, បា	び ប៊ិ	ぶ ប៊ុ, ប៊ឹ	べ បេ, បិ	ぼ បុ	びゃ ប្យាក់	びゅ ប៊្យុ, ប៊្យឹ	びょ ប្យុ
ぱ ផៈ, ផា, ប៉ៈ, ប៉ា	ぴ ភិ, ពិ	ぷ ភុ, ភឹ, ពុ, ពឹ	ぺ ផេ, ភេ, ផិ, ពេ, ប៉ិ	ぽ ផុ, ប៉ុ	ぴゃ ផ្យា, ប៉្យា	ぴゅ ភ្យុ, ភ្យឹ, ព្យុ, ព្យឹ	ぴょ ផ្យុ, ប៉្យុ

*​ អក្សរ じ (ជិ) និង ぢ (ជិ) ជាបញ្ចេញសម្លេងស្រដៀងដូចគ្នា

** អក្សរ ず (ហ្ស៊ុ, ហ្ស៊ឹ) និង づ (ហ្ស៊ុ, ហ្ស៊ឹ) មានបញ្ចេញសម្លេងដូចគ្នា

*** អក្សរ ゐ (វិ) និង ゑ (វ៉េ, វ៉ិ) ឥឡូវ​នេះមិនត្រូវបានប្រើ

**** អក្សរ を នឹងបញ្ចេញសម្លេងដូច お ប៉ុន្តែអក្សរ を នឹងប្រើជាមួយពាក្យជួយ を ប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងបទចម្រៀងញឹកញាប់ស្ដាប់ឮអក្សរ を ជាសម្លេង wo [វ៉ុ] ជំនួស